Білімділігі: Алюминий элементінің периодтық жүйедегі орнын

• Білімділігі:
• Алюминий
• элементінің периодтық
• жүйедегі орнын,
• табиғатта кездесуі,
• алынуы, физикалық
• қасиеттері, химиялық
• қасиеттері, қолданылуын,
• қосылыстары
• туралы мәліметтерді
• меңгерту

• Сабақтың мақсаты:

• Дамытушылығы:
• Оқушының пәнге
• қызығушылығын,
• дүниетанымын,
• екідайлы элементтер
• жайлы алған білімді
• одан әрі дамыту.

• Тәрбиелігі:
• Алюминийдің
• тұрмыста
• қолданылуын,
• алюминий
• құймаларының
• Құрамымен
• таныстыру,
• өмірдегі маңызын
• түсіндіру.

• Сабақтың түрі: Аралас сабақ
• Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгерту
• Сабақтың көрнекілігі: алюминий ұнтағы, алюминий құймалары, периодтық жүйе, кестелер

• Жаңа тақырыпты түсіндіру жоспары:
• 1. Алюминийдің периодтық жүйедегі орны (химик)
• 2. Табиғатта таралуы және маңызы (геолог)
• 3. Алюминийдің ашылу тарихы (тарихшы)
• 4. Физикалық қасиеттері (физик)
• 5. Алюминийдің алынуы (металлург)
• 6. Алюминийің кен орындары (географ)
• 7. Алюминийдің химиялық қасиеттері ( химик)
• 8. Алюминийдің қолданылуы ассоциация әдісі бойынша түсіндіру
• 9. “Кім жылдам?” есептерді орындау
• 10. Сәйкестікті тап
• 11. Тест тапсырмалары

• Қазақстан жерінде ежелден металдан жасалған бұйымдар?
• Ең қиын, ең оңай балқитын металдар?
• Ең жеңіл және ең ауыр металдар?
• Түсті металдар?
• Сирек кездесетін металдар.
• Қазақстанның қазба байлықтарының металогендік картасын жасаған ғалым.
• 7. Мыс пен мырыштың балқу температуралары қандай?
• 8. Елімізде хромның бай кен орындарын ата
• 9. Темірдің биологиялық маңызы қандай?
• 10. р-элементтерге қандай элементтер жатады?

• Болмасам да айтарлықтай салмағым,
• Мен көбіңмен ардақтымын, алдамын,
• Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап
• Жердің жүзін , көк аспанды шарладым ,
• Дюралюминий дейтін менің қоспамды,
• Әспеттейді химияның достары.
• Осыларға төсек, үстел, ыдыс пен,
• Бағандардың бұйдаларын қос тағы.
• Қағаз да мен қант-шайды сәндеген,
• Тоққа балқып, келіп тұрған ән де мен.

• “Қанатты металл”

• Атом құрылысы
•  
• Аl ІІІ периодта, ІІІ топта, негізгі топшасында
•  
• Аl 1s2 2 s2 2 p6 3 s2 3 p1
•  
•  
•  
•  
• Al /13протон, 14 нейтрон / 13 электрон Ar = 27
• Валентілігі ІІІ
•  

• Тотығу дәрежесі +3

• Аl2O3·хН2О боксит

• рубин

• сапфир

• ортоклаз KA1Si3OlO

• альбит NaA1Si3О1О

• анортит Са(AlSiO4)2

• нефелин KNa3[AlSiO4]4

• криолит Nа3AlF6

1827 жылы неміс химигі Ф.Вёлер.

• 1827 жылы неміс химигі Ф.Вёлер.
• Француз ғалымы Берцелиус латынша аІumеn – ашудас
• 950 С, Nа3 [АІF6]
• 2АІ2О3 4АІ + 3О2↑
• электр тогы

• Қазақстанның қазба байлықтары

• Күмістей ақ түсті
• Жеңіл металл
• Бүйірлі орталынған торы бар
• d -2,7г/см3
• t – 660,24 С
• t – 2500 С
• Иілгіштік қасиеті жоғары
• Электрөткіздігіштігі ,
• жылуөткіздігіштігі жоғары

• АІ

• Жай заттар
• +3О2 АІ2О3
• +3S АІ2S3
• +3СІ2 2АІСІ3
• 2АІ 0
• +3С 2000 С АІ4С3
• +3Вr2 2АІВr3 (тәжірибе)
• +3І2 2АІІ3

• Күрделі заттар
• Сr2О3 t АІ2О2+2Сr
• +6Н2О 2АІ(ОН)3↓+3Н2↑
• +3СuСІ2 2АІСІ3+3Сu↓
• 2АІ
• +6НСІ(с) 2АІСІ3+3Н2↑
• (тәжірибе)
• +NаОН+2Н2О t 2NаАІО2+3Н2↑

• Алюминий оксиді - Al2O3 – қиын балқитын, қатты зат.
• Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2О
• Al2O3 +6NaOH→ 2Na3AlO3 + 3H2О
• Al2O3 +2NaOH→ 2NaAlO2 + H2О
• Алюминий гидроксиді Al(OH)3 – ақ түсті суда ерімейтін зат.
• 2AlCl3 + 3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl
• 2Al(OH)3 = Al2O3 + 3H2О

• Құйманың аты

• Химиялық құрамы, %

• Қолданатын орны

• Дюралюмин

• Магналий

• Силумин

• Al-93-96%;Cu-3,5-5%;
• Mg-0,3-1 %;Mn-0,3-1%

• Al-91-94%; Mg-5-8%;
• Mn-0,5-1%

• Al-85-90%;Si -10-15%

• Машина, авио,авто,прибор құрылысында

• Ракета техникасында, химиялық аппараттарда,үй және темір жол құрылысында

• Машина жасау

• Жұқа фолга конденсатор жасау

• Авиациялық өнеркәсіпте электр

• Кабель, айна, қаңылтыр, өндірісіне пайдаланады

• Электртехникада

• Ыдыс-аяқ

• 1. Айналуларды жүзеге асырыңдар:
• Al→Al2O3→AlCl3→Al(NO3)3→ Al(OH)3→Al2O3→Al
• 2. Алюминтермия процесінде 80г темір (ІІІ) оксидін тотықсыздандырғанда 42,5г темір алынды. Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы өнім шығымын (%) анықтаңдар.
• 3. 10г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді. Бөлінген газдың алатын көлемі 6,72л (қ.ж). Қоспадағы әрбір металдың массалық үлесін анықтаңдар.

• 1.Алюминий қосылыстарда неше валентті?
• а) 2; ә) 3; б) 4; в) 5
• 2.Алюминиймен барлығы әрекеттесетін заттар тобы:
• а) HNO3, NаСl, KOH
• ә) H2О, СuСl2¸NаOH
• б) HСl, SO2¸KOH
• 3. Қазақстанда алюминий зауыты қай жылдан
• бастап жұмыс жасайды?
• А) 2000; ә) 1998; б) 2007; в) 1992
• 4. Алюминийді өнеркәсіпте алу әдісі:
• а) бокситтерден электрохимиялық әдіспен
• ә) алюминий тұздарының ерітіндісін бейтараптау
• б) Al2O3 сутегімен тотықсыздандыру
• 5. Алюминотермия әдісімен алуға болатын металдар тобы:
• а) Nа¸Mn¸Al
• ә) Ni¸Cr¸Zn
• б) Cu¸Nа¸Сr

• Тест жауабы:

• “Алюминий және оның қосылыстары”

• Сабақ аяқталды

• 1.Н.Нұрахметов, Қ.Бекішев, Н.Заграничная,
• «Химия оқулығы»
• 2.Н.Нұрахметов, Қ.Бекішев, Н.Заграничная,
• «Химия әдістемелік нұсқау»
• 3. Н.Нұрахметов, Қ.Бекішев, Н.А.Заграничная,
• «Дидактикалық материалдар»,10 сынып
• 4. «Химия мектепте» №5, 2010, №5, 2011,
• 5. Интернет, google сайты