7 сыныпқа физика пәнінен зертханалық ЖҰмыстарға арналған әдістемелік ңҰСҚАУ



бет2/11
Дата19.11.2016
өлшемі1,39 Mb.
#2032
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

2 – тапсырма

Әр түрлі пішіндегі қатты денелердің көлемін анықтау


  1. Өлшеуіш цилиндрге қатты дене толық бататындай етіп су қуйындар, судың деңгейін белгілендер. Денені сұйыққа толық батырыңдар. Сонда мензуркадағы судың соңғы және алғашқы деңгейлерінің айырмасы қатты дененің көлеміне тең болады;

  2. Ішіні мен көлемі әр түрлі 2 – 3 қатты денені таңдап алып, оны жінішке жіппен байлап, суы бар өлшеуіш цилиндрге салыңдар да, көлемін анықтаңдар. Өлшеу нәтижелерін кестеге жазыңдар.

  3. Өлшеуіш цилиндрге сыймайтын дененің көлемін шүмегі бар ыдыстың көмегімен анықтауға болады. Өлшеу алдында ыдысқа шүмектің жоғары деңгейіне жеткенше су құйылады. Денені ыдыстағы суға батырғанда оның көлеміне тең су асып төгіледі. Төгілген судың көлемін мензуркамен өлшеп, батырылған дененің көлемін анықтайды.

Егер зертханада шүмегі ыдыс жоқ болса, онда бірінң ішіне бірі сиятын кез келген ыдысты пайдалануға болады. Бұл жағдайда ішкі ыдысқа суды кемеріне дейін толтырып құю керек. Денені суға батырғанда оның көлеміндей су сыртқы ыдысқа құйылады. Құйылған судың көлемін мензуркамен өлшейді.
2-кесте.

Өлшейтін дене

Сұйықтықтың бастапқы көлемі (V1,см3)

Дене мен сұйықтықтың көлемі (V2,см3)

Қатты дененің көлемі

(V2 -V1), см3














2 зертханалық жұмыс



Кішкентай денелердің өлшемін анықтау
Жұмыстың мақсаты: қатарлау тәсілмен өлшеп үйрену.

Қажетті құрал-жабдықтар: сызғыш, кішкентай денелердің жиынтығы (бытыра, подшипниик шариктері, бұршақ, тары, сымның қиындырылары, т.б.), астауша, бұранда, бұрандашеге, гайка.
ЖҰМЫСҚА ДАЙЫНДЫҚТЫ ТЕКСЕРУ СҰРАҚТАРЫ


  1. Аспан, ағаш, ит, көлік, үстел, үй.

Табиғат заттары: Басқа заттар:

________________ ____________



2. Табиғат денесі болуы мүмкін:

А) сұлу, пайдалы, өлі.

В) Қатты, сұйық, газтәріздес

С) Тірі, өлі металл, ағаш.



3. Дене неден тұрады?

А) судан.

В) бөлшектерден

С) заттардан



4. Табиғатта болып жатқан өзгерістер былай аталады:

А)құбылыстар

В)жауын-шашындар

С) жел қақатыру



5. Тізімнен ең алдымен денелерді, кейін заттарды таңда:

кірпіш, таға, стакан, темір, қант, қарбыз, тұз, крахмал, тас

Денелер:____________________________________

Заттар:______________________________________


  1. Табиғатты зерттеуде қолданылатын өлшегіш аспаптар:

(сығыш, бинокль, микроскоп, секундомер, термометр, құмсағат, магнитафон, қарындаштар, литрлік банкалар, таразы.)


  1. Қатты денелер Сұйы денелер Газтәріздес денелер

____________ _____________ __________________

  1. Табиғат денелері мен құбылыстарын тану және зерттеу тәсілі:

А) бақылау

В)зерттеу

С)тәжірибе

9. Кішкентай денелердің өлшемін анықтаудың қандай тәсілін білесіңдер?


ТЕОРИЯДАН ҚЫСҚАША МАҒЛҰМАТ
Ұсақ денелердің өлшемдерін анықтайтын мұндай тәсіл қатарлау тәсіл деп аталады. Қатарлау тәсілмен жоғарыда аталған басқа да материалдардың өлшемдерін (диаметрлерін) анықтауға болады.

Бұранда қадамы деп қатар жатқан орам оймасының ара қашықтығын айтады. Бұранда қадамы өте аз шама болуы да мүмкін. Сондақтан оны анықтау үшін де қатарлау тәсілі қолданылады.







ЖҰМЫСТЫ ОРЫНДАУ ТӘРТІБІ
1 – тапсырма

Шариктің диаметрін өлшеу

  1. Астаушаға шариктердің бірнешеуін салыңдар да, оның екі жағындағы жылжымалы тиекті қозғай отырып, оларды бір-біріне түйістіріңдер. Сызғышпен екі тиектің L ара қашықтығын өлшеп алыңдар. Оны бастаушадағы шариктердің N санына бөліп, бір шариктің диаметрін анықтаңдар:



  1. Ұсақ денелердің өлшемдерін анықтайтын мұндай тәсіл қатарлау тәсіл деп аталады. Қатарлау тәсілмен жоғарыда аталған басқа да материалдардың өлшемдерін (диаметрлерін) анықтауға болады.




  1. Өлшеу мен есептеу нәтижелерін мына кестеге жазыңдар:



Зерттелетін

дене


Қатардағы бөлшектің саны (N)

Қатардың ұзындығы

(L, мм)



Диаметр

(d, мм)



Диаметрді өлшеу қателігі

(,мм)



Шарик













Бұршақ













Сым














1 – тапсырма

Бұранда қадамын өлшеу


  1. Бұранда қадамы деп қатар жатқан орам оймасының ара қашықтығын айтады. Бұранда қадамы өте аз шама болуы да мүмкін. Сондақтан оны анықтау үшін де қатарлау тәсілі қолданылады.

  2. Бұранданың немесе бұрандашегінің орам оймалары орналасқан бөлігінің L ұзындығын сызғышпен өлшеп алыңдар. Одан кейін оймалардың N орам санын мұқият санап шығыңдар. Бұранда қадамы:

өрнегімен анықталады.



  1. Бұранда қадамын анықтауда (әсіресе, оймасы ішкі жағында болатын гайкалар үшін) бұранда оймасының бедерін қағаз бетіне түсіріп алып өлшеу ұтымды болады. Л үшін бұранда оймасы орналасқан бетті сия немесе жұмсақ графикпен (қарындашпен) бояп алу керек.

  2. Өлшеулер мен есептеулердің нәтижелерін мына кестеге жазыңдар:




Зерттелетін

дене


Орам саны

(N)



Ойма ұзындығы

(L, мм)



Бұранда қадамы

(d, мм)



Бұранда қадамын өлшеу қателігі

(,мм)



Шарик













Бұршақ













Сым












3 зертханалық жұмыс



Денелердің көлемін анықтау
Жұмыстың мақсаты: денелердің қөлемін анықтайтын тәсілдермен танысу.

Қажетті құрал-жабдықтар: сызғыш, тығыздығы белгілі қатты денелер, сұйықтар, мензерка, таразы.
ЖҰМЫСҚА ДАЙЫНДЫҚТЫ ТЕКСЕРУ СҰРАҚТАРЫ


  1. Дененің көлемін қалай анықтайды? Қандай әріппен белгілейміз?

  2. Масса дегеніміз не?

  3. Екі дененің массасының қатынасы неге тең?

  4. Массаның өлшем бірлігі неге тең ?

  5. Массаны немен өлшейміз?

  6. Тығыздық дегеніміз не?

  7. Цилиндрдің көлемі неге тең?

  8. Куб және параллепипедтің көлемі неге тең?


ТЕОРИЯДАН ҚЫСҚАША МАҒЛҰМАТ


Цилиндрдің V көлемінің қателігін табу керек. Цилиндрдің биіктігі h және диаметр D сызғышпен өлшейміз, ал ол өлшемдерді тікілей өлшем деп аламыз. Өлшемдерді n=10 рет қайталап өлшеу керек.

Цилиндрдің көлемің анықтау үшін мына теңдеуді пайдаланады:

Өкушы білу қажет:



  1. Штангенциркуль және микрометр арқылы денелердің өлшемін өлшеуге болады.

  2. Өлшеу аспаптардың жүйелі қателіктерін анықтау.

  3. Орташа арифметикалық мәнің және кездейсоқ қателегін анықтау.

  4. Тікелей өлшеулердің абсолют қателігін анықтау.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет