Көкшетау, 2013. 130 бет


Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы пәнінен практикалық сабақтарының жоспары



бет4/4
Дата25.08.2017
өлшемі2,64 Mb.
#26763
1   2   3   4

Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы пәнінен практикалық сабақтарының жоспары



Практикалық жұмыс № 1

Тақырыбы: Дүние жүзінің саяси картасы


  1. Қазіргі заманғы саяси карта жайлы, мемлекеттіктің формаларының реформалары жайлы түсінік алу.

  2. Ұлттық саясат билігі.

  3. Елдерді экономикалық даму деңгейі бойынша боліп көрсету.

Құрал-жабдықтар: әлемнің саяси картасы, Атлас, контурлық карта.

Кесте 1


Елдер

Халқы

ЖІӨ

ЖІӨ-гі бөлігі


Барлығы

100 %

100 %

100 %

Экономикалық дамушы елдер

14,5

74,5

46,9

Батыс Еуропа

6,6

27,1

20,5

АҚШ

4,7

25,9

16,6

Жапония

2,2

15,7

6,9

Дамыған елдер

5,7

15,9

33,5

Қытай

21,5

3,4

15,3

Постиндустриалдық елдер

8,5

9,7

19,6

Ресей

2,7

4,1

1,8


Тапсырма:


  1. «Үлкен жетілік» елдерін, индустриялды елдерді, дамыған, дамушы елдерді, экономикасы өтпелі елдерді түсіру.

  2. 1-кестені қолдана отырып айналма диаграмма салу.

  3. 1-кестені қолдана отырып қорытынды жасау.

  4. 2-кестені талдау және бағаналы диаграмма жасау.

  5. Қорытынды жасау.

  6. Жаңа капиталистік елдерді, экономикасы дамушы елдерді, капитализмге өтуші елдерді, дамуы артта қалған елдерді, Еуропалық Одақ, НАТО, ОПЕК мұнай эксперттаушы одақ елдері, Оңтүстік-шығыс Азия Қоғамдастық елдерін, Меркосур кіретін елдерді анықтау.

Кесте 2

республика

ұжымдық

абсолютті

унитарлы

федеративті


















Практикалық жұмыс № 2

Тақырыбы: Дүние жүзі халықтарының географиясы


  1. Демография дегеніміз не? Демографиялық жарылыс.

  2. Халықтың табиғи өсімі, демографиялық дағдарыс және миграция.

  3. №1 кесте мәліметтерін қолдана отырып, жер шарындағы жеке ірі аймақтардың халық санының өсу қарқының салыстырындар, жер халқының жалпы үлесінің өзгеруін есептеңіз. Бұл процесстерді түсіндіріңіздер. Айналма диаграмма құрастыру.

  4. №2 кестені қолдана отырып, аймақтың әлеуметтік-экономикалық деңгейі халықтың жастық бөлінісіне қалай әсер ететінің анықтаңыз.

  5. №3 кесте мәліметтерін қолдана отырып, әлемнің жеке елдерінде қала халқы санының неше есеге өскенің есептеңіз. Кесте негізінде диаграмма құрастыру.

  6. «Халықтың өсіп-өнуі», «демографиялық жарылыс», «халықтың қартаюы», «демографиялық саясат», «табиғи өсім», «демографиялық дағдарыс», «халық миграциясы» түсініктеріне анықтама беру.

  7. Кескін картада елдердің ұстанатын әлем діндерін ислам, будда, христин түстермен белгілеп көрсетіңіз.

  8. Халықтың өсіп-өну типтерін контурлық картаға түсіру.


Кесте № 1. XX ғ.әлем халқы санының өсуі

Әлем аудандары

1900

1910

1950

1960

1980

1990

2000

Ресей, КСРО, ТМД

130

158

180

214

266

288

282,2

Батыс Еуропа

295

329

392

425

484

448

445,8

Батыс Азия

950

966

1392

1715

2569

3113

3684

Африка

130

141

220

275

475

648

800

Солтүстік Америка

81

117

166

199

249

276

306

Латын Америкасы

64

91

164

216

354

448

518

Аустралия және Океания

6

9

13

16

23

26

31

Бүкіл әлем

1656

1811

2527

4420

5297

5297

6067


Кесте№ 2. Әлем халқының жастық құрамы

Әлем аудандары

Балалар

Ересектер

Қарт адамдар

Бүкіл әлем

32

62

6

ТМД

25

65

10

Батыс Еуропа

14

67

14

Шетелдік Азия

33

62

5

Африка

45

52

3

Солтүстік Америка

22

65

13

Латын Америкасы

33

62

5

Аустралия және Океания

26

64

10


Кесте № 3. 1950-2000 жж. Қала халқы санының өсуі

Әлем аудандары

1950

1960

1970

1980

1990

2000

КСРО, ТМД

70

104

157

166

193

210

Шетелдік Еуразия

215

256

302

341

363

376

Шетелдік Азия

229

362

517

733

949

1370

Африка

33

51

81

136

220

310

Солтүстік Америка

106

139

167

191

210

237

Латын Америкасы

67

106

163

238

225

401

Аустралия және Океания

8

11

14

17

18

22

Бүкіл әлем

750

1027

1381

1822

2276

2926



Практикалық жұмыс № 3

Тақырыбы: Дүние жүзінің табиғат ресурстарының географиясы


  1. «Табиғи ресурстар», «минералдық ресурстар», «ауыл шаруашылық ресурстары», «жер ресурстары» түсініктерін ашу.

  2. Аймақтық табиғат пайдалану, ресурспен қамтамасыз ететін, қалпына келетін, сарқылатын және сарқылмайтын ресурстар түсініктерін ашу. Мысал келтіру.

  3. «Әлем халық санының өсуі» кесте мәліметтерін талдау, жан басына шаққанда жер қойнауынан 1990-1950 жж, 1980-2000жж барланған минералдық шикізат қорын есептеу, ұлғаю және азаю тенденция көрсеткіштерін салыстыру, қорытынды жасау.

  4. «Әлем гидропотенциялы және оны пайдалану» кесте мәліметтерін талдау, әлемнің ірі аймақтарының гидроэнергетикалық потенциялына салыстырмалы сипаттама беру.

  5. Минералдық шикізат, көмір, мыс, олово және боксид бойынша ірі әлемдік қорлары шоғырланған елдерді әлемдік контурлық картаға түсіру.

  6. Келесі сұрақтарға жауап беру:

  1. Әлемнің қандай аймақтарына келесі процесстер біршама тән: ресурстармен қамтамасыз ету және жер қойнауының қаңырауы, әлем орман қорының негізгі азаю себептерін түсіндіру.

  2. Минералдық ресурстар шикізатымен қамтамасыз ету деңгейінің жоғарлығы экономика деңгейін анықтайды деп айтуға болама.

Туризімнің дамуы табиғи ортаның жағдайына қалай әсер ет

Әлемдік гидроэнергетикалық потенциал және оның қолданылуы.

Аудандар

барлығы

Соның ішінде қазбалар (%-бен)

млрд.кв.сағ.

%-бен

ТМД

1100

11,2

20 %

Шетелдік Еуропа

710

7,3

70 %

Шетелдік Азия

2770

27,3

14 %

Африка

1600

16,4

3 %

Солтүстік Америка

1600

16,4

38 %

Латын Америка

1400

19,4

18 %

Аустралия иОкеания

200

2

18 %

Бүкіл әлем

9780

100

21 %



Практикалық жұмыс 4

Тақырыбы: Дүние жүзінің ауыл шаруашылық географиясы
1. Дүние жүзі ауыл шаруашылығының зоналық мамандануы.

2. Дәнді-дақылдардың негізгі орталықтары.

3. Келесі түсініктерге түсініктеме беріңдер:

- жер қоры

- жер қорының құрылымы

- ауыл шаруашылық жерлер

- монодақылды ауыл шаруашылығы

- интенсивті және экстенсивті ауыл шаруашылығы типтері

- «жасыл революция»

4. Маңызды дәнді-дақылдардың өндірісі мен экспорты (бидай, жүгері, күріш).



Тапсырмалар

1. Кескін картаға елдер бойынша дәнді дақылдардың картодиограммасын жасаңдар.

2. Техникалық дақылдар және мал шаруашылығының таралу географиясы

3. Төмендегі кестеге талдау жасаңдар


Әлемнің бірқатар елдеріндегі ауыл шаруашылығының ролі (2004 г.)

Ел

а/ш еңбек ететіндердің үлесі, %

ЖІӨ құрылымындағы а/ш үлесі, %

ЭБХ саны млн адам.

ЖІӨ көлемі (ППС)

млрд. долл.



Австралия

4

4

10,4

643

Бразилия

20

10

90,4

1580

Египет

32

15

21,3

338

Индонезия

45

15

110,4

899

Италия

5

2

24,5

1645

Камбоджа

75

33

7

28

Қытай

49

14

791

8158

Нидерланды

4

2

7,5

500

Польша

16

3

17,0

489

АҚШ

1

1

149,2

12370

Судан

80

39

11,0

85

Өзбекстан

44

38

14,3

52

Франция

4

3

27,7

1816



Практикалық жұмыс №5

Тақырыбы: Транспорт географиясы және халықаралық экономикалық қатынастар
1. Транспорт жүйесінің жұмысын сипаттауда қандай көрсеткіштер қолданылады.

2.Әлемдік транспорттың қазіргі жолаушы және жүк айналымының құрылымын сипаттау.

3.Дүние жүзінің транспорт жүйесінің негізгі даму тенденцияларын сипаттау.

4.Дамыған және дамушы елдердің транспорт жүйесіндегі айырмашылықтарды сипаттау.

5. Теңіз транспортының дамуы мен географиялық ерекшелігі.

6. Автомобиль транспортының дамуы мен географиялық ерекшеліктері.

7. Темір жол транспортының дамуы мен географиялық ерекшеліктері.

8. Әуе транспортының дамуы мен географиялық ерекшеліктері




Әлемнің ірі теңіз порттарының жүк айналымы, 2003

Ранг

Порт

Ел

Жүк айналымы

1

Сингапур

Сингапур

347694

2

Роттердам

Нидерланды

326958

3

Шанхай

Қытай

316210

4

Сянган (Гонконг)

Қытай

207612

5

Оңт. Луизиана

АҚШ

180493

6

Хьюстон

АҚШ

173320

7

Тиба

Жапония

169000

8

Нагоя

Жапония

168378

9

Гуанчжоу

Қытай

167720

10

Кваньян

Оңт Корея

165089

11

Пусан

Оңт Корея

162460

12

Тяньцзинь

Қытай

161820

13

Нинбо

Қытай

153980

14

Ульсан

ОңтКорея

146940

15

Антверпен

Бельгия

142875


Тапсырмалар

1. Атлас және кесте мәліметтерін пайдалана отырып кескін картаға түсіріңдер:

а) жүк айналымы бойынша ірі теңіз порттарын

б) маңызды бұғаздар мен каналдарды

г) жолаушы тасымалы бойынша ірі әуежайлар

Жолаушы және жүк айналымындағы айырмашылықтарды жұлдызшалардың масштабы бойынша көрсетіңдер.


2. Кескін картада сызықтық маршрутпен еуропалық (Критских) транспорт дәліздерін түсіріңдер.

№2: Берлин – Варшава – Брест – Минск – Москва



№9: Хельсинки – Санкт-Петербург – Витебск – Гомель – Киев – Ди-митровград – Александруполис
3. Негізгі мұнай және газ құбырларының бағыттарын белгілеңдер.

Практикалық жұмыс №6

Тақырыбы: Отын энергетикалық кешені.


  1. Кестелерді қолдана отырып әлемнің энергия тұтыну құрылымдарының динамикасының өзгеруін салыстыр. Өзгерістерді түсіндіру және диаграмма құру.

  2. Кестені қолдана отырып дүние жүзіндегі үлкен аумақтарының ресурсжетімділігін санау.

  3. апап

  4. Кестені қолдана отырып контурдық картаға мұнайды экспорт және импортқа жіберетін аудандарды салу.

  5. Кестені қолдана отырып әр түрлі электрстанцияларының орналасу айырмашылықтарын көрсет.


Энергия тұтынудың әлемдік құрылымы %-бен

Алғашқы энергия тасымалдаушы

1970 ж.

1980 ж.

1990 ж.

2000 ж.

Көмір

32,9

30,5

32

32,8

Мұнай

45,3

44,6

39,4

37,1

Табиғи газ

19,5

21,4

23,7

24,9

гидроэнергия

2,2

2,3

2,6

3

Автономдық энергия

0,1

1,2

2,3

2,2

Барлық энергия тасымалдаушы

100

100

100

100


2000 ж.әлемнің ірі аудандардағы мұнайдың қоры, шығару және қоры


Әлемнің аудандары

қоры

Шығару

пайдалану

млн.тонн


Үлес салмағы %-бен

млн.тонн

Үлес салмағы %-бен

млн.тонн

Үлес салмағы %-бен

Әлемдік қауымдастық

142,1

100

3589,60

100

3503,6

100

ОЕСР

11,2

8,1

1010,4

28,1

2184,8

62,4

ОПЕК елдері

110,7

77,8

1489,4

41,5







ОПЕК елдерінен басқалары

22,4

15,9

1705,8

47,5







Солтүстік Америка

8,5

15,9

651,9

18,1

1064,6

30,4

Орталық және ОңтүстікАмерика

13,6

6,1

348,2

9,7

218,7

6,2

Еуропа

2,5

1,9

329,0

9,2

752,6

21,4

ТМД елдері

9,0

6,4

394,4

11,0

173,1

5,0

Таяу Шығыс

92,5

65,3

1012,4

31,0

209,0

5,9

Африка

10,0

7,1

373,2

10,4

116,7

3,3

Азиат-Тынықмұхиттық аудан

6,0

4,2

380,5

10,6

698,9

27,8

Кейбір елдердегі әр түрлі типтегі электрстанциялардағы және бүкіл әлемдегі электрэнергия өндіру 2000ж.


Әлем елдері

Электрэнергиясының өндірісі млн.кв.сағ

Электрэнергиясы өндірісіндегі үлесі %-бен

ЖЭС

СЭС

АЭС

басқалары

АҚШ

3980

69,6

8,3

19,8

2,3

Жапония

1084

58,9

8,4

30,3

0,14

Қытай

1326

79,8

19,0

1,2




Ресей

876

66,3

19,8

13,9




Канада

584

26,4

60,0

12,3

1,3

Германия

564

63,3

3,6

30,3

2,8

Франция

541

8,0

13,4

78,5

0,1

Үндістан

548

79,7

17,8

2,5




Ұлыбритания

373

69,0

1,7

29,3

0,1

Бразилия

378

5,3

90,7

1,1

2,9

Бүкіл әлем

15340

62,0

19,0

17,0

1,0


Практикалық жұмыс №7

Тақырыбы: Қара металлургия


  1. Қара металлургияның шикізаты не болып табылады?

  2. Шойынмен болаттың айырмашылығы.

  3. Атап өтіңдер:

    1. Болатпен шойынның қорыту әдістері.

    2. Қара металлургияның әр түрлі салаларына әсер ететін факторлар.


Тапсырма:

  1. №1 кестемен атластарды қолдана отырып, контурлы картаға темір рудасының ірі көздерінің орналасу орнын салу.

  2. №2,3 кестені сараптап, 1950-2000 ж.ж. аралығында болат қорытқан негізгі елдерге салыстырмалы сипаттаманы жазбаша жазып беру және 2000ж. болат өндіруші басты елдерді контурлы картаға салу. Қара металлургия орталығының дамыған елдерге көшу себебін түсіндіру.


Сұрақтарға жазбаша жауап беру:

  1. Темір рудасының қамтамасыздығы өнеркәсіп құрылымдарына қалай әсер етеді?

  2. Қара металлургия рөлінің төмендеуің түсіндіру.

  3. ҒТР дәуірінде қара металлургия өнекәсіптерінің дамуының негізгі тенденцияларын көрсет.


Кесте № 1

Темір рудасының ірі аудандары мен бассейндері.

Бассейндері

Орналасуы (елдер)

Қоры млрд.тонн.

% қатынасы

Хамерсли

Австралия

11,7

62

Железно-рудный

Бразилия

6

62

Каражоз

Бразилия

5

67

Мессови-Рейджес

АҚШ

5

от 37-61

Кэрролл-лейк

Канада

2,7

38

Синглхбум

Үндістан

2

60

Симен

ЮАР

1,3

64

Лотаренговский

Франция

2,1

32

Истерн-Диндейл

Австралия

1,4

57


Кесте № 2

Болаттың ірі өндірушілері

50 жж.

2000 ж.

ел

млн. тонн

ел

млн. тонн

АҚШ

88

Қытай (без Тайвани)

127,2

СССР

27

Жапония

106,4

Ұлыбритания

17

АҚШ

101,5

Германия

17

Ресей

59,4

Франция

9

Германия

46,4

Жапония

5

Республика Корея

43,1

Бельгия

4

Украина

31,4

Канада

3

Бразилия

27,9

Люксембург

2,5

Үндістан

26,9

Польша

2,5

Италия

26,7

Италия

2,4

Франция

21

Үндістан

1,5

Тайланд

16,7

Швеция

1,5

Канада

16,6

Австралия

1,3

Испания

15,8

Қытай

1

Мексика

15,7

Австрия

0,9

Ұлыбритания

15,2

Испания

0,8

Турция

14,3

ЮАР

0,8

Бельгия

11,6

Бразилия

0,8

Польша

10,5




Австралия

8,5



Кесте № 3

Әлем елдері бойынша темір рудасын өндіру

Мемлекет

Млн.тонн

Қытай

210

Бразилия

195

Австралия

153

Үндістан

75

Ресей

72

АҚШ

52

Украина

50

Канада

38

ЮАР

32

Швеция

20

Венесуэла

19

Мексика

10

Корея

10



Кесте № 4

Жан басына шаққандағы болат құймасы

500-ден аса

100-500

10-100

10-нан кем

Австрия

Қазақстан

Ресей


Қытай

Марокко

Словакия

Франция

Үндістан

Алжир

Республика Корея

Испания

Египет

Мавритания

Жапония

Италия

Колумбия

Гана

Швеция

о.Сицилия

Чили

Либерия




Ұлыбритания

Зумбабве

Габон




Греция

Индонезия

Демократическая республика Конго




Болгария




Мадагаскар




Румыния




Вьетнам




Польша




Филиппины




Германия




Монголия




Венгрия




Иран




КНДР




Саудовская Аравия




Австралия




Гренландия




АҚШ




Перу




Канада




Новая Зеландия




Мексика










Бразилия










Аргентина








Практикалық жұмыс №8

Тақырыбы: Түсті металлургия
Тапсырма:

1. №1 кестедегі мәліметтермен таныс. Әлемнің мыс балқыту өнеркәсіптерінің ерекшеліктеріне қорытынды жаса. Мыс балқыту өнеркәсіп саласында дамып келе жатқан елдерді атап көрсет.



Келесі белгілер бойынша ажырат:

  1. шикізат құрамы бойынша;

  2. экспорт немесе іште өңдіруші шикізат бойынша;

  3. концентрациялар, металлсыйымдылық бойынша;

  4. өз шикізаттарына негізделген елдер.

Рафинатталған мысты экспорт және импортқа жіберетін елдерді анықта.
2. №2,3 кестедегі материалмен және әлемнің алюминий өнеркәсіп картасхемасымен таныс. Дүние жүзінің алюминий өнеркәсіптерінің ерекшеліктеріне қорытынды жаса. Алюминий өнеркәсіп саласында дамып келе жатқан елдерді атап көрсет.

Келесі белгілер бойынша ажырат:

  1. шикізат құрамы бойынша;

  2. экспорт немесе іште өңдіруші шикізат бойынша;

  3. концентрациялар, металлсыйымдылық бойынша;

Әлемнің экспорт және импортқа жіберетін елдерді анықта.

Ірі алюминий зауыттарының көлемін анықта.


Кесте № 1

Мыс шығару мен оны әлемдегі пайдалану.

Мыс рудасын өндіру

Мыс құймасы (черновой)

Мыс өндіру (рафинированной меди)

Мыс қолдану

Мемлекет

млн. тонн

мемлекет

млн. тонн

мемлекет

млн. тонн

мемлекет

млн. тонн

Чили

3,4

АҚШ

1,72

АҚШ

2,45

АҚШ

3,74

АҚШ

1,96

Чили

1,34

Чили

2,12

Чили

2,08

Канада

0,66

Жапония

1,35

Жапония

1,28

Жапония

1,34

Австралия

0,55

Қытай

0,96

Қытай

1,20

Қытай

1,24

Индонезия

0,53

Канада

0,63

Германия

0,67

Италия

0,93

Ресей

0,51

Ресей

0,60

Ресей

0,61

Франция

0,63

Перу

0,9

Польша

0,43

Канада

0,56

Оңтүстік Корея

0,62

Қытай

0,41

Мексика

0,35

Польша

0,45

Тайвань

0,49

Польша

0,41

Германия

0,35

Бельгия

0,39

Англия

0,48

Мексика

0,39

Перу

0,32

Перу

0,38

Бельгия

0,42

Замбия

0,35

Замбия

0,32

Замбия

0,33

Бразилия

0,32

Қазақстан

0,32

Қазақстан

0,31

Қазақстан

0,30

Канада

0,26


Кесте № 2

Алюминийшығару мен пайдалану әлем аудандары үшін (%-бен)

Аймақ

Боксит өдіру

глинозем

Бастапқы алюминий

Екінші алюминий

Екінші алюминийдің өндірістегі үлеі

Тұтыну

Барлығы

100

100

100

100

27

100

Шет.Европа

1,8

11,5

16,1

21,1

38

23,7

Шығ.Европа

7,2

14,8

18,0

16,7

12

8,4

Оның ішінде:

Ресей

1,1

7,9

14,0

3,4

8

2,5

Шет. Азия

11,6

12,6

15,8

21,2

33

31,2

Африка

15,0

1,5

3,8

0,8

7

1,2

Солт.

Америка

0,0

10,7

21,8

41,9

35

29,7

Оңт.

Америка

26,7

24,2

8,1

0,9

4

2,0

Бүкіл әлем

млн.т

116,3

44,2

19,8

7,3

27

26,8



Кесте № 3

Әлемнің ірі алюминий зауыттары.

Кен орны

Мемлекет

Мах. Қуаты мың тонна зат.

Братск

Ресей

1000

Красноярс

/-/

755

Турсун-Заде

Тәжікстан

517

Саяногорск

Ресей

500

Ситри

Бахрейн

487

Санфеликс

Венесуэла

456

Ар-Виеэро

Канада

432

Томог

Австралия

420

Бе комо

Канада

400

Практикалық жұмыс № 9

Тақырыбы: Әлемдік машина жасау
1.Қазіргі замандағы машина жасау шаруашылығының орны мен маңызы.

2. Машина жасаудың принциптері мен факторлары.

3. Машина жасау өнеркәсібінің түрлері мен экономикалық ерекшеліктері.

Тапсырма :

1.Берілген материалдар мен кестені қолдана отырып кескін картаға дүние жүзілік машин жасау орталықтары мен аудандарын шарты белгілермен көрсетіңіз.

2. Экономикалық карта мен атласты қолданып Силезии, Рур, Солтүстік- Шығыс АҚШ, Варшава, Париж, Берлектон қалаларының машина жасау салаларының орналасуын түсіндіріңіз.

3.Автомобил өнеркәсібінің сала аралық байланысын жүйелі түрде құрастырыңыз.



4. Жеңіл автомобил өнеркәсібі кестесін пайдаланып диаграмма жасаңыз.

Кесте

Жеңіл автокөлік шығару

Мемлекет

Мың.дана

Жапония

8363

АҚШ

5542

Германия

5132

Франция

2880

Республика Корея

2602

Испания

2445

Ұлыбритания

1641

Канада

1551

Италия

1422

Бразилия

1342

Мексика

1279

Ресей

966

Бельгия

912

Қытай

605

Польша

533

Үндістан

514

Чехия

428

Австралия

324

Турция

297

Тайвань

265



Кесте

Теледидар өндірудегі лидерлер млн.дана



Место в мире

1950 г.

1970 г.




1990 г.




1997 г.




1.

АҚШ

7,5

Жапония




Қытай

26,9

Қытай

36

2.

Ұлыбритания

0,5







Корея

16,2

Корея

21,9

3.

Канада

0,03

КСРО

67

Жапония

15,1

АҚШ

14

4.

КСРО

0,01

ГФР

2,9

АҚШ

14

Малайз.

8,9

5.

Франция

0,005

Ұлыбритания




КСРО

10,5

Жапония

7,8


Кесте

Автомобиль жасау өндірісіндегі ірі экспорттаушылары мен импорттаушылары

Орны

ел

Құны млрд.доллар

Жалпы әлемдік экспорттағы үлесі

1980 ж.

1990 ж.

1999 ж.

1

Германия

93,15

21,0

21,9

17,0

2

Жапония

82,64

19,8

20,8

15,0

3

АҚШ

62,92

11,9

10,2

11,5

4

Канада

60,53

6,9

8,9

11,0

5

Франция

39,69

9,9

8,2

7,2

6

Испания

27

1,8

3,7

4,9

7

Ұлыбритания

26,46

5,8

4,4

4,8

8

Мексика

25,25

0,3

1,5

4,6

9

Бельгия

24,69

24,69

24,69

4,5

10

Италия

18,24

4,5

4,1

3,3

11

Оңтүстік Корея

13,4

0,1

0,7

2,4

12

Швеция

9,84

2,8

2,4

1,8

13

Нидерланды

8,93

1,1

1,5

1,6

14

Австрия

7,81

0,5

1,1

1,4

15

Чехия

4,13

4,13

4,13

0,8

Импорттаушылары

Орны

ел

Құны млрд.доллар

Жалпы әлемдік экспорттағы үлесі

1980 ж.

1990 ж.

1999 ж.

1

АҚШ

15

20,3

24,7

27,5

2

Германия

46,3

6,2

9,6

8,2

3

Канада

45,25

8,7

7,7

8

4

Ұлыбритания

40,1

5,7

7,1

7,1

5

Франция

30,41

5,4

6,7

5,4

6

Испания

27,12

0,9

3,2

4,8

7

Италия

26,74

5,5

4,6

4,7

8

Бельгия

21,7







3,8

9

Мексика

15,87

1,8

1,6

2,4

10

Нидерланды

13,74

2,6

2,6

1,5

11

Жапония

8,6

0,5

2,3

0,5

12

Австралия

8,28

1,6

1,7

1,4

13

Австрия

7,78

1,3

1,2

1,3

14

Швеция

7,12

0,5

1,4

1,2

15

Швейцария

6,54

1,8

1,9

81,5



Практикалық жұмыс №10

Тақырыбы: Дүние жүзілік химия өнеркәсібі географиясы
1.Химия өнеркәсібінің құрамы.

2. Тау өнеркәсібі химиясының мамандануы. Негізгі химия саласының тобы және негізгі органикалық синтез, полимер материалдардың, химиялық-формацептикада және т.б. салаларында пайдалануы.

3. Химия өнеркәсібіне қандай фактор кері әсерін тигізеді.

4. Химия өнеркәсібі базасының жикізат ерекшелігі .



Тапсырма :

1.Берілген кесте мен материалдарды меңгере отырып (Синтетикалық өнеркәсіп, смол, плассмаса). Ерекшелігін анықта отырып минералды тыңайтқыш өнеркәсібі орналасуын анықтаңыз.

2. келесі факторларды ескере отырып химиялық талшықтар, өнеркәсіп географиясының белгілерін анықтап түсіндіріңіз.

1. Химиялық талшық- өнеркәсібінің негізгі тұтынушылары.

2. Талшық синтез смол өндіргіш. Жартылай дайын өнім.

3. өнеркәсіптің дамуына басты мына себептер әсер етеді: жұмыс күші, жылу және электор энергиясы.

3. Кескін картаға химия өнімдерінің негізгі орталықтарын түсіріңіз.

1.ҒТР дәуріндегі Химия өнеркәсібінің дамуының негізгі белгілері.

2. Химия өнеркәсібін негізгі қозғаушы күшті атаңыз.

3.Химия өнеркәсібі географиясының мұнай-газ шикізат базасына ауысқанда сала-аралық қандай кең өзгерістер байқалды.



4. Синтетикалық каучук өнеркәсібінде қандай сала-аралық заңдылықтарды байқауға болады.

Кесте

Химия өндірісі

Мин.тыңайтқыш

Химиялық талшықтар

Синтетикалық каучук

Синтетикалық смола және пластмасса

Қытай

20%

Қытай

17

АҚШ

25

АҚШ

24

АҚШ

18

АҚШ

17

Жапония

15

Жапония

12

Үндістан

9

Тайвань

12

Ресей

8

ГФР

9

Канада

8

Оңтүстік Корея

9

ГФР

6

Оңтүстік Корея

7

Ресей

7

Жапония

7

Франция

6

Тайвань

6

ГФР

3

Үндістан

5

Қытай

6

Қытай

5

Беларусь

3

Индонезия

4

Оңтүстік Корея

5

Франция

5

Индонезия

2

ГФР

4

Тайвань

4

Нидерланды

4

Франция

2

Италия

3

Ұлыбритания

3

Ұлыбритания

3

Украина

2

Тайланд

2

Бразилия

3

Бельгия

3

Басқалары

26

Басқалары

20

басқалары

19

Басқалары

22



Практикалық жұмыс №11

Тақырыбы: Шетелдік Еуропа елдеріне экономикалық- географиялық тұрғыдан сипаттама
1.Шетелдік Еуропа елдерінің қайсысы ЕО мүше ел емес.

2.Шетелдік Еуропаның қай елі болашақта ЕО мүше болады.

3.Шетелдік Еуропаның қай елдері 1995ж. Шенген келісімне қол қойды.

4. Шетелдік Еуропаның қай елдері бейтарап.



Тапсырма :

  1. Шетелдік Еуропа мемлекетеріне сипаттама беріңіз. Неліктен дүние жүзінің басқа бөлігінде Еуропа еліндегідей монархия жоқ.

  2. Шетелдік Еуропа табиғат ресурстарына сипаттама беріңіз: мұнай табиғи газ,темір рудасы және т.б.

  3. Шетелдік Еуропа мемлекетеріне жалпы сипаттама беріңіз. №1 кесте.

  4. Оңтүстік, Солтүстік Еуропа ауыл шаруашылығын салыстыра отырып мінездеме беріңіз.

  5. Оңтүстік, Солтүстік Еуропаға эконом-географиялық тұрғыдан салыстыра отырып мінездеме беріңіз. №2 кесте.

  6. Неліктен Шетелдік Еуропа мемлекеті ЕО құрамына кіруге талпынуда.

Неліктен Еуропа әлемдік қаржы орталығына айналды
Кесте № 1

Шетелдік Еуропа халқының жалпы сипаттамасы

Көрсеткіштер

Батыс Еуропа

Шығыс Еуропа

Саны







Тығыздық







Табиғи өсім







Ұлттық құрам







Халық миграцииясы







Ұлттық проблемалар









Кесте № 2

Шетелдік Еуропа аудандарының экономикалық-географиялық сипаттамасы

Көрсеткіштер

ШығысЕуропа

БатысЕуропа

ОңтүстікЕуропа

Солтүстік Еуропа

құрам













ауданы













халқы













Агломерация астаналары мен орталықтары













Табиғи ресурс













Өндірістің басты салалары













Транспорт географиясы













Сыртқы сауда















Практикалық жұмыс № 12

Солтүстік Америка елдерінің экономикалық-географиялық сипаттамасы.

Тапсырмалар.

1. АҚШ территориясындағы микроаудандарды анықтау. Оларды бөлудің негізінде не жатыр.

2. АҚШ-тың экономикалық картасы бойынша микроаудандардың шаруашылығын аңықтаңыз. Осының арқасында қандай салалар дамыды:

1. Жергілікті ресурстары

2. АҚШ-ң басқа аудандарынан әкелінетін ресурстар.

3. Географиялық орнының ерекшеліктері.

4. Әлемнің басқа елдерінен шикізат ресурстарының импорты.

5. Жұмыс күштерінің классификациясы.

3. АҚШ пен Канада шаруашылығы мен халқының негізгі типологиялық ерекшеліктерін атаңыз. Оларды кесте түрінде АҚШ пен Канаданың әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы ретінде көрсетіңіз. Қорытынды жасау.



Практикалық жұмыс № 13

Латын Америка елдерінің экономикалық-географиялық сипаттамасы.

Тапсырмалар.

4. Латын Америка территориясындағы микроаудандарды анықтау. Оларды бөлудің негізінде не жатыр.

5. Экономикалық картасы бойынша микроаудандардың шаруашылығын аңықтаңыз. Осының арқасында қандай салалар дамыды:

1. Жергілікті ресурстары

2. АҚШ-ң басқа аудандарынан әкелінетін ресурстар.

3. Географиялық орнының ерекшеліктері.

4. Әлемнің басқа елдерінен шикізат ресурстарының импорты.

5. Жұмыс күштерінің классификациясы.

6. Шаруашылығы мен халқының негізгі типологиялық ерекшеліктерін атаңыз.Оларды кесте түрінде Латын Америкасының әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы ретінде көрсетіңіз. Қорытынды жасау.



Студенттің оқытушының басшылық етуімен өзіндік жұмыс жасау сабақтарының жоспары

1 ТАҚЫРЫП. Америка Құрама Штаттары.

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы


4 Шаруашылығы

5 Сыртқы экономикалық байланыстары

6 Әлемдік саясат пен экономикадағы ролі
2 ТАҚЫРЫП. Батыс Еуропа.

Тапсырмалар:

1. Құрамы мен саяси картасы

2. Әлемдік экономика мен саясаттағы орны және ролі


3 ТАҚЫРЫП. Батыс Еуропаның жеке аймақтары

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
4 ТАҚЫРЫП. Жапония

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
5 ТАҚЫРЫП. «Қоныс аударушы» дамыған капиталистік елдер

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
6 ТАҚЫРЫП. Шығыс Еуропа елдері.

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
7 ТАҚЫРЫП. ТМД және Балтық бойы елдері.

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстық потенциалы

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары

6. Даму ерекшеліктері


8ТАҚЫРЫП. Қытай Халық Республикасы

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары

5.Сыртқы экономикалық байланыстары


9 ТАҚЫРЫП. Шығыс және Оңтүстік – Шығыс Азия елдері

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
10 ТАҚЫРЫП. Оңтүстік Азия елдері

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
11 ТАҚЫРЫП. Оңтүстік –Батыс Азия елдері

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
12 ТАҚЫРЫП. Африканың дамушы елдері

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары

13 ТАҚЫРЫП. Африканың ішкі айырмашылықтары. Мұхиттық Аралдар

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы


4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары


14 ТАҚЫРЫП. Латын Америкасының елдері

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы

5.Сыртқы экономикалық байланыстары
15 ТАҚЫРЫП. Латын Америкасының жеке аймақтары

Тапсырмалар:

1. СЭГ орны

2. Табиғат жағдайлары мен ресурстары

3. Халқы

4.Шаруашылығы



Студенттің өздік жұмысының тапсырмалары


Тапсырма беру аптасының нөмірі

Сабақ тақырыбы

СӨЖ

тапсырмасы



Ұсынылатын әдебиет

ОБСӨЖ-дегі бақылау түрі

Тапсыру мерзімі аптасының

нөмірі


1

2

3

4

5

6

7

1

Геосаясат және саяси география

Конспектілеу, талдау

Н. – 1,2,3,4,5





Ауызша, тест

2

2

Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясының дамуы және қоғамның саяси аумақтық ұйымдасу концепциясы.

конспект

Н. – 2,21





Ауызша, тест

3

3

Әлемдік қауымдастық «қырғи-қабақ соғыстан» кейін: бірполюстік және көпполюстік жүйе

баяндама

Н. – 1,2,3,4,7,8,5





Ауызша баяндау

4

4

Қазақстан Ресей қарым-қатынасы

конспект

Н. – 1,2,3,4,5,8, 11,





Ауызша, тест

5

5

Қазақстан –Қытай қатынастарындағы мемлекеттік шекара маңындағы сауда-экономикалық қатынас проблемалары, делимитация және демакрация мәселелері

баяндама

Н. – 1,3,4,7,14





Ауызша

6

6

Орталық Азия мен Қазақстандағы басты геосаяси және экономикалық мүдделері бар күштер мен топтар

Конспект

Н. – 1,3,4,5,6,7





Ауызша

7

7

Қазіргі таңдағы евразиялық мәселелер бойынша ҚР Президентінің геосаяси еңбектеріндегі оның негізгі идеялары

Баяндама

Н: - 1,3,4,5,14




қорғау

8

8

Евразияның географиялық, саяси және экономикалық бір тұтастығына және айырмашылықтарына сипаттама беру

конспект

Н: - 1,3,4,5,14




жазбаша

9

9

Дүние жүзі экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясының дамуының негізгі кезеңдері, олар қандай белгілеріне қарай анықталады

конспект

Н. – 2,21





жазбаша

10

10

Қоғамның саяси-аумақтық ұйымдасуы. Олардың арасындағы айырмашылықты ашу және оның құрамдас бөліктерін атау

конспект

Н: - 1,3,4,5,6,9,14




ауызша

11

11

Аумақтардың бірыңғайлы даму ырғағын сақтау мен оны нығайтудағы қазіргі мемлекеттер мен саяси қайраткерлер қандай әдістер қолдануда. Ұлттық және мемлекеттік құрылыс үрдістері

баяндама

Н: - 1,3,4,5,6,9,14




қорғау

12

12

Саяси география дегеніміз не? Оның 1960-1970жж анықтамасы қандай еді? Қазіргі таңдағы анықтамаларының біріне тоқтал№ Осылардың қайсысы дұрыс деп ойлайсың?

конспект

Н: - 1,3,4,5,6,9,14




ауызша

13

13

Соңғы жылдары «мемлекеттік идея» және «иконография» қалайша даму үстінде

конспект

Н: - 1,3,4,5,6,9,14




ауызша

14

14

Экономикалық, әлеуметтік және саяси географияның жаңаша даму бағыттарын атаңыз. Әлемдік саяси-қоғамдық географияның дамуындағы, оның қазіргі кезеңінің бұрыңғыларынан айырмашылығы неде?

конспект

Н: - 1,3,4,5,6,9,14




жазбаша

15

15

Мульткультурализм теориясы саяси географияда қандай мағынада қолданады?

конспект

Н: - 1,3,4,5,6,9,14




ауызша





Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы пәнінен курстық жұмыстардың тақырыбы


  1. Дүние жүзінің қазіргі саяси картасы

  2. Әлем елдерінің демографиялық саясаты

  3. Урбанизация және қоршаған орта

  4. Дүние жүзі халықтарының орналасуы, тығыздығы және миграциялық қозғалыс

  5. Халықаралық экономикалық интеграция

  6. Дүние жүзінің өсімдік шаруашылығы

  7. Дүние жүзінің мал шаруашылығы

  8. Транспорт түрлерінің орналасуы мен дамуы

  9. Халықаралық экономикалық қатынастар

  10. Халықаралық туризм

  11. Адамзаттың ғаламдық проблемалары /азық-түлік/

  12. Адамзаттың ғаламдық проблемалары /энергетикалық және шикізат/

  13. Таяу Шығыс елдерінің саяси жағдайлары мен даму болашағы

  14. АҚШ-тың әлемдік саясат пен экономикадағы рөлі

  15. Қазіргі таңдағы евразиялық мәселелер бойынша ҚР Президентінің геосаяси еңбектеріндегі, оның негізгі идеялары

  16. Латын Америкасы елдерінің рекреациялық ресурстары туризмнің даму болашағы

  17. Африканың дамушы елдерінің маңызды проблемалары және оларды шешу жолдары

  18. Оңтүстік Азия елдерінің ұлтаралық қатынастары

  19. Оңтүстік-Батыс Азия елдеріндегі діни туризмнің жағдайы

  20. Әлемдік терроризмдегі Таяу Шығыс Азия елдері

  21. ЕврАзЭС аясындағы Қазақстан мен Ресейдің арақатынастары

  22. «Қоныс аударушы» дамыған капиталистік елдердің құрамы мен СЭГ жағдайлары

  23. Шығыс Еуропа елдерінің табиғи-ресурстық потенциалы

  24. Дүние жүзілік экономикалық қауымдастықтағы Қытайдың ролі

  25. Батыс Еуропаның туристік аймақтары және даму бағыттары

Н.4.02.-05


Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті

                                                  БЕКІТЕМІН

Кафедра отырысы шешімімен

Кафедра меңгерушісі

Заңдыбай А.



5В011600 - География мамандығы


Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы пәні бойынша

Емтихан сұрақтарының

ТІЗІМІ

Көкшетау, 2012



Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы пәні бойынша сұрақтар:


  1. Пәннің география ғылымдар жүйесіндегі орны

  2. Дүние жүзінің саяси картасы

  3. Мемлекеттің басқарудың формалары

  4. Әлем елдерінің әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша типологиясы

  5. Әлем елдерінің әкімшілік-территориялық құрылымы бойынша бөлінісі

  6. Отын-энергетикалық ресурстар

  7. Урбанизация

  8. Халықтар миграциясы

  9. Жеңіл өнеркәсіп

  10. Халық саны және олардың орналасуы

  11. Қара металлургия

  12. Халықтың жастық және жыныстық құрамы

  13. Мұнай өнеркәсібі

  14. Халықтың нәсілдік және этникалық құрамы

  15. Газ өнеркәсібі

  16. Минералдық ресурстар

  17. Техникалық дақылдардың орналасу ерекшеліктері

  18. Дүние жүзінің автомобиль көлігі

  19. Биологиялық ресурстар

  20. Дүние жүзінің мал шаруашылығы

  21. Дүние жүзінің темір жол көлігі

  22. Жер ресурстары

  23. Дәнді дақылдардың орналасу ерекшеліктері

  24. Дүние жүзінің электрэнергетикасы

  25. Түсті металлургия

  26. Халықаралық туризм

  27. Дүние жүзінің жеңіл өнеркәсібі

  28. Машина жасау

  29. Химия өнеркәсібі

  30. Су жолы

  31. Дәнді дақылдардың орналасу ерекшеліктері

  32. Дүние жүзінің мал шаруашылығы

  33. Халықаралық туризм


Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы пәнінен тест тапсырмалары
1. Экономикалық география терминін алғаш ұсынған ғалым?

A) Баранский

B) Гумбольдт

C) Ломоносов

D) Семенов

E) Уәлиханов

2. Қазіргі уақытта дүние жүзінде қанша тәуелсіз мемлекет бар?

A) 210


B) 230

C) 198


D) 180

E) 250


3. Халық саны ең аз мемлекет?

A) Македония

B) Ватикан

C) Лихтейнштейн

D) Андорра

E) Монако

4. Бір ұлтты мемлекетті көрсет?

A) Қытай


B) Германия

C) Франция

D) Жапония

E) Куба


5. Теңізге шығатын жолы жоқ ел?

A) Түркия

B) Грекия

C) Тайланд

D) Чад

E) Лаос


6. Мемлекеттік басқару формасының қанша түрі бар?

A) 2


B) 3

C) 4


D) 5

E) 6


7. Дүние жүзіде іс жүзінде қанша монархиялы ел бар?

A) 20


B) 24

C) 45


D) 30

E) 60


8. Еуропадағы монархиялы елді көрсет?

A) Франция

B) Венгрия

C) Грекия

D) Италия

E) Испания

9. Абсолюттік монархиялы ел?

A) Бруней

B) Таиланд

C) Непал


D) Камбоджа

E) Ұлыбритания

10. Әкімшілік территориялық құрылымы бойынша унитарлы ел?

A) Ұлыбритания

B) Австрия

C) Германия

D) Нигерия

E) Венесуэла

11. «Үлкен жетілікке» жатпайтын ел?

A) Канада

B) Германия

C) Италия

D) Жапония

E) Испания

12. БҰҰ штаб пәтері қай қалада?

A) Брюссель

B) Нью-Йорк

C) Женева

D) Париж

E) Франкфурт

13. Скандинав елдер тобына жатпайтын ел?

A) Дания


B) Исландия

C) Норвегия

D) Швеция

E) Нидерланды

14. ТМД халық саны?

A) 320 млн адам

B) 285 млн адам

C) 360 млн адам

D) 250 млн адам

E) 194 млн адам

15. Дүние жүзінің халық саны қай жылы 1 млрд адамға жетті?

A) 1929ж


B) 1760ж

C) 1987ж


D) 1850ж

E) 1650ж


16. Дүние жүзінің халық санының қанша пайызы Азияда шоғырланған?

A) 60 %


B) 53 %

C) 45 %


D) 30 %

E) 70 %


17. Дүние жүзі халқының орташа тығыздығы?

A) 65 адам

B) 95 адам

C) 45 адам

D) 35 адам

E) 30 адам

18. Халқы ең тығыз қоныстанған мемлекет?

A) Жапония

B) Үндістан

C) Монако

D) Корей Республикасы

E) Пакистан

19. Европеоид нәсілінің өкілдері қанша пайыз?

A) 27%


B) 37%

C) 47%


D) 57%

E) 67%


20. Дүние жүзінде қанша ұлт бар?

A) 2000


B) 3000

C) 4000


D) 5000

E) 6000


21. Қанша тілдік семья бар?

A) 15


B) 20

C) 26


D) 30

E) 34


22. Жұмыссыздар саны ең төмен ел?

A) АҚШ


B) Германия

C) Жапония

D) Ұлыбритания

E) Таиланд

23. Дүние жүзіндегі ең үлкен мегаполис?

A) Бостваш

B) Сансан

C) Чипитс

D) Токайдо

E) Англиялық

24. Урбанизация деңгейі ең жоғары ел?

A) ГФР


B) Австрия

C) Франция

D) Жапония

E) Канада

25. Жер шарының минералдық отын қоры?

A) 15 трлн т

B) 8,5 трлн т

C) 25 трлн т

D) 33 трлн т

E) 12,5 трлн т

26. Көмірге кедей континет?

A) Солтүстік Америка

B) Австралия

C) Еуразия

D) Африка

E) Оңтүстік Америка

27. Мұнай қоры жөнінен 2 орын алатын ел?

A) Иран


B) Ирак

C) Венесуэла

D) Ресей

E) АҚШ


28. Дүние жүзінің барланған табиғи газ қоры?

A) 144 трлн м3

B) 100 трлн м3

C) 93 трлн м3

D) 77 трлн м3

E) 56 трлн м3

29. Дүние жүзінің жер ресурстарының ауданы?

A) 134 млн км2

B) 149 млн км2

C) 123 млн км2

D) 98 млн км2

E) 74 млн км2

30. Ауыл шаруашылық жерлердің ауданы?

A) 38 млн км2

B) 48,1 млн км2

C) 58,3 млн км2

D) 62 млн км2

E) 20 млн км2

31. Дүние жүзінде бір адамға шаққанда қанша га жыртынды жер тиесілі?

A) 1 га


B) 0,1 га

C) 0,4 га

D) 3 га

E) 15 га


32. Жыртынды жерлердің үлесі жоғары ел?

A) Ресей


B) Үндістан

C) Қытай


D) АҚШ

E) Канада

33. Жер шарындағы су қоры?

A) 1,4 млрд км3

B) 2,5 млрд км3

C) 857 млн км3

D) 785 млн км3

E) 1,8 млрд км3

34. Біздің планетамыздың ормандарының ауданы?

A) 40,1 млн км2

B) 55,2 млн км2

C) 30,3 млн км2

D) 27 млн км2

E) 15 млн км2

35. Ірі қараның саны жөнінен 1 орын алатын ел?

A) Бразилия

B) Қытай

C) АҚШ


D) Ресей

E) Үндістан

36. Сиыр етін негізгі өндірушілер?

A) Нидерланды, Жаңа Зеландия

B) АҚШ, Мексика

C) Австралия, Бразилия

D) Германия, Италия

E) Польша, Ресей

37. Жан басына шаққанда сүтті көп өндіретін ел?

A) Ирландия

B) Нидерланды

C) Дания


D) Германия

E) Жаңа Зеландия

38. Қойдың саны жөнінен 2 орын алатын ел?

A) Түркия

B) Қазақстан

C) Қытай


D) Үндістан

E) АҚШ


39. Шошқаны көп өсіретін ел?

A) АҚШ


B) Қытай

C) Үндістан

D) Мексика

E) Бразилия

40. Шошқа етін көп экспортқа шығаратын ел?

A) Нидерланды

B) Қытай

C) Ресей


D) Бразилия

E) Мексика

41. Құстың саны жөнінен 1 орын алатын ел?

A) АҚШ


B) Бразилия

C) Канада

D) Қытай

E) Үндістан

42. Қант құрағын негізгі өндіруші ел?

A) АҚШ


B) Куба

C) Жапония

D) Украина

E) Қазақстан

43. Басты қант экспорттаушы елдер?

A) Бразилия, Үндістан

B) АҚШ, Қытай

C) Австралия, Украина

D) Ресей, Германия

E) Франция, Жаңа Зеландия

44. Негізгі мақта өндіруші елдер?

A) Бангладеш, Үндістан

B) АҚШ, Непал

C) Үндістан, Пәкістан

D) Ұлыбритания, Франция

E) Италия, Германия

45. Шайдың отаны?

A) Қытай


B) Үндістан

C) Грузия

D) Шри-Ланка

E) Индонезия

46. Кофенің отаны?

A) Бразилия

B) Эфиопия

C) Колумбия

D) Марокко

E) Кения


47. Бидайды ең көп өсіретін ел?

A) АҚШ


B) Канада

C) Австралия

D) Қытай

E) Аргентина

48. Негізгі күріш экспорттаушы ел?

A) Индонезия

B) Таиланд

C) Иран


D) Үндістан

E) Бангладеш

49. Жүгеріні өсіруден және экспорттаудан 1 орын алатын ел?

A) АҚШ


B) Мексика

C) Аргентина

D) Бразилия

E) Қытай


50. Мұнайды ең көп өндіретін ел?

A) АҚШ


B) Сауд Аравиясы

C) Ирак


D) Кувейт

E) Иран


51. Мұнайды ең көп импорттайтын ел?

A) АҚШ


B) Жапония

C) Германия

D) Франция

E) Канада

52. Ірі темір экспорттаушылар?

A) АҚШ, Ұлыбритания

B) ГФР, Корея

C) Бразилия, Австралия

D) Қытай, Жапония

E) Ресей, Украина

53. Жеңіл автомобиль шығарудан 1 орын алатын ел?

A) АҚШ


B) Жапония

C) Германия

D) Канада

E) Италия

54. Кеме жасаудан 1 орын алатын ел?

A) Жапония

B) Корея

C) АҚШ


D) Ресей

E) Тайвань

55. Химиялық өнімдерді өндіру мен экспорттаудан алдыңғы орындағы ел?

A) Қытай


B) Жапония

C) ГФР


D) АҚШ

E) Франция

56. Негізгі мақта мата өндіруші ел?

A) Үндістан

B) Өзбекстан

C) Қытай


D) АҚШ

E) Жапония

57. Дүние жүзіндегі аяқ киімнің 40% өндіретін ел?

A) Италия

B) Вьетнам

C) Тайвань

D) Қытай

E) АҚШ


58. Ірі ағаш экспорттаушы ел?

A) Бразилия

B) АҚШ

C) Ресей


D) Қытай

E) Үндістан

59. Жан басына шаққанда қағаз өндіруден 1 орын алатын ел?

A) Швеция

B) Финляндия

C) Ресей


D) Канада

E) Норвегия

60. Автожолдардың ұзындығы бойынша 1 орын алатын ел?

A) Ресей


B) Бразилия

C) Австралия

D) Қытай

E) АҚШ


Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы пәнінен глоссарий
Акционерлік қоғам (АҚ ) - өз капиталын құнды қағаздар-акциялар сату арқылы қалыптастыратын кәсіпорын. Акцияның иесі АҚ пайдасының бір бөлігін өзіне алуға құқы бар.

Аймақ - бірнеше елді мекендерді біріктіретін елдің кез келген бөлігінің жалпы атауы. Аймақ деп әкімшілік аудандыоблысты, облыс топтарын атауға болады.

АХАЖ - Азаматтық хал актілерін жазу - адамдардың туу, өлу, некеге тұру мен некеден шығуы жайлы мәліметтер тіркейтін мемлекеттік орган.

Атеист - құдай барын жоққа шығарушы адам.

Агломерат - темір кенінен оны әктаспен және кокспен қосып пісіру арқылы алынатын шағын, ұсақ саңылаулы кесектер.

Әкімият - Қазақстан Республикасындағы жергілікті үкіметтік атқарушы орган.

Әлеуметтану - қоғам, адамдардың әлеуметтік тобы мен олардың арасындағы өзара байланыс туралы ғылым.

Әкімшілік - аумақтық бөліну - елдің аумағының ұсақ әкімшілік бірліктеріне бөлінуі (облыстар, аудандар, округтер).

Біріккен кәсіпорын (БК) - бірнеше елдердің компанияларының үжымдық қызметі арқылы қалыптасады. БК солардың бірінің аумағында жұмыс істейді және өз меншігі болады.

Биржа - тауарлардың ірі партиялары (тауар биржасы) , құнды қағаздар ( қор биржасы) , валюта (валюта биржасы) , сатылатын және сатып алынатын тұрақты жұмыс істейтін рынок.

Бюджет - белгілі бір уақытқа арналған (әдетте бір жылға) күтілетін кірістер мен болжамдалған шығын туралы жоспар.

Бағалы қағаздар - меншікке (мысалы, акцияларға, облигацияларға ) берілген құқықты бекітетін ақшалай құжаттар.


Вегетациялық кезең - ауаның температурасы өсімдіктердің өсуіне қолайлы жыл кезеңі.

Делимитация — мемлекеттік шекараны картаға түсіру арқылы келісімді түрде (көршілес мемлекеттер үкіметтерімен арада) анықтау.

Демаркация - шекараны жергілікті жерде шекаралық белгілер арқылы көрсетіп белгілеу.

Демография - халықтар туралы, оның санын, табиғи қозғалысын, құрамы мен құрылымын (мысалы тілі, ұлты, діні, жынысы, жасы бойынша) зерттейтін ғылым.

Демографиялық саясат - елдегі туу жағдайына мемлекет тарапынан қабылдаған шаралар.

Дискриминация - белгілі бір адамдар тобы құқының қысым көруі.

Жүк көтергіштік - белгілі бір көлік түрі тасымалдауға есептелген жүк массасы. Төрт білікті темір жол вагонының жүк көтергіштігі - 60 т, өзен кемесінікі - 1,5-5 мың т, ал теңіздік супертанкерлердікі - 150-480 мың т.

Жекешелендіру - мемлекеттік меншік құқығының жеке адамдарға немесе адамдар тобына (ұжым) көшуі.

Индустриализация - ең алдымен өнеркәсіпте ішкі машиналық өндіріс орнату.

Интенсивті (қарқынды) жол - өндірістің тиімді техниканы, технологияны пайдаланудың және еңбекті дұрыс ұйымдастырудың негізінде дамуы.

Инновацинлық даму - жаңа идеялардың, ғылым мен білімнің және технологияның енуімен байланысты.

Ирригация - егістікті жасанды жолмен суландыру.

Күтіп - баптау кесілімдері - орманның өнімділігін арттыру мақсатында ағаштарды кесу және жинау. Құндылығы төмен ағаштарды кесіп, орманды сирету, тазарту және жарықтандыру.

Кешен - әр түрлі , бірақ бір-бірімен өзара байланысқан бөліктердің біртұтас бүтінді құрауы. Сонда, аумақтық өндірістік кешен (АӨК) - белгілі бір аумақта дамыған бір-бірімен байланысты салалар мен өндірістердің үйлесімі.

Күрделі жұмсалым (инвестиция) - материалдық құндылықтарды (құрылыстар, үйлер, машиналар мен құрал - жабдықтар, көлік құралдары) жаңадан салу немесе бұрынғыларын қайтадан жаңарту, кеңейту үшін жұмсалатын қаржылай жұмсалымдар (теңгемен немесе басқа ақша бірліктерімен).

Концентрат - пайдалы затты (мысалы, кен концентратын) байыту (концентрациялау) нәтижесінде алынатын өнім.

Конвертор - алмұрт тәрізді жабық пеш. Қалың болаттан жасалып, іші отқа төзімді кірпішпен қапталады. Конверторға сұйык шойын құйылып, ауамен үрленеді.

Қазақстан халықтары Ассамблеясы - Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы ақылдасу - кеңес беру органы, оның негізгі міндеті елдегі ұлттық келісім мен азаматтық бейбітшілік жағдайына ықпал ету.

Легирленетін металдар - металдар мен қорытпалардың сапасын жоғарылататын металдар.

Либерализация - экономиканы әр түрлі шектеулерден босату (мысалы, бағаға, еңбекақыға мемлекеттік бақылауды, басқа жаққа тауар шығаруға тыйым салуды алып тастау).

Мекеме - өндірістік емес саладағы экономиканың бірінші буыны.

Мәслихат - Қазақстан Республикасындағы жергілікті үкіметтік өкілетті орган.

МАЭС - мемлекеттік аудандық электр стансасы. Ірі тұтынушы аудандарды энергиямен қамтамасыз ететін конденсациялық электр стансаларының ескірген аты.

Миграция - адамдардың бір ауданнан басқа ауданға қоныс аударуы.

Нарықтық экономика - кәсіпкерлік қызметке, шаруашылық есепке, тауарлар мен қызметтерді баламалы айырбастауға сұраным мен ұсынылымның реттелетін арасалмағына негізделген экономика.

Президенттік Республика - үкіметті көбінесе Президент басқаратын, оған үлкен өкілеттілік берілген басқару формасы.

Рекультивация - карьерлердің, бос жыныс үйінділерінің астындагы және кесілген ормандық жерлердің өнімділігін қалпына келтіру.

Рекреация - адамдардың денсаулығы мен еңбекке қабілетін табиғат аясында, туристік саяхат арқылы қалпына келтіру.

Рекреациялық қорлар - адамдардың денсаулығын қалпына келтіруге ықпал етіп, дұрыс демалу үшін жағдай туғызатын қорлар.

Санитарлық кесілімдер - зиянкестер және ауру әсерінен бүлінген және кеуіп қалған, жел құлатқан ағаштарды кесіп, жинау. Орман сілемдерін жақсарту үшін жүргізіледі.

Сумен қамтамасыз етудің айналымдық жүйесі - суды пайдалануда ысырапқа жол бермеу үшін қолданылады. Суды өңдегеннен кейін (суытып, тазарткан соң) өндірісте қайта пайдаланылады, ал су бөліктерінен азайған судың орнын толтыруға ғана су алынады.

Статус - азаматтың немесе заңды тұлғаның құқықтық жағдайы.

Технопарк (технологиялық парк) - ғылыми институттар мен өнеркәсіптік, белгілі бір аумақта күрделі өнім түрлерін (мысалы, компьютер ) шығару үшін тізе қосып жұмыс істеуі.

Табиғи жағдайлар (табиғи орта) - адамдар мен олардың шаруашылық қызметіне әсер ететін табиғат пен табиғи процестердің сипаты мен қасиеттері.

Тәлімдік (богарлық) егін шаруашылығы - суармалы шаруашылықты аудандарда ауыл шаруашылығы дақылдарын суармай өсіру.

Тоған (канал) - жасанды құрылыс. Тоғандар кеме жүзетін, суландыратын, энергетикалық, су құбырлық, ағаш ағызатын болып бөлінеді. Ірі каналдар бір мезгілде бірнеше мақсатқа пайдаланылады.

Табиғи қорлар - адамзаттың материалдық және рухани қажеттіліктерін өтеу үшін қолданатын барлық табиғи заттар (ауа, су, пайдалы қазбалар, топырақ және т.б.)

Транзит - елдің аумағы немесе бір аймағы арқылы жүк немесе жолаушы тасымалын жүзеге асыру.

Оралмандар - тарихи отанына қайта оралған этникалық қазақтар.

Унитарлы (бірыңғай) мемлекет - барлық аумағында бірыңғай заң шығарушы және атқарушы билік қалыптасқан мемлекет.

Ұжымдастыру - жекелеген (жеке немесе меншіктік) шаруа қожалықтарын ұжымдық меншік пен ұжымдык еңбекке негізделген ұжымдық (колхоздық) шаруашылыққа біріктіру.

Ұлттық кіріс - елдің экономикалык дамуының қорытынды көрсеткіші, материалдық өндірістегі жаңадан жасалған құн.

Фрахт - су жолы арқылы жүк тасымалдауға төленетін ақы. Ол жолға алынған кеменің тасымалдау қашықтығына, жүктің салмағы мен көлеміне, уақытқа байланысты. Бөтен кемелермен тасымалдаған өз тауарларын сатқанда, елдер кеме фрахты үшін көп мөлшерде қаржы жұмсайды. Бұл үшін өз кемелерін пайдаланғанда ел ол қаржыны үнемдеп қалады.

Шаруа (фермерлік) қожалығы - өз жұмысына жеке иелігіндегі немесе пайдалануындағы меншігі мен жер участогын пайдаланатын ауыл шаруашылығы кәсіпорны.

Этнография - халықтар туралы, олардың шығу тегі, таралып орналасуы, мәдениеті , тұрмысы және олардың өзара қарым-қатынасы туралы ғылым.

Экстенсивті (кеңейту) жол - қосымша қорларды (табиғи, материалдық еңбек) пайдалану арқылы өндіріс көлемінің сан жағынан өсуі; интенсивті жолға қарама-қарсы.

Экономика тиімділігі - өндіріс нәтижесін сипаттайтын көрсеткіш. Ол тиімділіктің (алынған өнімнің) жұмсалған шығынға (еңбек, материалдар, еңбек құралдары) қатынасымен өлшенеді.

Экспорт - елден тауар шығару.

Экономика - шаруашылықты жүргізу «өнері» туралы қоғамдық ғылым. Ол қоғамның өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін шектеулі қорларды тарату әдістерін зерттейді.

Экономика мен оның салаларының аумақтық құрылымы - салалардың елдің бүкіл экономикасына байланысты экономикалық аудандар бойынша қарым-қатынастық, үйлесу және орналасу ерекшеліктері.

Экология - тірі организмдер мен қоршаған ортаның өзара байланысы туралы ілім. Экономикалық географиядағы экологиялық аспект - халық, шаруашылық және қоршаған орта арасындағы өзара байланыс.

Есенжолов Бауыржан Қаириденұлы

Есенжолова Гүлжан Рашитқызы

Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы

Оқу-әдістемелік кешен

Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің редакциялық-баспа бөлімі

. . ж баспаға қол қойылды. Көлемі 10.93 б.п. Таралымы 100 дана.

Тапсырыс № . Қағаз көшірмелі. Ризография.


Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің баспаханасында басылған

Отпечатано в типографии Кокшетауского государственного университета им.Ш.Ш.Уалиханова

Мекен жайымыз: Қазақстан, Ақмола обл., Көкшетау қ.,

Абай көшесі, 76, Ш. Уәлиханов атындағы КМУ РБҚ.



e-mail: universi@kokshetau.online.kz



Каталог: Книги
Книги -> 3. ҚАбдолов әдебиет теория – сының негіздері жоғары оқу орындарына арналған оқУ ҚҰралы мазмұНЫ
Книги -> “Қош,махаббат” Алматы 1988 жыл Ақынның жыр жинақтары
Книги -> Қазақcтан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Книги -> Көкшетау 2011 Құрастырғандар
Книги -> АҚША, несие, банктер
Книги -> А. А. Букаева 5В090200 Туризм мамандығына арналаған КӘсіби қазақ тілі
Книги -> М а 3 м ұ н ы қазақ тілі леқсикологиясына кіріспе қазақ лексикологиясының мақсаты мен зерттеу объекгісі лексика
Книги -> Қ а з а қ тіліні ң грамматикас ы 1 т о м Алматы, 1967
Книги -> Сүлейменова Зәуре Екпінқызы Қошанова Мараш Төлегенқызы


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет