Бастауыш сыныптардағы ойын түрлерінің жүйесі. Қазақстан Республикасының «Білім туралы»

Мінгені Исатайдың Ақтабан-ай

Сүт беріп,сұлы беріп баптаған-ай,

Зеңбірек үш атқанда дарымады,

Құдайдың міне қара оңдағаны-ай.

3.Наурыз көжеге қосылатын тағамдарды белгіле,Олар нешеу болды?Сол санға байланысты не білесің?

4.Шоқан Уалиханоы Қазақстан мен Орта Азия халықтарының тарихына ,гео-графиясына әдебиетіне ,қоғамдық құрылысына қатысты еңбектер жазды. Олардың ішінде : «Қазақтың шежіресі», «Шона батыр», «Абылай», «18 ғасырдың батырлары»туралы тарихи аңыздары бар.

Еңбектерінің атындағы дауысты,дауыссыз дыбыстарды санап ,сол сандармен теңдеу құрастыр.

5.Халықаралық әйелдер күні болған соң неше күннен кейін наурыз мерекесі жаңа жыл болады?

6.68бен 75 арасындағы жасырынып тұрған санды тапсаң Жаяу Мұса шығарған әндерінің санын білесің.

68,74,69,72,73,71,75.

Ауызша есептерді есептегенде жаттықтыру үшін «Қай қолымда?» , «Үш әділ», «Сөз мәнісін байқайық», «Торғай мен бұтақ» т.б.

Ұлттық ойындардың математика сабағында барлық түрін келтіруге бола-ды.Мысалы: «Теңге ілу», «Орамал тастау», «Арқан тартыс», «Көкпар тарту», «Бәйге», «Ақсүйек», «Алтын сақа», «Ханталапай» «Киіз үй жабдықтары»т.б.

Мысалы «Алтын сақа »ойынында заттарды санай отырып,салыстыруды оқып үйренеді.Қайсысы көп? Қайсысы аз? Нешеуі артық ? Нешеуі кем?Есеп құрастыру,белгісіз қосылғыш,азайтқыш,азайғыштарды табуды білетін бола-ды.

1.«Ақ сүйек » ойынын ойнату үшін ,қағаздан сүйектің формасын кесіп алып,артқы жағына тапсырманы жазып қоюға болады.Оқушыларға бұл тап-

сырманы таратып беріп,кім дұрыс орындаса сол бала ақ сүйектің иесі бола-ды.

2.Немесе ойынға сынып оқушылары түгел қатысады.Кестеде белгісіз сандардың орнында ақсүйек тығылып жатады.Кім дұрыс шығарса сол ақсүйекті алады.

3.Кім ақсүйекті көп жинаса сол ұтады.Ақсүйекті көп жинаған бала ма-дақталады.

«Орамал тастау»ойыны теңдеу шешуге әріпті өрнектердің мәнін табуға болады.Сыныптағы оқушылар екі топқа бөлініп,бір-біріне қарама-қарсы отырады.Жүргізуші орамалды шеткі отырған балаға береді.Ол ойыншыға немесе қарама-қарсы отырған балаға теңдеу немесе әріпті өрнек жасыра-ды.Қарсы топтағы отырған бала орамалды қағып алып жауабын алады.Егер жауап дұрыс болса ол ойынды әрі қарай жалғастырады.Енді ол теңдеу жа- сырады.Жауапты тек орамал ұстаған,аты аталған бала ғана айтады.Мұғалім ойынды өзінің қалауынша күрделендіре береді.

«Теңге ілу»ойынын мысалы көбейту кестесін өткен кезде пайдалануға болады.Сынып оқушылары екі ,үш топқа бөлінеді.Әр топтан бір бала «шыбық ат» мінеді.Сызылған шұңқырдың ортасына ыдыс қойып , шауып барып теңгенің артындағы мысалдарды шығарып ,оны ыдысқа салады.Қай топ теңгені көп әрі дұрыс шешсе сол топ жеңіске жетеді.Сондай ақ «Кім бұрын?», «Қаздар мен қасқыр», «Доп орталығы», «Доп үшін күрес», «Тартыспақ», «Ортаны тап», «Қоян мен қасқыр», «Мерген мен үйрек», «Көмбеге кім бұрын жетеді?», «Кім жылдам?», «Допты көршіңе бер» ойындарын өз іс –тәжірибемде қолданып жүрмін.Осындай жеңіл командалық ойындар оқушыларды тек дене жағынан ғана ширатып қана қоймайды,олардың білімдерін де шыңдап,басқа сабақтан алған білімдерін ширата түседі.

“Бәйге” ойыны.

Бәйге ойыны ат жарысы. Оған жүйрік, бапталған атпен шабандоздар қатысады.

Ана тілі ,қазақ тілі сабақтарында сабақтың тақырыбына байланысты мақал-мәтелдерімізді де қолдануға болады.

КІМ ТАПҚЫР?

Ойынның мақсаты: Оқушылардың ойлау қабілетін сөздік қорын, дүниетанымын кеңейту.

Жігіт сегіз қырлы (бір сырлы).
Жеті жұрттың тілін біл (жеті түрлі білім ал)
Ұлға 30 үйден, (қызға 40 үйден) тыю.
Алтау ала болса, ауыздағы кетеді (төртеу түгел болса, төбедегі жетеді).
Білімді мыңды жығады (білекті бірді жығады).
Санға қатысты мақал-мәтелдер:
1. Жеті жұрттың тілін біл, (жеті түрлі білім ал)
2. Білекті бірді жығады, (білімді мыңды жығады)
3. Екі жақсы қас болмас, (екі жаман дос болмас)
4. Досыңды үш күн сына ма, (үш жыл сына)
5. Бір елі ауызға – (екі елі қақпақ)
6. Жүз теңгең болғанша, (жүз досың болсын)
7. Отыз тістен шыққан сөз, (отыз елге тарайды)
8. Білгенің бір тоғыз, (білмегенің тоқсан тоғыз)
9. Бір кісі қазған құдықтан, (мың кісі су ішеді)
10. Ер бір рет өледі, (қорқақ мың рет өледі)
11. Қырық кісі бір жақ (қыңыр кісі бір жақ)
12. Жалқаудың екі досы бар: (бірі - ұйқы, бірі – күлкі)
13. Бір түйір дәнде, (бір тамшы тер бар)
14. Бес бармақ жиылса, (жұдырық болады)
15. Алдына бір қарасаң, (артына он қара)
16. Досының мың болғанына мақтан, (дұшпаның жалғыз болса да сақтан)
17. Алты аға бірігіп әке болмас, (жеті жеңге бірігіп ана болмас)
18. Дос сегіз болса, дұшпан сегіз.

19. Бермегенге бесеу де көп, (алғанға он болса да аз)

7. Өзі 4 қанатты және 6 аяқты,

5. Бақшаға Сегіз саулық,

1.Ұлттық ойын бала денесінің дұрыс қалыптасуына мүмкіндік туғызады.

2.Ұлттық ойын баланы тек денесін ширатып,денсаулықтарын жақсартып қана қоймайды,сонымен қатар пәндерден алған білімдерін толықтырады.

3.Ойын арқылы баланың ойлау қабілеті дамиды.

4.Ойын шыдамдылыққа , төзімділікке үйретеді.

5.Қазақ халқының ұлттық ойындарын,тапсырмалар жүйесін барлық пәндерде ұтымды пайдалану негізінде ұлттық ойындарды қолдану білім деңгейлерін көтеріп қана қоймай ,өзін-өзі тәрбиелеуде, өзін-өзі дамытуда көмек береді,бастауыш білім беру процесінде тұлғаның тәрбиелік кеңістікте рухани даму мүмкіндігіне жол ашады.

Ойын- баланың алдынан өмірдің есігін ашып,шығармашылық қабілетін оятып,бүкіл өміріне ұштаса береді.Сонымен қатар ойын тынысы кең алысқа меңзейтін,ойдан –ойға жетелейтін ақыл-ой жетекшісі,денсаулық кепілі,өмір тынысы.

Олай болса, бүгінгі таңда өздеріміз тәлім-тәрбие беріп жатқан бүлдіршіндер ертеңгі күні тек білімді кадр ғана емес, Отанын жанындай сүйетін, ұлттық тарихы мен мәдениетін қастерлейтін, рухани кемелденген азамат болып өсіп жетілуі қажет. Өзінің қазақстандық екенін, Қазақстанда туғаннан әрбір бала мақтаныш ете алса ғана-біздің бұл ісіміздің нәтижелі болғаны. Сонда ғана біз, ұстаздар, бүгінгі заман алдымызға қойып отырған күрделі міндетті абыроймен атқарып, еліміздің болашақ азаматтарын тәрбиелеп өсірдік деп сеніммен айта аламыз. Ынтымақ, бірлік, сыйластыққа қазақ жастарын бала күннен баулысақ, ел іргесі сөгілмек емес деген ойдамыз.

МАЗМҰНЫ

1. Бастауыш сыныптардағы ойын түрлерінің жүйесі.......................3- 7 бет

2.Дамытушы ойындар..............................................................................8-18 бет

3.Ұлттық ойындар....................................................................................19-28 бет

4.Қорытынды..............................................................................................29 бет

5.Пайдаланылған әдебиеттер....................................................................30 бет

Қолданылған әдебиеттер:

1. Крупская Н.К. Таңдамалы педагогикалық шығармалары. Алматы. 1973.

3. Щукина Г.И. Проблемы познавательного интереса в педагогике.Москва. 1971

4. Выготский А.С. Игра и ее роль в психическом развитие ребенка. //Вопросы психологии. 1966.

5. Качество знаний учащихся и пути его совершенствования // Под ред. Скатника М.Н.,Краевского В.В.Москва. 1978.

6. Ушинский К.Д. Избранные педагогические сочинения. Москва. 1969

7. М.Жұмабаев. Педагогика. - Алматы: Ана тілі, 1992. -160 б.

9. Оконь В. Введение в общую дидактику. - Москва: Высшая наука, 1990.

Бұл құралда бастауыш сынып буыны бойынша барлық пәндерден