Ақмола облысы, Аршалы ауданы, Сары-Оба орта мектебі Қазақ тілі пәні мұғалімі – Сейдуллаева Г. Т. Тіл декадасына арналған «Тілден терең теңіз жоқ» атты тіл сайысы. Мақсаты

• 
  Құрметті әріптестер, оқушылар! Бүгінгі «Тілден терең теңіз жоқ» атты
  

Бүгінгі сайысымыз мынандай кезеңдерден тұрады:

1. 
   Таныстыру.
   
2. 
   Дода.
   
3. 
   Сөз мәйегі – мақал.
   
4. 
   Кім жылдам?
   
5. 
   Сен білесің бе?
   
6. 
   Ойлан, тап.
   

-Кадрина Байхан Ахметқызы – директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары.

Сайысқа бес адамнан құралған екі топ қатысады.

Қалықтап көкте жас қыран,

Халықпыз сөзге тоқтаған.

Тілімен топты жаратын,

Тобымыз біздің – «Жас ұлан».

ІІ топ: «Топжарған».

Шығарар намыс топты алдан,

Дуалы ауыз тілге арман.

Сайысқа келдік біліммен,

Тобымыз біздің – «Топжарған».

ІІ кезең. «Дода».

Бұл кезеңде әр топқа 20 сұрақ қойылады. Берілген сұрақтарға тоқтаусыз, дұрыс әрі жылдам жауап берулері керек.

1. 
   Қазақстан қандай мемлекет?
   
2. 
   Көктем мезгілінде қандай мерекелер бар?
   
3. 
   Қазақ әліпбиінде неше әріп бар?
   
4. 
   ҚР-ның мемлекеттік тілі?
   
5. 
   Абайды әлемге танытқан кім?
   
6. 
   Қыста не жауады?
   
7. 
   Ең сұлу құс?
   
8. 
   Жаңылтпаштың сөздері қалай айтылады?
   
9. 
   Қазақстанның туының туының түсң қандай?
   
10. 
    Күздің бірінші айын атаңдар?
    
11. 
    Қазақстанда неше қорық бар?
    
12. 
    Әнұранның авторларын ата.
    
13. 
    Наурызда пісірілетін басты тағам?
    
14. 
    Тұрлаулы мүшеге не жатады?
    
15. 
    Біздің мектептің директоры кім?
    
16. 
    ҚР-сы неше елмен шектеседі?
    
17. 
    Елтаңбаның авторы кімдер?
    
18. 
    Абай Құнанбайұлының шын аты кім?
    
19. 
    Сөйлем неден құралады?
    
20. 
    Бір тәулікте неше сағат бар?
    

1. 
   ҚР-ның рәміздері қашан қабылданды?
   
2. 
   Абай Құнанбайұлы кім?
   
3. 
   Халық ауыз әдебиеті қалай дамыған?
   
4. 
   Жүз жасаған ақын?
   
5. 
   Қазақ тілінде жалғаудың неше түрі бар?
   
6. 
   Қыс айларын ата.
   
7. 
   Зере Абайға кім болады?
   
8. 
   Құс патшасы.
   
9. 
   Біздің мектеп директорының ОІЖО кім?
   
10. 
    Мұхтарды әлемге танытқан кім?
    
11. 
    Қазақтың тұңғыш ғарышкерін ата.
    
12. 
    Дыбыстар нешеге бөлінеді?
    
13. 
    Абайдың неше қарасөзі бар?
    
14. 
    Тұрлаусыз мүшелерді ата.
    
15. 
    Тудың авторы кім?
    
16. 
    Шоқан Уәлихановтың шын аты кім?
    
17. 
    Тамақты бұзбайтын салқын жәшік?
    
18. 
    Қазақ тілінде неше сөз табы бар?
    
19. 
    Бір жылда неше күн бар?
    
20. 
    ҚР Тәуелсіздігін қай жылы алды?
    

Әр топ Отан, тіл, достық туралы мақалдардың жалғасын тауып жалғастырады.

Берілген шашыраңқы сөздерден дұрыс сқйлем құрау қажет.

(Шаңырақ біздің Отанымыздың біртұтастығын білдіреді).

Тақтада берілген алты ұяшықта сұрақтар мен тапсырмалар бар. Берілген тапсырмаларды ойланып, дұрыс жауап берейік.

5а – Қазақтың үш биін ата.

5б – Наурыз көже қалай жасалады?

10а – «Мектеп» сөзіне фонетикалық талдау жаса.

10б – «Оқушы» сөзіне фонетикалық талдау жаса.

15б – Бір өлеңді жатқа айт.

15а – Бір ережені жатқа айт.

ҮІ кезең. «Ойлан, тап».

Бұл кезеңнің шарты екі топқа бірдей «Қарлығаштар» сөзі беріледі. Осы сөздің ішіндегі әріптерден жаңа сөздер құрастыру.

Тіл жайында үгіттейді кімде-кім?

Сан мың жылдан сарқылмаған бұлағым!

Тілім менің, тілім менің – тірлігім!

«Тіл – байлығымыз, тарихымыз, мәдениетіміз, әдебиетіміз. Тіл – біздің ұлттық намысымыз, арымыз, қорытып айтсақ, барымыз. Тіл мерейі – ел мерейі. Ана тіліміздің мерейі үстем бола берсін!» - дей отырып, бүгінгі сайысымызды аяқтаймыз.
Тіл декадасына арналған салтанатты сап түзеу.

Мақсаты: оқушылардың мемлекеттік тілге деген қызығушылықтарын арттырып, бойларына патриоттық сезімді халықтың мәдени мұрасы арқылы қалыптастыру.

Міндеттері: қазақ, орыс, ағылшын тілдеріне деген қызығушылықты ояту; Қазақстан жерінде тұратын халықтардың салт-дәстүрлері туралы айту, тілге құрмет көрсетуге, оны ықыласпен үйренуге тәрбиелеу.

1-жүргізуші: - Сәлеметсіздер ме, осы мектептің оқушылары мен ұстаздары! Бәріміз осы жерде дүниеге келіп, бәріміз де осы таңғажайып Қазақстан мемлекетінде тұрамыз және әр алуан тілде сөйлейміз. Оның себебі, Қазақстан – көп ұлтты мемлекет. Сондықтан, бүгінгі мейрам – Тілдер күні.

2-жүргізуші: - Здравствуйте, учащиеся и учителя нашей школы! Жители необъятного Казахстана! Все мы родились в этой прекрасной стране, а говорим на разных языках. И все потому, что Казахстан – многонациональное государство. Сегодня мы празднуем День языков.

3-жүргізуші: - Hello, inhabitants of this school and this city! The Inhabitants of widespread Kazakhstan! We were born and live in this beautiful country but speak ib the different languages. And all therefore that Kazakhstan is the multinational state. Today we celebrate the Day of Languages.

2-жүргізуші: - Ежегодно 22 сентября в Казахстане отмечается День языков. Это общий праздник для всех народов Казахстана.

В основе многонационального праздника языков лежит такая идея: каждый язык – часть духовного наследия всего человечества, а каждая культура – это бесценный вклад в мировую цивилизацию.

Когда с природой я наедине,

То различаю языки земные:

Беседуют деревья в тишине,

Друг с другом птицы говорят лесные.

Есть говор свой у волн вдали,

Насвистывает что-то тихий ветер...

Мне не узнать всех языков Земли

За краткий срок, отпущенный на свете.

2-оқушы:

Так тяжко на Земле без языка!

Не высказать ни счастья, ни печали...

Безмолвны горы долгие года,

О чем они, возвысясь, замечали?

Все в языке: рожденье, первый шаг,

Любовь и смерть, и жизнь на новом взлете.

И если вдруг исчезнет мой язык,

То и меня вы больше не найдете.

1-жүргізуші: - Қазастанда 130-дан астам ұлттар тұрады. Олардың бәрі өз ана тілдерін сақтап сөйлеседі. Біздің Республикамызда 178 жексенбілік мектеп бар, 23 ұлттық тілдер оқытылады. Бізде неміс, корей, украин тілдерінде газеттер шығады. Солтүстік Қазақстан облысында «Полония» поляктік теледидар трансляциясы, Оңтүстік Қазақстанда өзбек теледидары жұмыс істейді. «Қазақстан» ұлттық телеарнасында және қазақ радиосында корей, ұйғыр, неміс тілінде бағдарламалар жүреді. Эфирде теле-радио бағдарламалар 11 тілде жүреді. Олар: украин, ағылшын, неміс, корей, түрік, өзбек және т.б.

2-жүргізуші: - В Казахстане прживает более 130 национальностей. Нашим государством оказывается всесторонняя помощь в изучении родного языка представителями различных национальностей, проживающих в Казахстане. В республике работают 178 воскресных школ, в которых изучают 23 национальных языка. В свет выходят газеты на немецком, корейском, уйгурском, украинском языках (не считая на русском и казахском). В Северно-Казахстанской области осуществляется трансляция польского телевидения «Полония», Южно-Казахстанской области – узбекского телевидения.

В национальных программах, в том числе на украинском, польском, английском, немецком, корейском, уйгурском, турецком, дунганском, узбекском и других языках. Каждый язык красив, интересен, своеобразен.

Я люблю свой родной язык,

Он понятен для всех,

Он певуч...

Хочешь – песни, гимны пиши,

Хочешь – выскажи боль души,

Будто хлеб ржаной, он пахуч,

Будто плоть земли, живуч.

Қуаң халқым! Қуанатын күн бүгін!

Серпіп таста мұңды жүрек түндігін!

Тіл туралы Заңың енді күшіне

Паш еткендей кескен жаңа кіндігін.

Қуаң бабам! Күшіне енді Тіл заңы,

«Сүйінші» деп ақын ұлың жырлады.

Ел елдігі бағаланар тілменен,

Сол арқылы құлпырады гүл бағы.

5-оқушы:

Ақыл-ойын дананың

Ана тілден аламын.

Ана тілім ардақты

Ақ сүтіндей анамның.

6-оқушы:

То слово первое, то слово – мама,

Оно великое на каждом языке.

Оно ведет из мрака, из тумана,

И греет душу в дальнем далеке.

Родной язык по жизненным дорогам

Ведет нас от начала до конца,

И потому – храните его строго,

Как жемчуг драгоценного венца.

Храните свой язык, храните от жаргона,

От псевдо-модных заграничных слов,

От вывертов блатного лексикона,

Храните чистоту его основ.

7-оқушы:

Язык отцов – наследие святое,

Глубокий, острый, сильный,

словно клык.

Своих детей заботливой рукою

К себе притягивает мой

Родной язык!

Любой язык по-своему велик,

Бесценное наследство вековое.

Так берегите свой родной язык,