Сабақтың мақсаты: - “Уақыт” ұғымының құндылық ретінде мәнін ашу.
- Міндеттері:
- “Уақыт” ұғымын құндылықтар аясында түсіндіру.
- Жауапкершілік қасиеттерін дамыту;
- Уақытты бағалай білуге баулу.
- Мәдениеттілікке үйрету.
- Әрбір уақытымыз мағыналы, қуанышты...бола берсін!
- Домбыраны сабақтың тақырыбымен байланыстырып, мағынасын ашу.
Уақыт құндылығының мәні туралы ғұламалар не айтқан: - Сағаттың өзі ұры шықылдаған,
- Өмірді білдірмеген, күнде ұрлаған.
- Тиянақ жоқ, тұрлау жоқ, келді, кетті,
- Қайта айналмас, бұрылмас бұлдыр заман..
- Абай Құнанбаев.
- Жүрек айтар бір сәт тоқтап тұра алман,
- Тұрмайды өмір қызық пенен құмардан.
- Ескермейтін, ей адамзат, өмірің
- Минуттар мен секундтардан құралған.
- Ахмад Шауһи
- Өз болашағына жауапкершілікпен қарайтын адам уақытын парасаты мен ақылын, жан дүниесін жетілдіруге, кемелдендіруге, ізденуге жұмсайды. Уақытты босқа өткізуге болмайды, оны тиімді пайдалану керек. Мәдениетті адам өзінің де, өзгенің де уақытын үнемдейді.
1. Уақытты қадірлей алып жүрсіз бе? - 1. Уақытты қадірлей алып жүрсіз бе?
- 2. Уақытты тиімді пайдалануда өз тәсілдеріңіз бар ма?
- 3. Өміріңізде «уақытым бекер өтті» деген өкінішті сәттер болды ма?
- Әкім ЫСҚАҚ, ақын-сазгер:
- «Ұмытпа! Сен өмірдің тұрғыны емес, жолаушысы ғанасың!»
- 1. Өмірдегі ең үлкен жоғалту – уақытты жоғалту. Шындығында бәріміз де уақытқа тәуелдіміз. Жас кезімде уақыттың қадірін ұға алмаған сәттер болды. Ал есейген сайын бос уақыт деген мүлде болмайды екен. Уақыт алдындағы жауапкершілік үнемі маза бермейді. Сондықтан мүмкіндігінше бәріне үлгеруге тырысып бағамын.
- 2. «Ұмытпа! Сен өмірдің тұрғыны емес, жолаушысы ғанасың!» деген сөзді жиі қайталаймын. Қонаққа көп барудан да қашқақтауға тырысамын. Өйткені аяқталмаған жұмыстар қаншама?!
- 3. Зымыраған уақыттың тегершігі ешкімге бағынбайды. Және өткеніңді қайтара алмайсың. Өкінішті сәттерімнің бары рас. Ал жалпы алғанда, өміріме өкпем жоқ.
- Роза РЫМБАЕВА, әнші, Қазақстанның Халық әртісі:
- Уақытымды тиімді пайдаланбағанда, Роза Рымбаева болмас едім
- 1. Әрине. Өйткені менің әр күнім, әрбір сағатым, әр минутым белгілі бір жоспарға құрылған. Қаншама кездесулерім, гастрольдік сапарларым бар. Сондықтан ешқашан уақытымның бос өткен кезі болған емес. Ал жолға шыққанда газет-журналдар оқып, тынығамын.
- 2. Мен таңғы сағат 7:00-ден кешке дейін не істейтінімді қағазға түртіп, жазып жүремін. Және сол бойынша жұмыстарымды іске асырамын. Уақытты тиімді пайдаланбаса, белгілі бір жоспармен жүрмесе, өнер адамына өте қиын. Өйткені уақыт өте жылдам. Еш нәрсеге үлгере алмауың мүмкін.
- 3. Ешқашан «уақытым бекер өтті» деп өкінген емеспін және олай ойлауға уақытым да жоқ. Бала күнімнен еңбек етуге тырысып, әрбір күнімді жоспарлауға дағдыландым. Кейін сол қасиетім әдетіме айналып кетті. Егер мен осылай қатаң тәртіппен жүрмегенде, өз-өзіме сынмен қарамағанда, елге танымал әнші Роза Рымбаева болмас едім.
- Кейде жалқаулық жар бермейді
- 1. Өнер адамы болғандықтан уақытымыздың басым бөлігі жолда өтеді. Сондай уақыттарда кітап, газет оқуға тырысамын. Кейде уақыт бола тұрып, тиімді пайдаланбай, жалқаулыққа жол беріп қоямын. Ғаламтор желілерінен шетел әншілерінің ізденісін, соны жаңалықтарын көрейінші деп отырып, уақытымды түкке пайдасы жоқ, болмайтын бір нәрселермен өткізіп алып жатамын. Сондай кездерде «әттеген-ай, уақытым босқа кетті-ау!» деп өкінемін.
- 2. Қаншалықты тырысқаныммен, уақытты жүйелі пайдалануға дағдылана алмай-ақ қойдым. Оның үстіне аяқ астынан жұмыстар шығып, шақыртулар, кездесулер болып қалады. Сондықтан уақыт үнемдеуде, дұрыс пайдалануда арнайы тәсілдерім жоқ.
- 3. Студент кезімде «шіркін, Ресей жұлдыздары секілді керемет әнші болсам ғой» деп бос арманға, қиялға берілетінмін. Бірақ кейін «МузАрт» тобының мүшесі болғанымда сол армандарымның босқа кетпегеніне көзім жетті. «МузАрттай» ансамбльдің әншісі болғаныма Аллаға шүкіршілік айтамын.
-
-
- Сәкен МАЙҒАЗИЕВ, «МузАрт» ансамблінің әншісі:
- Роза МҰҚАНОВА, жазушы-драматург, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері:
-
- Кез келген уақытта сөмкемде кітап жүреді
-
- 1. «Уақыттың қадіріне жеттім, уақытымды дұрыс пайдаландым» дейтіндер бар да шығар. Бірде Мәдениет министрлігіне Қадыр Мырза Әли келді. Ол кісі менің ұстазым болған. Қадекең Мұқағали ақын туралы біраз әңгіме айтып, отырыңқырап қалды. Сонда көрші бөлмедегі жерлесі болып келетін бір жігіт кіріп келіп: «Қадеке, келіп қалған екенсіз, маған да бірер минутыңызды бөлесіз бе?» – дегені. Сонда Қадыр ағай: «Саған өмірімнің бірер минутын арнайтындай жағдайым жоқ, айналайын. Бірер минутта қанша уақыттың жатқанын білемісің?» – деген еді.
- 2. Қолдан келгенше тиімді пайдаланатын тәсілдерім бар. Кез келген уақытта сөмкемде, көлігімде кітап жүреді. Уақытты бос өткізбес үшін кітап оқып отырамын. Аялдама, автобус, ұшақ, пойыз т.б. сияқты жерлерде уақыттың бос өткенін қаламаймын.
- 3. Болды. Өзіме қатысы жоқ ортаның бос сөзін тыңдауға мәжбүр болғанда.
Шығармашылық жұмыс - Құрбым уақытқа мән бере ме?
Маған қымбат әрбір сәт! - Менің 1 секундым
- 1 минутым
- 1 сағатым
- 1 мезгілім
- 1 күнім
- 1 түнім
- 1айым
- 1жылым
- Балалық шағым
- Бір сыныбым
- Оқушы кезім
- Жастық шағым
- Орта жасым
- Қарттығым
- Бүкіл өмірім.
- (2- минут ішінде, саған түскен тақырып бойынша, осы сәттер туралы бір ой айту керек)
Суреттерге қарап уақыт туралы ой қозғайық Рәмізіміздегі “Уақыт пен кеңістік” белгісін білесің бе? Дәл қазіргі таңда ең басты үш мақсатың қандай? - Бұл сұраққа жауапты 30 секунд ішінде бер. Бұл әлемдік практикада тексерілген әдіс. Егер сен осы азғантай уақыттың ішінде сол үш мақсатты анықтауға жұмыстансаң, ішкі түйсік тез арада саған ең керекті мақсатты айқындап береді. Сол отыз секундтың ішінде анықталған мақсат, саған екі сағат уақыт берілседе ойланып жазылған кездегідей нақты әрі дәл болады.
Келіңдер, ән шырқайық! “Бағалайық уақытты” (“Бағалайық бақытты” әнімен) - Балғын-дәурен, балауса кезің қандай
- Уақытты жүреміз сезіне алмай Әрбір сәттің қадірін біле алмасақ
- Бұл ақиқат - жүреміз кезіге алмай.
- Қайырмасы: Жүрегімде махаббат ән тербетер Бағалайық бақытты жан тербетер Мұңға батып қалмасын көңіл бекер Оралмайды жан-құрбым - өмір өтер
- Ешкім бізге аяулым бал ашпайды Қалауына уақыттың таласпайды Жолын дұрыс таңдаған адаспайды Ешкімге де бос жүрген жараспайды
- Қайырмасы.
- Арманның мекені, алыстап кетеді Жастығың өтеді қас-қағымда Бағың бір таймасын, көңілің сайрасын Уақытты ойлап жүр жас шағыңда
- Қайырмасы
Поль Брегг ұсынысы: - Еңбек ету үшін уақыт табыңыз — бұл табыс кепілі.
- Ойынға уақыт табыңыз— бұл жастық құпиясы.
- Оқуға уақыт табыңыз—бұл білім негізі.
- Имандылыққа уақыт табыңыз—бұл тазару жолы.
- Достыққа уақыт табыңыз— бұл бақыттың шарты.
- Махаббатқа уақыт табыңыз—бұл өмірдің қасиетті сыйы.
- Армандауға уақыт табыңыз— бұл жұлдыздарға барар жол
- Күлуге уақыт табыңыз—өмірдің қиындығымен күресе аласың
- Әсемдікті көруге уақыт табыңыз— ол барлық жерде бар.
- Денсаулыққа уақыт табыңыз— бұл өмірдің баға жетпес байлығы.
- Жоспарлауға уақыт табыңыз— бұл жоғарыда айтылғандарға жетудің құпиясы.
Уақыттың ерекшеліктері: - Тез өтеді
- Адам баласының ғұмыры «қамшының сабындай» қысқа. Ең ұзақ өмір сүрген Нұх пайғамбарға өлім періштесі: «Дүние қандай екен?» деп сұрағанда, ол: «Дүние екі есігі бар үй сияқты екен, бір есігінен кіресің де, екіншісінен шығып жүре бересің» депті.
- Қайтып келмейді және орны толмайды
- Әрбір өткен күн, таусылған сағат, жылжыған сәтті қайтару мүмкін емес, демек олардың орны да толмайды. Үлкен білім иесі Хасан әл Басри: «Әр таң атқанда, күн адам баласына: Ей адам баласы! Мен жаңа бір жаратылыспын, сенің амалдарыңа куә боламын. Мені пайдаланып қал, мен өтіп кетсем Қияметке дейін қайтып келмеймін» дейді, деп өсиет айтқан.
- Адамда бар нәрсенің ең қымбаты
- Уақыт - адамда бар нәрселердің ең қымбаты. Хасан әл Басри: «Ей адам баласы! Сен топталған күндерден тұрасың. Бір күнің кетсе сенің бір бөлігің кетті», дейді.
Адамның уақытқа байланысты міндеттері: - Уақытты пайдалы нәрселерге жұмсау
- Адам баласы ақшасы мен мал-мүлкін ұқыптап жұмсағаны сияқты уақытына да ұқыпты болуы керек. Тіпті, уақытқа мал-мүліктен де ұқыптырақ қараған жөн. Уақытын дініне, дүниесіне, халқына пайда әкелетін істерге жұмсауы тиіс.
- Бос уақытты дұрыс падалану
- бір хадисте: Бос уақыт – бос жатқан материалға ұқсады. Оны қолға алып, жақсы бір нәрсе жасап шығаруға болады. Ал, олай етпесең пайдасыз күйінде жата береді. Бос өткен уақыт адамға кеін өкініш әкеледі.
- Өтіп жатқан күндерден ғибрат алу
- Иманды адам өткен күндерден ғибрат алады. Өйткені, құрсақта нәресте пайда болып, бір сәби өмірге келіп, жас бала жігіт болып, жігіт ағасы кәрілікке бет алып, кәрі адам өмірден өтіп жатады. Өмірде қиындық пен жеңілдік, байлық пен кеделік, ауру мен денсаулық, қағы мен қуаныш кезектесіп алмасып жатады. Осылардың барлығында саналы адам үшін…ғибрат бар.
- Уақытты жүйелеу
- Адамның өмірі кеше, бүгін және ертеңнен тұрады. Кешегі күн өтті, оны өзгерту мүмкін емес, ертеңгі күн әлі келген жоқ, оны Аллаһ біледі, сол себепті адам бүгінгі күнін дұрыс амалмен өткізуі тиіс.
Зиянды әдеттердің уақытты ұрлауы туралы не айтамыз? Мысалы, бір тал темекі шегуге 6 минут уақыт бөліп, бір күнде 10 тал темекі шексеңіз 60 минут яғни, 1 сағат уақытыңыз кетеді. Осы уақытты 1 жылға көбейтетін болсақ, жылына 365 сағатыңыз желге ұшады. - Хазіреті Әли (р.а) өзінің бір сөзінде: «Уақыт – қылыш. Егер сен оны шаппайтын болсаң, ол сені шабады» деген екен. Өміріңізді ұрлайтын бос уақыт жүзіңіздің нұрын кетіретін бос күлкіге немесе тәніңізге зардабын тигізетін темекі шегуге кетсе, тіптен өкінішті.
Уақытым қайда кетеді? - 63 жыл өмір сүрген адам күніне 8 сағат жұмыс істесе, оның өмірінің 21 жылы жұмыс істеуге кетеді екен. Тәулігіне 8 сағат ұйықтаса тағы бір 21 жылы ұйқыға кетеді. 6 жылы тамақ ішуге, 5 жылы сапарларға, 1 жылы телефонмен сөйлесуге кететін көрінеді.
Үй тапсырмасы: Уақыт құндылықтар жүйесінде Жүректен-жүрекке - Қайран уақыт, кел бері сырласалық,
- Көңілден шер тарқатып мұңдасалық.
- Бірге жүрген күндерді бағалайық,
- Екі келмес дүние, бір жасалық!
Уақыттарыңызды бөліп, 10- сыныптың уақыт туралы сабағына келдіңіздер, уақытым босқа кетті деп өкінбеген боларсыздар. Әрбір сәттеріңіз мағыналы болып, бақытқа бөлене беріңіздер! - Уақыттарыңызды бөліп, 10- сыныптың уақыт туралы сабағына келдіңіздер, уақытым босқа кетті деп өкінбеген боларсыздар. Әрбір сәттеріңіз мағыналы болып, бақытқа бөлене беріңіздер!
- Істеген ісі, жасаған жасы,
- Ап-айқын өмір бермегі.
- Өлмесе аты, өшпесе хаты,
- Уақытты оның жеңгені...
Достарыңызбен бөлісу: |
