Кент бюджетін жоспарлау (қалыптастыру) және бекіту (нақтылау)

2018-2020 жылдарға арналған аудандық бюджет түсімдерінің болжамы бюджеттің түсімдерін болжамдау Әдісімен, өңірдің орта мерзімді әлеуметтік экономикалық дамуының макроэкономикалық көрсеткіштері негізінде, ҚР Салық, Бюджет кодекстеріне және басқа және да нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес болжамдалған.

2018-2020 жылдарға арналған аудандық бюджеттің өз кірістері (трансферттерді есепке алмағанда) төмендегідей көлемде белгіленді.

2018 жылға – 968,2 млн. теңге;

2019 жылға – 1006,2 млн. теңге;

2020 жылға – 1019,5 млн. теңге.

Аудандық бюджеттің салықтық түсімдерінің ең үлкен мөлшерін төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы және әлеуметтік салық құрайды.

Алдағы үш жылдық кезеңге аудандық бюджеттің облыстық бюджетпен қатынасы жеке табыс салығы мен әлеуметтік салық бойынша нормативтік аударымдар аудару арқылы реттелуде, оның ішінде:

облыстық бюджетпен:

101.201 «Төлем көзінен салық салынатын табыстардан ұсталатын жеке табыс салығы» және 101.205 «Төлем көзінен салық салынбайтын шетелдік азаматтар табыстарынан ұсталатын жеке табыс салығы» кодтары бойынша 50 пайыз, облыстық бюджетке 50 пайыз;

101.202 «Төлем көзінен салық салынбайтын табыстардан ұсталатын жеке табыс салығы» коды бойынша толығымен аудандық бюджетке 100 пайыз;

103.101 «Әлеуметтік салық» коды бойынша 50 пайыз, облыстық бюджетке 50 пайыз.

Осыған сәйкес, 2018 жылға арналған аудандық бюджеттің төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы және әлеуметтік салықтың жоспарлары тиесілі 240342 мың теңге және 181866 мың теңге көлемінде белгіленді.

2018 жылғы аудандық бюджеттің салықтық емес түсімдер бойынша жоспары 56596 мың теңге көлемінде белгіленіп, бұл 2017 жылғы бюджеттің бекітілген жоспарымен салыстырғанда 112,42 пайызды құрайды.

Сонымен бірге республикалық бюджет қаржысы есебінен ауылдық елді мекендердегі мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын іске асыруға берілген бюджеттік кредиттер бойынша сыйақы төлеуге 73 мың теңге қаралды.

Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдерінің жоспары:

Бюджеттік кредиттерді өтеу санаты бойынша 2018 жылға заңды тұлғаларға жергілікті бюджеттен республикалық бюджеттің қаржысы есебінен ауылдық елді мекендердің әлеуметтік сала мамандарын әлеуметтік қолдау шараларын іске асыру үшін берілген бюджеттік кредиттердің өтеуі 65508 мың теңге көлемінде белгіленді.

Республикалық немесе облыстық бюджеттерде бекітілген сома шегінде жоғары тұрған бюджеттерден төмен тұрған бюджеттерге берілетін трансферттер бюджет субвенциялары болып табылады.

Жалпы сипаттағы трансферттер бюджеттің әрбір деңгейі үшін Бюджеттік кодекспен бекітілген шығыстардың бағыттарына сәйкес мемлекеттік кепілдендірілген қызмет көрсетулерді ұсыну їшін өңірлердің бюджеттік қамтамасыз етілу деңгейін теңестіруге және тең фискалдық мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге бағытталған. Жалпы сипаттағы трансферттердің көлемі тиісті жергілікті бюджеттің кірістері (трансферттерді шегергенде) мен шығындарының болжамды көлемдері арасындағы айырма ретінде айқындалады.
Жалпы сипаттағы трансферттерді айқындау кезінде өңірдің салықтық әлеуеті, өңірдегі көрсетілетін мемлекеттік қызметтерді тұтынушылар саны, көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің бекітілген стандарттары және сол немесе өзге де өңірдің өзіндік ерекшелігіне байланысты көрсетілетін мемлекеттік қызметтерді ұсыну жөніндегі шығыстарға әсер ететін факторлар ескеріледі.

«2017-2019 жылдарға арналған жалпы сипаттағы трансферттердің көлемі туралы» Қызылорда облыстық маслихатының 2016 жылғы 12 желтоқсандағы №72 шешімімен 2017-2019 жоспарлы кезеңгі жылдарға облыстық бюджеттен берілген аудандар және Қызылорда қаласы бюджеттеріне субвенция көлемі белгіленді.

2017-2019 жылдарға Қармақшы ауданының бюджетіне республикалық бюджеттен берілетін бюджеттік субвенцияның бөлінісі

2014 жылы – 8159,4 млн теңге;

2015 жылы – 8582,5 млн теңге;

2016 жылы – 8612,5 млн теңге.

«2018-2020 жылдарға арналған облыстық бюджет туралы» Қызылорда облыстық мәслихатының 2017 жылғы 12 желтоқсандағы 17-сессиясының №157 шешіміне сәйкес аудандық бюджетке облыстық бюджеттен 1214305 мың теңге, республикалық бюджеттен 226889 мың теңге ағымдағы нысаналы трансферттер, республикалық бюджеттен 60000 мың теңге нысаналы даму трансферттер бөлінді.
Аудандық бюджеттің шығындары
Жоспарланған 2018-2020 жылдарға арналған бюджет шығындарының негізгі басымдылығы мемлекет кепілдік берген міндеттемелерді және азаматтарды әлеуметтік қолдау деңгейін сақтау, аудан экономикалық дамытудың тиімділігін арттыруды қолдау және қажетті шарттарын жасаудың бірінші кезектегі шараларын көру, сонымен қатар Елбасының Қазақстан халқына жолдауынан туындайтын шараларды жүзеге асыру болып табылады.

2018 жылға арналған аудандық бюджет жобасы Елбасының Қазақстан халқына жолдауының іс-шараларын жүзеге асыру, халықтың әлеуетін жақсартуға, жұмыссыздықты болдырмауға жасалған бюджет.

Жыл сайын аудандық бюджеттің шығындары 15 функционалдық топ бойынша жоспарланады.

Жергілікті атқарушы органдар мақсатты трансферттерді және кредиттерді тек мақсаты сай жұмасалып өзінің тиісті бюджеттік бағдарламасына отырғызылып пайдаланады.

Мақсатты трансферттер ағымдағы нысаналы трансферттер және даму нысаналы трансферттерге бөлінеді.

 Жергілікті атқарушы органдар нысаналы даму трансферттерінің сомаларын айқындау үшін тиісті жоғары тұрған органға жергілікті бюджеттік инвестициялық жобалардың тізбесі мен олар бойынша шығыстар сомалары көрсетілген өтінімдерді ұсынады.

Әлеуметтік салада негізгі бағыттардың бірі азаматтардың әлі аухатын көтеру үшін алдын ала қабылданған әлеуметтік міндеттемелерді орындау болып табылады.

Әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту мақсатында мемлекет тарапынан жан жақты көмек көрсетілуде.Жалпы білім беру мектептердің, мектепке дейінгі балалар ұйымдардың, аураханалардың, перинаталдық орталықтың, дәрігерлік амбулаториялардың, мәдениет үйлердің, спорттық алаңдардың және әлеуметтік нысандың құрылыстары жүргізілуде.
Білім беру
Биылғы оқу жылында білім берудің мемлекеттік бағдарламасын дамыту бағытында аудан бойынша 32 білім беру ұйымы жұмыс жасайды.

(оның ішінде: 28 жалпы орта мектеп, 1 орталау мектеп, 3 мектептен тыс ұйымдар)

Аудан бойынша білім берудің жалпыға міндетті оқу стандартына сәйкес 13972 оқушы білім алуда.

Ауданымызда 32 балабақша жұмыс жасайды 3-6 жас аралығындағы балалар бала бақшамен 100 пайыз қамтылған.

Барлығы ауданның бекітілген бюджеті бойынша білім беру саласына үш жылға 19707,1 млн теңге қаржы бөлінген, оның ішінде 2018 жылға – 6447,9 млн. теңге, 2019 жылға – 6540,5 млн. теңге, 2020 жылға – 6718,7 млн. теңге.

2018-2020 жылдарға білім беру саласы шығындары

млн.теңге

Атауы	2018 жыл	2019 жыл	2020 жыл
Барлық шығындар:	6447,9	6540,5	6718,7
Мектепке дейiнгi тәрбиелеу және оқыту	659,9	660,8	665,4
Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру	5545,2	5427,4	5596,9
Бiлiм беру саласындағы өзге де қызметтер	242,8	452,3	456,4

2018 жылы Қармақшы ауданы Иіркөл елді мекенінде 50 орындық "Самал" балабақшаның құрылысы, Қармақшы ауданы Төребай би елді мекенінде 50 орындық "Ақкөгершін" балабақшаның құрылысы, Қармақшы ауданы Жосалы кентіндегі 300 орындық №183 мектептің құрылысын аяқтауға, Қызылорда облысы Қармақшы ауданында жаз-қыс мезгілдерінде балалар демалысына арналған лагерь құрылысы, Қызылорда облысы Қармақшы ауданы Ақжар ауылындағы №28 орта мектебін жылумен жабдықтау жүйесін қайта жаңғырту жұмыстары жүргізіледі. Қармақшы ауданы Т.Көмекбаев ауылындағы №185 орта мектепке, Қуандария ауылындағы №186 орта мектепке жылу жүйесін сұйытылған газге ауыстыру үшін жоба-сметалық құжаттама әзірленеді. Қармақшы ауданы Иіркөл ауылындағы №106 орта мектеп ғимаратының сыртқы қабатын жөндеу жұмыстарына, әуез мектебінің көне №183 орта мектебі ғимаратына көшуіне байланысты ғимаратқа ағымдағы жөндеуге, №275 орта мектептің шатырына жөндеу жұмыстарына, №275 орта мектептің асханасы мен терезелерін ауыстыруға ағымдағы жөндеу жұмыстарына қаржы қаралды.

2018 жылы облыстық бюджеттен «Қармақшы аудандық білім бөлімінің №186 орта мектебі» коммуналдық қазыналық мекемесіне 24553 мың теңге, «Жосалы кенті әкімі аппараты» мемлекеттік мекемесінің №3 «Ертөстік» бала бақшасы» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорнына 19776 мың теңге, Жосалы кенті әкімі аппараты» мемлекеттік мекемесінің №5 «Айгөлек» ясли бала бақшасы» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорнына 10193 мың теңге, аудандық бюджеттен Жосалы кенті әкімі аппараты» мемлекеттік мекемесінің №5 «Айгөлек» ясли бала бақшасы» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорнына 9744 мың теңге трансферттер қаралды.

2018 жылы облыстық бюджеттен жалпы білім беретін мектептерді қосымша физика пәндік кабинеттерімен қамтамасыз етуге 42566 мың теңге, жалпы білім беретін мектептерді қосымша химия пәндік кабинеттерімен қамтамасыз етуге 39192 мың теңге, жалпы білім беретін мектептерді қосымша биология пәндік кабинеттерімен қамтамасыз етуге 17101 мың теңге ағымдағы нысаналы трансферттер қаралды.

2018 жылы республикалық бюджеттен тілдік курстар өтілінен өткен мұғалімдерге үстемақы төлеуге 9629 мың теңге, оқу кезеңінде негізгі қызметкерді алмастырғаны үшін мұғалімдерге қосымша ақы төлеуге 6463 мың теңге ағымдағы нысаналы трансферттер қаралды.
Денсаулық сақтау
2017 жылы тұрғындардың аурушаңдық деңгейі төмендеді. Жалпы өлім-жітім 5,2 ден 4,5 пайызға, нәрестелер өлімі 12,9 дан 8,7 пайызға, туберкулезбен ауру деңгейі 51,9 дан 42,6 пайызға төмендеді. Соңғы үш жылда ана өлімі тіркелген жоқ. Нәтижесінде орташа өмір сүру ұзақтығы 70,5 жастан 71,3 жасқа ұлғайды.

Денсаулық сақтау саласы бойынша 2017 жылы облыстық бюджеттен «Қармақшы аудандық орталық аурухананың кәріз-сорап стансасын, су айдау мұнарасын монтаждау жобасын қалпына келтіру» жобасына 247,3 млн.теңге қаржы бөлініп, жұмыстары жүргізілді.

2017 жылы облыстық бюджеттен 13,1 млн.теңге бөлініп Жосалы ауылдық округінен медициналық пункт үшін ғимарат сатып алынды.

2018 жылы денсаулық сақтау саласына ерекше жағдайларда сырқаты ауыр адамдарды дәрігерлік көмек көрсететін ең жақын денсаулық сақтау ұйымына жеткізуді ұйымдастыруға кент ауылдық округ әкімінің аппараттарына 170,0 мың теңге қаралған. Аудандық бюджеттің шығыстары денсаулық сақтау саласына 2019 жылға 170,0 мың теңге, 2020 жылы – 170,0 мың теңге бекітілген.

2018 жылы облыстық бюджеттен Ұлы Отан соғысына қатысушылары мен мүгедектеріне және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен марапатталған адамдарға сауықтыру үшін біржолғы материалдық көмекке 625 мың теңге; Ұлы Отан соғысы жылдарында тылда кемінде 6 ай жұмыс істеген (қызмет еткен) адамдарды әлеуметтік қолдауға 38456 мың теңге; өңірге қажет мамандықтар бойынша әлеуметтік тұрғыдан халықтың осал тобы қатарындағы отбасылар санынан білім алушы студенттерге әлеуметтік көмек көрсетуге 9844 мың теңге; туберкулез ауруының қолдаушы фазасында емделіп жүрген науқастарға әлеуметтік көмек көрсетуге 17316 мың теңге; гемобластоздар мен апластикалық анемияны қосқанда гемотологиялық аурулармен ауырған диспансерлік есепте тұрған балаларға әлеуметтік көмек көрсетуге 1755 мың теңге ағымдағы нысаналы трансферттер қаралды. 2018 жылы облыстық бюджеттен жаңа форматтағы атаулы әлеуметтік көмектің енгізілуіне орай жұмыспен қамту орталықтарының материалдық-техникалық базасын нығайтуға 225 мың теңге, атаулы әлеуметтік көмектің жаңа форматын енгізуіне байланысты Байқоңыр қаласында жұмыспен қамту орталығын құруға 28284 мың теңге, республикалық бюджеттен халықты жұмыспен қамту орталықтарына әлеуметтік жұмыс жөніндегі консультанттар мен ассистенттерді енгізуге 8262 мың теңге ағымдағы нысаналы трансферттер қаралды. 2018 жылы республикалық және облыстық бюджеттерден «Инватакси» қызметін дамытуға мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыруға – 2788 мың теңге, мүгедектерді міндетті гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету нормаларын көбейтуге – 20273 мың теңге, ымдау тілі маманының қызмет көрсетуге – 5983 мың теңге, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар Тізбесін кеңейтуге – 18439 мың теңге қаралды.

Ағымдағы жылы «нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту» бағдарламасына республикалық және облыстық бюджеттерден нысаналы трансферттер бөлінуде.

2018 жылға қысқа мерзімді оқу курсына 100 адамды оқытуға 33728 мың теңге қаралды.

Әлеуметтік жұмыс орындарына республикалық бюджеттен 2018 жылға 40 адамға 13,6 млн. теңге, аудандық бюджеттен 20 адамға 5,8 млн теңге бөлінді. Бөлінген қаржыға аудан бойынша кәсіпкерлік субьектілеріне жұмысқа жолданатын болады.

Жастар тәжірибесіне республикалық бюджеттен – 80 адамға – 28,9 млн.теңге қаралған. Жастар тәжірибесіне облыстық бюджеттен – 30 адамға – 10,8 млн.теңге, аудандық бюджеттен 15 адамға 5,2 млн теңге қаралған. Аудан бойынша жыл көлемінде 125 жас маман жұмыспен қамтылатын болады.

2018 жылы облыстық және аудандық бюджеттен қаржылар бөлінді:

* Аудан көлемінде мәдени іс-шаралар өткізуге 15,0 млн теңге;

* Марал Ишан мазарын қоршау жұмыстарына 3,0 млн. теңге;

* Ауданның 11 кітапханасына интернет жүйесін орнатуға 3,5 млн теңге;

* 3 тілдік оқыту курстарына 4,3 млн теңге.

Ауданда 9 спорт алаңы, 5 стадион, 21 спорт залы, 1 дене сауықтыру кешені орналасқан. Ауданда бұқаралық спортпен шұғылданушылар 27 пайызға жетті. (14881).

Жыл көлемінде аудан спортшылары спорт түрлерінен Қазақстан Республикасының чемпионаттарында 15-алтын, 22-күміс, 21-қола медальды иеленсе, Азия чемпионатында 1-қола және Әлем Кубогында 1-алтын медальді иеленді.

Жерлесіміз Ғалымжан Абдрахманов қазақша күрестен 2 дүркін Әлем чемпионы атанса, Елбасының жүлдесі үшін қазақ күресінен «Қазақстан Барысы» республикалық турнирінде жерлесіміз Еламан Ерғалиев чемпион атанып, аймақ абыройын асқақтатты.

2018 жылы облыстық бюджеттен қаржылар бөлінді:

* Қармақшы ауданы Төретам кентінде денешынықтыру-сауықтыру кешенінің құрылысына 254,3 млн теңге.

Ауыл шаруашылығы
2017 жылы 23702 гектар жерге ауылшаруашылық дақылдары орналастырылса, 14209 гектар жерге ауылшаруашылығы саласының негізгі өнімі болып табылатын күріш дақылы егілді. Өткен жылмен салыстырғанда жалпы егіс көлемі 2017 гектарға (күріш көлемі 184 гектарға, мал азығы дақылдарының көлемі 507 гектарға, жаңа жоңышқа 557 гектарға, бақша 18 гектарға, көкөніс 26 гектарға, және мақсары дақылы 638 гектарға) көбейді.

Соңғы жылдары басым ауыл шаруашылығы дақылдарын қолдау шараларының негізінде күріштің, майлы дақылдардың, жем-шөптік дақылдардың, жеміс-жидектің, бақша дақылдарының, қорғалған топырақтағы көкөністердің егіс көлемі мен өндірілген өнім көлемі артып, елді отандық өнімдермен қамтамасыз ету мәселесін шешілуде.

2018 жылы ауылшаруашылық дақылдарын әртараптандыру жұмыстарын жалғастырып, жоңышқа дақылының көлемі 8,0 мың гектарға, картоп, көкөніс, бақша дақылдарын 2,0 мың гектарға жеткізу, майлы дақылдар көлемін арттыру, бақша дақылдары өнімдерін сыртқы нарыққа шығару міндеттері тұр. Ауыл шаруашылығы кооперативтерінің жұмыстарын жандандыру, кооперативтердің өз өнімдерін өндіріп, нарыққа тұрақты түрде шығаруына қол жеткізу басты назарда болады.

«Дипломмен – ауылға» бағдарламасы аясында 60 маманға 9,5 млн. теңге көтерме жәрдемақы және 56 маманға тұрғын үй сатып алуға 186,0 млн. теңге несие берілді. 2018 жылы бұл жұмыстар жалғасын тауып, 60 маман көтерме жәрдемақы және 50 маман тұрғын үй сатып алатын болады.

Қоршаған ортаны қорғау
Мал шаруашылығын дамытуға, шабындық жерлер мен жайылымдарды ұлғайтуға және балық шаруашылығын дамытуға 2017 жылы облыстық бюджеттен 281 млн. теңге қаржы бөлініп, «Қаракөл», «Таскөл», «Қоңыраулы-Көлдей» көлдерін сумен қамтамасыз ету және экологиялық жағдайын жақсарту жобасы іске асырылды. Нәтижесінде, аталған көлдер мен каналдар тазаланып, сағаларына екі көзді су тоспалары салынды. Сонымен қатар, жоба аясында Қуандария өзегінің Қарақ учаскесінің тұсынан 2 жерден 5 көзді су тоспасы салынып, пайдалануға берілді.

Бұл жұмыстардың нәтижесінде, Қуаңдария, Көмекбаев ауылдық округтертегі мал шаруашылығын дамытуға жайылымдық жерлер ұлғайып, мал азығын дайындауға шабындық жерлер көбейе түседі. Және де балық шаруашылығын дамытуға оң ықпалын тигізетін болады.

Сондай ақ, Қараөзек арнасына «Қожантай» су реттегіш тоспасының құрылыс жұмыстарына 2017 жылы 18,7 млн.теңге бөлініп, (облыстық бюджеттен 11,9 млн.теңге, аудандық бюджеттен 6,8 млн.теңге қаржы қаралып), құрылыс жұмыстары аяқталды. Нәтижесінде: Мал басын, мал шаруашылығы өнімдерін ұлғайтуға оң ықпалын тигізеді. Экологиялық ахуалдың жақсаруына, суландырылатын аймақтың ұлғайюына және балық шаруашылығының дамуына себебі зор. Сонымен қатар, Сырдария өзенінен тасыған суларды көлдер жүйесінде ұстап қалуға мүмкіндік туғызады.

.Көлік

2018 жылы аудандық маңызы бар жолдарды күтіп ұстауға аудандық бюджеттен 32,4 млн.теңге қаржы бөлінді. Елді мекен жолдарын жөндеуге аудандық бюджеттен 2018 жылға 169,3 млн. теңге бөлінді.

Жыл көлемінде «Нұрлы жол» бағдарламасы арқылы республикалық және облыстық бюджеттен бөлінген 950,8 млн.теңгеге 7 елді мекенде 8 жоба іске асырылды.

- Қуаңдария елді мекеніндегі тұтынушы үйлердің шекарасына дейін су құбырын жеткізу желілерінің құрылысын жүргізуге - 34,0 млн.теңге;

Күріш дақылының экспорттық әлеуетін арттыру және әртараптандыру мақсатында «Ақтөбе и К» шаруашылығы былтыр, тәжірибиелік негізде былтыр 70 гектар жерге күріштің Ирандық «Тором Хошеми» сортын егіп, жақсы өнім алды (Бағасы біздің күріштің 9-10 есеге дейін қымбат.). Бұл сорт Иран мемлекетінде үлкен сұранысқа ие екендігі анықталды.