Білімділік: Оқулықтан тыс қосымша тарихи шығармалар, тарихи құжаттар мен деректерден ұлт-азаттық қозғалыстың алғы шарттарын, сипатын, ерекшелігін, мақсатын ашып көрсете отырып, Кенесары Қасымұлы өзі батыр, өзі хан, өзі көсем, өзі дипломат халқының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен мемлекет қайраткері екендігін, “ұлт-азаттық қозғалыс”, “тәуелсіздік” ұғымын қалыптастыру, жан-жақты талдай білуге баулу.
Дамытушылық: 1837–1847 жылдары Кенесары бастаған ұлт-азаттық қозғалыс тақырыбын қортындылай келіп, түйіткілдерді сұраққа жауап беру барысында оқушыларды әлеуметтік – экономикалық және саяси дамудың тарихи құбылыстардың күрделі кешендері талдай білуге және олардың арасындағы байланыстарды айқындай білуге, идеологиялық құбылыстардың таптық мәнін аша білуге баулу.
Тәрбиелік: Халқының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен Кенесарыдай батырдың ерлігін дәріптей отырып, оқушылардың ұлттық сана – сезімін жеріне, еліне деген сүйіспеншілігін арттыру, патриоттық тәрбие беру, өз көзқарасын дәлелдей алатын қоғамның саяси дамуын түсінетін, демократикалық қоғамның мүшесін тәрбиелеу.
1. 1837-1847 йиллардаги қўзғалонда кимлар иштирок этди ?
Чор ҳукуматинанг олиб борган мустамлакачилик сиёсати натижаси,
солиқларнинг ноўрин кўтарилиши
3. Саржан Қосимули бошчилигидаги қўзғалон қандай натижага эришди ?
1825 й Қарқарали округига қарашли Қорпиқ бўлисидаги қозоқларнинг ҳужумга
чиқишига туртки бўлди
4.Жўламон Тиленшиулининг ташкил этган қўзғалоннинг мақсади ?
Мустамлакачилар зўравонлик билан тортаб олган ерларни эгаларига қайтариш
5. Кенесари қайси хоннинг авлоди ?
Кенесари Абилайхоннинг набираси хисобланади
6. Кенесари қайси йили хон тахтига ўтирди ?
Кенесари Қосимули 1841 йилда хон тахтига ўтирди
Абылай хан (1711-1781)
1841 жылдың қыркүйек айында үш жүздің өкілдері бас қосқан жиында Кенесары Қасымұлы хан сайланды. Сөйтіп Қазақ хандығы қалпына келтірілді. Патша үкіметі бұл жайсыз хабарды өте өкініш сезімімен естіп-білді. Ендігі жерде Кенесары бастаған көтеріліс ұйымдасқан сипат ала бастады. Ұлт-азаттық күресті табысты жүргізу үшін Кенесары хан бір орталықтан басқарылатын мемлекет құрды. Оны ханның өзі басқарды. Ханның жанынан жоғарғы кеңесші орган - өзіне барынша адал берілген батырлардан, билерден, сұлтандар мен жақын туыстарынан тұратын арнайы Кеңес құрылды. Кенесары хандықты өзінің сенімді адамдары - жасауылдар арқылы басқарды. Жасауылдар сот ісімен, шаруашылық мәселелерімен, дипломатиялық жұмыстармен, алым-салық жинаумен және әскери істермен айналысты. Жасауылдар сонымен қатар орталық өкімет билігі берген нұсқаулардың мұқият орындалуын, мал жайылымдарының дұрыс бөлініп, тиімді пайдаланылуын бақылады, халықтың көңіл күйін де қадағалады. Хан билігі қызметінің оңды нәтижелері ретінде оның қол астындағы халық арасында алауыздық пен барымта алу жойылды.
Кенесари
Тўплаштириш
Қўлбошчи
Давлат аробоби
Сўнги хон
Абилайнинг набираси
Хон
Чингизхоннинг
27 авлоди
Кенесары Қасымұлы
(1802-1847)
Кенесары Қасымұлы – хан, қазақтардың патшалық Ресей мен Қоқан хандығына қарсы ұлт-азаттық қозғалысының басшысы.
Кенесары Қасымұлының Қоқан хандығымен күресі.
Кенесары мен Қоқан хандығы қарым-қатысының шиеленісіп кетуінің өзіндік себебі де бар еді. Өйткені, Қоқан хандығының билеушілері 1836 жылы оның бірге туған бауыры Саржан сұлтанды, 1840 жылы әкесі Қасым төрені өлтірген болатын. Мұның өзі оның Қоқан хандығының билеушілеріне деген ыза-кегін өршіте түсті. Қоқан хандығына қарсы күресте Кенесары Жанқожа Нұрмұхамедұлы батырдың көмегіне сүйенді. 1845 жылы Кенесары хан Қоқан хандығының Жаңақорған, Жүлек және Созақ сияқты бекіністерін тартып алды. 1846 жылы Қоқанның және бір мықты бекінісі Меркіні де қолға қаратты. Содан бастап Қоқан хандығының қазақтарға озбырлық жасауы уақытша болса да тыйылды. Бірақ Кенесары өзіне Қоқан мемлекеті сияқты және бір қатерлі дұшпан тауып алды.
Кенесары қашан хан болып сайланды?
2. XIX ғасырдың 20-30 жылдары Хиуа хандығы қандай руларға қысым көрсетті?
3. Отаршылдық қанауға қарсы, қазақтардың күресін кім басқарды?
4. Кенесары Қасымұлының көтерілісі қай уақытта, қай аймақты қамтыды?
5. Көкшетау өңірінен көтеріліске қатысқан сұлтандарды ата.
Жауабы: 1841 жыл.
Жауабы: Шекті, табыл, төртқара, байұлына
Жауабы: Абылай ханның немерелерінің бірі сұлтан Саржан Қасымұлы басқарған.
Жауабы: 1837-1847 жылдары, бүкіл Қазақстанды қамтыды.
