ОҚу жылында қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен 4,5,7- сыныптар үшін басқышты 9, 11- сынып бітірушілері



Дата11.01.2017
өлшемі338,03 Kb.
#6792
ӨЗБЕКСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ХАЛЫҚҚА БIЛIМ БЕРУ МИНИСТРЛIГI

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ БIЛIМ ОРТАЛЫҒЫ

2011-2012 ОҚУ ЖЫЛЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІ ПӘНІНЕН

4,5,7- СЫНЫПТАР ҮШІН БАСҚЫШТЫ 9, 11- СЫНЫП БІТІРУШІЛЕРІ

ҮШІН ҚОРЫТЫНДЫ ЕМТИХАН МАТЕРИАЛДАРЫ БОЙЫНША

МЕТОДИКАЛЫҚ ҰСЫНЫС

Ташкент -2012

Алғы сөз


Жалпы орта бiлiм беретiн мектептерде єазає тiлi мен ¡дебиетi п¡нiнен 10- сыныпты¦ оєушылары сыныптан- сыныпєа к£шiру емтихандарын, 11-сынып оєушылары єорытындылау аттестацияны жазбаша (шы¬арма) т¯рiнде тапсырады. Шы¬арма оєушыларды¦ £з бетiнше ж¡не еркiн, шы¬армашылыєпен ой ж¯гiртуге, оны тиянаєты жазу¬а ¯йретедi.

Шы¬арма таºырыптары Їш б£лiмнен ºµрал¬ан: Халыº ауыз ¡дебиетi Їлгiлерi, IX-XX ¬асыр ¡дебиетi ж¡не еркiн таºырыптар.

¢рбiр б£лiм бойынша берiлген таºырыптар Мемлекеттiк бiлiм беру стандартыны¦ талаптары негiзiнде тЇзiлген. Оºушылар жыл бойы игерген бiлiм, да¬ды ж¡не бiлiктерi негiзiнде £здерiне µна¬ан таºырыпы та¦дап алады. Шы¬арма жазуда єысєа, айтайын деген ойын єара с£з ж¡не £ле¦ т¯рiндегi шы¬армалардан, µлы адамдарды¦ т¡рбие жайлы айтыл¬ан с£здерiнен ¯зiндiлер алып пайдалаулары керек. Оєушылар шы¬арманы¦ таєырыптарын ашып беру ¯шiн т£менгi сыныптарда оєы¬ан к£ркем шы¬армаларынан ¬ана емес, сонымен бiрге £з бетiнше оєы¬ан к£ркем шы¬армаларынан да пайдалану¬а болады.

Шы¬арма жазу барысында оєушылар т£мендегiлерге к£¦iл б£лулерi єажет.

Шы¬арманы¦ таєырыбын та¦дап, белгiлеп алу, не жайлы жазылуы керектiгiн жаєсылап ойлау;

Шы¬арманы¦ таєырыбы бойынша жеткiлiктi материалдар¬а ие болу;

Шы¬арманы¦ жай жоспарын єµрау;

Жоспар негiзiнде айтайын деген ойын аныє ж¡не к£ркем жазу¬а жетiсу;

Шы¬арманы¦ єаралама нµсєасы дайын бол¬аннан со¦ оны єайта к£шiру;

Дайын бол¬ан жазба жµмысты аººа к£шiру.

Шы¬арма жазу ¯шiн 4 астрономиялыє са¬ат ажыратылады.

Шы¬арма т£мендегi критерия негiзiнде ба¬аланады.


2011- 2012 оєу жылында єазає тiлi мен ¡дебиетiнен 10 ж¡не 11- сыныптар ¯шiн басєышты баєылау емтихандары мен єорытындылау мемлекеттiк аттестациясында жазылатын жазбаша (шы¬арма) жµмысты¦ ашыє таєырыптары µсынылады.

Шығарма тақырыптары




  1. Халық ауыз әдебиетi



  1. Аңыз әңгiмелердегi негiзгi кейiпкерлер

  2. «Өлең- сөздiң патшасы, сөз сарасы...» (ұлы Абайдың позия

жайлы ой-толғамы)

  1. Көне күндерден жеткен жәдiгерлер.

  2. «Аяз би» ертегiсiндегi Жаман бейнесi

  3. Мақал-мәтелдердің тәрбиелiк мәнi

  4. «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» жырындағы Қарабай бейнесi

  5. Даналардан шыққан сөз (Қазақтың үш биi)

  6. Ыбырай Алтынсарин – қазақ балалар әдебиетiнiң атасы

  7. Өмiрдегi қызығың бәрi өлеңмен (тұрмыс-салт жырлары және оның түрлерi

  8. Қиял-ғажайып ертегiлерiндегi халық арманы.

11. Батыр ел қорғаны.

12. Халықтың қамын жеген Бұқар жырау.

13 Күлтегiн жырының көркемдiк ерекшелiгi.

14. Тәлiмгер тәрбиешi (Ыбырай шығармалары бойынша)




IX-XX - ғасыр әдебиетi бойынша

  1. Намыс отына өртенген өр ақын. (М.Өтемiсұлының өмiрi мен шығармашылығы).

  2. ­Ғ.Мүсiрепов әңгiмелерiндегi аяулы аналар.

  3. «Еңбекпен табылған ас тәттi» (Ыбырайдың әңгiмелерi бойынша).

  4. Ыбырай Алтынсарин- қазақ балалар әдебиетiнiң атасы.

  5. Ой мен сезiм тоғысы. (С.Торайғыров шығармашалығы)

  6. Майлин - драматург

  7. Абайдың қара сөздерiнiң тәрбиелiк мәнi

8. Ж. Аймауытовтың өмiр жолы, әдеби мұрасы туралы толғаныс.

  1. «Абай жолы- халық жолы» (М.Әуезовтiң «Абай жолы» романындағы Абай бейнесi).

  2. Мысал өрнектерi (А.Байтұрсынов мысалдары).

  3. I.Жансүгiровтiң лирикалық шығармалары

  4. «Өртке тиген дауылдай өлеңімді,

Қасымның өзі емес деп кім айтқан!» - Қ. Аманжоловтың өмiрi мен шығармашылығы бойынша).

13. М. Әуезовтің өмірі мен шығармашылық жолы

14. Мағжан шығармашылығындағы азаматтық ұстаным.


Еркiн таºырыптар


  1. «Отан неден басталады?»

  2. «Ана – сарқылмайтын күш»

  3. «Аялайық табиғатты»

  4. «Биік адамгершілік үлкен ерлікке бастайды»

  5. «Мен өмірді сүйемін»

  6. Сүйiктi шығармам жайлы толғаулар.

  7. «Ата заң – өмір тірегі»

  8. Кітап – менің жан досым

  9. Ұлы да қасиеттісің, тәуелсіз Отан!

  10. Тiл-ой ойнасы

  11. «Кiм болам ертең мен?..»

  12. Ұстаздық - биiк шың

  13. Ана тiлiм - алтын қазынам

  14. Республика тәуелсiздiгi өз қолымызда

  15. 2012 жыл – Берік жанұя жылы

Бұл оқу жылында жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң 9-сыныбын бiтiрушiлер қазақ тiлi мен әдебиетi пәнiнен шығармашылық мазмұндама жазады.

Шығармашылық мазмұндама жазбаша жұмыстың күрделi түрiнiң бiрi. Бастап беру жолымен жазылатын шығармашылық мазмұндаманы жазуда берiлген әңгiменi оқушылар өз алдына шығармашылықпен жалғастырып оны толық әңгiме қалпына келтiредi.

Шығармашылық мазмұндамада көбiрек көркем әдебиет, рухани-ағарту мәселелерi, қоғамдық және саяси тұрмыс, ғылым және техника жаңалықтары, пәндер аралық байланыстар жөнiндегi тақырыптар жарытылады.

Жазбаша мазмұндау кезiнде әңгiменiң мазмұнын ашумен бiрге, орфографиялық жағынан сауатты жазылуы, тыныс белгiлерiнiң де дұрыс қойылуы қосымша талап етiледi.

Оқушылар мазмұндаманың төмендегi түрлерiнен пайдаланып шығармашылық мазмұндама жазады.

- Мәтiнге көркем бейне құралдарынан енгiзу арқылы мазмұндама жазу


  • Бастап берiлген мәтiндi өз пiкiр- бақылаулары негiзiнде жалғастыру

  • Мәтiндегi қаhармандардың атын өзгертiп шығармашылық мазмұндама жазу.

  • Грамматикалық тапсырмалы шығармашылық мазмұндама

Шығармашылық мазмұндаманы жазу барысында оқушылар төмендегiлерге көңiл бөлулерi қажет:

  • Мәтiннiң мән-мазмұнын терең түсiнiп алуы, не жайлы жазу керектiгiн бiлуi;

- Мәтiн тақырыбына тиiстi мәлiметтердi есте сақтап қалуы;

- Мәтiн жоспарын (жай жоспар) түзуi;

- Жоспар негiзiнде негiзгi пiкiрлердi ашып, кетпе-кет баяндалуына көңiл бөлуi;

- Мазмұндамада бiлдiрiлген оқиғаларды терең талқылаған түрде баяндауы;

- Тақырыпқа сай өзiнiң еркiн пiкiр- ойларын жазуға көңiл бөлуi;

- Шығармашылық мазмұндама сөйлемдерiн құрауда жүйелiлiкке, емле сауаттылығына көңiл бөлуi;



  • шығармашылық мазмұндаманың қаралама нұсқасын дайын болғаннан соң, қайта оқып шығу;

  • дайын болған жазбаша жұмысты аққа көшiру.

Мазмұндама мәтiндерi 3 вариантта дайындалады. Әрбiр вариантта бiреуден мәтiн болып, шығармашылық мазмұндама жазудың бiр түрi негiзiндегi тапсырма берiледi.

Оқушылар арасынан бiреуi шығып 3-варианттың (конвертен) бiреуiн таңдап алады. Таңдап алынған конверттегi мәтiн тақырыбы тақтаға жазылады. Шығармашылық мазмұндама үшiн берiлген тапсырма да тақтаға жазып қойылады. Мұғалiм тарапынан шығармашылық мазмұндама мәтiнi бiр (қажет болса екi) рет оқып берiледi. Оқушылар тыңдаған мәтiндерi бойынша берiлген тапсырмалар негiзiнде шығармашылық мазмұндама жазады. Шығармашылық мазмұндама кемiнде 3,5 бет болуы керек.

Шығармашылық мазмұндама жазу үшiн 2 астрономик сағат берiледi. Шығармашылық мазмұндама мәтiндерi мұғалiм тарапынан дайындалып, оны мектептiң әдiстемелiк бiрлестiгi мен мектеп басшысы бекiтедi.

Жалпы бiлiм беретiн мектептердiң IX-сыныптарында оқушылардың бiлiм дайындығы дәрежесiн бағалаудың рейтинг тiзiмi бойынша шығармашылық мазмұндама төмендегi БДБ элементтерi негiзiнде тексерiледi.



  • мазмұндама мәтiнiнiң жоспар негiзiнде толық жүйелi баяндалғандығы – 1,5 балл:

  • сөз, сөйлем және фразеологиялық түсiнiктердiң орынды пайдаланғандығы – 1 балл;

  • мәтiн қосымша идея, пiкiрлермен толықтырылғандығы - 0 – 5 балл

  • еркiн және шығармашылықпен баяндалғандығы - 1 балл;

  • орфография және тыныс белгiлерiнiң дұрыс қойылғандығы – 0- 5 балл;

  • стилистикасы мен жазуының талап дәрежесiнде екендiгi – 0 – 5 балл;

Жалпы баллдар жинақталып орташа балл шығарылады.

Шығармашылық мазмұндама үшiн мәтiндерден үлгiлер

Алтын сандық

Сенің ана тілің - шексіз бай, тегеуріні мықты тіл, қымбатты балам!

Ең жақсы бала – ана тілін құрметтеген ұл мен қыз. Бұл сенің басқа тілді меңгеруіңе бөгеу болмайды, қайта сені адамгершілікке, шын патриот болуға жетелейді. Өмірдің алмастай қырын, абзал сырын түсіне білуіңе басты себепкер – сол ана тілің.

Ана тілінің бүге- шігесіне, терең иірімдеріне бойлай білу – саналы азамат болғысы келетін жас адамның бірінші парызы. Ол – туған жерді, елді, Отанды, атамекенді сүйе білу деген сөз. Кім ана тілін айрықша бағаламады дейсін, әсіресе қазақ халқы бұған ерекше зер салған ғой. «Ойнап айтсаң да, - ойлап айт, күліп айтсаң да – біліп айт, әзіл айтсаң да, - әділ айт». «Бұл сөзді сатып алдым құнан нарға», «Ақылың болса –сөз тыңда» деп отырды ғой аталарың.

Ана тілінің байлығын пайдалана алмаған адам – пақыр, күлкіге ұшырайтын жан.

(«Нұрлы жол» газетінен)



Біздің кеңесіміз

Балалардың жазда көңілді демалуы үшін, олардың келесі оқу жылына тың, жаңа күшпен кірісуіне үлкен жағдай жасалып, балалар үшін ауасы кең, орман-тоғайлары жақсы жерлерден көркем лагеьрлер ашылды. Мектеп балалары сол лагерьлерде демалады.

Балалар ! Әрине, бұл – сендерге істеліп отырған үлкен қамқорлық, үлкен жағдай. Сондықтан сіздер мәдениетті демалуға тырысыңыздар.

Сіздер қыс бойы оқыдыңыздар. Сіздердің мектептеріңізде әдебиет үйірмелері болды. Сіздер онда ұйымдасып жұмыс істеңіздер.

Енді жаз лагерлерде де сіздер әдебиет үйірмесін ұйымдастырдыңыздар. Лагердегі әдебиет үйірмесі өте қолайлы, өте көңілді болады. Өйткені сіздер әдебиет кітаптарын оқисыздар. Өздеріңіз өлең, әңгіме жазасыздар. Соларды ну ормандардағы аяққа жібекше оралып жатқан көкорай шалғын үстінде отырып талқыласаңыздар, қандай тамаша! ... Үйірме жұмысын көркем жазға, демалысқа арнаңыздар. Жасыл орманның сырт көрінісін, оның хош иісін, ондағы сайраған әнші құстарды суреттеңіздер.

Демалыс уақытында лагерьде болсын, басқа жерде болсын әдебиетпен шұғылдану мейлінше қажет, қызық кітаптарды оқу – үлкен пайдалы нәрсе.

(Б. Бұлқышев)


Бiрлiк

Данияр мектептен келсе, ¯йдi¦ алды омбы єар боп єалыпты. Ол тама¬ын iшiп, аздап демалды. Киiнiп аула¬а шыєты. јорадан єол шанасын алып, о¬ан талдан тоєы¬ан єорапты та¦ып бекiттi. јолына к¯рек алды. Ауланы¦ єарын тазарту¬а кiрiстi. јорапєа єар толтырып, оны шанамен алысєа апарып т£ктi. Бiрає єар таусылар емес.

Осы кезде Данияр¬а к£мекке к£ршi ¯йдегi досы Нариман келдi. Нариман да єол шанасын с¯йреп шы¬ыпты. Екеуi екi шанамен єарды тез тасып бiтiрдi. Осыдан кейiн Нариманны¦ ¯йiнi¦ алдына барды. Бµларды¦ жанына к£мекке Берiк пен Серiк келдi. Т£ртеуi ойнап-к¯лiп ж¯рiп, єызу е¦бекке кiрiстi. Оларды¦ бµл е¦бектерiне ¯лкендер с¯йсiне, єызы¬а єарады.

Осылайша т£рт дос к¯ш єосып, т£рт ¯йдi¦ алдын лезде-ає єардан тазартып шыєты. Мµны¦ аты- бiрлiк едi. (105 с£з) (Е.¤тетiлеуµлы).

Шығармашылық мазмұндама үшiн жоғарыда берiлген мәтiндерден басқа төмендегi тақырыптар ұсынылады.

- Конституция - егемендiгiмiз тiрегi

- Т¡уелсiздiк ел тiрегi

- Ту¬ан жер – алтын бесiк

- Республика т¡уелсiздiгi £з ºолымызда

- Мен µнатºан шы¬арма

- «Кiм болам ерте¦ мен?..»

- Ананы аялайыº

- Отан от басынан басталады

- Ырыс алды ынтымає (халыєтар досты¬ы жайлы тол¬ау)

- С¯йiктi шы¬армам жайлы тол¬аулар.

- Ту¬ан жер – алтын бесiк

Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¦ бастауыш басєышы (4-сынып) ж¡не 6-сыныбын бiтiрушi оєушылар єазає тiлi мен оєу кiтабы (¡дебиет) п¡ндерiнен басєышты баєылау емтиханын диктант т¯рiнде тапсырады.

Оєушылар жаз¬ан м¡тiннi¦ мазмµны оларды¦ т£рт жыл бойы ме¦герген бiлiм, да¬ды ж¡не бiлiктерiн £з iшiне єамтып, оєушыларды¦ сауаттыл¬ын арттырумен бiрге, бiлiм де¦гейiн асыру¬а, логикалыє ойын, ауызша ж¡не жазбаша тiл м¡дениетiн жетiлдiруi єажет.

Бµл маєсатта 쵬алiмдер 4- сыныпты¦ оєушыларына жалпы к£лемi 85-95 с£зден, 6-сыныптар ¯шiн 110-120 с£зден аспа¬ан диктантты¦ ¯лгiлерi дайындалады да методбiрлестiкте талєыланып, бекiтiледi.

Сыныптан-сыныпєа к£шiру сынаєтарын £ткiзу ¯шiн диктанттарды¦ ¯лгiлерi салын¬ан конверттердi¦ бiрi оєушы тарапынан та¦дап алынады ж¡не сол таєырып таєта¬а жазып єойылады. Диктантты ба¬алауда оєушыларды¦ БДБтерi 5 балмен ба¬аланып, олар т£мендегi талаптар негiзiнде тексерiледi.



  1. Орфографиялыє ережелердi¦ талаптары негiзiнде жазылуы.

  2. С£з ж¡не с£йлемдер, фразеологиялыє т¯снiктер орынды єолданыл¬ан болса - 1 балл;

  3. Тасымал ережелерiне с¯йенуi.

Мµ¬алiм диктантты жо¬арыда¬ы пункт бойынша тексеруi єажет. Мµнда оєушыдан т£мендегi шарттар¬а с¯йенуi талап етiледi.

  1. Грамматикалыє єателерге жол єоймауы.

  2. Тыныс белгiлерiнен дµрыс пайдалануы.

  3. Стилистикалыє єателерге жол єоймауы.

  4. Тасымал ережелерiне амал єылуы.

  5. Таза ж¡не к£ркем жазуылуы.

  • егер диктант єатесiз жазыл¬ан болса, жо¬арыда¬ы шарттар¬а дµрыс келсе 5 балл єойылады.

  • егер диктантта 2 грамматикалыє, екi пунктуациялыє єате болса, немесе 1 грамматикалыє, 3 пунктуациялыє єате немесе 4 пунктуациялыє єате болса, 4 балл єойылады.

  • егер диктантта 4 грамматикалыє, 4 пунктуациялыє немесе 3 грамматикалыє, 5 пунктуациялыє єате немесе 7 пунктуациялыє єате болса, 3 балл єойылады.

  • егер диктантта 7 грамматикалыє, 7 пунктуациялыє, немесе 6 грамматикалыє, 8 пунктуациялыє немесе 5 грамматикалыє, 9 пунктуациялыє немесе 8 грамматикалыє , 6 пунктуациялыє єате болса, 2 балл єойылады.

  • егер диктантты¦ єателерi жо¬арыда¬ы 2 балдыє талаптардан к£п болса 1 балл єойылады.



4- СЫНЫП

Бақытқа кенелген күн

Шығыс жақтың тұп-тұтас шырын толы күрең алмасындай албыратып, жаздың таңы атып келеді. Күн әлі алыста, қарлы таулардың тасасынан бой асырып үлгере алмай жатыр. Түнгі салқында шаңы басылып, тазарып қалған жол бойы мүлгіп тұр. Қап, мұның әкесімен бірге ауылдан қалай шыққанын бірде-бір баланың көрмей қалғанын қарасайшы. Тек, шеткі үйлерден бір-екі ит доңғалақтың дүсірін естіп, ұйқылы ояу «әуп-әуп» деді де тына қалды.

Жол жота-жотаның арасымен ұшан далаға, көкжиекте бұлаңытып тұрған аласа тауларға қарай беттеді. Сол таулардың, ар жағында бұлар келе жатқан Жамбыл қаласы жатыр...

(Ш. Айтматов. 85 сөз)



Қарлығаштың қасиеті

Біздің қораға қарлығаш ұя салды. Мен оны сырттай бақылап жүрдім. Жерге нан қиқымын шашып едім, ол қиқымды балапандарының аузына апарып салды. Төрт сары таңдай балапандары анасына аузын ашып, қатар ұмтылады.

Бір күні мынадай оқиға болды. Әдеттегідей қарлығаш баласына тамақ тасып жүр. Барлық балапан ауыздарын ашып, анасына қарап отырған. Кенет біреуі құйрығын беріп, сап-сары нәжісін шығара беріп еді, анасы көз ілеспес шапшаңдықпен жерге түсірмей қағып алып, сыртқа ұшып кетті.

Мен аң-таң болдым. Бұл сонда ұя лас болмасын дегені ме? Әлде адамдардың басына түсіп, үстін бүлдірмесін дегені ме екен?

(«Балдырған» журналынан 87 сөз.)

Мейірім

Күздің жайма-шуақ күндерінің бірі еді. Сабақ түстен кейін басталатын болғандықтан, асықпай келе жаттым. Бір үйдің бұрышынан өте бергенімде үрейлене жылаған баланың дауысын естідім. Жалт қарасам, басы үлкен, құлағы салпиған қара күшік үш-төрт жасар қыздың жолын бөгеп, шәуілдеп жүргізер емес. Күшікті қуып жібердім. Қыз қатты қорқыпты.



  • Үйіңе барасың ба?

Көз жасын қолының сыртымен сүрткілеп, күшік жүрген жаққа қарады.

Баланың қорқып тұрғанын сезініп, қолынан ұстап, өзі нұсқаған жаққа қарай жүрдім. Ол үйіне жақын келгенде қатты қуанып кетті.

- Анау үй, рақмет! – деп, ілгері қарай жүгіре жөнелді. (А. Хамзин. 84 сөз)

6-СЫНЫП

Жетім бала

Ауылға енді қайта бара алмайтынын біліп, зарлап, еңіреп, әжесі мен атасының атын атап келе жатқанда, бұрыннан ойлап жүрген бір көмескі ниеті есіне түсті, ол ниеті – ел жайлаудан қайта оралып, қыстауға таман жақындаған соң, сол қыстау маңында зираты бар әке-шешелерінің басына бармақшы еді. Олардың басына мал сойып апарып, құран оқытамын дегенде, алдында Иса мен Қадиша ұрсып, қабыл алмай, малды сойғызбай қойған.

Қазіргі Қасымның ойы, енді баратын қорған жоқ болғандықтан, сол қораға барып, сол маңайда қалған жатақтарға жетіп, тау бөктеріндегі әке-шешелерінің басына барып, қабірін құшақтап жылау еді.

Қасым жүгіре бастады. Шошынған қабақпен алды- артына қарай береді. Жетім көзі белгісіз бірдеңені күткендей болады. Пайдасыз күту. Ішінен қатты қорқып келе жатса да, көзіне көрінер тірі жан жоқ.

(М. Әуезов. 120 сөз)
Аққулы көлде

Жаз... Жер жүзі көгеріп, жасыл ала жібекке оранып құлпырады.

Аққулы көлдің жағасында тізіле қонып алты ауыл отыр.

Жаздың алтын нұры ойнаған шуақ күні еді. Көк мөлдір сулы Аққулы көлдің жасыл ала қамыстары көк жібекке тіккен жасыл ала өрнекті кесте сияқты. Аққулы көлдің жағасы жасыл кілем жайғандай балбыраған кез еді.

Қап- қара жүнді, сыңқылдаған дауысты, ақ маңдайлы қасқалдақтар, ... нәзік үнді, көк ала мойын, көк ала жібек құйрық сұқсұрлар, маржан көз сүңіруірлер. Балаша жылыған ақ түсті гагаралар. Қаңқылдап ұшып- қонған қоңыр қаздар. Шулаған шағалалар. Көлді айнала қорыған қара ала қанатты, әдемі, айдарлы, шаршамайтын, сақ құлақ қызғыштар. Көкке шығып, зыр қағып безектеп сұңқылдаған ұзын аяқ, біз тұмсыққ тауқұдіреттер тағы да толып жатқан неше түрлі құстар көл басын сұлу күйлі думан қып жатты.

(С. Сейфуллин. 119 сөз)



Дос таңдау

Атасы немересіне:

- Жақсы досты адам салмағына қарап таңдамайды. Дегенмен, сен осы бастан күш жина. Ертеңгілікте апаң оятқан кезде созылып жатып алмай, ұшып тұр. Төсегіңді жина, жаттығу жаса. Салқын сумен жуынып, тісіңді тазартуды ұмытпа. Содан кейін дастарқан басына көңілді келіп отырып, тамағыңды іш, алдыңа қойғанды тауысып жегін.

- Өзіңіз неге тамақты аз ішесіз?! – деп, немересі атасының кемшілігін есіне түсірді.

- Мен шалмын, өспеймін. Ал сен сағат сайын өсіп жатқан баласың. Саған асты мол-мол ішу керек, әйтпесе өспей қаласың. Ақылың аз болады.

Ең бастысы, айтқанға көніп, ата-анаңды тыңдағын. Үлкен-кішіні сыйлап, мектепке барғанда жақсы оқып тер шығарсаң, қайратты, ақылды, сұлу жігіт болып өсесің. Ондай азаматтар Отанға, халыққа өте керек екенін ешқашан ұмытпағын, - деді атасы. ( З. Ахметова 110 сөз)


5- сынып

¢дебиет

Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¦ 5-сынып оєушылары ¡дебиет п¡нiнен сыныптан-сыныпєа к£шiру бойынша басєышты баєылау емтиханын ауызша тапсырады. Мµнда оєушылар ¡дебиеттен жыл бойы игерген оєу материалдары ж¡не ᵬан дейiн жинал¬ан мектептiк ж¡не тµрмыстыє т¡жiрибелерiне с¯йенiп билет сµраєтарына жауап бередi. Емтиханны¦ ¡рбiр билетi 2 сµраєтан єµралып, оларды¦ бiрiншiсi оєушыны¦ теориялыє бiлiмiн сынау¬а, екiншiсi негiзiнен ¡дебиет бойынша иелеген бiлiгiнi¦ де¦гейiн тексеруге ба¬ыттал¬ан.



Ба¬алау нормалары

Оєушыларды¦ ауызша жауаптары т£мендегi талаптар негiзiнде ба¬аланады.



  1. Берiлген жауапты¦ дµрыс ж¡не толыєты¬ына;

  2. Сµрал¬ан материалды оєушыны¦ £зi т¯сiнгендiгi ж¡не пiкiрiн мысал ж¡не факттармен д¡лелдей алуы;

  3. Нає, аныє ж¡не тоєталмай баяндап бере алуы:

  4. Шы¬арма¬а ж¡не оны¦ кейiпкерлерiне £зiнi¦ £з алдына ж¡не еркiн пiкiрiн бiлдiре алуы;

  5. Шы¬арманы¦ оєи¬аларын т¯сiндiре ж¡не талєылай алуы, ауызша тiл дамытуы.

Жауап беруде жо¬арыда¬ы талаптарды¦ ¡р бiрi толыє орындалса 1 балл, орындалмаса 0 балл єойылады.

  • егер оєушы берiлген сµраєтар¬а толыє ж¡не єатесiз жауап берсе, олар¬а мысал ж¡не д¡лелдер келтiрсе, м¡нерлеп оєуы жаєсы £з алдына пiкiрi болса 5 балл єойылады.

  • егер оєушы екi сµраєты¦ бiрiне толыє ж¡не єатесiз жауап берiп, 2 сµраєты¦ 1-сµра¬ын талап д¡режесiнде жауап бере алмаса, бiрає 2-сµраєєа мысал ж¡не д¡лелдер келтiре алса, £з алдына пiкiрi болса 4 балл єойылады;

  • сµраєтар¬а тиiстi т¯сiнiгi болса, бiрає олар¬а мысал ж¡не д¡лелдер келтiре алмаса, £з пiкiрiн еркiн бiлдiре алмаса 3 балл єойылды;

  • сµраєтар¬а тиiстi м¯лде т¯сiнiгi болмаса, £з пiкiрiн еркiн бiлдiре алмаса 2 балл єойылады;

- оєушыны¦ жауабы 2 балдан т£мен болса 1 балл єойылады.

1-билет

  1. «Қырық өтiрiк» әңгiмесiнiң мазмұнын айтып берiңдер.

  2. Өнер, бiлiм үйрену туралы Қабуснамада не айтылған?

2-билет

  1. јазає балаларына арнап мектеп ашып, оєулыє жаз¬ан кiм?

  2. Ертектiн неше т¯рi бар?

3-билет


  1. Ерлiк пен ынтымає туралы маєал-м¡телдерден жатєа айтып берi¦дер.

  2. ¼азанºап ºай ертегiнi¦ кейiпкерi?

4-билет

  1. Ыбырай Алтынсаринны¦ £мiр жолы мен шығармашылығын айтып беріңдер.

5-билет

  1. «¼ыз¬ыш ºµс» кiмнi¦ £ле¦i?

  2. Бесiк жыры £ле¦дерiнен Їзiндiлердi жатºа айтып берi¦дер.


6-билет

  1. «јыз¬ыш єµс» £ле¦iн жатєа айтып берi¦дер.

  2. «Наурыз» с£зi ºандай ма¬ына бередi?


7-билет

  1. «Жасымда ¬ылым бар деп ескермедiм» £ле¦iнi¦ мазмµнын айтып берi¦дер.
  2. Аººу к£лiн а¦сайды,

Адам ту¬ан жерiн а¦сайды-маºал не туралы айтал¬ан?



8-билет

  1. «¤зен» £ле¦iн жатºа айтып берi¦дер.

  2. «­ылым таппай маºтанба» £ле¦iнi¦ мазмµнын айтып берi¦дер.

9-билет

  1. Ыбырай ал¬аш рет ºай жылы мектеп ашты?

  2. Мысалдар туралы айтып берi¦дер.

10-билет

  1. «¤теген батыр» жырыны¦ мазмµнын айтып берi¦дер.

  2. «¼ырыº £тiрiк» ертегiнде баланы¦ аты кiм?

11-билет

  1. М.Жµмабаевты¦ £мiр жолы туралы айты¦дар. Аºынны¦ ºандай £ле¦дерiн бiлесi¦дер?

  2. Кендебайды¦ анасының аты кiм?


12-билет

  1. С.Сейфуллиннi¦ ºандай шы¬армаларын бiлесi¦дер?

  2. «К¯й» поэмасыны¦ мазмµнын айтып берi¦дер.


13-билет

  1. Iлияс Жанс¯гiров ºай жылы д¯ниеге келген?

  2. Б. Майлиннi¦ єандай шы¬армаларын бiлесi¦дер?


14-билет

  1. «¤теген батыр» £ле¦iн кiм жаз¬ан, қысқаша мазмұнын айтып беріңдер.

  2. «Лашын» ¡¦гiмесiнi¦ мазмµнын айтып берi¦дер.


15-билет

  1. «¼ар к¯реген бала» ¡¦гiмесiн кiм жаз¬ан?

  2. И.Байзаºовты¦ ºандай £ле¦дерiн бiлесi¦дер?


16-билет

  1. С.Мµєановты¦ £мiр жолы туралы айтып берi¦дер.

2. Шы¦¬ыс Айматов ºай халыº жазушысы?

17-билет


  1. јажымµєанны¦ балалыє ша¬ы єайда, єандай жа¬дайда £ттi?

  2. Ар-µят туралы £ле¦нен £здерi¦е µна¬ан шумаºтарын жатºа айтып берi¦дер.

18-билет

  1. ј. Аманжоловты¦ «Дауыл» £ле¦iн жатºа айтып берi¦дер.

  2. «Аºыр¬ы б¡йге» ¡¦гiмесiнi¦ мазмµнын айтып берi¦дер.

19-билет

  1. Т.Молда¬алиев єай жылы д¯ниеге келген. Оны¦ єандай шы¬армаларын бiлесi¦дер?

  2. «Оюлар» £ле¦iн жатºа айтып берi¦дер.


20-билет

  1. «Ел ºыстап к¯н к£редi жанабында

Д¡м болар, алуан-алуан болы¬ында» .. .. ¯зiндi ºай өлеңнен алынған?

  1. «Есi¦е менi ал¬айсы¦» кiмнi¦ £ле¦i?

21- билет

1. «Робинзон Крузо» романыны¦ мазмµнын айтып берi¦дер.

2. Жа¦ылтпаштар ºандай таºырыптарда айтылады?


  1. -билет

1. Достыє, п¡ктiк туралы маєал-м¡телдерден жатєа айтып берi¦дер.

2.«Тола¬ай» ¡деби ертегiнi¦ бас кейiпкерлерi кiм?



23-билет

  1. Ереуiл атºа ер салмай,

Егеуiл найза ºол¬а алмай- £ле¦iн кiм жаз¬ан?

  1. . «¼абуснаманы» кiм жаз¬ан?

24-билет

  1. «Керєµла атты Кендебай» атты ертегiсiнi¦ кейiпкерлерi кiмдер?

  2. Жиренше шешен мен јарашаш сµлу ¡¦гiмесiнi¦ мазмµнын айтып берi¦дер.


25-билет

  1. М.¤темiсовтi¦ £мiрi мен шы¬армашылы¬ы жайлы айтып берi¦дер.

  2. јажымµєанны¦ балалыє ша¬ы єайда, єандай жа¬дайда £ттi?




  1. -билет

  1. Ы.Алтынсариннi¦ «¤зен» £ле¦iн жатєа айтып берi¦дер.

  2. «Бай баласы мен жарлы баласы» ¡¦гiмесiнi¦ мазмµнын айтып берi¦дер.

27-билет

  1. «јыс» £ле¦iн жатєа айтып берi¦дер.

  2. Абай јµнанбаевты¦ £мiрi мен шы¬армашылы¬ын айтып берi¦дер.

28-билет

  1. Мысалдар туралы айтып берi¦дер.

  2. «¤теген батыр» £ле¦iн кiм жаз¬ан?


29-билет

  1. Жамбылды¦ £мiрi мен шы¬армашылы¬ын айтып берi¦дер.

  2. «Аºыр¬ы б¡йге» ¡¦гiмесiнi¦ мазмµнын айтып берi¦дер.



30-билет

  1. Т.Молда¬алиев єай жылы д¯ниеге келген. Оны¦ єандай шы¬армаларын бiлесi¦дер?

  2. «Аєын єонаєтар» шы¬армасында Абайды¦ сырт келбетi єалай суреттелген?


Республикалыє Бiлiм орталы¬ы


Достарыңызбен бөлісу:




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет