Мазмұны Кіріспе Жаңақорған ауданының табиғи-климаттық жағдайы 5


Бірінші жылғы жоңышқа мен сүрлемдік жүгерінің



жүктеу/скачать 0,79 Mb.
бет16/16
Дата01.06.2020
өлшемі0,79 Mb.
#71931
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Байланысты:
Практика отчет Аида

3. Бірінші жылғы жоңышқа мен сүрлемдік жүгерінің

суару тәртіптерін биоклиматтық әдісімен есептеу
Суару тәртібін жобалағанда алдымен дақылдың өсіп-өну мерзімінде пайдаланатын суды тұтынуы анықталады. Содан кейін егіс учаскесінің табиғи ылғалдылығы есептелінеді. Соңында маусымдық және бір суарымда берілетін ылғал мөлшері белгілінеді.

Вегетация кезеңінің әр айы үшін дақылдың суды тұтынуының тапшылығы анықталады:



ΔЕ = Е - (α ∙ Р + ΔW + Wгр), м3/га (5)

Айдың орташа ауа ылғалдылығының тапшылығы келесі өрнек арқылы анықталады:



Δа = 100 - а, % (6)
мұнда: Δа - айдың орташа ауа ылғалдығының тапшылығы, %;

а - ауаның салыстырмалы ылғалдылығы, %.

Дақылдың суды тұтыну мөлшері төмендегі формула арқылы анықталады:



E = Ev ∙ кб ∙ко, м3/га (7)

мұнда: Еv - стандартты дақыл - жоңышқа егісіндегі ең жоғарғы булануы, м3/га;



кб - дақылдың биологиялық коэффициенті;

ко - алқаптың микроклиматтық коэффициенті.

Буланудың мәні (Еν) Н.Н.Ивановтың формуласы арқылы табылады:

, м3/га (8)

мұнда: ∆а - айдың орташа ауа ылғалдылығының тапшылығы, %;



t - айдың орташа ауа температурасы, oC.

Вегетациялық мерзімдегі жер асты суларын пайдалану мөлшерін (Wгр) келесі формуламен анықтаймыз:



Wгр = E . gг , м3/га (9)

мұнда: Wгр - вегетациялық мерзімдегі жер асты суларын пайдалану мөлшері, м3/га;



E - дақылдың суды тұтыну мөлшері, м3/га;

gг - дақылдың ыза суды пайдалану коэффициенті.

Жер асты суларын пайдалану коэффициентінің мәні топырақтың механикалық құрамына және ыза судың тереңдігіне байланысты алынады

Топырақтағы бастапқы ылғал қорын (ΔW) келесі өрнекпен анықтаймыз:

ΔW = 10 ∙ Р ∙ μ, м3/га (10)

мұнда: Р - вегетациялық емес мерзімдегі жауын-шашын мөлшері;



Р=Ржыл-Рвег;

μ-қысқы-күзгі мерзіміндегі жауын-шашынды пайдалану коэффициенті 6.14-кестеден аламыз.

Бірінші жылғы жоңышқаның суару режимін биоклиматтық әдіспен есептеу (01.04-20.09)



Есептік көрсеткіштері

Айлар

IV

V

VI

VII

VIII

IX

IV-IX

Ауа температурасы (t), oC

15.2

21.9

26.7

28.6

25.6

20.7

23.12

Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы (а), %

50

34

34

35

40

38

39

Ауа ылғалдылығының тапшылығы (Δа), %

50

66

66

65

60

62

61

Жауын-шашын мөлшері (Р), мм

23

4

10

0.7

3

0.6

41.3

Температураның қосындысы, ∑t oC

456

1135

1936

2823

3617

4238

4238

Стандартты дақыл - жоңышқа егісіндегі ең жоғарғы булануы (Еv), м3/га

1456

2616

3179

3365

2768

2333

15717

Биологиялық коэффиценті (кб)

0.45

0.43

0.38

0.35

0.35

0.32

0,35

Алқаптың микроклиматтық коэфиициенті (ко)

1.0

0.95

0.95

0.85

0.85

0.90

0.9

Суды тұтыну мөлшері (E), м3/га

655

1125

1148

1178

823

747

5676

Жер асты суларын пайдалану коэффициенті (gг)

-

0,05

0,10

0.15

0.15

0.15

0.13

Жер асты суларын пайдалану мөлшері (Wгр.), м3/га

-

56

115

177

123

112

514

Белсенді топырақ қабатының тереңдігі (h),м

0,4

0.6

0.80

0.9

1.0

1.0

-

Белсенді топырақ қабатының өсімі (Δһ), м

0,4

0,2

0,2

0.1

0.1

-




Топырақтағы ылғал қоры (ΔW), м3/га:

- тереңдiк мөлшеріне сәйкес ылғал қоры;

- қабаттың тереңдеуіне байланысты ылғал мөлшерінің қосылуы
283

283


424

141


566

142


636

70


707

71


707

-


-

-


Суды тұтынудың тапшылығы (ΔЕ), м3/га:

- әр ай бойынша

- пайыздық мөлшері, %


142

4


891

22


791

20


924

23


599

15


629

16


3976

100


Суару мерзімдерін де графиктен анықтауға болады. Суару мерзімдері төмендегідей болды -26.04; 21.05; 10.06; 29.06; 17.07.

сурет. Бірінші жылғы жоңышқаның суару мерзімі мен суару мөлшерін биоклиматтық әдіспен есептеу



Қорытынды

Өндірістік практикасының арнайы курсында оқып – үйрену арқылы теориялық білімдерімізді толықтырдық. Практика барысында алдымен берілген аудан бойынша жұмыс жасап, қысқаша шолу жасадым. Жаңақорған ауданының су көзі, ауыл шаруашылығымен таныса отырып есептер жүргіздім.



Егін егуге жарамды жері — 1,4 млн га, оның ішінде: жыртылған жері — 16,2 мың га, шабындығы — 30,8 мың га, жайылымы — 1,3 млн га. Негізінен, күріш өсіріледі. 2000 жылдың басында ауданда 22,6 мың ірі қара (оның ішінде 7,0 мың сиыр), 131,1 мың қой мен ешкі, 5,7 мың жылқы, 0,6 мың түйе болды. Ж. а-нда жалпы білім беретін 40 мектеп, 2 музей, 20 мешіт, 32 кітапхана, 29 мәдениет үйлері мен клубтар, қонақ үйі, 2 спорт сарайы, 9 спорт кешені, стадиондар мен спортзалдар бар. 5 аурухана, 1 емхана, 22 фельдш.-акушерлік және 6 дәрігерлік пункттер жұмыс істейді. Аудандағы елді мекендерге 78,6 км су құбыры тартылған.

Қорыта келгенде, ауданның ауыл шаруашылығын, егістікке жарамды жерлерін анықтау маман ретіндегі міндетіміздің бірі және де топырақты жел мен су эрозиясынан қорғау, оның басқа жолмен азып-тозуын болғызбау, улы заттармен, өндіріс қалдықтарымен ластануының алдын алу үлкен маңызы бар мемлекеттік, халықтық іс, жер иелерінің, жерді пайдаланушы кәсіпорындар мен ұжымдардың, жеке тұлғалардың абройлы міндеті, келешек ұрпақ алдындағы борышы.



ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

  1. Атақұлов Т.А., Кененбаев Т.С. Ауылшаруашылық мелиорациясы. - Алматы, 2000. – 200 б.

  2. Голованов А.И., Айдаров И.П., Григоров М.С. и др. Мелиорация земель. М.: «КолосС», 2011. – 824 с.

  3. Дементьев В.Г. Орошение. М.: Колос, 1979. – 303с.

  4. Зубаиров О.З., Тілеуқұлов А.Т. Суғару мелиорациясы: Оқулық. - Алматы, 2010. – 273 б.

  5. Марков Е.С. Практикум по сельскохозяйственным гидротехническим мелиорациям. – М.: Агропромиздат, 1986. – 368 с.

  6. Маслов Б.С. Сельскохозяйственная мелиорация. М. - 1984. – 502 с.

  7. Справочник гидротехника. Алма-Ата: Қайнар, 1972. - 306 с.





жүктеу/скачать 0,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16



©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет