ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМК құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042-18-34.1.86
/02-2014
|
ПОӘК мұғалімдерге арналған пәннің бағдарламасы «Химиялық экология »
|
№ 2 басылым
11.09.2014 ж.
|
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Химиялық экология »
5В011200 – «Химия»мамандығы үшін
Студенттерге арналған пәннің бағдарламасы
Семей
2014
Алғы сөз
1.ӘЗІРЛЕНГЕН
Құрастырушы ______ Нұрқасымова Б.Н.
аға оқытушы, «Химия және география» кафедрасы
2.ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Химия және география» кафедрасының отырысында
« 03» 09 2014ж № 1 хаттама
Кафедра меңгерушісі ______ Д.Р. Онтагарова
2.2 Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының
отырысында
«__03___»_____09______2014 ж., № __1_____хаттама
Төрайымы _________ Абдишева З.В.
3. БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға
мақұлданған және ұсынылған
«__11___»_____09______2014 ж
№ ___1____хаттама
ОӘК төрайымы _________ Г.К. Искакова
4. 18.09.2013ж баспаның орнына
Мазмұны
Қолдану саласы
Нормативтік сілтемелер
Жалпы ережелер
Оқу пәннің (модульдің) мазмұны
Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
Әдебиеттер
1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
«5В011200» – «Химия»мамандығы студенттеріне арналған «Химиялық экология» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешеннің кұрамына енгізілген студенттерге арналған пәннің бағдарламасы.
2 НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
«Химиялық экология» пәнінің студенттерге арналған бағдарламасы келесі құжаттаға, талаптары мен ұсыныстарына сәйкес құрастырылған және аталған пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
«5В011200» – «Химия» мамандығының Типтік оқу жоспары,мемлекеттік стандарқа
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1. Пәннің қысқаша мазмұны:
«Химиялық экология » пәні бакалавр дайындау барысында маңызды орын алады.Қазіргі кездегі экологиялық проблемаларды шешу үшін ,оны тудыратын химиялық себептерді анықтау қажет.Осының салдарынан экологиялық білімді
«химияландыру» қажеттігі туып отыр және көпшілік экологиялық процестерді шешу химия ғылымының жетістіктеріне тәуелді. Бұл пән қоршаған ортаның химиялық ластану түрлерін,оның алдын алу және ластану салдарынан сақтау жолдарын қарастырады. Бұл курсты оқу барысында биосфераның, атомосфера,
гидросфераның химиялық ластану жолдарын, ластану барысында табиғи ортада жүретін химиялық өзгерістерді, оларды жою жолдарымен танысады. «Химиялық экология» курсы келешек маманның химия ,экология пәндерінен алған білімде-
рін тереңдетеді,өзі тіршілік ететін қоршаған ортасын экологиялық турғыдан бағалап ,химиялық ластану жолдарының қаншалықты қауіпті екеніне көз жеткізеді.
3.2.Пәнді оқып-білудің мақсаты:
Табиғи ортада ластанудың салдарынан жүретін әртүрлі химиялық процесстерді,олардың қоршаған ортаға және тірі организмдерге тигізетін залалдарын білу.Жануарлар ортасының әр түрлілігін сақтау жолдарын қарастыру.Табиғи тепе- теңдіктің сақталу заңдылықтарын қарастыру.
Пәнді оқып-білудің негізгі міндеті:
- химиялық экология пәнінің негізгі бөлімдерімен танысу,
- табиғи ортаның тіршілік ортасы үшін ең қажетті орта екенін,соған байланысты табиғи ортада журетін кейбір химиялық процесстерді талдау жолдарымен танысу.
3.4 Оқып-білудің нәтижелелері:
Пәнді оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды білуге тиіс:
табиғи ортадағы химиялық айналымды;
табиғи ортаның ластану жолдарын,оның алдын алу жолдарын білу
қалдықсыз және азқалдықты технологияларды;
атмосфера,гидросфера және топырақ ортасында тіршілік ететін
организмдердің көптүрлілігі және сақталу жолдары туралы;
Курстың пререквизиттері:
Бұл курсты жете меңгеру үшін төмендегі пәндерден алған білімдері қажет:
-аналитикалық химия,
-неорганикалық химиядан,
-экологиядан.
Курстың постреквизиттері:
«Химиялық экология» курсынан алған білімдері төмендегі пәндерді оқу барысында қажет:
- қоршаған ортадағы ауыр металлдар:
-табиғи ортаны бақылау;
- ҚР –ның химиялық өнеркәсібі;
-химиялық технология;
3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
1кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредиттер
|
ДР сағ.
|
ЗС сағ.
|
СӨЖ сағ.
|
Барлығы
сағ.
|
Қорытынды бақылау түрі
|
2
|
3
|
3
|
30
|
15
|
22,5
|
67,5
|
емтихан
|
ОҚУ ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
Кесте 2
Тақырыптардың атауы және олардың мазмұны
|
Сағат саны
|
1
|
2
|
Дәріс сабақтары
|
Кіріспе. Химиялық экология пәніне түсінік.Жер бетінің тірі
қабаты-биосфера. Тірі организмдер.
|
4
|
Қоршаған ортаның химиялық ластануы.Биосфераның химия- лық ластануы.Қоршаған ортаның өнеркәсіп қалдықтарымен ластануы.
|
4
|
Диоксиндер,пестицидтер және ауыр металлдармен ластануы.
|
4
|
Атмосфераның химиялық экологиясы.Атмосфераның ласта-
нуы.Атмосферада жүретін химиялық реакциялар, фотодиссоциация,
ионизация.Көк түтіндер(смог).
|
4
|
Литосфераның химиялық экологиясы.Литосфераның басты компонен-
ті топырақ ортасының ластану жолдары.
|
4
|
Гидросфераның химиялық ластануы.Қазақстанның су объектілерінің
ластануы.
|
6
|
Қалдықсыз және азқалдықты технологиялар.
|
2
|
Қоршаған ортаның тазалығын нормалау
|
2
|
Зертханалық сабақтар
№1-2 зертханалық сабақ.Судың органолептикалық қасиеттері мен танысу және құрамындағы иондарды анықтау.
|
2
|
№3- зертханалық сабақ.Судағы еріген оттегінің мөлшерін анықтау.
|
1
|
№4 зертханалық сабақ. Титриметриялық әдіспен су құбырынан алынған ауыз суының құрамындағы «активті хлорды» анық-тау.
|
1
|
№5 зертханалық сабақ.Табиғи және ішетін судың рН –ортасын анықтау.
|
1
|
№6- зертханалық сабақ. Топырақ үлгілерінен сынама алу және топырақ сығындысын дайындау.
|
1
|
№7- зертханалық сабақ.Топырақ сығындысынан: сульфат ионын,гидрокарбонат ионын,карбонат ионын,хлорид ионын анықтау
|
1
|
№8- зертханалық сабақ.Мұнай өнімдерімен ластанған топырақтан күкіртті сутектің мөлшерін анықтау.
|
1
|
№9- зертханалық сабақ. Тамақ өнімдерінің нитратпен ластануы және әр түрлі көкөністерден нитратты анықтау (түріне,сортына,ұлпасына байланысты).
|
1
|
№ 10 -зертханалық сабақ.Қала көшелерінің топырақтарынан
химиялық элементтердің суда еритін түрлерін сапалық талдау 1
|
№11- зертханалық сабақ. Ауыр металл тұздарының өсімдіктер мен жануарлар ақуызының коагуляциясына әсері.
|
1
|
№12-зертханалық сабақ.Қала көшелері топырағының тұздылы ғын құрғақ қалдығы бойынша анықтау.
|
1
|
№13 зертханалық сабақ. Өсімдіктердің күкіртті газға, хлорға,аммиак-
қа төзімділігін анықтау.
|
1
|
№14зертханалық сабақ.Қарағай қылқандарының ластануы бойынша ауаның ластануын бағалау.
|
1
|
№15зертханалық сабақ.Қорытынды сабақ.
|
1
|
«Химиялық экология » пәні бойынша балл санының бөлінуі
Апта
|
Бақылау түрі
|
Балл.саны
|
Қосымша
|
1-7
|
Аудиториялық сабақтарына қатысу және даярлық
|
30
|
Оқытушы элек-трондық журнал-
да оқушының тек сабаққа қатыспау фактісін көрсете-
ді.
|
Зертханалық жұмыстардың орындалуы (есеп, қорғау)
|
1
|
№1-2 зертханалық сабақ. Судың органолептика-
лық қасиеттерімен танысу және құрамындағы ка-
тиондарды анықтау.
|
20
|
Зертханалық сабақ
|
2
|
№3- зертханалық сабақ.Судағы еріген оттегінің мөлшерін анықтау.
|
20
|
Зертханалық
сабақ
|
3
|
№4- зертханалық сабақ. Су құбырынан алынған ауыз суының құрамындағы «активті хлорды» анықтау.
|
20
|
Зертханалық сабақ
|
4
|
№5- зертханалық сабақ. Табиғи және ішетін судың рН –ортасын анықтау.
|
20
|
Зертханалық сабақ
|
5
|
№6- зертханалық сабақ. Топырақ үлгілерінен сынама алу және топырақ сығындысын дайындау
|
20
|
Зертханалық сабақ
|
6
|
№7- зертханалық сабақ.Топырақ сығындысынан: сульфат ионын,гидрокарбонат ионын,карбонат ионын,хлорид ионын анықтау
|
|
Зертханалық сабақ
|
Білім алушының өздік жұмысы
|
1
|
№ 1 СРО. Жер бетінің тірі қабаты-биосфера.
тірі организмдер.Биосфераның химиялық ластануы.
|
40
|
Сабақ кестесіне сәйкес
|
2
|
№ 2 СРО . Атмосфераның химиялық экология
сы. Атмосферада жүретін химиялық реакциялар, фотодиссоциация,ионизация.Көк түтіндер(смог).
|
40
|
Сабақ кестесіне сәйкес
|
|
1 Межелік бақылау - 1-7 апта аралығында өткен дәрістердің,зертханалық сабақтардың материалдары бойынша кешенді тестілеу.
|
90
|
Сабақ кестесіне сәйкес
|
|
1-ші апта мен 7 -ші апта аралығындағы оқу нәтижелері бойынша балл санының жиынты-
ғы.
|
30+270
|
|
8-15
|
Аудиториялық сабақтарына қатысу және
даярлық
|
30
|
Оқытушы электрондық журналда оқушының тек сабаққа қатыспау фактісін көрсетеді
|
|
Зертханалық жұмыстардың орындалуы
|
|
|
8
|
№8- зертханалық сабақ. Мұнай өнімдерімен лас-
танған топырақтан күкіртті сутекті анықтау.
|
15
|
Зертханалық
сабақ
|
9
|
№9- зертханалық сабақ.Тамақ өнімдерінің нитрат
пен ластануы және әр түрлі көкөністерден нитрат
ты анықтау (түрі,сорты,ұлпасына байланысты).
|
15
|
Зертханалық
сабақ
|
10
|
№10- зертханалық сабақ Қала көшелерінің топы-
рақтарынан химиялық элементтердің суда еритін
түрлерін сапалық талдау .
|
15
|
Зертханалық
сабақ
|
11
|
№11- зертханалық сабақ. Ауыр металл тұздары-
ның өсімдіктермен жануарлар ақуызының коагу-
ляциясына әсері.
|
15
|
Зертханалық
сабақ
|
12
|
№12-зертханалық сабақ.Қала көшелері топырағы
ның тұздылығын құрғақ қалдығы бойынша анық-
тау.
|
15
|
Зертханалық
сабақ
|
13
|
№13-зертханалық сабақ. . Өсімдіктердің күкіртті газға, хлорға,аммиакқа төзімділігін анықтау.
|
15
|
Зертханалық
сабақ
|
14
|
№14зертханалық сабақ.Қарағай қылқандарының ластануы бойынша ауаның ластануын бағалау.
|
10
|
Зертханалық
сабақ
|
15
|
№15зертханалық сабақ.Қорытынды сабақ.
|
|
Зертханалық
сабақ
|
|
Білім алушының өздік жұмыстары
|
|
|
|
№ 3 СРО Атмосферадағы және су қоймаларын-
дағы зиянды заттарды бағалау.Өнеркәсіптік ағынды суларды тазалау жолдары.Химия өнеркә-
сібінің газ тәрізді тастандыларынан тазарту.Осы тақырып бойынша экологиялық есептер құрасты- рып шығару.
|
40
|
Сабақ кестесіне сәйкес
|
|
№4 СРО.
а)Машина өнеркәсібінің қоршаған ортаға әсері
б)Тамақ өнеркәсібінің қоршаған ортаға әсері
в)темір жол көліктерінің,авиацияның қоршаған ортаға әсері.Осы тақырыптар бойынша реферат жазып ауызша қорғау(реферарат көлемі 10 бет және барлық талаптарға сай болу қажет).
|
40
|
Сабақ кестесіне сәйкес
|
|
2-межелік бақылау-8-15 апта дәрістерінің материалдары бойынша кешенді тестілеу.
|
90
|
Сабақ кестесіне сәйкес
|
8 апта мен 15 апта аралығында оқу нәтижелері
бойынша балл санының жиынтығы.
|
30+270
|
|
Емтихан балдарының барлығы
|
400
|
|
Академиялық мерзімде балдардың барлығы
|
1000
|
|
ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
Кесте 3
Тақырыбы
|
Көрнекті құралдар
ТОҚ,
Кесте,
схема-
лар
|
Өздігінен меңгерілетін сұрақтар
|
Бақылау нысанасы
|
|
Дәрістер
|
Зертханалық сабақтар
|
Кіріспе. Химиялық экология пәні
нетүсінік.
Жер бетінің тірі қабаты-биосфера.Тірі организмдер.
|
№1-2 зертханалық сабақ. . Судың органо-
лептикалық қасиеттері
мен танысу және құра-
мындағы катиондарды
анықтау
|
Кестелер схемалар
|
Тіршілік ортасының
өзара байланысты-
лығы.Биосфера тура
лы мағлұматтар.
|
Жазба-ша бақы-
лау.
|
Биосфераның химиялық ластануы.Қоршаған орта-ныңөнеркәсіп
қалдықтарымен ластануы.
|
№3-4зертханалық сабақ.. Судағы еріген оттегі мөлшерін анықтау, ауыз суының құрамындағы «активті хлорды» және кермектілігін анықтау
|
Қажетті прибор.
|
Биосфераның ласта-
ну жолдары,оның
адам өміріне қауіп-
тілігі.
|
Ауызша
тапсыру
|
Диоксиндер,
пестицидтер және ауыр металлдармен ластануы.
|
№5 зертханалық сабақ
Табиғи және ішетін судың рН –ортасын анықтау.
|
Қажетті
прибор.
|
Диоксиндер мен
Пестицидтердің
топырақ ортасына,
су бассейндеріне
әсері.
|
Ауызша
тапсыру
|
Атмосфераның химиялық экологиясы.
Атмосфераның ласта.
.
|
№6-7 зертханалық сабақ.Топырақтың сы-
ғындысын дайындау. Сығындыдан:сульфат ионын,гидрокарбонат ионын,карбонатионын хлоридионын анықтау.
|
Қажетті прибор.
|
Атмосфераның лас-
тану жолдары.
|
Ауызша
тапсыру
|
Атмосферада жүретін хи-
миялық реак-
циялар,фото-диссоциация
ионизация.
Көк түтіндер (смог)
|
№ 8зертханалық сабақ. Мұнай өнімдерімен ластанған топырақтан күкіртті сутектің мөлшерін анықтау.
|
Қажетті прибор.
|
Атмосферада жү-ретін фотолиз.тоты-ғу-тотықсыздану,
гидролиз
процестерін білу.
|
Ауызша
тапсыру
|
Литосфераның химиялық экологиясы.
|
№9 зертханалық сабақ.
Тамақ өнімдерінің нитратпен ластануы және әр түрлі көкөністерден нитратты анықтау (түріне,сортына,ұлпасына байланысты).
|
Қажетті приб-лар
|
Жер қыртысының
эрозиясы оның
түрлері,сақтау жол-
дары.
|
Ауызша
тапсыру
|
Литосфераның басты
компоненті топырақ ортасының ластану жолдары
|
№10-11 зертханалық сабақтар. Қала көшеле-
рінің топырақтарынан
химиялық элементтер-
дің суда еритін түрле-
рін сапалық талдау
|
Қажетті прибор.
|
Топырақ ортасының
ластану жолдар.
|
Ауызша
тапсыру
| |
Қалдықсыз және қалдық-
ты техноло-
лар.
|
№12-13 зертханалық сабақтар. Қала көшеле-
рі топырағының тұздылы ғын құрғақ қалдығы бойынша анықтау.көшелері топырағының тұздылы ғын құрғақ қалдығы бойынша анықтау.
|
Қажетті прибор.
|
Қалдықсыз технологиялар туралы ақпараттар-
ды оқып білу
|
Ауызша
тапсыру
|
Қоршаған ортаның тазалығын нормалау
|
№14зертханалық сабақ.Қарағай қылқандарының ластануы бойынша ауаның ластануын бағалау. №15зертханалық сабақ.Қорытынды сабақ.
|
Қажетті прибор
|
Қоршаған ортаның ластану деңгейін,
бағалау,бақылау жолдарын білу
|
|
Студенттердің білімін бағалау кестесі:
Әріптік жүйе бойынша баға
|
Балдардың сандық эквиваленті
|
Проценттік мазмұны
|
Дәстүрлі жүйе бойынша баға
| А |
4,0
|
95-100
|
Өте жақсы
|
А-
|
3,67
|
90-94
|
-«-
| В+ |
3,33
|
85-89
|
Жақсы
|
В
|
3.00
|
80-84
75-79
|
-«-
|
В-
|
2,67
|
-«-
|
С+
|
2,33
|
70-74
|
Қанағаттанарлық
|
С
|
2,00
|
65-69
|
-«-
|
С-
|
1,67
|
60-64
|
-«-
|
Д+
|
1,33
|
55-59
|
-«-
|
Д
|
1,00
|
50-54
|
-«-
|
Ғ
|
0,00
|
0-49
|
Қанағаттанарлықсыз
|
7.ӘДЕБИЕТТЕР:
Негізгі әдебиеттер:
7.1.1..Химическая экология М.С.Панин Семипалатинск 2002ж
7.1.2. Экология және таза су проблемасы,Баешов А.А. Алматы 2003ж
7.1.3.Экология и экономика природопользования Гирусова А.Г.Москва 2000
7.1.4 Окружающая среда и ее охрана Голубев И.Р. Москва 1985г
7.1.5.Барбье М.М.Введение в химическую экологию.Мир 1978г
7.1.6 Сатаева А.Р.Теоретические основы промышленной экологии.Бийск 2008г.
7.1.7.Коробкин П.А.Экология.Москва 2001г
7.1.8.Асқарова Ұ.Б.Экология және қоршаған ортаны қорғау.Алматы 2009ж
7.1.9.Фазылов А.Б.Экология Алматы 2003ж
7.1.10.Алексеев С.В.Практикум по экологии.Москва 1996г
Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің
картасы
Кесте 4
Оқулықтардың , оқу-әдістемелік құралдардың атауы
|
Дана (саны)
|
Студенттердің саны
|
Қамтамасыз етілу пайызы
|
Панин М.С.Химическая экология.Алматы.2002г
|
30
|
2
|
100
|
Барбье М.М.Введение в химическую экологию.Мир 1978г
|
1
|
2
|
50
|
Сатаева А.Р.Теоретические основы промышленной экологии.Бийск 2008г.
|
4
|
2
|
100
|
Коробкин П.А.Экология.Москва 2001г
|
10
|
2
|
100
|
Асқарова Ұ.Б.Экология және қоршаған ортаны қорғау.Алматы 2009ж
|
16
|
2
|
100
|
Фазылов А.Б.Экология Алматы 2003ж
|
20
|
2
|
100
|
Алексеев С.В.Практикум по экологии.Москва 1996г
|
15
|
2
|
100
|
Достарыңызбен бөлісу: |
