ЫбырайАлтынсарин (1841-1889) Алтынсарин патша үкіметінің жергілікті халыққа қысым жасайтын жүгенсіз саясатын айыптап отырды. Ол отаршыл билікті сынға алып, халық ағарту ісіндегі Ресейдің өркениеттік саясатының шынайы мақсатын жете түсінді. Далалықтардың материалдық жағдайын жақсартуды көздеген Ыбырай алғашқылардың бірі болып, өз халқының тілдік және мәдени-рухани мұраларын қорғайтын озық идеяларын ұсынды. Ыбырай тұтас халықтың тұрмысын, олардың өмір сүру болмысын табиғи жағдайлармен санаспай, мәжбүрлі түрде өзгерту «ең қабілетті деген ұлттың өзін тоқырауға ұшыратуы мүмкін» деп, патша өкіметінің өзге халықтарға зиянын көре білді.
«Азған елдің хандары»
«Балғожа бидің баласына жазған хаты»
«Жаз»
«Кел, балалар, оқылық»
«Қарлығаш»
«Қарға мен түлкі»
«Әй, достарым»
«Әй, жігіттер»
«Өзен»
«Өнер - білім бар жұрттар»
«Өсиет өлеңдер»
«Әңгімелер»
«Ізбасты»
«Айуанның естесі көп бірақ адамдай толық ақылы жоқ»
