Павлодар қаласының №25 жалпы орта білім беру мектебі Смагулова Қымбат Ерболатқызы тарих пәнінің мұғалімі Инновациялық жобаның атауы

Топтағы жұмыс істеу тәртібі ұйымдасқан болу үшін әр топқа кубик бойынша жұмыс істеу ережесін ұсындым (2-суретті қараңыз).

Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай байқағаным, бұл сыныптағы оқушылардың белсенділіктері жақсы, кейде оқушылардың эмоциялары тым көп болып кетеді де, балалар бір-біріне бөгет жасап жатқандықтарын байқамай қалады. Сол себептен сабақта тыныштық және жұмыс істеген кезде тәртіп болу үшін осы кубик бойынша жұмыс істеу өте тиімді болды. Себебі оқушылар жұмыс істеген кезде өз - өздерін реттеуге үйреніп, топтар бір-бірінің жауаптарын күтіп тыңдауға үйреніп, сөйлеу кезегін жақсы ұстана бастады. Топ ішіндегі оқушылардың барлығын жұмысқа жұмылдыру үшін әр топ мүшесіне рөлдер бөлінді. Бұл ретте тіпті оқудағы үлгерімі төмен балаға арнайы міндеттер жүктеліп, ол топтық жұмысқа өз үлесін қосты. Мысалы, оқушыларға спикер, таймкипер, бағалаушы, бақылаушы, дизайнер сияқты рөлдер тағайындылды. Менің байқағаным, оқушыларға рөлдер және рөлдерге сәйкес міндет жүктеу топтың нәтижелі жұмыс жасауына жақсы септігін тигізді. Оқушыларға рөлдер беру өте ұнады. Оқушылар рөлдеріне сәйкес бұлжытпай міндеттерін атқара білді.

Оқудың нәтижелілігіне қол жеткізу үшін мен сабағымда бағдарламаның жеті модулін тиімді ықпалдастыруға тырыстым. Тарих пәнінің басқа пәндерден ерекшелігі оның көлемділігі мен оқушылардан арнайы ептіліктердің болуын талап ететін пәндердің бірі. Бұл пәнді түсіну үшін оқушылар болып жатқан оқиғаларды байланыстыра біліп, нақты тұлғалар мен үдерістерді, уақыт мерзімділігі мен бұл оқиғалардың реті мен маңыздылығын білуге тиіс. Яғни, тарих сабақтары оқушыларға қиындыққа соқпау үшін оларды сыни тұрғыдан ойлауға үйрету маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Кейде бұл сабақта оқушыларға нәтиже жасап, көп ой қорыту қажет болғандықтан кейбір оқушыларға бұл пән қызықсыз болып көрінеді.

Мұғалім нұсқаулығында сыни тұрғыдан ойлау «ойлау туралы ойлану» деп сипатталған. Ол маңызды мәселелерді талқылау және тәжірибені ой елегінен өткізуді қамтиды. Бұл модуль оқушылардың да, мұғалімдердің да сыни тұрғыдан ойлауды дамытуды саналы және оймен қабылдауын көздейді. [Мұғалімге арналған нұсқаулық, 49 бет].

3-сурет

4-сурет

Александердің (2001, 2008) Диалогтік оқытуына сәйкес диалектикалық және диалогтік педагогика тұрғысынан оқушылардың ой-пікірлері назарға болмашы ғана алынатын сыныптағы қарым-қатынастың дәстүрлі моделіне күмәнмен қарайды. Ол балалардың күннен-күнге қолжетімділігі артып келе жатқан анағұрлым кең коммуникациялық үдерістерге тиімді және ойдағыдай қатысуға мүмкіндік беретін сыни тұрғыдан ойлау мен зерттеу дағдыларын дамыту керектігін басып айтады [Мұғалімге арналған нұсқаулық, 51 бет].

Оқушылар бұл тапсырманы орындаған кезде сынып жалпы зерттеушілік диалогқа түсіп, тақырып бойынша маңызды мәселелер талқыланды. Осы тапсырманы ұсынған кезде сыныптағы дарынды және талантты балаларға «жоғары деңгейлі» сұрақтардан күрделенген екі сұрақ құрастыру тапсырмасы берілді. Сынып ішіндегі төрт дарынды бала бұл тапсырманы орындай алды. Сынып ішіндегі дарынды балалардың жұмысы топтың тақырып бойынша постерлерін қорғаған кезде және топтың көшбасшылары ретінде жұмысты ұйымдастырған кезде, сондай-ақ, сыныптастарын бағалаған кезде айрықша көрінді.

Сабақтың А кезеңінде тақырыпты анықтаған кезде акт-ны қолдану тиімділігі көрінді. Оқушылар ерекше қызығушылықпен кластерді өздері толтырды.

Орта білім беру жүйесінде әлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген анағұрлым танымал оқыту әдістемелері арасында сындарлы (конструктивті) теориялық оқытуға негізделген тәсіл кең тараған (Hattie, 2009).

Міне осы сындарлы оқытуды негізге алған бағдарламаны оқу барысында 7 модуль қамтылған. Осы жеті модульдің ішінде «Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау» модулін өз сабақтарымда пайдаландым. Дәстүрлі оқыту жүйесінде баланы бағалауда тек мұғалімнің ғана ықпалы болатын және көбіне баланың жауап беру стиліне қарап салыстырмалы немесе ынталандыру бағасы қойылатын, сонымен қатар нақты білім бағаланатын.

Сондықтан балалардың өз білімін өзі бағалауы маңызды деп ойлаймын. Әрі қарай өзін қалай дамыту керек екенін, нені үйренгенін және нені үйрену керек екенін оқушылар өздері шешу керек және одан арғы қызметті өздері белгілеулері қажет. Мысалы, оқушыларға рефлексивтік кестені толтыру арқылы бағалауды ұсынған кезде оқушылар сабақ тақырыбын қаншалықты түсінгендіктерін және топтық жұмыс жасау оларға қаншалықты тиімді, сондай-ақ сабақтағы кері байланысты орнатуға мүмкіндік береді, сондай - ақ оқушылардың сабаққа деген көзқарасын білуге болады.

Оқыту үшін бағалау – бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын, қандай бағытта даму керек және қажетті деңгейге қалай жету керек екендігін анықтау үшін оқушылар және олардың мұғалімдері қолданатын мәліметтерді іздеу және түсіндіру үдерісі. Оқушылар өздерінің сыныптастарын және өздерін бағалауға тартылуы мүмкін және мұғалімдер бағалауды белсенді жүргізген кезде, оқушылар белсенді қатысуы керек. Талпынғандар ғана білім ала алады. Білім алушылар өз білімін арттыру үшін бағалауды үйренуі қажет, сондықтан оқушыларға өзінің оқуын жақсарту үшін кері байланыс арқылы алынған ақпаратқа сәйкес жұмыс істеу қажет. Бұл олардан түсінушілікті, қызығушылықты және ықыласпен әрекет етуді қажет етеді [МАН, 58 бет].

Нәтижесінде сыныптағы жиырма оқушыдан тақырып бойынша сұрақ үш балада ғана туындады. Оқушылардың сұрақтарына жауап бергеннен кейін, олар бұл тақырыпты меңгергендіктері білінді. Оқушылар формативті бағалауға үйренгеннен кейін бір-бірін суммативті бағалай алды.

7-сурет