Модуль №1 Қаныққан көмірсутектер. (8 сағат)



бет2/3
Дата24.04.2017
өлшемі0,8 Mb.
#14612
түріСабақ
1   2   3

Т Е С Т
I вариант
1. Бейорганикалық заттардан органикалық зат мочевинаны синтездеуші химик.

А) Берцелиус В) Фридман

Б) Велер Г) Менделеев
2. Құрамы бірдей құрылысы әртүрлі соған байланысты қасиеттері де әртүрлі заттар

А) Изомер В) Көмірсутек

Б) Гомолог Г) Гибридтену
3. Қаныққан метан қатарындағы көмірсутектердің гибридтенуі

А) sp В) sp3

Б) sp2 Г) s2 p
4. Валенттілік терминін енгізген ғалым

А) Кекуле В) Купер

Б) Франкленд Г) Бутлеров
5. Химиялық байланыс түзу кезінде көміртегі атомдарының барлық валенттік электрон бұлттарының бірдей күйге ауысуы.

А) адсорбция В) стереохимия

Б) гибридтену Г) гомология

6. Қаныққан метан қатарындағы көмірсутектің жалпы формуласы.

А) Cn H 2n В) Cn H2n-2

Б) Cn H 2n+2 Г) Cn H2n+6


7. Молекулалық массасы 142 болатын зат

А) C7 H16 В) C10 H22

Б) C4 H10 Г) C5 H12

8. Төменде келтірілген заттардың қайсысы алкандарға жатады.

А) C5 H10 В) C4 H10

Б) C H3 Г) C6 H6

9. 11,2 л пропанды жаққанда қ. Ж қанша көлем С О2 Р бөлінеді.

А) 30,4 л В) 12,7 л

Б) 4,48 л Г) 33,6 л

10. 48 г бутаннан қанша грамм циклобутан алуға болады?

А) 58 г В) 24 г

Б) 46г Г) 40 г

II - вариант
1. Органикалық химия терминін енгізген химик.

А) Бутлеров В) Кекуле

Б) Берцелиус Г) Франкленд

2. Құрамы көміртегінен және сутегінен тұратын заттар.

А) Көмірсу В) көміртек

Б) бензол Г) алкан


3. 1861 ж қантты заттарды синтездеген орыс химигі.

А) Велер В) Марковников

Б) Менделеев Г) Бутлеров

4. Құрылысы мен химиялық қасиеттері ұқсас ,бірақ құрамында бір немесе бірнеше С Н2 тобына айырмашылығы бар заттар.

А) көміртек В) циклоалкан

Б) гомолог Г) изомер


5. Төмендегі заттардың қайсысы циклоалкандарға жатады.

А) С9 Н10 В) С5 Н10

Б) С6 Н6 Г) С3 Н8
6. Циклопарафиндердің жалпы формуласы

А) Сn Нn В) Сn Н2n+2

Б) Сn Н 2n Г) Сn Н2n-2
7. Молекулалық массасы 114 болатын қаныққан көмірсутектер

А) С6 Н12 В) С5 Н12

Б) С4 Н10 Г) С8 Н8
8. Н -24 болатын қаныққан көмірсутектердің молекулалық формуласы.

А) С10 Н24 В) С11 Н24

Б) С5 Н24 Г) С9 Н24

9. 48 г хлорметан алу үшін реакцияға қ. ж қанша көлем метан қажет?

А) 21 л В) 22,4 л

Б) 18 л Г) 48,6 л

10. 36 г пропаннан қанша грамм циклопрпан алуға болады?

А) 27 г В) 48 г

Б) 35г Г) 34 г
Тест жауаптары:

I – вариант

6 - б

1 - б 7 - в



2 - а 8 - в

3 - в 9 - г

4 - б 10 – б

5 - б
II - вариант

6 - б

1- б 7 - г



2 - в 8- в

3 - г 9- а

4 - б 10 -г

5 - г

8 сабақ
З А Ч Е Т
Сабақ барысы: 1 Ұйымдастыру кезеңі

2.Тапсырмаларға жауап.Билет арқылы зачет алу

Билет №1


  1. Алкандарға жалпы сипаттама

  2. Изомерия. Мысал келтір

Билет №2



  1. Алкандардың табиғатта кездесуі

  2. Метанның хлорлану реакциясының механизмі.

Билет №3



  1. Циклопарафиндер ерекшелігі

  2. Этанның айырылу және жану реакциясы.

Билет№4



  1. Жүйелеу номенклатурасы бойынша заттың атын атау ерекшеліктері

  2. Алкандардың қолданылуы

Билет №5




  1. Циклопарафиндердің химиялық қасиеттері

  2. Көмірсутектердің жіктелуі

Билет №6



  1. Гибридтену жөніндегі түсінік негізінде метан молекулалық тетраэдрлік құрылысын қалай түсіндіруге болады.

  2. Алкандардың қолданылуы

Билет №7



  1. Гомологтарға мысал келтір

  2. С атомының ерекшеліктері

Билет№8



  1. Алкандардың алынуы

  2. Алкандардың қаныққан көмірсутектері деп аталу себебін, мысалмен түсіндір.

Билет№9



  1. Гексанның 2 изомеріне ,2 гомологына мысал

  2. s, p,d, f электрондарға сипаттама

Билет №10




  1. Циклобутанның изомерлеріне мысал

  2. Қаныққан көмірсутектердің негізгі ерекшеліктері.

Билет №11




  1. Пнетан молекуласының шар стерженьді моделін жаса

  2. Радикал дегеніміз не?

Билет№12



  1. Химиялық байланыс үзілуінің механизмі

  2. Тізбектің реакциясы дегеніміз не?

Билет№13



  1. Этанның хлорлану реакциясы

  2. Циклоалкандардың қолданылуы

Билет№14



  1. Органикалық химиялық даму ерекшеліктері

  2. Химиялық құрылыс теориясының негізгі қағидалары.

Билет№15
1.Гибридтену механизмін түсіндір

2. Көмірсутектердің жіктелуі
Билет №16


  1. Изомер дегеніміз не?

  2. С атомының атомдық ерекшеліктері

Билет№17




  1. Органикалық құрылыс теориясы.

  2. Циклопарфиндердің қолданылуы.

Билет№18



  1. Қаныққан көмірсутектердің гомологтық қатары

  2. Алкандардың қолданылуы.

Билет№19



  1. Метан мен хлор арасындағы орынбасу реакциясының механизмі

  2. Радикал дегеніміз не?

Билет№20



  1. s, p, d, f электрондарға сипаттама

  2. Химиялық құрылыс теориясы

Билет№21



  1. Химиялық байланыстың үзілу механизмі

  2. Циклоалкандардың алынуы.

Билет№22



  1. Гексанның 2 изомері мен 2 гомологына мысал

  2. Алкандардың құрылыс ерекшелігі

Билет№23



  1. Жүйелеу номенклатурасының негізгі қағидалары

  2. Гибридтену дегеніміз не?


Модуль №3
Аромат көмірсутектер. Табиғи және мұнайға серік газдар . Көмірсутектердің табиғи көздері. (8 сағат)



Бөлімі

р/с

Тақырыптары

Сағаты

Кіріспе

1


1. Модульдің құрылымымен, мақсатымен таныстыру.

2. Арендер тақырыбын тірек сызбалар арқылы түсіндіру

3. Дәптермен жұмыс

4Үйге тапсырма



51
201
151

51



2

1. Ұйымдастыру

2.Көмірсутектердің табиғи көздері тақырыбын тірек сызбалармен түсіндіру

3. Дәптермен жұмыс

4.Үйге тапсырма



21

251

151

31


Диалог


3

Тақырыпты меңгерту

«Өзара оқыту» сабағы

(жұппен жұмыс)

Қорытынды.Үйге тапсырма.


401


51

4

Тақырыпты дамыту.

«Алгоритм» ойыны

(Жеке топтық) жұмыс

451



5

Тақырыпты пысықтау

Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс(жеке жұмыс)



451



6

Тақырыпты бекіту.

«Өрмекші» ойыны

Қорыту.Үйге тапсырма.


401

51


Қорытынды



7

Тест

Бақылау жұмысы



151

301



8

Айналмалы сынақ

Қорытынды.



401

51



Нені білуі керек:


Аромат көмірсутектерінің құрылыс ерекшеліктерін , химиялық қасиеттерін,табиғи және мұнайға серік газдардыңқұрамын , мұнай өнімдерін және оларды крекингілеу әдістерін білу.

Нені үйренуі керек:

Арендердің гомологтарының құрылыс ерекшеліктерін жаза білу.

Мұнай өнімдерін лабораторияда франциялау жолын үйрену

Крекинг теңдеулерін жазып үйрену

Негізгі түсініктер мен терминдер:

Арендер, детонация, франция, дистилят,ректификациялық колонна ,газды бензин ,құрғақ газ, октан шкаласы,гудрон.
Қосымша әдебиеттер:1. «Жалпы химия» Ділманов

2.Химия тұрмыста

3. Химия есептер жинағы

4. «Химия» Аханбаев


Шығармашылық жұмыстар:1. Есептер шығару

2. Қызылорда облысында өндірістік мұнайдың

құрамы


  1. Мұнай өнімдерінің қолданылуы.

Кіріспе бөлімі

№1 №2 сабақ
Тақырыбы: 1. Ұйымдастыру.

2. Тірек сызбалар арқылы тақырыпты түсіндіру

Арендер

Ж.Ф: Сn Н 2n-6 М.Ф: С6 Н6 бензол


Гибридтенуі: sp2 C H

Бұрышы: 1200

Құр формуласы: H C C H

немесе

H C C H

H C


1825 ж ағылшын зерттеушісі Фарадей ашты.

Физикалық қасиеті С6 Н6 Химиялық қасиеті.

t б= 5,50 түссіз суда еримейді қаныққан көмірсутекке тән

иісі бар сұйық қанықпаған көмірсутекке тән


I Орынбасу реакциясына түсуі

(Қаныққан көмірсутектерге тән қасиеті)

Н N O3 –пен әрекеттесуі
C H C H

H C C H H2 SO4 H C C –NO2

+ H O- NO2 + H2 O

H C C H H C C H


C H C H
2.

С Н C H

C H C H FeBr 3 HC C-Br

+Br 2 + HBr

C H C H H C C H

C H


C H

бромбензол


II Қосылу реакциясы (қанықпаған көмірсутектерге тән)

1. Хлормен әрекеттесуі


H CL

С H CL C H


H C C H H C C CL

+3 C L2

H C C H C C H

CL

C H H C CL



H

CL
гексахлорциклогексан


Алынуы

1.Зелинский реакциясы Циклогексаннан алу


C H2 C H

H2 C C H2 3000 C H C C H

+3H2

H2 C C H2 H C C H


C H2 C H

2. н- гексаннан алу


C H2 C H

H2 C C H3 H C C H

+4H2

H2 C C H3 H C C H


C H2 C H


Алкилбензолдар (толуал)

C H3 C H3

N O2 N O2

+ 3HNO3 +3H2 O
толуол NO2
2,4,6 тринитротолуол
Тотығуы: (KMnO4 түссіздендіреді)

O


C6 H5 – C H3 + O C6 H5 -C + H2 O

OH
Табиғи газ құрамы:




C H4


C2 H6



C3 H8


C4 H10


C5 H12


№2 және т.б


80-97%

0.5-4%

0.2-1.5 %


0.1-1 %

0-1%

2 -13%



Мұнай –жанғыш ,қарақоңыр түстіөзіне тән иісі бар май тәрізді сұйықтық,судан жеңіл, суда ерімейді

-1ші р/к өңдеу

Мұнайды айдау

2-ші р/к өңдеу

Сх Ну құрылысының өзгеруі





Бензин (С5 – Н11)

t қ - 40-2000 С







Термиялық крекинг

t қ =450-5000 C

P= 2-7 мПа
С16 Н34 С8 Н18 + С8 Н16

Мигрони ( С8- Н14 )

t қ -150-2500 С

Керосин ( С12 – Н18 )

t қ -180-3000 С


Катализдік крекинг

катализатор – амомосиликат

t = 4500 C

P =атмосфералық изомерлейді.



Газойль ( соляр майы)

t қ - 3000 С жоғары


Көмірсутектерін ароматтау

Ктализатор – Pt .Mo

Алкан,циклоалкан аромат көмірсутектер

Риформинглеу


Гудрон


(қалдық)

Мазут

III Қорытынды.


IVҮйге тапсырма.18-23 қарап шығу

ДИАЛОГ БӨЛІМІ
3 сабақ

«Өзара оқыту» сабағы.

I - ұйымдастыру
Мақсаты: Кіріспе бөлімінде өтілген тақырыптарды меңгерту, кітаппен жұмыс жасау , жұппен жұмыс жасауға үйрету.

Шарты: Екі оқушы , бірі- мұғалім, екіншісі – оқушы қызметін атқарады.Екеуіне де екі түрлі тапсырмалар беріп,дайындалуға уақыт беріледі.Уақыт аяқталған соң «Мұғалім» оқушыға түсіндіреді, одан соң «оқушы» түсінгенін айтады. Осылай екі оқушы рөлін өзгертіп ,осы шарт қайталанады.

Тапсырмалары:
1. Оқушыларға «мұғалім» & 17 &18 &19 оқып, негізгі ұғымдарын түсіну.
2. Оқушыларға «оқушы» &20 &21 &22 &23 оқып түсіну.

I Тур мұғалім оқушы

II Тур оқушы мұғалім
III Қорытынды
IV Үйге тапсырма &17 &23 қарап шығу

Қосымша әдебиеттер әкелу

4 сабақ
«Алгоритм» ойыны.

I Ұйымдастыру


II Шартымен, мақсатымен түсіндіру

Мақсаты: Алғаш білімін дамыту.Бірлесе жұмыс жасауға, өзін бағалауға, бірін-бірі бағалауға үйрету.

Шарты: 4 оқушыдан топтасады. Тақтаға тапсырмалар және ойын схемасы жазылады .Әр тапсырмадан соң 4 оқушы сғат тілімен дәптерлерін алмастырып отырады.Соңында әр оқушының дәптері өзіне келіп тоқтайды.

Тапсырма:


Мұнайды айдау өнімдерін атап жаз

Крекинг және оның ерекшеліктері

Айдау және крекингілеу процесін салыстыр.

Тексер бағала

Өзің қарап шық

Жауаптары:
1. & 22 83-85 бет

2. &22 86-91 бет

3. 83-91 бет

III қорытынды

IV Үйге тапсырма
5 сабақ
Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс
I Ұйымдастыру
II Шартымен, мақсатымен түсіндіру
Мақсаты: Тақырыпты пысықтау, деңгей бойынша жұмыс жасауға үйрету,жеке және топпен жұмыс жасау.
Шарты: I, II , III деңгейлерге 2-3 сұрақтан тапсырмалар берілген. Әр оқушы өз қалауымен тапсырманы таңдап, жауап жазады, белгілі уақыттан соң жауап парағы арқылы өз жазғанын тексеріп бағалайды,одан соң мұғалім тексеріп бағалайды.

III деңгей

Табиғи және мұнайға серік газдар құрамы ,өнімдері

Бензол гомологтарын жаз.

С12 Н26 крекингілеу кезінде жүретін реакция теңдеуін жаз

II деңгей

Мұнай өнімдері

Термиялық, катализдік крекинг және риформшы

Өзгерістерді жаса

I деңгей

1. Табиғи газ ,мұнайға серік газ, крекинг газдары,пиронез газы,кокс газының құрамы мен пайдалану мүмкіндіктері жөнінде қорытынды жаса

2. Нонан және көмірсутек түзу арқылы жүретін диномилсульфид С9 Н19 – S – C9 H19 пен сутегі екеуінің арасындағы реакция теңдеуін құрастыр , күкіртсутектен күкірт қышқылын алу реакциясы теңдеуін құр.

Жауап папағы:

I деңгей

Табиғи газ: С Н4 , С2 Н6 , С3 Н8, С4 Н10, С5 Н12, N2 ж.б

Мұнайға серік газ:

Крекинг газ:

Пиролиз газ:

Кокс газы: С О- Н2

Табиғи газ: жану жылуы жоғары,жану кезеңінде күл қалмайды.Ол донна ,мартен,шыны балқитын пештерде жағылады. Табиғи газ химия өнеркәсібі үшін маңызды шикізат.


М.с.г: Пайдалы табиғи газға қарағанда кең химиялық жолмен өңдеу арқылы серік газдан заттарды көп мөлшерде алуға болады. Автотранспортта бензин шығынын үнемдеу мақсатында қолданылады.
Крекинг газ:

2.C9 H19 –S – C9 H19 +2 H :H 2C9 H 20 +H2 S

нонан күкірт сутек

H2 S + CaSO 4 H2 SO4 + CaS


II деңгей

C H2

H2 C C H2

H2 C C H2 +3H2


C H2

C H2

H2 C C H2

+ H2

H2 C C H2

C H2

+ 3H2 C6 H12 +H2
C6 H12 + H2 C6 H14

C6 H14 C6 H10 + 2H2

6 сабақ

«Өрмекші» ойыны
I Ұйымдастыру
II Ойын шартымен тусіндіру

Мақсаты: Алған білімдерін бекіту, жеке және топпен жұмыс жасауға үйрету, өзін-өзі және топты бағалауға дағдыландыру.


Шарты: №1 №2 №3 №4 оқушылар нөмірленеді,әр нөмерге тапсырма беріледі, тапсырмаға дайындалып болған соң №1 –лер бір столға,№2-лер екінші столға,№3-тер ...№4-тер... осылай орналасып,оқығандарын ортаға салады.Сосын өзін-өзі 3 тапсырма бойынша бағалайды.Қайтадан орындарына келіп тапсырманы түсіндіреді, енді топ бірін-бірі бағалайды.

Тапсырмалар:


№1 оқушыларға
1.Аромат көмірсутектерінің құрылыс ерекшеліктері

2. Мұнайды франциялау қандай физикалық құбылыстарға негізделген?

3.
№2 оқушыларға
Катализдік крекинг процесіне мысал

Аса маңызды мұнай өнімдерін атап, қолдану салаларын көрсет

№3 оқушыларға
Детонация, октан саны деген не?

Табиғи газдан сутегі ,күйе,ацетилен,хлор туындыларын алу реакция теңдеулерін құрастыр.

№4 оқушыларға
Аромат көмірсутектерінің химиялық қасиеттерін сипатта.

Термиялық крекинг және риформингілеу ерекшеліктерін түсіндір

Коксохимия өндірісіне ортақ ғылыми принциптерді ата

«Блиц» турнир


Мұнайдың айдау өнімдері

Крекинг сөінің мағынасы

Бензинді ароматтау процесі қалай аталады

Керосиннің t қ-? tқ= 180-3000 С

Көмірсутектер қалай жіктеледі

Мұнай құрамындағы 3 к сутек

Табиғи газдың құрамы С Н4 – С3 Н12 N2

Дестонация дегеніміз не?

Кокстеу деген не?

Құрамы бірдей құрылысы әртүрлі зат соған байланысты қасиеті әртүрлі зат (изомер)

Аты Аромат,бірақ иісі аромат емеск.с (бензол)

Жемістерді тез пісіретін газ (этилен)

Мұнайдың беткі қабатындағы досы (мұнайға серік газ)

Метанның гибридтенуі sp3

Гектификациялық колонна биіктігі

Қорытынды бөлімі

7 сабақ



Қ ұ р а м а т е с т
I вариант
1. Ағылшын зерттеушісі Фарадей бензолды қай жылы ашты?

А)1881ж В) 1845 ж

Б) 1825 ж Г) 1856 ж
2. Бензол молекуласындағы байланыс саны?

А) 10 В) 12

Б) 6 Г) 8
3. Дегидрлегенде этилциклогексан аромат қандай көмірсутекке айналады.

А) этилбензол В) толуал

Б) бензол Г) метилбензол
4. Бензин құрамындағы С саны

А) С6 – С12 В) С4 – С14

Б) С2 – С8 Г) С5 – С11

5.Мұнайдың құрамындағы көмірсутектері

А) парафин,этилен,диен В) алкан,ц-алкан,этилен

Б) алкан,ц-алкан,аромат к.с Г) алкан,аромат, метан


6. Мазуттың айдалмайтын бөлігі

А) газойль В) керосин

Б) Гудрон Г) бензин
7. 200г гептан толуалға айналғанда сутегінің (қ.ж) қандай көлемі түзіледі?

А) В)


Б) Г)
8. Мұнай францияларын өзінің қайнау t0 на сәйкес алыну ретімен орналастыр.

1.Бензин А) 1500-2500

2. Газойль Б) 400-2000

3. Керосин В) 3000 жоғ

4. лигроли Г)1800-3000
9. Бензинді ароматтау процесі

А) детонация В) франциялау

Б) крекинг Г) риформинг

10. Тас көмірді кокстегенде түзілетін өнімдер.

А) Кокс, амиакты су, мазут, гидрон.

Б) Кокс газы,т.к смоласы, аммиакты су,көмір IV оксиді

В) Тас көмір смоласы,кокс, аммиакты су,кокс газы
Г) аммиакты су, кокс газы, бензин,көміртегі
II вариант
1. Бензолдың құрылымдық формуласын ұсынған ғалым

А) Зелинский В) Фарадей

Б) Кекуле Г) Бутлеров
2. Бензол молекуласындағы көміртегінің гибридтеуі

А) s2 p В) sp

Б) sp3 Г) sp2
3. Жүзімдіктердегі Филлоксераға қарсы қолданылатын қосылыс

А) C4 CL6 В) C5 CL5

Б) C6 CL6 Г) C6 CL5
4.Бензиннің қопарылыс бере жануы.

А) франция В) детонация

Б) жану Г) тотығу
5.Биіктігі 40 м болатын мұнай өңдейтін құрылғы

А) Цилиндр В) түтікті пеш

Б) салқындатқыш Г) ректификациялық колонна
6.180г бензолдан қанша грамм гексохлорбензол алуға болады.

А) В)


Б) Г)

7. Бензол ядросындағы П байланыс саны.

А) 6 Б)4

В) 3 Г)1

8. Мұнай көмірсутектерін ұшқыш заттарға ыдырату процесі

А) крекинг В) кокстау

Б) франциялау Г) жандыру
9. Мұнай өнімдеріне сәйкес көміртектер
1 Глицин А) С8 – С14

2 газойль Б) С18 жоғ

3 Лигрони В)С12 – С18

4 керосин Г)С5 –С11

10. Детонацияға төзімді изооктанның құрамы:

А) 2,3 диэтилпентан В) 2 метилоктан

Б) 3,3 диметилгексан Г) 2,2,4 триметилпентан

Жауап парағы:


I вариант 6 б

1 б 7


2 в 8 1-б 4-а 3- г 2- в

3 а 9 г


4 г 10 в

5 б

II вариант 6

1 б 7 г

2 г 8 а

3 а 9 1-г 3-а 4- в 2- б



4 в 10 г

5 г


Каталог: sabaq-kz -> attachment
attachment -> Қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі, филология магистрі Амирханова Сара Бекетқызы Коучинг жоспарының тақырыбы: «Lesson study – сабақты зерттеу әдісі»
attachment -> Сабақ тақырыбы: Химияның негізгі түсініктері мен заңдары Сілтеме
attachment -> Сабақтыңтақырыбы: 3 4
attachment -> Сабақ: Алкандардың қасиеттері. Алкандардың жеке өкілдері және қолданылуы
attachment -> Сабақтың түрі: Аралас сабағы Сабақ уақыты: 90 мин. Сабақтың педагогикалық мақсаты
attachment -> Сабақ Алматы қаласы Алатау ауданы «185 жалпы білім беретін мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Бастауыш сынып мұғалімі Курманова Маржан Сеилхановна
attachment -> Сабақтың тақырыбы Сағат саны Мерзімі Оқып-үйренудің негізгі мақсаты
attachment -> Сабақтың мақсаты: оқушыларға алжапқыштың және бас орамалдың сызбасын есептеуді және құрастыруды үйрету


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет