Компьютерлік желі дегеніміз – ресурстарды (дискі, файл, принтер, коммуникациялық құрылғылар) тиімді пайдалану мақсатында бір – бірімен байланыстырылған компьютерлер тізбегі

• Компьютерлік желі дегеніміз – ресурстарды (дискі, файл, принтер, коммуникациялық құрылғылар) тиімді пайдалану мақсатында бір – бірімен байланыстырылған компьютерлер тізбегі.

• Компьютерлік желі жұмыс істеу принципіне, аппараттық және программалық қамтамасыз етуіне байланысты жергілікті (ЖКЖ) және аумақты (АКЖ) компьютерлік желі болып бөлінеді.

• Жергілікті желі шектеулі аймақтағы (бір бөлмеде, бір мекемеде, зауыт немесе бекетте т.с. компьютерлерді біріктіреді.
• Жергілікті желі құрудағы себеп - өндірістік процестерді автоматтандыру, әр түрлі құжаттарды жедел өңдеу.

• Егер жалпы желіге бір-бірінен айтарлықтай қашықтықтағы компьютерлер немесе жергілікті желілер біріктірсе, онда мұндай құрылымды таратылған немесе аймақтық желі деп атайды. Қазіргі кезде ірі компьютерлік желілер саны жүздеген мыңдармен есептеледі. Бір немесе бірнеше желілерді бір – бірімен өзара байланыстыру желіаралық байланыс немесе ауқымды желі деп аталады. Ауқымды желі қала, аймақ, ел, бүкіл Жер шарын қамтуы мүмкін.

• Шиналық топология – мұнда жұмыс станциялары желі адаптерлері арқылы жалпы шинаға немесе магистральға (кабельге) қосылады. Дәл осындай тәсілмен магистральға басқа да желілік құрылғылар қосыла береді. Желінің жұмыс жасау процесінде тасымалданатын ақпарат жөнелтуші станциядан жұмыс станцияларының барлық адаптерлеріне жеткізіледі, бірақ оны тек адресте көрсетілген жұмыс станциясы қабылдайды.

• Шиналық топология

Жалпы желілер- бұл дүние жүзі бойынша таратылған желілер. Ең белгілі және қол жететін жалпы желі - Интернет болып табылады. Интернет желісі тұрақты құрылым емес, оны миллиондаған пайдаланушылар ұдайы өзгеріп отырады.

• Жалпы желілер- бұл дүние жүзі бойынша таратылған желілер. Ең белгілі және қол жететін жалпы желі - Интернет болып табылады. Интернет желісі тұрақты құрылым емес, оны миллиондаған пайдаланушылар ұдайы өзгеріп отырады.
• Желідегі компьютерлер жұмысын программа басқарады, ондағы барлық компьютерлердің бір – біріне жіберетін және қабылдайтын ақпараттарды араласпай, тиянақты жеткізілу үшін, олар бір тілмен – ортақ ережемен байланыс жасау қажет. Осындай ортақ ереже желілік хаттама деп аталады.
• Сервер – ортақ пайдалануға арналған барлық ресурстарды қамтитын компьютер. Ортақ ресурстарды пайдалану үшін сервер қосулы болуы қажет. Желідегі жұмыстың көп бөлігін сервер атқарады.

• Деректер беру каналы

• Web -сервер

• Файлды (FTP) сервер

• Пошта сервері

• Компьютерді қолданушылар (клиенттер)

• Қатынау сервері

• Провайдер

• СОМ -порт

• Интернет

• Модем

• Модем

• Жұмыс станциясы

• Телефон тізбегі

• Интернетке модем арқылы шығу

• Жұмыс станциясы

• Интернет

• Телефон тізбегі

• Провайдер

• Модем ADSL

• Модем ADSL

• Сплиттер (диапозонды жиеліктерді бөліктегіш)

• Интернетке модем ADSL арқылы шығу

• Қатынау сервері (шлюз)

• Жұмыс станциясы

• Свич

• Интернет

• Районды ЖКЖ

• Есулі қос өткізгіш

• Интернетке ауданды жергілікті желі арқылы шығу

• Қатынау сервері

• Жұмыс станциясы

• Интернет

• Сымсыз байланыс
• тізбегі

• Ұялы байланыс операторы

• 

• Интернетке GPRS каналы бойынша шығу жолдары

• Қатынау сервері

• Интернет

• Wi-Fi адаптер
• (құрамдас н/е
• сыртқы)

• Қатынау аумағы

• Wi-Fi қатынау нүктесі

• Сымсыз байланыс
• тізбегі

• Жұмыс
• станциясы

• Интернетке Wi-Fi каналы арқылы шығу

• Корпоративті және аймақтық желi

• Жергiлiктi желi

• Компьютерлік желілер

• Телекоммуникациялық желi

• Интернет желiсі

• Тарих

• Әдебиет

• Байланыс арналары

• Кабельдік байланыс сымдары арқылы байланысады.

• Есілген қоссым

• Коаксиалды кабель

• Оптоталшық

• БІР ОРТАЛЫҚТАН БАСҚАРЫЛАТЫН ЖЕЛІНІ «Клиент - сервер» желісі деп те айтады: Клиент – өзіне қызмет көрсетуді сұрайтын объект (компьютер немесе программа). Сервер – басқаға қызмет көрсететін объект.

• БІР ДЕҢГЕЙЛІ КОМПЬЮТЕРЛЕР ЖЕЛІСІ (БІР РАНГЫЛЫ) – Мұнда желіні басқаруда барлық компьютерлер тең құқықты болып саналады.

• Жергілікті желінің түрлері

ТОПОЛОГИЯ (БАЙЛАНЫСУ ТӘСІЛІ) БОЙЫНША ЖЕЛІЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ:

• 1.

• Шиналық топология;

• 2.

• Сақина топологиясы;

• 3.

• Жұлдыз топологиясы;

• 4.

• Ақшақар тәрізді топология;

Шиналық топология – мұнда жұмыс станциялары желі адаптерлері арқылы жалпы шинаға немесе магистральға (кабельге) қосылады. Дәл осындай тәсілмен магистральға басқа да желілік құрылғылар қосыла береді. Желінің жұмыс жасау процесінде тасымалданатын ақпарат жөнелтуші станциядан жұмыс станцияларының барлық адаптерлеріне жеткізіледі, бірақ оны тек адресте көрсетілген жұмыс станциясы қабылдайды.

• Шиналық топология – мұнда жұмыс станциялары желі адаптерлері арқылы жалпы шинаға немесе магистральға (кабельге) қосылады. Дәл осындай тәсілмен магистральға басқа да желілік құрылғылар қосыла береді. Желінің жұмыс жасау процесінде тасымалданатын ақпарат жөнелтуші станциядан жұмыс станцияларының барлық адаптерлеріне жеткізіледі, бірақ оны тек адресте көрсетілген жұмыс станциясы қабылдайды.
• Жұлдыз тәрізді топология – мұнда ортақтандырылған коммутациялық түйін-желілік сервер болуы тиіс, ол барлық мәліметтерді жеткізудіжүзеге асырады. Бұл топологияның артықшылығы – кез келген бір жұмыс станциясының істен шығуы жалпы байланысқа әсер етпейді.
• Сақиналық топология – мұнда байланысу арналары тұйықталған сақина бойында орналасады. Жөнелтілген мәлімет біртіндеп барлық жұмыс станцияларын аралап шығады да, оны керекті компьютер қабылдаған соң жұмыс тоқтатылады. Бұл топологияның кемшілігі – кез келген бір жұмыс станциясының істен шығуы жалпы байланысты бұзады.

• Бір қала мен ауданда немесе бір мемлекетте орналасқан мекемелердің компьютерлерін өзара біріктіру үшін аймақтық желілер құрылады.

• Көптеген ірі мекемелер өз желісінде орналасқан ақпаратты бөгде адамдардың қол сұғуынан сақтау үшін осы мекемеге тиесілі өз желісін, яғни корпоративті желіні құрады.

• Үлкен қашықтықта және пайдалнаушыларды молынан қамтитын есептеуіш желілер телекоммуникациялық желілерді құрайды.

• Тарихи анықтама

• UCSB

• UCLA

• UTAN

• SRI

• Америка құрама штатының қорғаныс министiрлiгiнiң болашаққа
• жоспар құру агенттiгi (DARPA) – тұңғыш
• компьютерлiк желiлердi ойлап тапқан және сол себептен
• ARPAnet деген атқа ие болы.

• 29 қазан 1969 жыл желiнiң туған күнi деп саналды.

• Төрт түйiннен тұратын ARPAnet-тiң
• құжаттық сызбасы

• SRI – Стенфорд университетiнiң Зерттеу орталығы

• UCLA – Лос-Анжелестегi Калифорния унверситетi

• UCSB – Cанта Барбарадағы Колифорния университетi

• UTAN – Юта штатының университетi

• Провайдер таңдау.
• Провайдер деп – бұл ұйым мен жеке тұлғаларға Internet қызметтерін ұсынатын компания.

• Nursat Para sang S&C Communications Қазахтелеком Астел Арна
• Спринт

• Mega line түрлері

• Turbo Hip Start ADSL

• Қазахтелеком ұсынған тариф – Mega line.
• 2006 жылдан бастап қолданылады. Жылдамдығы: 128 – 256 Кбит/с.

• Провайдерлер