Әдістемелік бағыт – бағдар

Крольде дем алу бір иықты бұру кезінде жасалады, сол үшін малтушы басын шет жаққа бұрады. Көбінесе кроль тәсілінде жүзетіндер қолдарымен 2 есу кезінде бір дем алып және демді шығарады. Дем алу есуді бітіруші қол жақтан жасалады, оны орындау басында судан шығады. Демді терең алу қажет. Дем алғанан кейін жүзуші басын алдыға қарай бұрады және беттің суға кіргізеді, дем шығаруды жасай бастайды. Дем шығару толық болу керек, алайда оның орындалуы біркелкі келесі дем алуға дейін қозғалыстың қалған уақытына үлестіріледі. Дем шығаруды қарықынды аяқтау керек – бұл кездесті дем алуға дейін ауызға судың кірмеуін қамтамасыз етеді. Дем алудың дем шығаруға ұзақтығының – 1: 3 арақатынасы.

Спорт түрлерінен қортынды нормативтерді тапсыру.
13 – Апта

25-28. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: доп бойынша негізгі соққы тәсілі, беру тәсілі, оқу ойыны;

Ракетканы ұстау. Ракетканы дұрыс ұстауды меңгеру. Қарапайым жағдайда және жаттығу кездегі негізгі қалыпта ракетканы ұстауды бірнеше рет қайталау. Доппен жонглеру. Доппен және ракеткамен жаттығулар:

- оң (сол) қолмен допты еденге, серіктесіне, қабырғаға лақтырып, оны сол және оң қолмен жоғарыдан және төменнен ұстап алу, бір қолдан екінші қолға допты лақтыру, допты жоғарыға лақтырып екі қолмен, бір қолмен ұстау;

- ракеткамен оң жақтан және сол жақтан допты ұру жаттығу қабырғасының жанынан, үстел қасына қойылған үстел жартысынан немесе жаттығу қабырғасынан – топтамалы (дәлдікке дөп түсу) соққылар, бірреттік соққылар; Оқу ойыны.

Допты беру. Допты берудің домалату және төменгі бұрылыстан сол жақтан допты қабылдау негізінде. Допты беруді қабылдау. Шабыл соққысы және тартылыстан көмегімен жоғарыдан бұрылысты қабылдауды үйрету. Қиылыстан және жазу арқылы допты төменгі бұрылыстан қабылдау.

б) баскетбол: допты иемдену тәсілі, оқу ойыны;

Жұппен нығыздалған доппен жалпы дамытушылық жаттығулар

1. Бір-біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, қолдан қолға допты беру, бастың үстінен, артқа иіліп, алдыға қарай аяқтардың арасыннан иілу.

2. Бір-біріне өкшені тигізіп жатқан қалыпта, кеудені алдыға қарай иіп, допты қолдан қолға беру.

3. Бір-біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, денені бұрып допты екі қолмен қолдан қолға беру.

4. Денені алдыға иіп доп серіктесіне екі қолмен арқадан лақтыру.

5. Допты аяқтың өкшесімен басып ұстау, оны серіктесіне секіріп кеудесіне қарай лақтыру.

6. Допты қолдармен ұстап алу серіктестер бір-біріне тартып алуға тырысады.

7. Бір-біріне арқамен отырған қалыпта (доп арқалармен ұстап тұрып) секіріп бір жақты қозғалу.

8. Тура сол, тек приседания орындалады.

9. Толтырылған допты бір біріне берумен жеңіл жүгіріс .

I. Бір қолмен допты ұстау тәсілін жетілідіру.

Әр бір жаттығушы допты алады да және келесідей жаттығулар орындайды:

1. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, сол қолмен ұстап алу

2. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, оң қолмен ұстап алу

3. Жоғарыға лақтыру және допты тек оң қолмен ұстап алу, сосын тек сол қолмен ұстау (басқа қол арқада ұстап тұрып).

4. Бір қолмен допты жоғарыға лақтыру, келесі қолмен ұстау.

5. 3 пен 4 м арақашықтығында қабырғаға қарай бетпен тұрып, допты қабырғаға екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алу.

6. Жұптарда допты беру және допты бір қолмен ұстап алу, оқытушының тапсырмасы бойынша доптын ұшу биіктігін өзгерту.

7. Зал кеңістігі бойынша қозғалып, жаттығушылар жұптармен допты екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алады. Оқытушының белгісі бойынша қозғалыс бағыты мен жылдамдығы өзгереді.

II. Доппен жүріп бағытты өзгертуді қоса қозғалыста себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

1. 
   Белгілеу үшін бағаналар орнатылады, олардан бүйір сызық бойы 2 м арақашықтықта (әр жақтан бес бағанадан). Жаттығушылар доппен жүруді орындайды, әр бір бағананы айнала және қозғалыста себетке бір қолмен үстіге негізгі қалқанға карай лақтыруды орындайды. Жаттығу бірінші оң жаққа, кейін сол жаққа орындалады.
   

2. Ойын «Допты жүргізу бойынша салка».

III. Секірісте бір қолмен үстіге қарай себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

Жұппен орындалатын жаттығулар. Бірінші болып себетке лақтыру орындалады, допты көтеріп алады, лақтыруды орындау үшін серіктесіне допты береді, сосын келесі допты лақтыруға дайындалып тұрады. Оқытушының тапсырмасы бойынша допты лақтыру қозғалыста допты ұстап алғанан кейін, допты алып жүруден кейін, алдаусыту қозғалыстарынан кейін және т.б.

IV. Допты бір біріне лақтыру, ұстап алумен мен себепке лақтыруды, допты алып жүрумен байланыстырып тәсілін жетілідіруді.

Жаттығушылар екі диагональда орналасқан алаң бұрышында бағана бойынша орналасады. Екі жаттығушылар алаңның қарама-қарсы бағыттында орта сызықтын бүйір сызығымен қиылысқан жерінде орналасады. Әр бір бағанадан біріншісі өз жағында орта сызықта тұрған ойыншыға допты тапсырады, қозғалыста қайта тапсыруды ұстап алады, қарама-қарсы жақтағы себетке допты апарып допты себетке лақтырады (бір қолмен жоғарыға, төменге қарай, оқытушының тапсырмасы бойынша секірісте), допты қағып алады, жақын бағанадағы ойыншыға оны береді, ал өзі оның сонында орын алады.

V. Оқу ойыны

Ойын үрдісінде жетілдіріледі: допты жүргізу тәсілі және қарама-қарсы топтын добын алып кетіп (қағып жіберіп) секіруде тапсыру, қорғалудың жеке жүйес жәнеде алдынғы сызықтағы ойыншының жылдам алдыға шығуы.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) Қозғалыстағы және бір қалыптағы ЖДЖ

2) Іш бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 10-15 рет аяқтарды сермеп қозғалту;

- "римдік орындықта" 2 дейін 15 кеудені көтеру;

- 10-12 реттен гантельдермен кеудені оң, сол жақтарға бұру.

3) Арқа бұлшықеттері үшін:

- гантельдермен 6-8 реттен алдыға қарай иілу;

- білдекте 10-12 реттен денені жазу;

- гантельдерді көлбеу тарту.

4) Кеуде бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 2 х 10 - 6 реттен гантельдерді жайлап көтеру;

- 45 градус бұрышта жатқан қалыпта гантельдермен 2 х 12 - 8 реттен қолды екі жаққа ашу;

- «Көбелек» тренажерында 2х12 - 8 рет қолдарды қиыстыру;

5) Иілгіштіке және сымбатқа жаттығу.

Бозбалалар

• 
  2х10 штанганы жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2х10 тартылулар
  
• 
  2х10 гантельді жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2х10 көлбеу Т – штангасн тарту
  
• 
  2х10 гантелдерді отырған қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2х10 бір қолмен гантелдерді көлбеу көтеру
  

г) жүзу: кеудеде крольмен жүзу тәсілінің толық координациясын үйрету.

Спорт түрлерінен қортынды нормативтерді тапсыру.
14 - Апта

25-28. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: доп бойынша негізгі соққы және беру тәсілі, оқу ойыны;

Ракетканы ұстау. Ракетканы дұрыс ұстауды меңгеру. Қарапайым жағдайда және жаттығу кездегі негізгі қалыпта ракетканы ұстауды бірнеше рет қайталау. Доппен жонглеру. Доппен және ракеткамен жаттығулар:

- оң (сол) қолмен допты еденге, серіктесіне, қабырғаға лақтырып, оны сол және оң қолмен жоғарыдан және төменнен ұстап алу, бір қолдан екінші қолға допты лақтыру, допты жоғарыға лақтырып екі қолмен, бір қолмен ұстау;

- ракеткамен оң жақтан және сол жақтан допты ұру жаттығу қабырғасының жанынан, үстел қасына қойылған үстел жартысынан немесе жаттығу қабырғасынан – топтамалы (дәлдікке дөп түсу) соққылар, бірреттік соққылар; Оқу ойыны.

Оң жақтан шабыл соққысы. Қыр жақтан, диагональ және тік, көбіне жақын аймақтан (көмекші тәсіл: орта аймақтан үстел ортасына) соққыны орындау тәсілінен үйрету. Соққы күшіне байланысты әлсіз және күшті соққы деп ерекшелену керек. Доптың ұшу жылдамдығы мен жеделдігі жоғары.

Допты беру. Допты берудің домалату және төменгі бұрылыстан сол жақтан допты қабылдау негізінде берудің басқа түрлерін үйрету және жетілдіру.

Допты беруді қабылдау. Шабыл соққысы және тартылыстан көмегімен жоғарыдан бұрылысты қабылдауды үйрету. Қиылыстан және домалатудан допты төменгі бұрылыстан қабылдау. Оқу ойыны.

б) баскетбол: допты иемдену тәсілі, оқу ойыны

Мақсаттары:

1. Бір қолмен допты ұстау тәсілін жетілідіру.

2. Басқа әдіс – тәсілдерді байланыстыру арқылы доппен жүру тәсілін жетілідіру (ұстау, доптты беру, себепке лақтыру).

Жұппен нығыздалған доппен жалпы дамытушылық жаттығулар

1. Бір біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, қолдан қолға допты беру, бастың үстінен, артқа иіліп, алдыға қарай аяқтардың арасыннан иілу.

2. Бір біріне өкшені тигізіп жатқан қалыпта, кеудені алдыға қарай иіп, допты қолдан қолға беру.

3. Бір біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, денені бұрып допты екі қолмен қолдан қолға беру.

4. Денені алдыға иіп доп серіктесіне екі қолмен арқадан лақтыру.

5. Допты аяқтың өкшесімен басып ұстау, оны серіктесіне секіріп кеудесіне қарай лақтыру.

6. Допты қолдармен ұстап алу серіктестер бір біріне тартып алуға тырысады.

7. Бір біріне арқамен отырған қалыпта (доп арқалармен ұстап тұрып) секіріп бір жақты қозғалу.

8. Тура сол, тек приседания орындалады.

9. Толтырылған допты бір біріне берумен жеңіл жүгіріс .

Негізгі бөлім

I. Бір қолмен допты ұстау тәсілін жетілідіру.

Әр бір жаттығушы допты алады да және келесідей жаттығулар орындайды:

1. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, сол қолмен ұстап алу

2. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, оң қолмен ұстап алу

3. Жоғарыға лақтыру және допты тек оң қолмен ұстап алу, сосын тек сол қолмен ұстау (басқа қол арқада ұстап тұрып).

4. Бір қолмен допты жоғарыға лақтыру, келесі қолмен ұстау.

5. 3 немесе 4 м арақашықтығында қабырғаға қарай бетпен тұрып, допты қабырғаға екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алу.

6. Жұптарда допты беру және допты бір қолмен ұстап алу, оқытушының тапсырмасы бойынша доптын ұшу биіктігін өзгерту.

7. Зал кеңістігі бойынша қозғалып, жаттығушылар жұптармен допты екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алады. Оқытушының белгісі бойынша қозғалыс бағыты мен жылдамдығы өзгереді.

II. Доппен жүріп бағытты өзгертуді қоса қозғалыста себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

1. 
   Белгілеу үшін бағаналар орнатылады, олардан бүйір сызық бойы 2 м арақашықтықта (әр жақтан бес бағанадан). Жаттығушылар доппен жүруді орындайды, әр бір бағананы айнала және қозғалыста себетке бір қолмен үстіге негізгі қалқанға карай лақтыруды орындайды. Жаттығу бірінші оң жаққа, кейін сол жаққа орындалады.
   

2. Ойын «Допты жүргізу бойынша салка».

III. Секірісте – 10 мин бір қолмен үстіге қарай себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

Жұппен орындалатын жаттығулар. Бірінші болып себетке лақтыру орындалады, допты көтеріп алады, лақтыруды орындау үшін серіктесіне допты береді , сосын келесі допты лақтыруға дайындалып тұрады. Оқытушының тапсырмасы бойынша допты лақтыру қозғалыста допты ұстап алғанан кейін, допты алып жүруден кейін, алдаусыту қозғалыстарынан кейін және т.б.

IV. Допты бір-біріне лақтыру, ұстап алумен мен себепке лақтыруды, допты алып жүрумен байланыстырып тәсілін жетілдіруді.

Жаттығушылар екі диагональда орналасқан алаң бұрышында бағана бойынша орналасады. Екі жаттығушылар алаңның қарама-қарсы бағыттында орта сызықтын бүйір сызығымен қиылысқан жерінде орналасады. Әр бір бағанадан біріншісі өз жағында орта сызықта тұрған ойыншыға допты тапсырады, қозғалыста қайта тапсыруды ұстап алады, қарама-қарсы жақтағы себетке допты апарып допты себетке лақтырады (бір қолмен жоғарыға, төменге қарай, оқытушының тапсырмасы бойынша секірісте), допты қағып алады, жақын бағанадағы ойыншыға оны береді, ал өзі оның сонында орын алады.

V. Оқу ойыны

Ойын үрдісінде жетілдіріледі: допты жүргізу тәсілі және басқаруға қарама-қайшылық (қағып жіберу) секіруде тапсыру, жеке қорғалу жүйесі, ойыншының жылдам алдынғы сызықтан бұзып өту.

Қортынды бөлім

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) 100-120 см қабырғадан шегініп, оған шынтақта иілген қолдармен тірелу 30 сек. + 20 сек.( 1-2 мин демалып алып );

2) 20 сек +10 сек. иілген қолдарға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

3) 20 сек. + 10 сек. иілген қолдарға гимнастикалық қабырғаға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

4) 30 сек. + 20 сек. негізгі тұрыста жүгі бар қолдарды өз алдында жазу (толтырылған доп, гантельдер) (1-2 мин. кейін тынығу);

5) 30 сек + 20 сек. тізеде бүгілген аяқтармен ұсталып гимнастикалық қабырғада ілініп тұру (1-2 мин. кейін тынығу);

6) Отырып, артқа таяну түзу аяқтармен 45 градус бұрышта ұстау (2-4 рет);

7) Отырып, көздері 3-5 сек. жұмып, сосын 3-5 сек. ашу(6-8 рет) ;

8) 1-2 мин. ішінде тез жыпылықтату;

9) Тұрып, 2-3 сек. өз алдына тура қарау, көздерден 25-30 см. арақашықтықта оң қолдың саусағын беттің ортаның сызығында қою, саусаққа көз тастау және оған 3-5 сек. қарау, қол түсіру (10-12 рет);

10) Тұрып, саусақ кеңсірікте, екі көзбен кеңсірікке және кері қарай көз тастау (10-12 рет).

Бозбалалар

1. Бастапқы қалып – ең бойынша аяқ алшақ. Алдыға қарай еңкейіп, бір қолмен алып, жоғары көтеру. Еденнен гірді көтеріп алып, гірді артқа аяқ, арқаның және аяқтың екпінді қозғалысымен гірді алдыға және жоғары көтеру бас үстінен, қол түзу қалыпта. Жылдам қарқында. 6-18 рет

2. Б.қ. – тура сол. Гірді екі қолмен тұтқасынын қырынан алындар. Гірді үстіге қарай кеудемен көтеру, арқаны иіп артқа қарай иілу. Орташа қарқынмен. 6-8 рет.

3. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен алып және арқаға қою, гір жауырынға қою. Ақырын барлық табанға отырындар. Арқаны тік ұстауға тырысындар, бас түсірмеу керек. 8-10 рет.

4. Б.қ. – еденге отырырындар, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді аяқтардың арасында қойындар. Екі қолмен тұтқасынын қырынан көтеріндер, оны астымен үстіге қарай көтер, қолды түзу ұстап. Ақырын қарқында.10-12 рет.

5. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен астын төменге қаратып көтеру. Асықпай қолдарды бүгіп, гірді астыға қарай қаратып кеудеге тарту. Денені тік ұстап. 8-10 рет.

6. Гір арнаулы тартқышта басқа іледі. Б.қ. – аяқтар алшақ, қолдар белде. Асықпай басты көтеру және түсіру, дененің қалпын өзгертпей. 8-10 рет.

7. Б.қ. – еденге отырырып, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді арқаға қойып, екі қолмен ұстап тұру. Асықпай алдыға қарай еңкею. 6-8 рет.

8. Б.қ. – аяқтар бірге. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Иіліп, кезек-кезек сол және оң аяқты бүгу. Орташа қарқында. 8-10 рет әр бір аяқта.

9. Б.қ. – аяқтарды түзу қойып арқада жату. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Қолды иіп, гірді кеудеге қарай тарту. 8-10 рет.

10. Б.қ. – аяқ алшақ, отырып бір қолмен гірді тұтқасынан үстіге қарай тарту. Гірді тұтқасынан айналдыру және 2-3 сек. Оны осы қалыпта ұстап тұру; бос қолмен тізеге тірелуге болады. Орташа қарқын. 14-16 рет.

г) жүзу: кеудеде крольмен жүзу тәсілінің толық координациясын үйрету.

1. Бүгілген қалыптан суға сүңгу. 5—6 рет.

2. Кез келген әдіспен үлкен арақашықтықта жүзіп өту мүмкін.

3. Кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде аяқтардың қозғалыстары, борттике қолдармен 2 мин тірелу. Үзілістерде – суға дем шығару.

4. Аяқ көмегімен (тақтайшамен) кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде - дем алу еркін және суға дем шығару. 2 х 25 м.

5. Кролда қолдар қозғалыстармен дем алу байланыстыру (тұрып және су түбінен жүру). 2 мин.

6. Қолдар көмегі арқылы кроль тәсілінде жүзу кезінде дем алу және аяқтардың арасындағы қозғалыстардың келісімленгендігі. 2 х 25 м.

7. Толық координацияда крольмен жүзудің топтамасының бөлігін орныдау, оны демді ішке тартумен алмастырады. 6 х 8-10 м.

Әдістемелік нұсқаулар. Осы кезеңін және келесі сабақтардың басында кеудеде крольмен жүзу топтамасының орындауда орында тұрып кроль қозғалысымен дем алу жаттығуларын қиыстыру. Егер кролде қол қозғалысымен дем алу жеткіліксіз мөлшерде қиыстыра алмаса онда жүзіп өтеттін арақашықтықты үлкейтуге кедергі жасайды, сонда осы жаттығуды орындауға көп уақыт бөлу керек.

Толық координацияда кеудеде крольмен жүзу кезінде 1-2 ескенен кейін дем алуға болады, кейін асықпай оны әр бір қолмен есуді орындау қажет .

Спорт түрлерінен қортынды нормативтерді тапсыру.
15 – Апта

29-30. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

Оң жақтан шабуыл соққысы. Қыр жақтан, диагональ және тік, көбіне жақын аймақтан (көмекші тәсіл: орта аймақтан үстел ортасына) соққыны орындау тәсілінен үйрету. Соққы күшіне байланысты әлсіз және күшті соққы деп ерекшелену керек. Доптың ұшу жылдамдығы мен жеделдігі жоғары.

Тірек. Тірекпен сол жақ диагональ және тік бойынша, біртіндеп соққының күшін күшейтуге үйрету. Тірекпен сол жақ үстел жартысынан қозғалыста соққыға үйрету. Соққы ырғағын басқаруға назар аудару. Үйретуді тірекпен бастауға болады., сонын 3-4 айдан кейін сол жақтан шабуыл соққысына, бірақ та бір уақытта бастауға болады.

Қию. Жылдам және баяу қиылысты үйрету. Қозғалыста қиылысты орындау тәсілін меңгеру. Біртіндеп ұшу траекториясын төмендету және долпты айналдыруды көбейту. Қиылысты (жылдам – баяу) орындаудың ырғағын меңгеруге тырысу, көбінесе қиылысты үйретуді сол және оң жақтан қиылысты байланыстырып сол жақтан өтеді.

Жазу. Қозғалыста қыр жақтан, тік және диагональ бойынша төменгі бұрылыстан доп бойынша.

Бөгет жасау. Педагогикалық байқауға сәйкес: шабыл соққысы + бөгет жасап ойнау стилінде үміттілерге, допты иемденгеннен кейін.

б) баскетбол: ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

1. Үш ойыншының («үштік») қарым-қатынас тактикасы жетілдіру

2. Топтық қарым-қатынас тактикасын жетілдіру – топтық доптың сұрыптау.

3. Орта қашықтықтан допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

4. Қорғалуды қолдану тәсілін жетілдіру – прессинг.

Жалпы дамытушылық жаттығу. Бағанада қозғалыста орындалады:

1. Қолдарды иыққа. Әр бір адымда иық буындарда қолды айландыру (алдыға, артқа).

2. Әр бір адымда қолдарда иілген шынтақ буындарында серпілу.

3. Жүрумен отырып тұруды кезектестіру. Төрт адым алға – төрт отырып тұру.

4. Әр бір адымда денені алдыға қарай ию, қолдың саусақтарымен аяқтың ұшына жететіндей.

5. Қолдар арқада, саусақтар қосылады. Әр бір адымда түзу қолдармен артқа серпілу.

6. Иілген қалыпта таянып тұрып алдыға қарай ілгерілеу.

7. Кеуде алдында қолдар шынтақта иілген, қозғалыста денені жан-жаққа айналдырады. Айналдыру аяқ жақтарда орындалады, алдыға қарай адымды жасайды.

8. Толық отырғанда жүру.

9. Жеңіл жүгіріс.

Негізгі бөлім

I. Әрекеттестік («үштік») тактикасының жетілдіру.

1. Жаттығушылар себет алдына орналасады. Оқытушының белгісі бойынша «үштік» қарсылықсыз) орындалады.

Орындалудың нұсқасы: оқытушының белгісіне байланысты ойыншы шабуылын аяқтайды, оны тосқауылдан орындайды; тосқауылды орындайтын ойыншы допты беру керек.

2. " Үштік " қорғаушылардың белсенді қарсылық көрсетуімен әрекеттестігі арқылы орындалады. Шабуылшы допты кіргісе, сонда олар тағы тура сол рөлді орындайды. Допты тигізе алмаса, рөлдер өзгереді.

3. 3х3 «үштік» әрекеттестігін жасағаннан кейін бір себетке сақинасына шабуылдау мақсатымен ойын.

II. «Топтық допты тартып алу» қарым-қатынас тактикасын жетілдіру

Жаттығу бір алаңның жартысында 5 адамнан құралған топтармен орындалады. Екі шабуылшылар, допты жүргізу және беру, допты мейлінше көп ұстап қалуға тырысады. Үші қорғаушы олардан доп тартып алуға тырысады. Бұл ретте доппен ойыншыны екі қорғаушы шабуылдайды, топпен допты тартып алу тырысады. Қорғаушы допты иемденеді, шабуылшыға айналады, доптан айырылып қалған - қорғаушыға.

III. Орта қашықтықтан допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

Айналысушылар 4-5 адамнан топтарға бөлінеді. Әр бір топта доп бар. Орыннан, оқытушылар нұсқауымен ойыншылар кезек-кезек себетке допты лақтырады (допты тигізудің белгілі сана дейін).

IV. Прессинг жағдайында топтық әрекеттің тактикасын жетілдіру «доп бер, шық»

Жаттығушылар төрттіктерге бөлінеді. Екі шабуылшылар, екі қорғаушылар. Шабуылшылар, допты алдыңғы сызықтан лақтырады және әрекеттестікті қолданады " доп бер, дем шығару", барлық алаң арқылы өтуге тырысады және оны себетке лақтыруға тырысады. Қорғаушылар өз алаңныңда қарсыластық көрсетеді, топтық допты ұстап алуды қолданады. Допты себетке салса, онда тура сол жұп шабылдайды, егер допты себетке салмаса онда рөлдерді ауыстыру тиіс. Жаттығуда допты алып жүруді қолданыстан алыптастауға болады.

V. Прессингті қолданумен және топтық доптың ұстап алуды қолдануымен оқу ойыны.

VI. Айыппұл допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

Қортынды бөлім

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

1)Асықпай жүгіру 10-15 мин.

2) Қозғалыстағы және бір қаплыптағы ЖДЖ.

3) Иық белбеуінің бұлшықетінің дамыту:

- гантельтермен қолды шет жақтардан жазу 2х10 рет;

- жатқан қалыпта гантельтерді 10х2 рет жайлап көтеру;

- отырған қалыпта блокта үстіге қарай 2х10 рет тартылу.

4) Іштің пресс бұлшықетінің дамуы:

- 2х15 көлбеу отындықта аяқтың көтеру;

- 10-15 жатқан қалыпта денні көтеру

5) Аяқ бұлшықетінің дамуы:

- 6х3 рет арқада гантельмен отырып тұру;

- 10х2 рет тренажерда аяқ ұшына тұру;

- 10х2 рет отырып тұру;

- 10-12х2 рет тренажерда аяқты бүгу және жазу;

- 10-15 х 2рет иықта ауырлық түсірумен қарғу.

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

Бозбалалар

Бағдарлама №1 – бағдарлама № 2 алмасады

Иықта штангамен ұмтылу: 2 Х 6-8

Отырып тұру: 1 Х 20

Тренажерда аяқтың жазу : 1 Х 4-6

Тұрып, аяқ ұшына көтерілу: 2 Х 4-6

Отырып, аяқ ұшына көтерілу: 2 Х 4-6

Бағдарлама №2 – бағдарлама № 1 алмасады

Отырып тұру: 2 Х 6-8

Иықта штангамен ұмтылу: 2 Х 6-8

Тренажерда аяқтың жазу : 1 Х 4-6

Тұрып, аяқ ұшына көтерілу: 2 Х 6-8

Тренажерда аяқ ұшына жайлап көтерілу: 2 Х 4-6

г) жүзу: крольмен толық координацияда жүзу тәсілі, судағы ойындар, суға секіру.

I. Крольмен жүзу тәсілін жетілдіру

1. 
   4 х 25 м қолдардың көмегімен крольмен жүзу;
   
2. 
   4 х 25 м бір аяқтың көмегімен жүзу;
   
3. 
   3-4 есуден кейін дем алумен 8 х 25 м толық координацияда жүзу;
   

II. 1. 2-3 рет иілген қалыпта суға құлдырау.

2. Шеткі бортқа тұру, оның шеттің аяқтың, қолдың саусақтарымен үстіге ұстап алу, алақандар қосылады, бас қолдардың арасында. Аяқтарды тізеде бүгіп, сәл отырып және аяқтармен артқа қарай итерілу , суға секіру. 5-6 рет.

3. Суға секірісті және жүзіп өтуді орындау, кез келген әдіспен үлкен арақашықтыққа өту.

4. кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде аяқ қазғалысы, қолдармен бортқа 2 мин. сүйену. Үзілістерде – суға дем шығару.

5. 5-7 алдыңғы сабақтың жаттығуын орындау

6. Кеудеде крольмен жүзу . 2 х 25 м.

7. Аяқтың көмегімен кеудеде және арқада крольмен жүзу. 2 х 25 м.

8. Эстафеталық жүзу (аяқтың көмегімен және басқа нұсқаларда кеудеде крольмен жүзу) 8-15 м аралығында.

III. Судағы ойындар, суға секіру.

Әдістемелік нұсқаулар. Осы және келесі сабақтардың мақсаты кеудеде кроль тәсілінде жүзіді жетілдіру және айтылмыш әдістермен жүзу кезінде біртіндеп арақашықтықты үлкейту болып табылады.
16 – Апта

31-32. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

Оң жақтан шабуыл соққысы. Қыр жақтан, диагональ және тік, көбіне жақын аймақтан (көмекші тәсіл: орта аймақтан үстел ортасына) соққыны орындау тәсілінен үйрету. Соққы күшіне байланысты әлсіз және күшті соққы деп ерекшелену керек. Доптың ұшу жылдамдығы мен жеделдігі жоғары.

Тірек. Тірекпен сол жақ диагональ және тік бойынша, біртіндеп соққының күшін күшейтуге үйрету. Тірекпен сол жақ үстел жартысынан қозғалыста соққыға үйрету. Соққы ырғағын басқаруға назар аудару. Үйретуді тірекпен бастауға болады., сонын 3-4 айдан кейін сол жақтан шабуыл соққысына, бірақ та бір уақытта бастауға болады.

Қию. Жылдам және баяу қиылысты үйрету. Қозғалыста қиылысты орындау тәсілін меңгеру. Біртіндеп ұшу траекториясын төмендету және долпты айналдыруды көбейту. Қиылысты (жылдам - баяу) орындаудың ырғағын меңгеруге тырысу, көбінесе қиылысты үйретуді сол және оң жақтан қиылысты байланыстырып сол жақтан өтеді.

Жазу. Қозғалыста қыр жақтан, тік және диагональ бойынша төменгі бұрылыстан доп бойынша.

Бөгет жасау. Педагогикалық байқауға сәйкес: шабыл соққысы + бөгет жасап ойнау стилінде үміттілерге, алдынғы элементтерді меңгергенен кейін, допты иемденгеннен кейін диагональ және төмен траектория бойынша тік және бірқалыпты қозғалыста оң - сол жақтан бөгет жасауды игеруді бастау қажет.

Допты беру. Допты берудің домалату және төменгі бұрылыстан сол жақтан допты қабылдау негізінде. Допты беруді қабылдау. Шабыл соққысы және тартылыстан көмегімен жоғарыдан бұрылысты қабылдауды үйрету. Қиылыстан және домалатудан допты төменгі бұрылыстан қабылдау.

Қозғалыс. Бір адымдық, жылжымалы, кезектестіріп қозғалу әдістерін жағдайға сәйкес дұрыс қолдану мен орындауға үйрету.

б) баскетбол: ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

1. 1-4 ықтың аралас қорғалу жүйесіне үйрету.

2. Жеке дара тактикалық әрекеттің және топтық әрекеттестіктің "қиылысуның" жылдам алдыға жаруды жетілдіру.

3. Арнайы шыдамдықты дамыту.

Жұппен жалпы дамытушылық жаттығулар:

1. Қолдарды бір – бірінің иықтарына қойындар және алдыға қарай денені ию.

2. Бастапқы қалыптан, бір біріне беттеріне қарап тұрып, қолдарынан ұстап, еденге отыру және тұру т.б.

3. Бір біріне арқамен тұрып, қолдаржан жаққа, серіктесінің алақандарын ұстап алып, денені шет жақтарға айландыру.

4. Тура сол, денені шет жақтарға бүгу.

5. Бір біріне арқамен тұрып, қолдарды шынтақтардың астынан басып алып, серіктесің көтерумен кезек-кезек алдыға қарай иілу.

6. Едеңде отырып, денені алдыға қарай ию, қолдармен аяқтың ұшына жету. Серіктестер қолдармен арқа жақтан көмектеседі.

7. Бір бірінің қолдарынан ұстап, бір уақытта бір аяқта атырып тұру.

8. Бір бірімен арқамен жартылай отырған қалыпта , қолдарды шынтаққа дейін ұстап алу, секірістердің астына оңға, солға, алдыға, артқа.

9. Жеңіл жүгіріс, жүріс.

Негізгі бөлім.

I. Аралас қорғану тәсілінің жүйесіне үйрету 4-1.

1. Айналысушылар 5 адамнан екі командаға бөлінеді және бір жарта келесі жаттығуды орындайды:

а) қорғалуды аймақтық принципте орналастыру, 4 ойыншы доптың берілгенің соңынан ілеседі, шабуылшылар бір біріне беретін. Бесінші қорғаушы дербес бір шабуылшыны жебейді, оларға допты алуына кедергі жасайды;

б) тура сол, бірақ шабуылшылардан бір ойыншы ғана себетті шабуылдай алады, дербес бір қорғаушыларды жебейді;

в) ойын 5x5 алаңның бір жартысында, қарғануда аралас 4-1 қорғаныс жүйесін қолданып.

II. Топтық әрекеттестіктерінде «қиылысу» және «допты тапсыр, шық» және жеке дара әрекетті кезінде жоғарыда көрсетілген әрекеттестіктердің сандық көрсеткіш жағынан тең болғанда лезде жарып өту шарттарын жетілдіру.

Айналысушылар тең жұптарға бөлінеді және залдың орталығында орналасады. Әр бір жұпта доп бар. Бір жұп қорғаушылардың рөлін атқарады, себеттің астында орналасады. Шабуылшылар себетке шабуылдайды, жоғарыда көрсетілген әрекеттестіктерді пайдаланып. Шабуыл сәтті болса, шабуылшы өзінің рөлін сақтайды. Шабуыл сәтсіз блса, олар қорғаушыларға айналады, ал қорғаушылар олардың орынын шабуылда болады.

Екі себетке кезек-кезек допты лақтыру жаттығуы орындалады.

III. Айыппұл допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

Айналысушылар айыппұл доптарды жұппен (бірінші мүлт кеткенге дейін) орындайды.

Мақсаты – сақинаға мейлінше көп рет допты тигізу.

IV. Арнаулы шыдамдықты дамуы үшін жаттығу (ауқымды әдіс):

1 станция. Челноктық жүгіру.

2 станция. Толтырылған допты беру.

3 станция. Екі аяқпен серпіліп сериялы секірістер.

4 станция. Қабырға таянып тұрып білекпен итерлу.

5 станция. Секірісте доптың қалқанға тигізу.

6 станция. Ауыр салмақты затпен оң, сол жақпен қозғалу (блиныдан штангаға дейін, құммен толтырылған қап – 10 кг дейін).

7 станция. Екі қолмен допты берудің имитациясы кеудеге ауыр салмақ түсірумен (толтырылған доп, блиннан штангадан – 5 кг).

8 станция. Скакалкамен секірістер.

Жұмыстың режимі: 15 сек. жұмыс, 45 сек. демалу. Шеңбер арасындағы ара қашықтық 5мин. Шеңберді 3 өту.

Ескерту. Әр бір станцияда бір уақытта екі адам жұмысты істейді.

Қортынды бөлім.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

Айналма жаттығу:

1) қолдар серіктесінің иығында, сол аяқ алдыға, оң аяқта секіру;

2) бір біріне бет жақпен тұрып, кеудеге толтырылған допты лақтыру;

3) бір біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, допты астыдан және бастың үстінен беру;

4) бір біріне бет жақпен тұрып, қолдар серіктесінің иығында, серіктесінің аяқтарын басуға тырысу;

5) бір біріне арқамен отырып, аяқтар бөлек, қолдар жоғарыға қиыстырылған, кезектескен алдыға иілу;

6) бір біріне арқамен тұрып, қолдар жан жақтарға, айқастырылған, бір уақытта отырып тұрып;

7) іште жатып, серіктесінің (қарсыластығымен) аяқты тізе буындарында бүгу;

8) бір біріне бет жақпен тұрып, оң жақ, сол жақ қолмен иықтан толтырылған допты лақтыру;

9) Көздермен 8-10 рет сағатқа тілі бойынша айналдыру және керісінше ;

10) тұрып, 10-12 рет көздермен оңға-солға, жоғарыға-төменге қозғалыс жасау;

11) Отырып, қабақты жауып, оларды басбармақ саусағымен айналдырып жоғарғы қабақ көздің сыртқы бұрышынан мұрынға дейін 1 мин бойы ұқалау.

Жаттығу барынша көп рет орындалады.Демалу уақыттың белсенді етіп өткізу.

Бозбалалар (айналма жаттығу)

• 
  Кранчи (іштің прессі) 1Х15
  
• 
  Тренажерда 1Х 12 аяқты жазу (жамбастан)
  
• 
  Тұрып 1Х 12 жайлап көтеру (иықтан)
  
• 
  Гиперэкстензия 1Х 12 (арқаның төменгі жағы)
  
• 
  Аяқ ұшына 1 Х 20 көтерілу (сирақ)
  
• 
  Жатқан қалыпта штанганы 1 Х 12 жайлап көтеру (кеуде)
  
• 
  Білекті бүгілулер 1Х 12 (тоқпан жілік)
  
• 
  Тренажерда 1 Х 12 аяқты бүгу (жамбасқа иілу)
  
• 
  Брусьтарда денені көтеру 1 Х 10 (трицепс)
  
• 
  Гантельдермен шет жақтарға 1 Х 12 қолдың жазу (иықтар)
  
• 
  Тұрған қалыпта штангамен 1Х 10 қолды бүу (бицепстер)
  
• 
  тренажерда отырып (арқа) белге тарту 1Х 10
  
• 
  Орындықта жатып гантельтермен 1 Х 10қолдың ажырату (кеуде)
  
• 
  Отырып тұру 1 Х 10 (аяқтар)
  
• 
  Трицепсті 1 Х 10 жазу (трицепс)
  

г) жүзу: кеудеде крольмен жүзу тәсілін жетілдіру, суға секіру.

1. Баспен төменге суға секіруді және құлдырауды орындау. 2—4 рет.

2. Старттық секіріс. Борттың жиегіне тұру, оның аймағын аяқтың саусақтарының ұстап алып, аяқты тізеде бүгу және малтығышның старттық қалыпын қабылдау. Аяқтармен итерілу бір уақытта қолдарды сермеп және суға секірісуді орындау. 3-4 рет.

3. Кеудеде және арқада жылдам қарқында крольдың топтамасының үзіндісін жүзіп өту. 8-10 х 12 м.

4. Кеудеде аяқтардың көмегі арқылы жүзу (ағашпен). 2 х 25 м

5. Крольда тынысалу мен қолдардың қозғалыстар келісілімділігі (тұрып және су түбінен қозғалып). 2 мин.

6. Кеудеде крольмен қолдар көмегі арқылы аяқтардың арасындағы демеу жасау жүзу. 2 х 25 м.

7. Толық координацияда крольмен жүзудің топтамасының үзіндісін орындау, оны демді ішке тартумен алмастырып. 6 х 10—12 м.

8. Аяқтардың көмегі арқылы арқада крольмен жүзу. 2 х 25 м.

9. Судан старт орындау және арқада крольмен үлкен арақашықтық жүзіп өту мүмкін.

10. Судағы ойын және ойын-сауықтар, суға секірістер.

Әдістемелік нұсқаулар. Осы кезеңін және келесі сабақтарда кеудеде және арқада толық координацияда крольмен жүзу жаттығуын, демді ішке тартумен, аяқтардың көмегі арқылы, қолдар арқылы қозғалыстың үйлесімділігін және жүзу тәсілін басқа байланыстыруды жетілдіру үшін негізгі оқу материалы болып табылды. Толық координацияда жүзу және жүзу бойынша элементтерін (қол және аяқтардың көмегі арқылы) әр бір сабақта тең көлемде жуық пайдаланылады. Бұл арақатынас айналысушының жүзу дайындығының деңгейіне және оқытудың нақты міндеттеріне тәуелді өзгеруі мүмкін

Жүзіп өтетін арақашықтықтың ұлғаюы топтамасының үзіндісін қайталаумен, толық координацияда жүзудің аралығы және элементтерінің есебі бойынша орындалады.

Жүзіп өтетін бөлігінің және топтаманың үзіндісінің жалпы ұзындығы жүзу дайындығының деңгейіне тәуелді. Бөліктің ұзындығын анықтау үшін негізгі белгісі - балалардың көпшілігінің топта оны өту қабілеттілігі, тәсілде қателіктерге жол бермей.

Жүзу тәсілін жетілдіру бойынша және қолдармен және аяқтардың қозғалыстарының келісімділігі, тыныс алумен жақсы малтушыларды сипаттайтын сапалары дамыту үшін жүйелік жұмыс: ұзақ дем шығарумен және қысқа дем алумен тыныс алу ырғағына қолдармен және аяқтардың қозғалыстарының бағындыра алуы; әр бір ескенен кейін мейлінше алдыға қарай жылжу; бұлшықеттерге күш салу мен босаңсытуды алмастырып, қолдармен және аяқтармен ырғақты жұмыс жасау.

Старттық секірісті орындау кезінде тырысу керек: жоғарыға емес, алдыға қарай секіруге; секірістен кейін суға терең сүңгімеуге; секірістен кейін пайда болатын серпінді пайдаланып су ішіне ары қарай сырғу.
17 – Апта

33-34. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: жұпты ойынның қозғалыс тәсілі, оқу ойыны.

1. Допты әр түрлі бағыттан қабылдау және сәйкес әдіспен айналдыру. Орташа күшті шабуыл соққысын орындау және шабуыл соққысынын күшін бір қалыпқа келтіре алу.

2. Екпінді шабуыл соққысын байланыстыру арқылы тордын жанындағы жақын аймаққа допты беруді орындауды үйрену.

3. Қарсыластың бастапқы қалыпын өзгертуі және жылдам шабуыл жасау үшін сәттіне жету мақсатында сол жақтан тіректі орындау.

4. Қортынды шабуыл соққысын жасау үшін қиылыс соққысымен қарсыласын ынғайсыз позицияға орналасуға мәжбүр ету.

5. Қиылыс топтамасы + жазып ұру + шабуыл соққысы.

6.  Жазып ұрудың топтамасынан кейін қортынды шабуыл соққысын орындауға сәтті тандау.

7. Комбинация; жазу, қию, жоғарыдан беру, комбинация кезінде қортынды соққы үшін сәтті тандау.

8.  Бағыттын өзгеруі және допты айналдыру + қарсы шабуыл + қортынды соққы арқылы бастаманы тартып алу.

б) баскетбол: шабуылдағы ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

1. Әрекеттестік тактикасы жетілдіру – «кішкентай сегіздік».

2. Тез арада жарып өткенде және сандық көпшілікте әрекеттестікті оқытудың тактикасын жетілдіру.

Скакалкамен жалпы дамытушылық жаттығулар:

1. Бас үстінен қолдармен артқа қарай серпілу, скакалка төртке бүктетілген.

2. Қолдармен артқа серпілу, арқаның артынан төрт рет бүктелген.

3. Серіппелі отырып тұру, қолдар скакалкамен алдыға.

4. Аяқ бөлек бастапқы қалыптан, қолдар скакалкамен бас үстінде, денені жан-жақтарға ию.

5. Бастапқы қалыптан аяқ бөлек, қолдар жан-жақтарға, арқаның артында скакалка, денені оңға, солға айландыру.

6. Отырған қалыптан, аяқтардың астында скакалканы өткізіп – бастапқы қалыпқа қайту.

7. Әр түрлі скакалка арқылы секірістер (екеуімен түрткімен, оңда, солда, аяқтан аяққа, ең көп айландыру арқылы, қос шиырумен).

8. Жеңіл жүгіріс, жүріс.

Негізгі бөлім:

I. Әрекеттестік («кіші сегіздік») тактикасын жетілдіру.

1. Жаттығушылар 3 адамнан топтарға бөлінеді және әрекеттестік («кіші сегіздік») орындайды.

Алдын-ала кесілген белгілерге бойынша келесі әрекеттерді орындау:

а) себетке жақындау кейінгі тосқауылдан ойыншымен допты себетке лақтыру;

б) ойыншыға себеттің астына допты беру, тосқауылдан кейін ашылған;

в) себетке шабылды аяқтау тосқауылдан алысқа лақтыру.

2. Топтарда 6 адамнан (үш шабуылшы, үш қорғаушы) белсенді қарсыластықпен «кіші сегіздікті»орындау.

II. Тез арада жарып өткенде және сандық көпшілікте әрекеттестікті оқытудың тактикасын жетілдіру («допты тапсыр және шық», «қиылысу») – 20 мин.

1. Жаттығушылар 3 адамнан топтарға бөлінеді, екі шабуылшы, бір қорғаушы. Алдыңғы сызықтан шабуылшылар, «допты тапсыр және шық» және «қиылысу» әрекеттестіктерін қолдану, қарама-қарсы себетке допты лақтыруға тырысу, бір қорғаушының қарсылығын жеңу. Допты тигізбесе, онда шабуылшы қорғаушымен орындарын ауыстырады.

2. Тура сол, бірақ топтарда 5 адамнан (үш шабуылшы, екі қорғаушы).

III. Айыппұл допты лақтыруды орындау тәсілін жетілдіру.

Әр бір айналысушының доп бар. Мақсат – әр біреуімен себетке тигізу (3 айыппұл лақтыру). Доп лақтырғанан кейін өз бетінше допты жинап алып және допты келесі лақтырғанға дейін басқарып қайтып оралу. Кім тапсырманы бұрын орындады сол жеңеді.

IV. Екпінмен оқу ойыны жылдам жарып өтуді қолданумен.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

Қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) Қозғалыстағы және бір қаплыптағы ЖДЖ

2) Іш бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 10-15 рет аяқтарды сермеп қозғалту;

- "римдік орындықта" 2 дейін 15 кеудені көтеру;

- 10-12 реттен гантельдермен кеудені оң, сол жақтарға бұру.

3) Арқа бұлшықеттері үшін:

- гантельдермен 6-8 реттен алдыға қарай иілу;

- білдекте 10-12 реттен денені жазу;

- гантельдерді көлбеу тарту.

4) Кеуде бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 2 х 10 - 6 реттен гантельдерді жайлап көтеру;

- 45 градус бұрышта жатқан қалыпта гантельдермен 2 х 12 - 8 реттен қолды екі жаққа ашу;

- «Көбелек» тренажерында 2х12 - 8 рет қолдарды қиыстыру;

5) Иілгіштіке және сымбатқа арналған жаттығу.

Бозбалалар

1. Бастапқы қалып – ең бойынша аяқ алшақ. Алдыға қарай еңкейіп, бір қолмен алып, жоғары көтеру. Еденнен гірді көтеріп алып, гірді артқа аяқ, арқаның және аяқтың екпінді қозғалысымен гірді алдыға және жоғары көтеру бас үстінен, қол түзу қалыпта. Жылдам қарқында. 6-8 рет

2. Б.қ. – тура сол. Гірді екі қолмен тұтқасынын қырынан алындар. Гірді үстіге қарай кеудемен көтеру, арқаны иіп артқа қарай иілу. Орташа қарқынмен. 6-8 рет.

3. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен алып және арқаға қою, гір жауырынға қою. Ақырын барлық табанға отырындар. Арқаны тік ұстауға тырысындар, бас түсірмеу керек. 8-10 рет.

4. Б.қ. – еденге отырырындар, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді аяқтардың арасында қойындар. Екі қолмен тұтқасынын қырынан көтеріндер, оны астымен үстіге қарай көтер, қолды түзу ұстап. Ақырын қарқында.10-12 рет.

5. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен астын төменге қаратып көтеру. Асықпай қолдарды бүгіп, гірді астыға қарай қаратып кеудеге тарту. Денені тік ұстап. 8-10 рет.

6. Гір арнаулы тартқышта басқа іледі. Б.қ. – аяқтар алшақ, қолдар белде. Асықпай басты көтеру және түсіру, дененің қалпын өзгертпей. 8-10 рет.

7. Б.қ. – еденге отырырып, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді арқаға қойып, екі қолмен ұстап тұру. Асықпай алдыға қарай еңкею. 6-8 рет.

8. Б.қ. – аяқтар бірге. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Иіліп, кезек-кезек сол және оң аяқты бүгу. Орташа қарқында. 8-10 рет әр бір аяқта.

9. Б.қ. – аяқтарды түзу қойып арқада жату. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Қолды иіп, гірді кеудеге қарай тарту. 8-10 рет.

10. Б.қ. – аяқ алшақ, отырып бір қолмен гірді тұтқасынан үстіге қарай тарту. Гірді тұтқасынан айналдыру және 2-3 сек. Оны осы қалыпта ұстап тұру; бос қолмен тізеге тірелуге болады. Орташа қарқын. 14-16 рет.

г) жүзу: арқада крольмен жүзудегі аяқ қозғалысының тәсілін үйрету.

Арқада сырғу кейінгі аяқ қозғалыстарымен

Бастапқы қалып кез келген арқада жасалатын жаттығу үшін – дене түзулету, қолдар бастын артында созылған, желке суда, назар нақты жоғарыға оқталған.

1. Арқада жатып, қолдары денеге қысып. Аяқтармен кезектескен қозғалыстар жасау.

2. Сырғу, бір уақытта екі қолмен есу, қолдар денеге қысылған. Аяқтармен кезектескен қозғалыстар жасау.

3. Тура сол, бірақ сол (оң) қолмен есу.

4. Тура сол, бірақ қолдар бас артында созылған.
18 – Апта

35 -36. Тандалған спорт түрлерінің тәсілдерін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: жұпты ойынның қозғалыс әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

1. Допты әр түрлі бағыттан қабылдау және сәйкес әдіспен бұру. орташа күшті шабуыл соққысын орындау және шабуыл соққысынын күшін бір қалыпқа келтіре алу.

2. Екпінді шабуыл соққысын байланыстыру арқылы тордын жанындағы жақын аймаққа допты беруді орындауды үйрену.

3. Қарсыластың бастапқы қалыпын өзгертуі және жылдам шабуыл жасау үшін сәттіне жету мақсатында сол жақтан тіректі орындау.

4. Қортынды шабуыл соққысын жасау үшін қиылыс соққысымен қарсыласын ынғайсыз позицияға орналасуға мәжбүр ету.

5. Қиылыс топтамасы + жазып ұру + шабуыл соққысы

6.  Жазып ұрудың топтамасынан кейін қортынды шабуыл соққысын орындауға сәтті тандау.

7. Комбинация; жазу, қию, жоғарыдан беру, комбинация кезінде қортынды соққы үшін сәтті тандау.

8.  Бағыттын өзгеруі және допты айналдыру + қарсы шабуыл + қортынды соққы арқылы бастаманы тартып алу.

б) баскетбол: қорғаныста ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

Мақсаттары:

1. Допты арқа жақтан бір қолмен беру тәсілін жетілдіру.

2. Доптың орташа арақашықтықтан күрделендірілген шарттарда себетке лақтыру тәсілін жетілдіру.

3. 2—I—2 аймақтық қорғалу жүйесіне үйрету. Құрал-жабдық – баскетбол доптары.

Дайындық бөлімі.

Сабақты ұйымдастыру. Қолдарда допты ұстап жүру: доп алдыда, арқа артында, пяқ ұшында – допты жоғарыға оң (сол) қолда; өкшеде, допты екі қолмен баста ұстап тұру; жартылай отыру – доп алдыда.

Қолдарда допты ұстап жүгіру (әдеттегі, қырмен алдыға, арқамен алдыға, допты екі қолмен лақтыру және ұстау, бір қолмен кезек-кезек оң немесе сол қолмен, арқаның артынан екеуімен, секірістермен байланыстырып допты лақырып және ұстау).

Баскетболдың добымен жалпы дамытушылық жаттығулар:

1. Қолдармен артққа серпілу, доп жоғарыда.

2. Түзу қолдармен жан жаққа серпілу, допты қолдан қолға тапсыру.

3. Доп алдыда, аяқтар алшақ. Денені және қолдарды оңға,солға айландыру.

4. Алдыға қарай иілу, допты аяқ ұшына тигізу.

5. Шет жақтарға иілу, допты бас үстінен ұстау.

6. Қолдармен артққа серпілу, доп арқанын артында.

7. Допты оң жақтан (сол жақтан) еденге тигізіп отырып тұру . Доппен ішінара дененің айналасында айландыру, оның қолдан қолға лақтырып.

9. Бір уақытта доптың жүргізумен толық отырған қалыпта секіру.

10. Жеңіл жүгіріс.

Негізгі бөлім.

I. Допты арқа жақтан бір қолмен беру тәсілін жетілдіру.

1. Айналысушылар тең жұптарға бөлінеді бір біріне қырынан тұрады, беттері әртүрлі бағытта. Доптың бір қолмен арқаның артынан қолдан қолға беру. Біреуі оң қолмен орындайды, екіншісі сол жақпен, сосын керісінше.

2. Допты арқаның артынан екі метр арақашықтықтан қабырғаға лақтыруды орындау. Бірте-бірте арақашықтық ұлғаяды.

3. Жұппен арқаның артынан бір қолмен допты беру. Бірте-бірте арақашықтық ұлғаяды. Жаттығу орында орындалады, сосын адымдық қозғалыстармен, жүгірумен.

II. Доптың орташа арақашықтықтан күрделендірілген шарттарда себетке лақтыру тәсілін жетілдіру.

1. Жаттығу 5 адамнан құралған топтармен орындалады (үш шабуылшылар, екі қорғаушылар).

Шабуылшы бір бірінен 3-4 м арақашықтықта орналасады және бір бірінен допты береді, допты себетке лақтыруды орындауға тырысады. Қорғаушылар қозғалыста жүріп, оларға белсенді қарсы әрекетті жасайды. Шабуылшы қорғаншымен добы қағылған немесе үш рет қатарынан сәтсіз доп лақтырса, қорғаушының орынына ауысады, ал қорғаушы шабуылға ауысады.

2. 
   Тура сол, тек шабуылшылар төртеу, ал қорғаншылар үшеу, сосын сәйкесінше бес және төрт.
   

III. 2—I—2 аймақтық қорғалу жүйесіне үйрету.

1. Жаттығушылар сәйкесінше 2—1—2 аймақтық қорғалу жүйесінде орналасады және оқытушының белгісі бойынша артқа, солға, оңға, алдыға қарай ауысуды өзара орналасуды және арақашықтықты сақтай отырып орындайды.

2. Бастапқы қалып тура сол, бірақ басқа бес жаттығушылар, шабуылшы рөлін атқарады, бір бірінен әр түрлі бағытта допты береді. Қорғаушылар, доп соңынан қозғалады, сәйкесінше орналасуды сақтап қалуға тырысады.

3. Тура сол, кейбір шабуылшы орталық ойыншының орына ауыстырылады. Қорғаншылар доп алып кетуге тырысады. Егер олардың осы қолынан келсе, онда командалардың рөлдері ауысады.

4. Бір себетке 5x5 ойыны, 2—1—2 аймақтық қорғалу жүйесін қолданып.

IV. Айыппұл лақтыруды орындау тәсілін жетілдіру — 5 мин.

V. Оқу ойыны 2—1—2 аймақтық қорғалу жүйесін қолдану мақсатмен.

Қортынды бөлім.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

Қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) Асықпай жүгіру 10-15 мин.

2) Қозғалыстағы және бір қаплыптағы ЖДЖ

3) Іш бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта аяқтарды сермеп қозғалту;

- аяқты көтеру 10-15 рет х 2 қайталау;

- денені оң, сол жақтарға бұру.

4) дельта тәріздес бұлшықеттер дамуы:

- 6-8 рет кеудеден гантелді жайлап көтеру;

- 6-8 рет бас жақтан гантелді жайлап көтеру;

- 6-8 рет иектен гантелді жайлап көтеру;

Арқа бұлшықеттерінің дамуы:

- гантельдермен 6-8 реттен алдыға қарай иілу;

- білдекте 10-12 реттен денені жазу;

5) Иілгіштіке және сымбатқа арналған жаттығу

Бозбалалар

Арқа

3х шаршағанға дейін турникте тарту

2х6-8 көлденен штанганың тарту

2х5-6 қатты тарту

Трицепс

Жатқан қалыпта гантельтермен 2х2-12 экстензия

Баумен блокта астыға қарай 2х8-12 жайлап көтеру

Қарама-қарсы артпен астыға қарай 2х8-12 жайлап көтеру

г) жүзу: арқада крольмен жүзу кезіндегі қол қозғалысы мен дем алу тәсілін оқыту мен жетілдіру.

1. Бүгілген қалыптан суға сүңгу. 5—6 рет.

2. Кез келген әдіспен үлкен арақашықтықта жүзіп өту мүмкін.

3. Кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде аяқтардың қозғалыстары, борттике қолдармен 2 мин тірелу. Үзілістерде – суға дем шығару.

4. Аяқ көмегімен (тақтайшамен) кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде - дем алу еркін және суға дем шығару. 2 х 25 м.

5. Кролда қолдар қозғалыстармен дем алу байланыстыру (тұрып және су түбінен жүру). 2 мин.

6. Қолдар көмегі арқылы кроль тәсілінде жүзу кезінде дем алу және аяқтардың арасындағы қозғалыстардың келісімленгендігі. 2 х 25 м.
19 - Апта

37 - 38. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: шабуылдағы ойынның әдіс - тәсілдері, оқу ойыны;

1. Допты өз қалауынша беру + қарама-қарсы соққы + 1/2 үстелден сол жақтан қарама-қарсы соққы.

2. Допты өз қалауынша беру + сол жақ тірекке қарсы оң жақтан шабуыл соққысы 1/2 үстелден

3. Допты өз қалауынша беру + қортынды соққы.

4. Бағыт бойынша допты беру + «үшбұрыш» ойыны.

5. Еркін қарқынды допты беру + тірек + жазу + 1/2 және 2/3 үстелдерінде қортынды шабуыл.

6. Шабуылшы соққына қарсы 2/3 үстеліне қиылыспен ойын.

7. Жазу + 2/3 үстелінде қортынды соққы.

8. Оқу ойыны.

б) волейбол: допты қабылдау мен тапсыру тәсілін оқыту мен жетілдіру, оқу ойыны;

1. Кәдімгідей жүріс, ауқымды түзу қозғалыстар және иілген қолдармен, серіппелі және алдыға қарай ұмтылу қозғалыстарымен қолдарды артқа апару, саусақтарды жұдырыққа жұмылдыру.

2. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (орында және қозғалыста) иықтарды жоғарыға-төмен, алдыға, артқа қозғалту, иықтармен ауқымның қозғалыстар.

3. Қолды білек буындарда бүгу және жазу және білекпен ауқымды қозғалыстар жасау, қол саусақтарын қиылысқан және түйіскен қалыпқа алдыға, жан-жақтарға, жоғарыға әр түрлі қозғалыстармен тіркескен (жүріс, жылжымалы жүріс).

4. Жоғарғы және төменгі стартан 10-20 м жүгіру бет жақпен алдыға, қырмен алдыға, арқамен алдыға, иілген аяқтарда жылдам қозғалу. Тура сол, бірақ жылжымалы қадамдармен қозғалу оң және сол жақ қырмен алдыға, бет жақпен алдыға, арқамен алдыға, екі адымдап және алдыға қарай ұмтылу.

5. Алаңың аймағы жағалай жүгу. Белгіге бойынша бағананың соңғы тұрған қадамдарын жылдамдатады және бағананы азып өтеді, алдыға қарай жүгіреді. Сосын келесісі озып өтуді бастайды және т. б. Жүгіруден басқа озып өтуде басқада қозғалыстын әдістері қолданылады.

6. Қабырғаның таянып тұрып, бір уақытта және кезектескен қолдың бүгу және жазу білектік буындарды мейлінше сырт жаққа бүгу (алақандар қабырғада саусақтармен жоғарыға қарай орналасады, жан-жақтарға, төмен, саусақтар бірге немесе бөліп қою, қабырғадан арақашықтық ақырындап ұлғаяды). Тура сол, бірақ қабырға саусақтармен сүйену.

7. Әр түрлі бастапқы қалыптардан қолдар бас артында, саусақтар тіркескен, қолдармен басып, басты алдыға ию, мойын бұлшықет кернеуінен қарсылық көрсетіп; басты көтеру және оны артқа ию, қолдармен қарсылық көрсетіп.

8. Жауырында тұрған қалыптан түзу аяқтармен әр түрлі бағытқа алдыға, артқа қозғалыстар жасау; бір уақытта және кезек-кезек тіземен маңдайға тигенше дейін аяқтарды бүгу.

9. Бір аяқта тұрып, екіншісі алдыда, өкшені бүгу және жазу, өкшемен ішке және сыртқа ауқымды қозғалыстар жасау; Тура сол бір уақытта қолдың саусақтарын қиылыстырып және жазу, қолдардың ауқымды қозғалыстары.

10. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (бір және екі аяқ тұрып, иілген аяқтарда алдыға қарай ұмтылуда) аяқ ұшында тербелісте серіппілу.

Негізгі бөлім:

I. Екі қолмен жоғарыдан және төменнен допты ұстап алу әдісінің дағдысының жетілдіру

1. Тор арқылы соққыдан жоғарыдан және төменнен допты ұстап алу әдісі.

Соққыны оқытушы орындайды, тіреуде тұрып, немесе оның көмекшісі.

2. Доппен "жонглерлеу" – допты екі қолмен жоғарыға төменге үздіксіз қайтара соғу.

П. Жоғарыға тік беруді үйрету

1. Сабақта толтырылған доппен жаттығу

2. Доптың қабырғаға лақтыру және ұстап алу.

3. Алаң аймағында допты тор арқылы беру. Айналысушылар, кімге жоғарғы түзу беру қиын беріледі, мынадай жаттығу орындай алады: теннистік немесе кішкентай резеңке доптың беруі, допты беру, ұстаушыда орналасқан.

III. Түзу шабылдау соққысына үйрету

1. Жаттығу 1 және 2. алдыңғы сабақтарда.

2. 2 аймақтан 1 аймаққа бағытталған соққы екі лақтыру 3 аймақтан. 3 аймаққа доп 2 және 6 аймақтан жіберіледі.

IV. Волейболда оқу ойыны

Торды ойынның барысында төменірек қоюға болады, бұл ойынның ережелерімен қарастырылған. Шабуылшы соққы тек қана жақсы екінші лақтырудан орындалады. Жоғарғы түзу беруді, оның жақсы меңгерген волейболшыларға рұқсат ету болады.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) Қозғалыстағы және бір қаплыптағы ЖДЖ

2) Іш бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 10-15 рет аяқтарды сермеп қозғалту;

- "римдік орындықта" 2 дейін 15 кеудені көтеру;

- 10-12 реттен гантельдермен кеудені оң, сол жақтарға бұру.

3) Арқа бұлшықеттері үшін:

- гантельдермен 6-8 реттен алдыға қарай иілу;

- білдекте 10-12 реттен денені жазу;

- гантельдерді көлбеу тарту.

4) Кеуде бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 2 х 10 - 6 реттен гантельдерді жайлап көтеру;

- 45 градус бұрышта жатқан қалыпта гантельдермен 2 х 12 - 8 реттен қолды екі жаққа ашу;

- «Көбелек» тренажерында 2х12 - 8 рет қолдарды қиыстыру;

5) Иілгіштіке және сымбатқа жаттығу.

Бозбалалар

Көлбеу орындықта жатып жайлап көтеру.
Көлбеу орындықта жатып гантелді жайлап көтеру.
Брусьтарда отжимания жалпақ артпен.

Кеуде Орындықта көлбеу жатып жайлап көтеру 4х6-8
(әр бір жақындағанын соңына екеу қосылады жылдамтылады )
Брусьтарда тартылу жалпақ негатипен тірекпен 2х6-8
(үлкен салмақты пайдалану дұрыс болады, бір рет қайталау үшін)
Жатқан қалыпта жартылай 2х5-6 жайлап көтеру
(Бір қайталаудан көп жасау үшін үлкен салмақ пайдалану!)

Кросовер 1х10-12

(Әр бір жақындағанын соңына 2 жылдамтылуды пайдалану).
Иық Қолдарды көлбеу 3х6, 12,20 ажырату (Трисет)

Иекті төменгі блокта 1х15-20 жартылай тарту

(Салмақты пайдалану, сендер дұрыс орындап небәрі 4-5 қайталай аласындар)

г) жүзу: арқада крольмен толық координацияда жүзу тәсілін оқыту мен жетілдіру. Арқада жүзу кезіндегі бұрылыс, бастау тәсілі.

1. Бүгілген қалыптан суға сүңгу. 5—6 рет.

2. Кез келген әдіспен үлкен арақашықтықта жүзіп өту мүмкін.

3. Кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде аяқтардың қозғалыстары, борттике қолдармен 2 мин тірелу. Үзілістерде – суға дем шығару.

4. Аяқ көмегімен (тақтайшамен) кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде - еркін тыныстану және суға дем шығару. 2 х 25 м.

5. Кролда қолдар қозғалыстармен дем алу байланыстыру (тұрып және су түбінен жүру). 2 мин.

6. Қолдар көмегі арқылы кроль тәсілінде жүзу кезінде дем алу және аяқтардың арасындағы қозғалыстардың келісімленгендігі. 2 х 25 м.

7. Толық координацияда крольмен жүзудің топтамасының бөлігін орныдау, оны демді ішке тартумен алмастырады. 6 х 8-10 м.

8. Судан старт жасау. Қолдармен бортикқа немесе старттық тұтқаларды ұсталу, аяқтарды айналмалы қалқанына салу және топтасққан топтын қалпын қабылдау. Осы қалыптан бір уақытта қолдармен алдыға сермеп аяқтармен итерілу, иіліп арқада сырғу орындау кейін кезекті кроль тәсілінде аяқтарды қозғалыстар орындау. 4-5 рет.

9. Судан старт орындау және арқада үлкен арақашықтықта жүзіп өту.

Қортынды нормативтерді тапсыру.
20 - Апта

39-40. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: қорғаныста ойынның әдіс - тәсілдері, оқу ойыны;

1. Допты өз қалауынша беру + қарама-қарсы соққы + 1/2 үстелден сол жақтан қарама-қарсы соққы.

2. Допты өз қалауынша беру + сол жақ тірекке қарсы оң жақтан шабуыл соққысы 1/2 үстелден

3. Допты өз қалауынша беру + қортынды соққы.

4. Бағыт бойынша допты беру + «үшбұрыш» ойыны.

5. Еркін қарқынды допты беру + тірек + жазу + 1/2 және 2/3 үстелдерінде қортынды шабуыл.

6. Шабуылшы соққына қарсы 2/3 үстеліне қиылыспен ойын.

7. Жазу + 2/3 үстелінде қортынды соққы.

8. Оқу ойыны

б) волейбол: допты қабылдау мен тапсыру тәсілін жетілдіру, допты беру тәсілі, оқу ойыны;

Сөлемдесу, сабақтың мақсатының хабарлау. Қарапайым жүріс, аяқ ұшында, жартылай отырған қалыпта. Тапсырманың белгі бойынша орындау, екі қолмен допты бергендей сынайтаныту және аялдау, жоғарыға екі аяқпен серпіліп секіру.

1. Бағытты өзгертумен жүгіру (бағаналапды аяналып жүгіру, толтырылған доптармен немесе жаттығушылар саптық бағана бойынша қозғалады).

2. Аяқтарды алшақ қою қалыптан, қолдар арқаның артында, саусақтарды бірге қиыстыру, түзу қол артқа сермеу: тура сол, бірақ аяқ ұшына тұру, отырп тұру.

3. Әр түрлі бастапқы қалыптардан, орында және қозғалыста (отырғанда, жүгіргенде) тез түзу қолдарды алдыға қарай қиыстыру түйіскен қалыпқа дейін және олар жан-жақтара ажырату, артқа қарай серіпіліс қозғалыс жасау.

4. Әр түрлі бастапқы қалыптардан алдыға қарай иілу, артқа, жан-жақтарға; денені айналдыру, аяқтарды бірге қоспай; бұрылыстармен иілу.

5. Аяқтарды иілген отырғанда, түзу қолдармен артқа сүйену, қолды және аяқты орыннан қозғалпай, иілу, жамбасты жоғарыға көтеру.

6. Тұрып, аяқтар алшақ, қолдар алдыға – сыртқа қарай, оң аяқтың сермеп сол қолқа аяқ ұшын тигізу, тура сол сол аяқпен оң жаққа; тура сол қиылысқан аяқтармен кезектескен адыммен жүру; тура сол тірелген аяқта секіру; тура сол аяқтың астында алаққанды шапалақтау.

7. Бастапқы қалып алдыға ұмтылу, қолдар әр түрлі бастапқы қалыптарда, иілген аяқтарда отырып тұрып серіппілу.

8. Отырып таянған қалыптан, алдыға-жоғарыға иілу, таянып жату қалпына ауысу (еденге қолдарының жанасқанда қолдар бүгу).

9. Қолдарда алдыға қарай қозғалу, аяқтарды серіктес жіліншіктабан буындарды ұстап тұрады.

10. Білекті (өзіне қарай) сырт жаққа бүгу және жазу, толтырылған допты екі қолмен бетке қарай ұстап тұрып (волейболда доптың жоғарыға берудің қозғалыс ақырғы кезеңді елестетеді).

11. Әр түрлі ауыспалы қозғалыстар допты лақтырумен және толтырылған допты ұстап алумен байланыстырлған. Осындай жаттығулар физикалық сапаның дамуымен қатарлас кейінгі волейбол добымен тапсырманың меңгерудіжеңілдетеді, көбінесе, волейболшының әр түрлі қозғалыстарының ауысуына байланысты. Ойыншының 6—3—4 аймақтарында орналастыру; 6—3—2. Лақтыруды бағыттау бұл ретте 6 аймақтан 3 аймаққа, 3 аймақтан 4 аймаққа, 4 аймақтан 6 аймаққа. Лақтырғанан кейін ойыншылар қайда өздері допты лақтырды сол бағанаға ауысады.

12. 20-30 м жүгіруді жетілдіру, сонымен қатар басқада әдістермен жылдамдыққа (уақытқа) қозғалу.

I. Қозғалудың дағдысын жетілдіру

1. Жұптарда, бір бірінің қолдарынан ұстау, әр түрлі бағыттарда жылжымалы қадамдармен қозғалу. Жүргізуші бағытты көрсеттеді (екіден бірі).

2. «Салка» ойыны – қатты иілген аяқтарда жылжымалы қадамдармен қозғалу.

3. Алдыңғы сызықтан торға қарай қозғалу, екі қолмен жоғарыдан алуды әдісін тоқтату мен бергендей сынай таныту. Тордан алдыңғы сызыққа жүгіру, тоқтату мен жоғарыдан бергендей сынай таныту. Тура сол, бірақ 1 кг салмақтағы толтырылған допты лақтыру.

4. 5 (1) аймақтан алдыңғы сызықты жағалай 6 аймаққа жүгіру, тоқтау және торға қарай айналу орташа және аласа тіреуден. Тура сол, бірақ толтырылған допты 3 аймаққа лақтырумен.

5. Толтырылған допты ұстап алу, айналысушыдан әр түрлі арақашықтыққа лақтырамыз, арақашықтыққа сәйкес доптың түсу нүктесіне дейін қозғалудың әдісі тандалады (қос адым, жылжымалы қадамдар немесе жүгіріс).

6. Эстафета. Алдыда тұратын ойыншы қолдарында толтырылған допты ұстайды. Ол белгі бойынша иіліп алдыға қарай айналуды орындайды, торға дейін жүгіріп жетеді және бет жақтан екі қолмен допты тор үстінен лақтырады, ал өзі оның астында жүгіріп өтеді, допты ұстап алып және гимнастикалық орындыққа қарай жүгіреді, тура солай допты қайдан жоғарыға лақтырады, ал өзі орындық арқылы секіріп өтіп және допты ұстайды. Тура соны қайтар жолда орындау қажет, айналғанан кейін доп келесі ойынды екі ойыншыға беріледі, ол өз ретімен ойынды жалғастырады.

II. Жоғару беруді үйрету

1. Допты жоғарыға беру қабыр (қалқан) лақтыру биігін және қабырғадан арақашықтықты өзгертумен, жылжымалы қадаммен қабырғаны жағалай қозғалу.

2. Доп еденнен секіріп түскенен кейін қабырға лақтыру.

3. Бетпен қабырғаға қарай тұру, өз алдынан беру, 180° айналу және өз алдынан беру, арқамен қабырғаға тұрып, тағы да айналу және т.б.

4. Допты жоғарыға беру, нұсқаушымен кейін алдын ала алдыға, оңға және солға қозғалғанан кейін жіберілген.

5. Айналысушылар 36 суретте көрсетілген сияқты тұрады. Нұсқаушы допты алдыға береді, айналысушылар алдыға қарай жүгіреді, қос адыммен тоқтайды,

бетпен нұсқаушыға қарай бұрылады және жоғарыға беруді бағыттайды допты оған қайтарып лақтырады. Нұсқаушы допты 6 аймақтың алдыңғы сызығына жібереді, оқушылар 5 мен 1 аймақтардан допқа шығады, нұсқаушылар допты әр түрлі бұрыштарда торға 3 мен 2 аймақтар арқылы жібереді, айналысушылар торға шығады және екінші лақтыруды торды жағалай орындайды.

III. «Волейболистердің допты беру» ойыны.

Допты түзу лақтыруды үйрету.

1. 1 кг салмақтағы толтырылған доптың тор үстінен лақтыру (тордың төменгі жағы бекітілді) жұппен төменен бір қолмен. Лақтырғанан кейін артта тұрған аяқпен алдыға қарай адым жасалады. ойыншылармен кезек-кезек бір жақтан лақтыру орындалады, сосын келесі жақпен.

2. Теннистік доптың тор үстінен төменгі түзу беру

3. Допты төменгі түзу беруі, ұстағышта орнатылған.

4. Төменгі беріс қабырға және атып кет- доптың әдісіне.

5. Алдыңғы сызықтан торды үстінен төменгі түзу беру.

Айналысушылардың назарын аудару, соққы тек түзу қолмен орындалсын, доп бойынша соққының нүктесі жоғары болуға керекке. Егер артта тұрған аяқ соққы кезінде артқа-жоғарыға көтерілсе қателік болып есептеледі.

IV. Волейболға дайындаушы ойын. Ойын «Тор арқылы екі доп» ("Пионербол" ойынына негізделген).

Ойынға екі команда қатысады 6 адамнан. Ойыншының орналасуы волейболда сияқты. Ұпай алғанан кейін ойыншылар ауысуды жасайды, беруді ұтқанан кейінде. Сосын доп жоғарғы берілістен кейін ойынға енгізіледі.

Ойынның шарттары тағыда көбірек волейболға жақындайды, егер доп тор арқылы екі жанасумен лақтырса.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

Дайындық бөлімі:

Б.қ. – аяқ алшақ, қолдар төменге, білекті құлыптау:

1 – аяқ ұшына тұру, қолдар жоғарыға, алақанды сыртқа шығару;

2 – барлық табанға түсу және оң аяққа отырып тұру, бірет солға иілу;

3 – солға бұрылып қолды астыға түсіру;

4 – б.қ.

Тура сол басқа жаққа.

• 
  Б.қ. – тұрып:
  

1 – оң жақ аяқтың ұшына солға қиылыстырып салу, қолдарды өз алдына қиылыстыру;

2 – оң жақпен адым жасау, қолдар жан-жақтарға, сол қол жаққа тартылу;

3 – оң қол жаққа тартылу;

4 – үшінші есепте.

Тура сол басқа жаққа.

• 
  Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек, қолдар жан-жақтарға:
  

1 - оң жаққа айладырумен оң аяқтың аяқ ұшын алдыға бүгу, көлденең алдыға иілу, қолдар алдыда;

2 – б.қ.;

3 – отырып тұрып оң жаққа иілу, сол қолды арқанын артына шынтақпен жоғары бүгу, ал оң қолды – шынтақпен төмен;

4 – б.қ.

Тура сол басқа жаққа.

• 
  Б.қ. – аяқ ұшында тұрып:
  

1 - сол аяқты бүгіп және оңды өкшеге түсіріп, сол тізені оң жаққа бұру, денені және сәл иілген қолдарды солға бұру;

1 – б.қ.;

3 – есепті 1 басқа жаққа қайталау;

4 – б.қ.

• 
  Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек, қолдар белде:
  

1 – аяқ ұшына көтерілу, сәл тізені бүгу;

2 – өкшелерді солға бұру, оларды еденге түсіру, тізені түзулету;

3 – аяқ ұшына көтерілу, сәл тізені бүгу;

4 – өкшелерді оңға бұру, б.қ. қайту;

Тура сол басқа жаққа.

• 
  Жүгіріс және түрлі нұсқаларда секірістер.
  

Негізгі бөлім

Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек, қолдар белде.

1 - оңға айналдырумен басты артқа қарай еңкейту, шынтақтарды артқа жіберу, бүгілу;

2 - б.қ. қайту, басты алдыға қарай еңкейту, шынтақтарды алдыға шығару.

Тура сол басқа жаққа.

• 
  Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек.
  

1 - оң жақ аяқтты бүгу, аяқ ұшына көтеру, оң жақ иықты көтеру (онымен құлаққа тартылу);

2 – б.қ.;

3 - 4 – 1-2 есепті қайталау;

5 - оң жақ аяқтты бүгу, аяқ ұшына көтеру, оң жақ иықты жоғарыға;

6 – б.қ.;

7 - 8 – 5-6 есепті қайталау.

Тура сол басқа аяқпен басқа жаққа.

• 
  Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек, қолдар алдыға, алақан бірге.
  

1 - оң аяқты бүгіп, дененің солға айналдыру, қолдар алақандармен өзіне қарай иілген, қозғалыстарды төмен жалғастырып, оларды алдыға қарай түзулетіп;

2 - б.қ. қайту, қолдармен алдыға қарай иілу;

3 - 4 – тура сол басқа жаққа.

• 
  Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек.
  

1 – оңға айналдырумен көлденең алдыға иілу, қолдар алдыды;

2 - серіппелі 1 есепті қайталау;

3 - 4 – еденді саусақтармен жанасқанша дейін еңкею, қолды ауыстыру және денені доға бойынша алдыға, солға, және б.қ.

Тура сол басқа жаққа.

• 
  Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек, қолдарды иыққа.
  

1 – денені оң жаққа ию, қолдарды оңға көлденең түзелету;

2 – б.қ.;

3 - жартылай отырып тұрып 1 есепті қайталау, тізені шет жақтарға;

4 – б.қ.;

5 – солға 1 есепті қайталау;

6 – б.қ.;

7 – оңға 1 есепті қайталау;

8 – б.қ.;

Тура сол басқа жақпен бастау.

• 
  Б.қ. – тұрып, аяқтар бөлек, сол қол шет жаққа, оң - арқаның артына.
  

1 – сол қолды жоғарыға және төменге көтеру, денені оңға еңкейту, қол бас артында көлденең;

2 – сол қолды төмен түсіріп және оны жан-жақты қозғалту, солға денені еңкейту, қол көлденең;

3 – оң жаққа айналумен оң аяққа отыру, көлденең алдыға иілу, қолдар алдыда, түзу қолдарды арқаның артына біріктіру, иілу;

4 - серіппелі 3 есепті қайталау;

Тура сол басқа жақпен иілуді бастау.

• 
  Б.қ. – тұрып.
  

1 - 2 - сол аяқпен алдыға қадам жасау;

3 - 4 - сол жақ аяқта жартылай отырып тұрып оң жақты алдыға сермеу;

5 - 7 - оң аяқпен үш артқа қадам жасау;

8 – б.қ.;

Тура сол басқа аяқпен.

• 
  Б.қ. – аяқтар бөлек жартылай отырып тұру, тізе шет жаққа, қолдардар жамбаста.
  

1 – жамбасты оң жаққа шығару, оң аяқты аяқ ұшына;

2 - оң аяқты өкшеге түсіру, жамбасты сол жаққа шығару, сол аяқты аяқ ұшына;

3 - 4 – 1есепті қайталау.

• 
  Тура сол басқа аяқпен.
  
• 
  Б.қ. – аяқтар бөлек жартылай отырып тұру, тізе шет жаққа, қолдардар жамбаста.
  

1 - аяқтың қалыпын ауыстырмай, тізені біріктіру;

2 – б.қ.;

3 - бой түземей, аяқ ұшына көтерілу тізе шет жаққа;

4 – б.қ.

Жүгіріс және секірістер. Әр түрлі көріністердегі секірістер орындалады.

Бозбалалар

1. Бастапқы қалып – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен алып және оны кеудеге көтеріп, гірді жоғары көтеру. Асықпай гирьді екі қолмен көтеріп, гір жоғары әрқашан көтеріліп тұру керек. Қайталау 3-6 рет.

2. Б.қ. – ең бойынша аяқ алшақ. Гірді екі қолмен алып және арқаға қою, гірдің денесі жауырында жаттатындай. Ақырын алдыға еңкейю, арқаны бүкпей. Аяқтар тік, иілгенде жамбас артқа шегінеді, бас түсірмеу керек. Қайталау 4-7 рет.

3. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен кеудеге денемен жоғары алу. Терең барлық табанға отыру, денені бірет алға ию, басты тік ұстау. Ақырын қарқында. Қайталау 5-8 рет.

4. Б.қ. – тура сол. Гірді екі қолмен тұтқасынан көтеру. Гірді еденнен көтеріңкіреп, онымен аяқтардың арасынан сілтеп, қарқынмен арқаны түзету, түзу қолдармен оны жоғары бастан лақтыру. Бұл ретте жартылай отыруға болады. Жылдам қарқында. Қайталау 6-12 рет.

5. Б.қ. – тура сол. Гірді екі қолмен тұтқасынан көтеру. Арқа мен денені түзулетіп, қолды иіп және гірді иыққа алындар, сосын ақырын оны еденге қоясын. Қайталау 7-10 рет.

6. Б.қ. – тура сол. Гір арнаулы тартқышта басқа асысады. Аяқтар алшақ. Қолдармен тізеге тіреліп, мойынды және денені бүгіп және түзулеп, гірді еденге қойып және тағы да жоғары көтеріп. Ақырын қарқында. Қайталау 3-9 рет.

7. Б.қ. – ең бойынша аяқ алшақ. Гірді екі қолмен тұтқасынан көтеру, астымен жоғары қарай. Арқаның және қолдың екпінді қозғалысымен жоғары гірді көтеру бас үстінен гірдің денесінің төмен. Гір жоғары еденге перпендикуляр көтерілу керек және сіздің кеуденізге жақындатуға тырысу керек. Гірді асықпай түсірініз, аяқты және денені бүгіп. Қайталау 3-9 рет.

8. Б.қ. – аяқтар бірге. Гір бір қолмен алып және оны жамбасқа сал. Аяқты бүгіп, тізені жоғары көтеріндер, гір жамбаста тұрдындай етіп. Гірді аяқтардың күшімен ғана көтеруге тырысындар, гірді жамбаста қолмен ұстап тұрып. Қайталау 6-8 рет әр бір аяқта.

9. Еденге отырырындар, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді аяқтардың арасында қойындар және оны екі қолмен тұтқасынан көтеріндер. Қолдарды бүгіп, гірді кеудеге денемен жоғары қарай қой және денені біресе оңға, біресе солға бұр. Аяқты жылжытпай. Ақырын қарқында.Қайталау 5-8 рет.

10. Б.қ. – тура сол, алғашқы жаттығудағыдай. Гірді екі қолмен тұтқасынан көтеріндер. Гірді астымен жоғарыға аудар, тұтқасына қойып және оны 2-3 секундта осы қалыпта ұстап тұру керек. Орташа қарқында. Қайталау 8-14 рет.

г) жүзу: жүзу тәсілін жетілдіру

1. Баспен төмен қарай суға құлдырауды және секірісті орындау. 2-4 рет.

2. Старттық секіріс. Борттың жиегіне тұру, оны аяқ саусақтарының басмен ұстап алу, аяқтарды тізеде бүгу және малтушының старттық қалпын қабылдау. Бір уақытта қолдарды сермеумен аяқтармен итерілу және суға секірісті орындау. 3-4 рет.

3. Кеудеде және арқада крольмен жүзудің топтамасының бөлігін жылдам қарқында жүзіп өту. 8—10 х 12 м.

4. Аяқ көмегімен (тақтайшада) кеудеде крольмен жүзу. 2 х 25 м.

5. Крольда тынысалу мен қолдардың қозғалыстар келісілімділігі (тұрып және су түбінен қозғалып). 2 мин.

6. Кеудеде крольмен қолдар көмегі арқылы аяқтардың арасындағы демеу жасау жүзу. 2 х 25 м.

7. Толық координацияда крольмен жүзудің топтамасының үзіндісін орындау, оны демді ішке тартумен алмастырып. 6 х 10—12 м.

8. Аяқтардың көмегі арқылы арқада крольмен жүзу. 2 х 25 м.

9. Судан старт орындау және арқада крольмен үлкен арақашықтық жүзіп өту мүмкін.

10. Судағы ойын және ойын-сауықтар, суға секірістер.

Әдістемелік нұсқаулар. Старттық секірісті орындау кезінде тырысу керек: жоғарыға емес, алдыға қарай секіруге; секірістен кейін суға терең сүңгімеуге; секірістен кейін пайда болатын серпінді пайдаланып су ішіне ары қарай сырғу.

Қортынды нормативтерді тапсыру.
21 – Апта

41-42. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: ойынның әдіс - тәсілі, оқу ойыны;

1. Допты әр түрлі бағыттан қабылдау және сәйкес әдіспен айналдыру. Орташа күшті шабуыл соққысын орындау және шабуыл соққысынын күшін бір қалыпқа келтіре алу.

2. Екпінді шабуыл соққысын байланыстыру арқылы тордын жанындағы жақын аймаққа допты беруді орындауды үйрену.

3. Қарсыластың бастапқы қалыпын жиі өзгертуі және жылдам шабуыл жасау үшін сәттіне жету мақсатында сол жақтан тіректі орындау.

4. Қортынды шабуыл соққысын жасау үшін қиылыс соққысымен қарсыласын ынғайсыз позицияға орналасуға мәжбүр ету.

5. Қиылыс топтамасы + жазып ұру + шабуыл соққысы.

6.  Жазып ұрудың топтамасынан кейін қортынды шабуыл соққысын орындауға сәтті тандау.

7. Комбинация; жазу, қию, шам, комбинация кезінде қортынды соққы үшін сәтті тандау.

8.  Бағыттын өзгеруі және допты айналдыру + қарсы шабуыл + қортынды соққы арқылы бастаманы тартып алу.

б) волейбол: шабуылдағы ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

Құрылу, баянат қабылдау, қатысушыларды тексеру. Сабақтың мақсаттарын хабарлау. Орында айналу. Әдеттегідей жүріс, белгі бойынша тоқтау, айналма бұрылу және қарама-қарсы бағытта жүру,

1. Әдеттегідей жүріс, түзу және иілген қолдармен ауқымды қозғалыстар серіппелі және алдыға қарай ұмтылыс қозғалыстармен қолды артқа апару, саусақтарды жұдырыққа жұмылдыру.

2. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (орыннан және қозғалыстан) иықтармен жоғарыға-төменге, алдыға, артқа қозғалыстар, ауқымды қозғалыстар иықтармен жасау.

3. Қолды білек буындарда бүгу және жазу және білекпен ауқымды қозғалыстар жасау, қол саусақтарын қиылысқан және түйіскен қалыпқа алдыға, жан-жақтарға , жоғарыға әр түрлі қозғалыстармен тіркескен (жүріс, жылжымалы жүріс).

4. Жоғарғы және төменгі стартан 10-20 м жүгіру бет жақпен алдыға, қырмен алдыға, арқамен алдыға, иілген аяқтарда жылдам қозғалу. Тура сол, бірақ жылжымалы қадамдармен қозғалу оң және сол жақ қырмен алдыға, бет жақпен алдыға, арқамен алдыға, екі адымдап және алдыға қарай ұмтылу.

5. Алаңың аймағы жағалай жүгу. Белгіге бойынша бағананың соңғы тұрған қадамдарын жылдамдатады және бағананы азып өтеді, алдыға қарай жүгіреді. Сосын келесісі озып өтуді бастайды және т. б. Жүгіруден басқа озып өтуде басқада қозғалыстын әдістері қолданылады.

6. Қабырғаның таянып тұрып, бір уақытта және кезектескен қолдың бүгу және жазу білектік буындарды мейлінше сырт жаққа бүгу (алақандар қабырғада саусақтармен жоғарыға қарай орналасады, жан-жақтарға, төмен, саусақтар бірге немесе бөліп қою, қабырғадан арақашықтық ақырындап ұлғаяды). Тура сол, бірақ қабырға саусақтармен сүйену.

7. Әр түрлі бастапқы қалыптардан қолдар бас артында, саусақтар тіркескен, қолдармен басып, басты алдыға ию, мойын бұлшықет кернеуінен қарсылық көрсетіп; басты көтеру және оны артқа ию, қолдармен қарсылық көрсетіп.

8. Жауырында тұрған қалыптан түзу аяқтармен әр түрлі бағытқа алдыға, артқа қозғалыстар жасау; бір уақытта және кезек-кезек тіземен маңдайға тигенше дейін аяқтарды бүгу.

9. Бір аяқта тұрып, екіншісі алдыда, өкшені бүгу және жазу, өкшемен ішке және сыртқа ауқымды қозғалыстар жасау; Тура сол бір уақытта қолдың саусақтарын қиылыстырып және жазу, қолдардың ауқымды қозғалыстары.

10. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (бір және екі аяқ тұрып, иілген аяқтарда алдыға қарай ұмтылуда) аяқ ұшында тербелісте серіппілу.

Негізгі бөлім

I. Екі қолмен допты жоғары беру

1 Жұппен берілістер (алғашқы сабақтардан тапсырмалар).

2. Қозғалыста шеңбер бойы жүгіргенде және жылжымалы қадамдармен өз алдынан беру – барлық ойыншылар өз алдынан берілісті кезек-кезек орындайды (ойыншылар берілісті орындайды және қайтады, оның орынына келесісі шығады және т.б.)

II. Екі қолмен астыдан допты қабылдауға үйрету – 25 мин.

1. Оң немесе сол жақ аяқпен алдыға қарай ұмтылу. Еденнен толтырылған допты алу және түзу қолдармен алдыға, жоғарыға, өз алдынан лақтыру.

2. Қолдарда толтырылған доппен қозғалыстан кейін тоқтап қатты алдыға қарай ұмтылу және де астыдан алдыға, жоғарыға және артқа лақтыру.

3. Допты астыдан қабылдау, тордың жоғарыға жағына бауда ілінген, алдыға-жоғарыға, орында тұрып және үйретілген әдіспен қозғалғанан кейін.

4. Допты астыдан қабылдау, тор жанындағы серіктесімен жұптасып лақтыру. Айналысушылардың назарын қабылдау кезінде қолдар шынтақтарда бүгілмеу керектігіне, ал қабылдаудағанда жұдырықпен емес тоқпан жіліншіктіктін білек буындарымен екендігіне аудару маңызды.

III. Түзу шабуылшы соққыға үйрету «кезең бойынша»

1. Теннистік (хоккей) допты тор арқылы оң жақ және сол жақ қолмен орыннан секірісте және екпіннен лақтыру.

2. Теннистік доптың екпінді секірісте ұстап алу.

3. Теннистік допты жоғарыға қарай және «шабуылшы соққы» арқылы торға лақтыру (басында жайғана секірісте, жұппен).

4. Шабылшы соққы резеңке амортизаторланған доп бойынша (сур. 54).

IV. Волейболдың оқу ойыны. Қортынды бөлім

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1)Асықпай жүгіру 10-15 мин.

2) Қозғалыстағы және бір қаплыптағы ЖДЖ.

3) Іш бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта аяқтарды сермеп қозғалту;

- аяқтың ауада асып көтеру 10-15 рет х 2 қайталау;

- гантельтермен оң, сол жақтарға денені айналдыру.

4) Дельта тәріздес бұлшықеттің дамуы:

- гантельді кеудеден 6-8 рет жайлап көтеру;

- гантельді бастан 6-8 рет жайлап көтеру;

Арқа бұлшықеттері үшін:

- гантельдермен 6-8 рет алдыға қарай иілу;

- білдекте 10-12 реттен денені жазу;

5) Иілгіштіке және сымбатқа жаттығу.

Бозбалалар

1. Бастапқы қалып – ең бойынша аяқ алшақ. Алдыға қарай еңкейіп, бір қолмен алып, жоғары көтеру. Еденнен гірді көтеріп алып, гірді артқа аяқ, арқаның және аяқтың екпінді қозғалысымен гірді алдыға және жоғары көтеру бас үстінен, қол түзу қалыпта. Жылдам қарқында. 6-8 рет

2. Б.қ. – тура сол. Гірді екі қолмен тұтқасынын қырынан алындар. Гірді үстіге қарай кеудемен көтеру, арқаны иіп артқа қарай иілу. Орташа қарқынмен. 6-8 рет.

3. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен алып және арқаға қою, гір жауырынға қою. Ақырын барлық табанға отырындар. Арқаны тік ұстауға тырысындар, бас түсірмеу керек. 8-10 рет.

4. Б.қ. – еденге отырырындар, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді аяқтардың арасында қойындар. Екі қолмен тұтқасынын қырынан көтеріндер, оны астымен үстіге қарай көтер, қолды түзу ұстап. Ақырын қарқында.10-12 рет.

5. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен астын төменге қаратып көтеру. Асықпай қолдарды бүгіп, гірді астыға қарай қаратып кеудеге тарту. Денені тік ұстап. 8-10 рет.

6. Гір арнаулы тартқышта басқа іледі. Б.қ. – аяқтар алшақ, қолдар белде. Асықпай басты көтеру және түсіру, дененің қалпын өзгертпей. 8-10 рет.

7. Б.қ. – еденге отырырып, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді арқаға қойып, екі қолмен ұстап тұру. Асықпай алдыға қарай еңкею. 6-8 рет.

8. Б.қ. – аяқтар бірге. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Иіліп, кезек-кезек сол және оң аяқты бүгу. Орташа қарқында. 8-10 рет әр бір аяқта.

9. Б.қ. – аяқтарды түзу қойып арқада жату. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Қолды иіп, гірді кеудеге қарай тарту. 8-10 рет.

10. Б.қ. – аяқ алшақ, отырып бір қолмен гірді тұтқасынан үстіге қарай тарту. Гірді тұтқасынан айналдыру және 2-3 сек. Оны осы қалыпта ұстап тұру; бос қолмен тізеге тірелуге болады. Орташа қарқын. 14-16 рет.

г) жүзу: жүзу тәсілін жетілдіру;

1. Старттық секірісті орындау және кез келген әдіспен неғұрлым үлкен арақашықтықты жүзіп өту немесе қиыстыру (кеудеде және арқада жүзуді).

2. Аяқтардың көмегі арқылы кеудеде крольмен жүзу (тақтамен), оны қолдардың көмегі арқылы аяқтардың арасында сүйенішпен жүзумен кезектестіру. 4 х 25 м.

3. Арқада крольмен жүзу. 4 х 25 м.

4. Кеудеде крольмен жүзу. 4 х 25 м.

5. Кеудеде және арқада крольмен жүзу кезінде айналулар: жүзіп келумен, сырғу және айналдыру қалқанына жақынырақ жүзіп бару. 3-5 мин.

6. Судан стартты орындау және жылдам қарқында арқада крольмен 25м жүзіп өту.

7. Кеудеде және арқада кролдің қиындыларының топтамасының есудің ең аз санымен жүзіп өту. 8-12 м

8. Бассейнді көлденең эстафеталық жүзу. 5 мин.

Әдістемелік нұсқаулар. Жылдам қарқыда жүзуді ең аз сандық есумен қиындыларды жүзіп өтумен кезектестіру, есудің тиімділігін жоғарлауына, әр бір есуден кейін алдыға қарай қозғалысытың арттуына әсер етеді.

Қортынды нормативтерді тапсыру.
22 –Апта

43-44. Дене тәрбиесіне үрдісінде өзін-өзі бақылау.

Тандалған спорт түрлерінің тәсілдерін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: жұпты ойындағы қорғаныстың әдіс - тәсілі, оқу ойыны;

1. Допты әр түрлі бағыттан қабылдау және сәйкес әдіспен айналдыру. Орташа күшті шабуыл соққысын орындау және шабуыл соққысынын күшін бір қалыпқа келтіре алу.

2. Екпінді шабуыл соққысын байланыстыру арқылы тордын жанындағы жақын аймаққа допты беруді орындауды үйрену.

3. Қарсыластың бастапқы қалыпын жиі өзгертуі және жылдам шабуыл жасау үшін сәттіне жету мақсатында сол жақтан тіректі орындау.

4. Қортынды шабуыл соққысын жасау үшін қиылыс соққысымен қарсыласын ынғайсыз позицияға орналасуға мәжбүр ету.

5. Қиылыс топтамасы + жазып ұру + шабуыл соққысы.

6.  Жазып ұрудың топтамасынан кейін қортынды шабуыл соққысын орындауға сәтті тандау.

7. Комбинация; жазу, қию, шам, комбинация кезінде қортынды соққы үшін сәтті тандау.

8.  Бағыттын өзгеруі және допты айналдыру + қарсы шабуыл + қортынды соққы арқылы бастаманы тартып алу.

б) волейбол: қорғаныста ойынның әдіс - тәсілі, оқу ойыны;

Сөлемдесу, сабақтың мақсатының хабарлау. Қарапайым жүріс, аяқ ұшында, жартылай отырған қалыпта. Тапсырманың белгі бойынша орындау, екі қолмен допты бергендей сынайтаныту және тоқтау, жоғарыға екі аяқпен серпіліп секіру.

1. Бағытты өзгертумен жүгіру (бағаналапды аяналып жүгіру, толтырылған доптармен немесе жаттығушылар саптық бағана бойынша қозғалады).

2. Аяқтарды алшақ қою қалыптан, қолдар арқаның артында, саусақтарды бірге қиыстыру, түзу қол артқа сермеу: тура сол, бірақ аяқ ұшына тұру, отырып тұру.

3. Әр түрлі бастапқы қалыптардан, орында және қозғалыста (отырғанда, жүгіргенде) тез түзу қолдарды алдыға қарай қиыстыру түйіскен қалыпқа дейін және олар жан-жақтара ажырату, артқа қарай серіпіліс қозғалыс жасау.

4. Әр түрлі бастапқы қалыптардан алдыға қарай иілу, артқа, жан-жақтарға; денені айналдыру, аяқтарды бірге қоспай; бұрылыстармен иілу.

5. Аяқтарды иілген отырғанда, түзу қолдармен артқа сүйену, қолды және аяқты орыннан қозғалпай, иілу, жамбасты жоғарыға көтеру.

6. Тұрып, аяқтар алшақ, қолдар алдыға – сыртқа қарай, оң аяқтың сермеп сол қолқа аяқ ұшын тигізу, тура сол сол аяқпен оң жаққа; тура сол қиылысқан аяқтармен кезектескен адыммен жүру; тура сол тірелген аяқта секіру; тура сол аяқтың астында алаққанды шапалақтау.

7. Бастапқы қалып алдыға ұмтылу, қолдар әр түрлі бастапқы қалыптарда, иілген аяқтарда отырып тұрып серіппілу.

8. Отырып таянған қалыптан, алдыға-жоғарыға иілу, таянып жату қалпына ауысу (еденге қолдарының жанасқанда қолдар бүгу).

9. Қолдарда алдыға қарай қозғалу, аяқтарды серіктес жіліншіктабан буындарды ұстап тұрады.

10. Білекті (өзіне қарай) сырт жаққа бүгу және жазу, толтырылған допты екі қолмен бетке қарай ұстап тұрып (волейболда доптың жоғарыға берудің қозғалыс ақырғы кезеңді елестетеді).

11. Әр түрлі ауыспалы қозғалыстар допты лақтырумен және толтырылған допты ұстап алумен байланыстырлған. Осындай жаттығулар физикалық сапаның дамуымен қатарлас кейінгі волейбол добымен тапсырманың меңгерудіжеңілдетеді, көбінесе, волейболшының әр түрлі қозғалыстарының ауысуына байланысты. Ойыншының 6—3—4 аймақтарында орналастыру; 6—3—2. Лақтыруды бағыттау бұл ретте 6 аймақтан 3 аймаққа, 3 аймақтан 4 аймаққа, 4 аймақтан 6 аймаққа. Лақтырғанан кейін ойыншылар қайда өздері допты лақтырды сол бағанаға ауысады.

I. Қорғаныста ойынау тактикасы.

Жаттығуды орындау барысында оқытушы әр бір волейболшымен жеке дара жаттығады. Допты әр түрлі бағыттарға жіберіп және әртүрлі жылдамдықпен, ол айналысушыларда тактикалық шеберлікті тәрбиелейді. Біз осы арада алдымен допты қабылдау әдісінің таңдай алу шеберлігі туралы айтамыз, әрдайым допты қабылдап алу әдісі орындауға даярлығын, нұсқаушының әрекеті бақылағыштық және болжағыштық ықтималдылығы: ол соққы немесе лақтыруды орындау

("айла-қулық") және допты қайда бағыттауға болады. Оқытушы 2-3 сабақтың ішінде барлық айналысушыларды тексеру керек.

II. Жоғары және төмен тік беру

Дәлдікке допты лақтыруы бірінен кейін бірін 10 жоғары және 10 төмен лақтыру. Жұптарда орындалады.

II. Шабуылшы соққы

1. 4, 3, 2 аймақтардан жекелей лақтырып шабуылшы соққысы.

2. 2 аймақтан артқа допты беру, бас үстінен шабуылшы соққы

III. Волейбол оқу ойыны.

Төрелік тәжірибесі. Айналысушылар кезекке бойынша кездесулерге төрелік етеді.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

Аяқтар Сирақтар аяқ ұшына көтерілу (бір аяқта), Аяқ ұшына көтерілу, Көлдененде аяқ ұшына көтерілу

Бөкселік бұлшықеттер Алдыға шығарылған аяқпен отырып тұру, Алдыға қарай ұмтылу, Отырып тұру, Жамбасты қашықтату

Жамбастың артқы бұлшықеттері, отырып тұру, Жамбастың іш жақтары Алдыға шығарылған аяқпен отырып тұру, Алдыға қарай ұмтылу, Жатқан қалыпта аяқтың қашықтату, Отырып тұру

Тік жамбас бұлшықеттері Алдыға шығарылған аяқпен отырып тұру, Алдыға қарай ұмтылу, Отырып тұру

Латералді кең жамбас Алдыға шығарылған аяқпен отырып тұру, Алдыға қарай ұмтылу, Отырып тұру

Медиалді кең жамбас Алдыға шығарылған аяқпен отырып тұру, Алдыға қарай ұмтылу, Отырып тұру

Бозбалалар

Трицепс тік денені көтеру (отырдықтарда) тік денені көтеру (брустарда) Денені көтеру (қолдар тар орналасқан) Денені көтеру (бір қолда)

1. Бастапқы қалып – аяқ алшақ. Гірді бір қолмен иыққа көтеру. Асықпай гірді бас үстіне жайлап көтеру. Денені артқа қарай еңкейтпеуге тырысу. Қайталау 3-6 рет.

2. Б.қ. – ең бойынша аяқ алшақ, гірді арқаға қою, екі қолмен ұстап тұру. Оңға және солға қарай иілуді орындау. Аяқтар түзу, дене бір жазықтықта қозғалтуға тырысу. Қайталау 6-8 рет.

3. Б.қ. – негізгі тұрыс (аяқ бірге). Гірді өзінің өкшесінің артына қою. Отыру, қолдарды төмен-артқа тарту, гірді тұтқасынан алу. Аяқты түзулетіп, тұру, гірді өзінің артынада ауада қалқыған қалыпта ұстап тұру. Қайталау. 8-10 рет. Орташа қарқында.

4. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен жоғарыға көтеру. Гірмен түзу қолдарды алдыға қарай түсіру, гірдің денесі сіздің тоқпан жілікте жаттындай. Гірді түсірген кезде бірет артқа қарай шегін. Қайталау 4-6 рет. Ақырын қарқында.

5. Б.қ. – аяқ алшақ. Отыру, бір қолмен гірді тұтқасынын астын төменге қарай алу, екінші қолдың алақанымен тізеге сүйену. Гірмен қолды иыққа бүгу; сосын, аяқты, денені түзулету, гірді иықтың жанына ұстап тұру. Қайталау 6-8 рет әр бір қолда. Ақырын қарқында.

6. Б.қ. - тізеде тұрып, қолдармен сәл еденге сүйеніп. гір арнаулы тартқышта басқа қарай апару. Басты 10-12 рет көтеру және түсіру. Ақырын қарқында

7. Б.қ. – еденде отырып, аяқтарды шет жақтарға созындар, гір аяқтардың арасында қою және оны екі қолмен тұтқасынын астын жоғарыға қарай алу. Түзу қолдармен гір жоғарыға денесін төмен көтеру. Қайталау 8-10 рет. Ақырын қарқында

8. Б.қ. – аяқ алшақ. Әр бір қолға гірді алу. Серіппелі жартылай отырып тұруды орындау, гірлерді алдыға және артқа тербеу. Басты түсірмеу, сәл алдыға еңкейу. Қайталау 14-16 рет. Орташа қарқында.

9. Б.қ. – еденге отыру, аяқтарды шет жақтарға кең созу, гір бір аяқтын сырт жанына салу және оны екі қолмен тұтқасынын қырынан алу. Түзу қолдармен гір жоғары бас үстінен көтеру, денемен жоғары, денені түзулетіп, сосын гір төмен түсіру және оны еденге басқа аяқтын жанына қою. Аяқтар тік ұстау. Қайталау 8-10 рет. Ақырын қарқында

10. Б.қ. - негізгі тұрыс. Гірді бір қолмен бас үстінде жоғарыға көтеру (кез келген әдіспен). Бірте-бірте аяқтарды бүгіп, еденге отыру, бос қолмен сүйеніп және әр кезде гірді көтерілген қолда ұстап тұрып. Сосын гірмен тұру. Қайталау 6-8 рет. Ақырын қарқында.

г) жүзу: жүзу тәсілін жетілдіру

1. Оқытушының белгісі бойынша старттық секірісті орындау және уақыт есебімен кеудеде крольмен 25 м жүзіп өту.

2. Оқытушының белгісі бойынша судан старт орындау және уақыт есебімен арқада крольмен 25 м жүзіп өту.

3. Толық координацияда крольмен кеудеде қол көмегімен жүзу(аяқ арасынан тіреумен). 100—200 м.

4.Аяқтардың көмегі арқылы кеудеде крольмен жүзу (ағашпен). 2 х 25 м.

5. Аяқтардың көмегі арқылы арқада крольмен жүзу. 2 х 25 м.

6. Арқада крольмен жүзу.2 х 50 м.

7. Кеудеде және арқада кролдің қиындыларының топтамасының есудің ең аз санымен жүзіп өту. 8 х 12 м.

8. Судағы ойындар.

Әдістемелік нұсқаулар. Жүзу тәсілін жетілдіруді және кеудеде және арқада крольмен жүзіп өтетін арақашықтықтың аумағын ұлғайтуды жалғастыру. Бір уақытта мынадай физикалық сапалар жетілдіріледі, қозғалыстарды координациясы сияқты, күш, иілгіштік, жылдамдылық, шыдамдылық, оның дамуы деңгейі оқытудың табыстылығын анықтайды.
23 – Апта

45-46. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: жұпты ойындағы шабуылдың әдіс - тәсілі, оқу ойыны;

1. Допты әр түрлі бағыттан қабылдау және сәйкес әдіспен айналдыру. Орташа күшті шабуыл соққысын орындау және шабуыл соққысынын күшін бір қалыпқа келтіре алу.

2. Екпінді шабуыл соққысын байланыстыру арқылы тордын жанындағы жақын аймаққа допты беруді орындауды үйрену.

3. Қарсыластың бастапқы қалыпын жиі өзгертуі және жылдам шабуыл жасау үшін сәттіне жету мақсатында сол жақтан тіректі орындау.

4. Қортынды шабуыл соққысын жасау үшін қиылыс соққысымен қарсыласын ынғайсыз позицияға орналасуға мәжбүр ету.

5. Қиылыс топтамасы + жазып ұру + шабуыл соққысы.

6.  Жазып ұрудың топтамасынан кейін қортынды шабуыл соққысын орындауға сәтті тандау.

7. Комбинация; жазу, қию, шам, комбинация кезінде қортынды соққы үшін сәтті тандау.

8.  Бағыттын өзгеруі және допты айналдыру + қарсы шабуыл + қортынды соққы арқылы бастаманы тартып алу.

б) волейбол: ойынның әдіс - тәсілі, оқу ойыны;

Құрылу, баянат қабылдау, қатысушыларды тексеру.Сабақтың мақсаттарын хабарлау. Орында айналу. Әдеттегідей жүріс, белгі бойынша тоқтау, айналма бұрылу және қарама-қарсы бағытта жүру.

1. Әдеттегідей жүріс, түзу және иілген қолдармен ауқымды қозғалыстар серіппелі және алдыға қарай ұмтылыс қозғалыстармен қолды артқа апару, саусақтарды жұдырыққа жұмылдыру.

2. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (орыннан және қозғалыстан) иықтармен жоғарыға-төменге, алдыға, артқа қозғалыстар, ауқымды қозғалыстар иықтармен жасау.

3. Қолды білек буындарда бүгу және жазу және білекпен ауқымды қозғалыстар жасау, қол саусақтарын қиылысқан және түйіскен қалыпқа алдыға, жан-жақтарға , жоғарыға әр түрлі қозғалыстармен тіркескен (жүріс, жылжымалы жүріс).

4. Жоғарғы және төменгі стартан 10-20 м жүгіру бет жақпен алдыға, қырмен алдыға, арқамен алдыға, иілген аяқтарда жылдам қозғалу. Тура сол, бірақ жылжымалы қадамдармен қозғалу оң және сол жақ қырмен алдыға, бет жақпен алдыға, арқамен алдыға, екі адымдап және алдыға қарай ұмтылу.

5. Алаңың аймағы жағалай жүгу. Белгіге бойынша бағананың соңғы тұрған қадамдарын жылдамдатады және бағананы азып өтеді, алдыға қарай жүгіреді. Сосын келесісі озып өтуді бастайды және т. б. Жүгіруден басқа озып өтуде басқада қозғалыстын әдістері қолданылады.

6. Қабырғаның таянып тұрып, бір уақытта және кезектескен қолдың бүгу және жазу білектік буындарды мейлінше сырт жаққа бүгу (алақандар қабырғада саусақтармен жоғарыға қарай орналасады, жан-жақтарға, төмен, саусақтар бірге немесе бөліп қою, қабырғадан арақашықтық ақырындап ұлғаяды). Тура сол, бірақ қабырға саусақтармен сүйену.

7. Әр түрлі бастапқы қалыптардан қолдар бас артында, саусақтар тіркескен, қолдармен басып, басты алдыға ию, мойын бұлшықет кернеуінен қарсылық көрсетіп; басты көтеру және оны артқа ию, қолдармен қарсылық көрсетіп.

8. Жауырында тұрған қалыптан түзу аяқтармен әр түрлі бағытқа алдыға, артқа қозғалыстар жасау; бір уақытта және кезек-кезек тіземен маңдайға тигенше дейін аяқтарды бүгу.

9. Бір аяқта тұрып, екіншісі алдыда, өкшені бүгу және жазу, өкшемен ішке және сыртқа ауқымды қозғалыстар жасау; Тура сол бір уақытта қолдың саусақтарын қиылыстырып және жазу, қолдардың ауқымды қозғалыстары.

10. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (бір және екі аяқ тұрып, иілген аяқтарда алдыға қарай ұмтылуда) аяқ ұшында тербелісте серіппілу.

Негізгі бөлім

I. Волейболшылардың техникалық-тактикалық дайындығы

1. Ойыншыларды орналастыру бойынша және алаң бойынша қозғалуының жаттығулары.

2. Көп рет баскетболдың (футболдың) добын қабырғаға қарай лақтыру және ұстап алу.

3. Толтырылған допты бет жақтан екі қолмен қашықтыққа лақтыру (волейболшылардың тұрысынан). Жаттығуды жарыс түрінде өткізуге болады.

4. Қолдармен таянып жатыпқан қалыпта. Қолдарда шеңбер бойынша оңға (солға) қозғалу, аяқтың ұшы орында. Тура сол, бірақ оңға және солға қозғалу, бір уақытта «жылшымалы қадамдарды» қолдар мен аяқтармен орындау.

5. Таянып жатыпқан қалыптан қолды бүгу және жазу (алақандар саусақтармен алдыға қарай, ішке қарай, сыртқа қарай қойылған), тура сол, бірақ қолдың саусақтарымен тірелу.

6. Тіземен тірелген қалыпта, қолдар жан-жақтарда, алдыға қарай құлау,

таянып жатқан қалыптан иілген қолдарда және бастапқы қалыпқа қолдың түрткісімен оралу.

7. Бір уақытта солға шұғыл бұрылу; тура сол, сол жақ аяқпен оңға қарай айналу (әр бір жаққа қатарынан бірнеше рет).

8. Кеудеде жатқан бастапқы қалыптан, қолдарды жазу және аяқтарды артқа бүгу, иілу, аяқ ұшымен желкеге тигізуге тырысу .

9. Арқада жатқан бастапқы қалыптан түзу аяқты жоғарыға көтеру, оны қолдармен ұстап алу және серіппеліп өзіне қарай тарту.

10. Тіземен тірелген тұрыстан, қолдар бастың артында немесе белде, өкшелерге отырған қалыпқа ауысу және бастапқы қалыпқа қайту.

1. Жұпттық берілістер — алдынғы сабақтардын тапсырмасы. Өз алдынан беру, 360° айналу және серіктесіне беру.

2. Жүргізушімен ортада айналыммен берілістер — орыннан және қозғалыстан жылжымалы қадамдармен.

3. «Қабырғы эстафета» алдынғы сабақтардан.

4. Ойыншылар тура жаттығуда сияқты орналасады.

5. Жаттығу тура солай өтеді, бірақ алаңның екі жағындада. 4 аймақта ойыншы жоғарғы берілістен допты тор арқылы 6 аймаққа жібереді, ойыншы допты «қабылдайды», оны 3 аймаққа жібереді және т. б. Тор арқылы берілістен кейін ойыншы қарама-қарсы алаңға 6 аймаққа ауысады.

II. Төменгі түзу беруге үйрету

1. Алдыңғы сызықтан беру алаң аймағы бойынша ережені сақтай отырып (5 сек. ішінде берілісті жасау).

Ойыншылар беріліс орынына шығады және нұсқаушының ысқырығынан кейін (көмекші — алаңның келесі жағында) берілісті орындайды.

Бос ойыншылар алаңда орналасады және допты екі қолмен жоғарыдан қабылдайды, сосын оны өзінің берілісінің кезегін күтуші ойыншыларға лақтырады.

III. Дайындық және оқу ойындары

Алдынғы сабақтардың дайындық ойындары, бірақ төрт доппен. Тордың жанынан допты жоғарғы берілістен беруге болады .

Волейболдың оқу ойыны. Доп жоғарғы берілістен ойынға енгізіледі. Бірінші берілістердің барлық 3 аймаққа қарай жібереді, 3 аймағы ойыншы екінші доп берілісін айтылмыш кезде қай аймаққа бет жағы қойылған сол аймаққа жібереді (4 немесе 2). Тор арқылы допты тек алаңның ортасына ғана емес, сонымен қатар оның аймағына жіберуге керек — сыртқы және бүйір сызықтарына.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

қыздар

1. Түзу қолды алдыға, жоғарыға, жан-жақтарға, артқа, бір уақытта, кезек-кезек, дәйекті түрде, тура сол ретличкалық түрден ауырлық түсіріп; тура сол, серіктесінің қарама- қарсылығын жеңіп, резеңке дәкеті көтеру.

2. Қолдарды бүгу және жазу:

а) тұрып, отырып, жатып қолдарды баяу және жылдам бүгу және жазу.

б) гантелдермен, толтырылған доптармен бүгу және жазу, осындада серіктесінің қарама-қарсылығын жеңіп.

3. Қолдармен ауқымды қозғалыстар жасау.

4. Түзу қолдармен серпілу және алдыға қарай қозғалыстар жасау – біреуі алдыға, екіншісі артқа; және басқалар.

5. Статистикалық қалыптардан жаттығу:

а) ұстап қалу (қолдарды гантелмен, гірлермен жан-жақтарға, алдыға, артқа)

б) 30°,60°,90°° және 150° бұрыштарда таянып жатқан және қолдар иілген қалыпта 10-20 сек. аралығында тұру.

В) 30°,60°,90° және 150° бұрыштарда таянып ілініп жатқан және иілген қолдарда ілініп тұрған қалыпта 10-20 сек. аралығында тұру.

6. Қол және иық белбеу бұлшықеттерің босаңсытуға арналған жаттығулар:

а) босаңсытылған қолдар бұлшықетттерін еркін сілку.

б) қолды жоғарыға көтеру қалпынан (бұлшықеттерге күш салу) білек, иық белдеу және барлық қолдың қолдың төмен түсірумен бұлшықеттерін босаңсыту.

в) қолдың және иық белдеу бұлшықеттерге күш салу, кейінгі алдыға қарай иілумен және бұлшықеттерді босаңсыту.

Бозбалалар

• 
  3*5штангаларды жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  3*5 тартылулар
  
• 
  3*5 гантельді жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  3*5 көлбеу Т – штангасн тарту
  
• 
  3*5 гантелдерді отырған қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  3*5 бір қолмен гантелдерді көлбеу көтеру
  
• 
  3*5 француздық жайлап көтеру
  
• 
  3*5 бицепстерге көтеру
  

г) жүзу: физикалық сапаларды дамыту (төзімділік, күш)

1. 
   Старттық секірісті орындау және кеудеде крольмен үлкен арақашықтықты жүзіп өту мүмкіндігі.
   
2. 
   Арқада кролдін топтамасының үзіндісін жүзу, оны аяқтардың көмегі арқылы арқада крольмен жүзумен алмастырып. 4 х 25 м.
   
3. 
   Аяқтардың көмегі арқылы кеудеде крольмен суға дем шығарумен жүзу (ағашпен). 2 х 25 м.
   

4. Кеудеде кролдің топтамасының үзіндісін жүзу, оын есудің ең аз санымен жүзіп өту. 8 х 12 м.

5. Стартты оқытушының белгісі бойынша (сөреден, су ішінен) орындау және 25 м алдымен кеудеде крольмен, сосын арқада крольмен жүзіп өту.

6. Судағы ойын және ойын-сауықтар, суға секірістер, эстафетталық жүзу.

Әдістемелік нұсқаулар. Жүзу тәсілін және негізгі физикалық сапаны жетілдіруді жалғастыру, оқытудың табыстылығын айқындаушы.
24 – Апта

47 - 48. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

1. Допты әр түрлі бағыттан қабылдау және сәйкес әдіспен айналдыру. Орташа күшті шабуыл соққысын орындау және шабуыл соққысынын күшін бір қалыпқа келтіре алу.

2. Екпінді шабуыл соққысын байланыстыру арқылы тордын жанындағы жақын аймаққа допты беруді орындауды үйрену.

3. Қарсыластың бастапқы қалыпын жиі өзгертуі және жылдам шабуыл жасау үшін сәттіне жету мақсатында сол жақтан тіректі орындау.

4. Қортынды шабуыл соққысын жасау үшін қиылыс соққысымен қарсыласын ынғайсыз позицияға орналасуға мәжбүр ету.

5. Қиылыс топтамасы + жазып ұру + шабуыл соққысы.

6.  Жазып ұрудың топтамасынан кейін қортынды шабуыл соққысын орындауға сәтті тандау.

7. Комбинация; жазу, қию, шам, комбинация кезінде қортынды соққы үшін сәтті тандау.

8.  Бағыттын өзгеруі және допты айналдыру + қарсы шабуыл + қортынды соққы арқылы бастаманы тартып алу.

9. Қозғалыс. Бір адымдық, жылжымалы, кезектестіріп қозғалу әдістерін жағдайға сәйкес дұрыс қолдану мен орындауға үйрету.

б) волейбол: ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

Құрылу, баянат қабылдау, қатысушыларды тексеру.Сабақтың мақсаттарын хабарлау. Орында айналу. Әдеттегідей жүріс, белгі бойынша тоқтау, айналма бұрылу және қарама-қарсы бағытта жүру,

1. Әдеттегідей жүріс, түзу және иілген қолдармен ауқымды қозғалыстар серіппелі және алдыға қарай ұмтылыс қозғалыстармен қолды артқа апару, саусақтарды жұдырыққа жұмылдыру.

2. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (орыннан және қозғалыстан) иықтармен жоғарыға-төменге, алдыға, артқа қозғалыстар, ауқымды қозғалыстар иықтармен жасау.

3. Қолды білек буындарда бүгу және жазу және білекпен ауқымды қозғалыстар жасау, қол саусақтарын қиылысқан және түйіскен қалыпқа алдыға, жан-жақтарға , жоғарыға әр түрлі қозғалыстармен тіркескен (жүріс, жылжымалы жүріс).

4. Жоғарғы және төменгі стартан 10-20 м жүгіру бет жақпен алдыға, қырмен алдыға, арқамен алдыға, иілген аяқтарда жылдам қозғалу. Тура сол, бірақ жылжымалы қадамдармен қозғалу оң және сол жақ қырмен алдыға, бет жақпен алдыға, арқамен алдыға, екі адымдап және алдыға қарай ұмтылу.

5. Алаңың аймағы жағалай жүгу. Белгіге бойынша бағананың соңғы тұрған қадамдарын жылдамдатады және бағананы азып өтеді, алдыға қарай жүгіреді. Сосын келесісі озып өтуді бастайды және т. б. Жүгіруден басқа озып өтуде басқада қозғалыстын әдістері қолданылады.

6. Қабырғаның таянып тұрып, бір уақытта және кезектескен қолдың бүгу және жазу білектік буындарды мейлінше сырт жаққа бүгу (алақандар қабырғада саусақтармен жоғарыға қарай орналасады, жан-жақтарға, төмен, саусақтар бірге немесе бөліп қою, қабырғадан арақашықтық ақырындап ұлғаяды). Тура сол, бірақ қабырға саусақтармен сүйену.

7. Әр түрлі бастапқы қалыптардан қолдар бас артында, саусақтар тіркескен, қолдармен басып, басты алдыға ию, мойын бұлшықет кернеуінен қарсылық көрсетіп; басты көтеру және оны артқа ию, қолдармен қарсылық көрсетіп.

8. Жауырында тұрған қалыптан түзу аяқтармен әр түрлі бағытқа алдыға, артқа қозғалыстар жасау; бір уақытта және кезек-кезек тіземен маңдайға тигенше дейін аяқтарды бүгу.

9. Бір аяқта тұрып, екіншісі алдыда, өкшені бүгу және жазу, өкшемен ішке және сыртқа ауқымды қозғалыстар жасау; Тура сол бір уақытта қолдың саусақтарын қиылыстырып және жазу, қолдардың ауқымды қозғалыстары.

10. Әр түрлі бастапқы қалыптардан (бір және екі аяқ тұрып, иілген аяқтарда алдыға қарай ұмтылуда) аяқ ұшында тербелісте серіппілу.

Жылдам қозғалуға арналған жаттағулыр

1. Толтырылған және баскетбл добын кезектес ұстап алу мен лақтыру; айналысушыға серіктестері жан-жақтан допты тастайды.

2. Баскетбол добын жүргізу.

3. Иіліп тұрып қалыптан, қолдарды алдыға ауыстырып (кезек-кезек және бір уақытта), таянып жатқан қалыпқа және танып отырған қалыпқа оралу, қолдарды артқа қарай алмастырып, артқа таянып жатқан қалыпқа ауысу және бастапқы қалыпқа қайту.

4. Таянып жатқан қалыптан қолдармен итерілу, алақанды соғу және бастапқы қалыпқа қайту.

5. Таянып жатқан қалыптан аяқтар бөлек түзу оң жақ аяқ солға апарылған, аяқ ұшымен сол жақ аяқ жақтын еденіне тигізу; тура сол сол жақ аяқпен оң жаққа.

6. Таянып отырған қалыптан арттан аяқтар түзу оң жақ аяқ солға апарылған, аяқ ұшымен сол жақ аяқ жақтын еденіне тигізу; тура сол сол жақ аяқпен оң жаққа.

7. Бастапқы қалып тұрып немесе таянып жатқан қалып жылдам аяқты бір (оң жақ және сол жақпен кезек-кезек қатарынан бірнеше рет) бөксені өкшемен жанасуқанша дейін бүгу.

8. Негізгі тұрыстан немесе аяқтар алшақ тұрыстан аяқ ұшына және барлық өкшеге отырып тұру; Тура сол, бірақ қолдармен өкшеге тигізу.

9. «Доппен жарыс» ойыны

Негізгі бөлім

I. Допты жоғару беруді үйрету

1. Берілістер шеңбер бойында қозғалыс кезінде жасалады, шеңбердің ортадасында - 2-3 жүргізуші. Ойыншылар алғашында бір жаққа, сосын екінші жаққа қозғалады.

2. Берілістер жұппен қырымен жылжымалы қадамдармен алдыға қарай жылжумен орындалады.

3. Ойыншылары көрсетілген сияқты орналасады. Қарама-қарсы

алаңның жағынан нұсқаушының ысқырықнан кейін ойыншылар кезек-кезек берісті астыдан жасайды. Ойыншылар допты жоғарыдан екі қолдармен қабылдайды және 3 аймаққа қарай бағыттайды. 3 аймақтың ойыншысы екінші берілісті ол бет жақпен қарап тұрған аймаққа жасайды. Допты үшінші ұстағаннан кейін тор арқылы алаңның аймағына жібереді. Ойыншылар осылайша орналасуы қажет, олардың барлығы допты беруші ойыншыны көретіндей және допты ұстауға алдын ала дайындалатындай.

II. Төменгі түзу беруге үйрету

Дәлдікке лақтыру - алаңның оң және сол жақтарына.

III. Волейбол оқу ойыны

Құрамаға үш рет қатарынан ұстап алу рұқсат етіледі. Бір ойыншы допты екі рет қатар ұстап алу қақысы жоқ. Берілісті 5 сек. ішінде өткізеді. Алдыңғы сызықтан беру және беріліс кезінде допты торға тигізу - қаттелік.

Ойыншынын торға жанасуы және тор астындағы ортанғы сызықты басуы - қаттелік. Допты қолдарда ұстап қалуға және лақтыруға болмайды: допты ұстап алу арасында кезек-кезек болуы керек.

Айналысушының бірінші сабақтардан үш жанасудан ойынға кіргізуді үйрету қажет, алғашында қиын беріледі, көбінесе қыздарға.

Қортынды бөлім - 5 мин.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

қыздар

1. Басты және дене артқа жан-жақтарға қарай ию, аяқ және қолдардың ретликалық бастапқы қалпы.

2. Басты және денені оңға және солға айландыру. Айландыруды аяқтар алшақ және аяқтарды алшақ қойып отырған қалыпта жасау ыңғайлы. Қолдың бастапқы қалпы – белде, жан-жақтарға, бас артында, арқанын артында.

3. Басты және денені оңға және солға қарай ауқымды қозғалыстар жасау.

4. Жатқан қалыпта және артқа қарай жатқан қалыпта, тізеде таянып тұрған қалыпта денені бүгу және түзеу.

Статистикалық қалыптардан жаттығу:

а) 90°,60° аяқтарды ілінген және таянып тұрған 5-15 сек. аралығында ұстап қалу.

б) ілінген және таянып тұрғып аяқтармен жүкті ұстап тұру.

в) түзу арқамен иілу, қалыпты 10-15 сек. аралығында ұстап қалу.

Дене және мойын бұлшықеттерін босаңсытуға арналған жаттығулар.

а) аяқтар алшақ тұрып алдыға иіліп дене және мойын бұлшықеттерін босаңсыту.

б) алдыға иіліп - дене және мойын бұлшықеттеріне күш салу және сосын оны босаңсыту.

в) отырған, тізеде тұрған, жатқан қалыптан - дене және мойын бұлшықеттерінің босаңсыту.

Бозбалалар

• 
  2*10 штанганы жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2*10 тартылулар
  
• 
  2*10 гантельді жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2*10 көлбеу Т – штангасн тарту
  
• 
  2*10 гантелдерді отырған қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2*10 бір қолмен гантелдерді көлбеу көтеру
  

г) жүзу: Физикалық сапаларды дамыту, жалпы дене дайындығы.

1. Старттық секірісті орындау және кеудеде крольмен үлкен арақашықтықты жүзіп өту мүмкіндігі.

2. Кеудеде кролдін топтамасының үзіндісін жүзу, оны аяқтардың көмегі арқылы арқада крольмен жүзумен алмастырып. 4 х 25 м.

3. Аяқтардың көмегі арқылы кеудеде крольмен суға дем шығарумен жүзу (ағашпен). 2 х 25 м.

4. Кеудеде кролдің топтамасының үзіндісін жүзу, оны есудің ең аз санымен жүзіп өту. 8 х 12 м.

5. Стартты оқытушының белгісі бойынша (сөреден, су ішінен) орындау және 25 м алдымен кеудеде крольмен, сосын арқада крольмен жүзіп өту.

6. Судағы ойын және ойын-сауықтар, суға секірістер, эстафетталық жүзу.
25 – Апта

49-50. Теория: Өндірістік гимнастика. Күн тәртібі.

Физикалық сапаларды дамыту. Жалпы дене дайындығы. Футбол ойынының әдіс-тәсілдері,оқу ойыны. Қозғалмалы ойындар.

1) Жамбасты толық көтермей жүгіру 2х30м.

2) Жамбасты жоғары көтеріп жүгіру 2х30м.

3) Қиылысқан қадамдармен оң жақпен, сол қырмен жүгіру 2х30м.

4) Екі аяқпен алдыға терең отырыстан секірісу 2х20 м.

5) Сол жақ аяқпен 3-5 секіріс, оң жақ аяқта 3-5 секіртер алдыға қарай қозғалумен 30 м дейін.

6) Көптеген рет аяқтан аяқа секіру 2х30м.

7) Күш дамыту үшін жаттығу: көтеру, денені түсір «жатқан» қалыптан, тартылу, денені көтеру.

8) Жылдамдық сапасы және ептілікті дамыту үшін жеңіл атлетика элементтері қолданумен эстафета.

Футбол ойынының әдіс-тәсілі, оқу ойыны

Дайындық бөлімі

Затсыз жалпы дамытушылық жаттығулардың кешені

Көрсетілімнен кейін қабылдау тәсілінің келесісін орындау:

Аяқ ұшымен түзу допты жүргізу; тура сол ортанғы жақ бөлігімен көтерілу; жүргізу кезінде допты табанмен тоқтату; қозғалыссыз допты аяқ ұшымен ұру; тура сол ортанғы жақ бөлігімен көтерілу.

Ойын (қақпашысыз)

Келесі техникалық әдісті орындау:

Доптың аяқ ұшымен түзу жүргізу немесе ортанғы жақ бөлігімен көтерілу (қалауынша) оқытушының белгісі бойынша оның табанмен тоқтату; қозғалыссыз допты аяқ ұшымен ұру; алдынан сырғып келе жатқан допты көтерілудің ортанғы жақ бөлігінде соғу, тура сол ішкі бөлігімен көтерілу.

Оқу ойыны. Іш пресс бұлшықеттеріне жаттығу, денені көтеру. Босаңсуға және қалпына келуге жаттығулар.
26 – Апта

51. 
    - 52. Теория: «Қозғалыс белсендігі және жұмысқа қабілеттілік тәртібі»
    

1. 
   Қысқа қашықтықта жүгіру тәсілін жетілдіру. Орыннан ұзындыққа секіру. ЖДД, Физикалық сапаларды дамыту.
   

1. Ақырын жүгіру 10-12 мин. ЖДЖ қозғалыста және орында тұрып.

2. 
   Арнайы жүгірудің жеңіл атлетикалық жаттығулары:
   

а/ жамбасты жоғары көтеріп жүгіру 2х30 м;

б/ санды артқа жүгіру итеру 2х30 м;

в/ қадамдармен секіріп жүгіру 2х30м;

г/ көп ыршулар 2х30м;

д/ кібіртіктеп жүгіру 2х30м.

Жылдамдату 4х30м., 4х60м.

Тыныс алуды босаңсыту жаттығулары.

1) 100-120 см қабырғадан шегініп, оған шынтақта иілген қолдармен тірелу 30 сек. + 20 сек.( 1-2 мин демалып алып );

2) 20 сек +10 сек. иілген қолдарға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

3) 20 сек. + 10 сек. иілген қолдарға гимнастикалық қабырғаға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

4) 30 сек. + 20 сек. негізгі тұрыста жүгі бар қолдарды өз алдында жазу (толтырылған доп, гантельдер) (1-2 мин. кейін тынығу);

5) 30 сек + 20 сек. тізеде бүгілген аяқтармен ұсталып гимнастикалық қабырғада ілініп тұру (1-2 мин. кейін тынығу);

6) Отырып, артқа таяну түзу аяқтармен 45 градус бұрышта ұстау (2-4 рет);

7) Отырып, көздері 3-5 сек. жұмып, сосын 3-5 сек. ашу(6-8 рет) ;

8) 1-2 мин. ішінде тез жыпылықтату;

9) Тұрып, 2-3 сек. өз алдына тура қарау, көздерден 25-30 см. арақашықтықта оң қолдың саусағын беттің ортаның сызығында қою, саусаққа көз тастау және оған 3-5 сек. қарау, қол түсіру (10-12 рет);

10) Тұрып, саусақ кеңсірікте, екі көзбен кеңсірікке және кері қарай көз тастау (10-12 рет). Орыннан ұзындыққа секірулер.
27 – Апта

53-54. Қашықтыққа жүгіру тәсілін жетілдіру. Ұзындыққа секіру тәсілін жетілдіру.

1) Орташа қарқында жүгіру 2х150 м., 2х200 м.

2) 600 м қашықтық бойынша ауыспалы жүгіру , жылдам қарқында 2х600 м жүгіру.

3) Дене сапаларын дамыту үшін арнайы жаттығулар: икемділікті, күшті, реакция жылдамдығын.

4) Жеңіл атлетика элементтерін қолданумен эстафета

Орыннан 15-20 секіруді орындау.

Алдыға қарай жылжумен 15-20 секіруді орындау.

Орыннан ұзындыққа секірулер.

Қортынды нормативтерді тапсыру

1) жүгіру 100 м.;

2) орыннан ұзындыққа секіру;

3) Жүгіру 1000 м (қыздар), 3000 м (бозбалалар)

28 – Апта

55-56. Қысқа қашықтықта жүгіру тәсілін жетілдіру (қашықтық бойынша жүгіру, мәреге жету).Ұзындыққа секіру тәсілін жетілдіру.

1) Төменгі сөрені бөліктер бойынша орындау.

2) Төменгі сөрені толығымен кейінгі түзу қозғалумен орындау.

3) Төменгі сөреден 3х20м жүгіру. 3/4 күшінен.

4) Төменгі сөреден барынша қатты жылдамдықпен 3х20 м жүгіру.

6) Орыннан жылдамдатумен жүгіру.

7) Қысқа бөлігін жылдамдатумен 4х20м жүгіру.

Мәреге жеткенде алдыға қарай 3 рет жұлқынуды орындау.

Төменгі сөреден барынша қатты жылдамдықпен 2х60м жүгіру.

Орыннан 15-20 секіруді орындау.

Алдыға қарай жылжумен 15-20 секіруді орындау.

Орыннан ұзындыққа секірулер.

Қортынды нормативтерді тапсыру

1) жүгіру 100 м.;

2) орыннан ұзындыққа секіру;

3) Жүгіру 1000 м (қыздар), 3000 м (бозбалалар)

29 – Апта

57-58. Жалпы төзімділікті дамыту. Күш – жылдамдық сапаларын дамыту. Қортынды нормативтерді тапсыру.

1. 
   Аяқты тізеден бүгіп, кеудеге тигізіп жоғары секіру.
   
2. 
   Екі аяқпен орнында тұрып, кедергіден секіру – 4–6 төменгі кедергі, біреуі екіншісіне 80–100см арақашықтығында орналасқан.
   
3. 
   Екі аяқпен гимнастикалық орындықтан секіру.
   

4. Бүгілген екі аяқпен (80 см) биіктіктен секіру.

5. Жартылай отыру арқылы биіктіктен (60-70 см) секіру .

6. Екі аяқты бүгіп биіктіктен (30-40 см) секіру және қалпына келу, ары қарай 3–4 төмен кедергілерден секіру.

7. Секіру кезінде әр түрлі тапсырмаларды орындау арқылы биіктіктен (60-70см) екі аяқпен секіру және жеңіл жерге түсу.

8. Бет жақпен тіреке тұрып (гимнастикалық қабырға, ағашқа, бағанаға), қолдарымен қабырғаға тіреліп (білтекті) бет (иық) деңгейінде ұстау.

9. Ілініп тұрған заттарға екі аяқпен жартылай отырыған қалыптан секіру арқылы қол тигізу.

10. Терең адымдап жүру.

11. Бір аяқта отырып (екіншісі алда) – «пистолет» қалпы, гимнастикалық

орындықтың білтегіне сүйеніп, орыннан тез аяқтың ұшына көтерілу.

12. Жоғары көтерілген сүйенішке (гимнастикалық орындық) қырынан тұрып, бүгілген аяқ сүйеніште. Сүйеніштен бір аяқпен итеріліп, орнында тұрып жоғары секіру.

13. Гимнастикалық орындыққа бет жақпен тұрып, бір аяқ тізеде бүгіліп орындық үстінде қойылған, екіншісі тіреуші аяқ еденде (жерде). Бүгілген аяқты жазып жоғары қарай секіру және биіктікте аяқ орындарын ауыстыру.

14. Көптеген рет жоғарыға-алдыға секіру, бір аяқпен үшінші, сосын бесінші қадамнан иітеріліп екпінен жүгіру.

15. Скакалкамен екі аяқта кезектесіп, оң, сол аяқпен орнында тұрып, алдыға қарай қозғалумен секіру .

16. 
    Оң аяқта 3–5 секіру, сол аяқта 3-5 секіру 2х40 м.
    
17. 
    Жеңіл атлетика элементтерімен эстафета.
    

Қортынды нормативтерд қабылдау.

1) жүгіру 100 м.;

2) орыннан ұзындыққа секіру;

3) Жүгіру 1000 м (қыздар), 3000 м (бозбалалар)

30 – Апта

59 - 60. Физикалық сапаларды дамыту

Жылдамдық сапаларын және иептілікті дамыту үшін жеңіл атлетика элементтерін қолданумен эстафета.

2. 
   курс 3 семестр
   

1 – Апта

1-2. Теория: Сабақтағы қауіпсіздік ережесі.

Арнайы жеңіл атлетикалық жүгіру жаттығуларын тәсілін жетілдіру, қысқа қашықтыққа жүгіру тәсілін, орыннан ұзындыққа секіру тәсілін жетілдіру. Күш – жылдамдық сапаларын дамыту.

Кібіртіктеп жүгіру Иық белдеуінің және қолдың еркін жұмысы. Орнында тұрып аяқты қимылдату. Қол мен аяқ қозғалысын қатар жасау. Алдыға қарай баяу қозғалумен кібіртіктеп жүгіру, алдыға қарай денені 5-10 гр. ию.

Жамбасты жоғары көтеріп жүгіру. Қол орнында тұрып қозғалады. Аяқ орында тұрып қозғалады, аяқ ұшында. Орында тұрып аяқ пен қолдың жұмысын біріктіру. Жамбасты жоғары көтеріп, сүйенетін заттың жанында жүгіру. Жамбасты жоғары көтеріп, алдыға қарай ұмтылып жүгіру.

Санды жоғары және артқа сермеп жүгіру. Қол орнында тұрып қозғалады. Аяқтың орнында тұрып қозғалады, өкшемен бөксеге тигізу. Алдыға қарай баяу қозғалу.

Тік аяқтарды алдыға қарай бүкпей жүгіру. Аяқтың орнында тұрып қозғалады. Алдыға қарай баяу қозғалу.

Аяқтан аяққа секіріп жүгіру. Аяқтан аяққа қысқа секірулер. Алдыға ауысып жүру. Аяқтан аяққа секіріп алдыға қарай жүгіру.

Секіру. Орнында тұрып секуде аяқты ауыстыру. Секіріп алдыға қарай жылжу.

Ауысу.(перекаты) Өкшеден аяқ ұшына орнында тұрып ауысу. Өкшеден аяқ ұшына жүргенде ауысу. Негізгі жаттығуды жасау.

Қысқа қашықтыққа жүгіру тәсілін жетілдіру

1. 
   Ақырын жүгіру 10-12 мин. ЖДЖ қозғалыста және орында тұрып.
   
2. 
   Арнайы жүгірудің жеңіл атлетикалық жаттығулары:
   

а/ жамбасты жоғары көтеріп жүгіру 2х30 м;

б/ санды артқа салумен жүгіру 2х30 м;

в/ қадамдармен секіріп жүгіру 2х30м;

г/ көп ыршулар 2х30м;

д/ кібіртіктеп жүгіру 2х30м.

Жылдамдату 4х30м., 4х60м.

3. 
   Орыннан ұзындыққа секірулер.
   

Тыныс алуды босаңсыту жаттығулары.
2 – Апта

3-4. Төменгі сөре тәсілін, түзу жүгіру тәсілін жетілдіру. ЖДД. Қозғалмалы ойындар.

Жүгірушіге арналған арнайы жаттығулар:

а/ жамбасты жоғары көтеріп 2х30м.;

б/ кібіртіктеп жүгіру 2х30м;

в/ санды салумен жүгіру 2х30м;

г/ қадамдармен секіріп жүгіру 2х30 м.

Төменгі сөрені орындау тәсілін жетілдіру:

а/ төменгі сөрені бөліктер бойынша орындау;

б/ төменгі сөрені толығымен орындау;

в/ төменгі сөрені толығымен кейінгі түзу қозғалумен орындау;

г/ төменгі сөреден белгі бойынша 2х15м жүгіру;

д/ жылдамдатумен жүгіру 2х30м.

Жалпы дене дайындығы.

1) Орыннан алдыға қарай сол және оң жақ қырмен ұзындыққа секіру.

2) Қысқа екпінен жүгіру ұзындыққа секіру (3-5 қадамнан).

3) Қысқа екпінен жүгіру ұзындыққа секіру (6-8 қадамнан).

4) Қадаммен көптеген рет секіру 30-40 м.

5) Аяқтан аяққа көптеген рет секіру30 м.

6) Оң аяқта алдыға қарай қозғалумен 3-5 секірістер, сол аяқ алдыға қарай қозғалумен 3-5 секірістер (30-40 м.).

Арнаулы жаттығу үшін физикалық сапаларды дамыту: майысқақтықтың, күштің, реакцияның жедеғабылдығының.

Жеңіл атлетика элементтерімен қолданумен қозғалыс ойындар эстафета.
3 – Апта

5-6. Қашықтыққа жүгіру тәсілі. Жалпы дене дайындығы. Жалпы төзімділікті дамыту. Күш –жылдамдық сапаларын дамыту.

Қашықтыққа жүгіру тәсілін жетілдіру.

1) Орташа қарқында жүгіру 2х150 м., 2х200 м.

2) 600 м қашықтық бойынша ауыспалы жүгіру, жылдам қарқында 2х600 м жүгіру.

3) Дене сапаларын дамыту үшін арнайы жаттығулар: икемділікті, күшті, реакция жылдамдығын.

Күш – жылдамдық сапаларын дамыту

1) Орыннан алдыға қарай сол және оң жақ қырмен ұзындыққа секіру.

2) Қысқа екпінен жүгіру ұзындыққа секіру (3-5 қадамнан).

3) Қысқа екпінен жүгіру ұзындыққа секіру (6-8 қадамнан).

4) Қадаммен көптеген рет секіру 30-40 м.

5) Аяқтан аяққа көптеген рет секіру 30 м.

6) Оң аяқта алдыға қарай қозғалумен 3-5 секірістер, сол аяқ алдыға қарай қозғалумен 3-5 секірістер (30-40 м.).

Арнаулы жаттығу үшін физикалық сапаның ретвития: майысқақтықтың, күштің, реакцияның жедеғабылдығының.

Жылдамдық сапасын және иептілікті дамыту үшін жеңіл атлетика элементтерімен қолданумен эстафета.
4, 5, 6 – Апта

7-12. Физикалық сапаларды дамыту. ЖДД. Футбол ойынының тәсілі. Оқу ойындары. Қозғалмалы ойындар. Қортынды нормативтерді тапсыру.

Физикалық сапаларды дамыту, ЖДД

1. 
   Аяқты тізеден бүгіп, кеудеге тигізіп жоғары секіру.
   
2. 
   Екі аяқпен орнында тұрып, кедергіден секіру – 4–6 төменгі кедергі, біреуі екіншісіне 80–100 см арақашықтығында орналасқан.
   
3. 
   Екі аяқпен гимнастикалық орындықтан секіру.
   

4. Бүгілген екі аяқпен (80 см) биіктіктен секіру.

5. Жартылай отыру арқылы биіктіктен (60-70 см) секіру .

6. Екі аяқты бүгіп биіктіктен (30-40 см) секіру және қалпына келу, ары қарай 3–4 төмен кедергілерден секіру.

7. Секіру кезінде әр түрлі тапсырмаларды орындау арқылы биіктіктен (60-70см) екі аяқпен секіру және жеңіл жерге түсу.

8. Бет жақпен тіреке тұрып (гимнастикалық қабырға, ағашқа, бағанаға), қолдарымен қабырғаға тіреліп (білтекті) бет (иық) деңгейінде ұстау.

9. Ілініп тұрған заттарға екі аяқпен жартылай отырыған қалыптан секіру арқылы қол тигізу.

10. Терең адымдап жүру.

11. Бір аяқта отырып (екіншісі алда) – «пистолет» қалпы, гимнастикалық

орындықтың білтегіне сүйеніп, орыннан тез аяқтың ұшына көтерілу.

12. Жоғары көтерілген сүйенішке (гимнастикалық орындық) қырынан тұрып, бүгілген аяқ сүйеніште. Сүйеніштен бір аяқпен итеріліп, орнында тұрып жоғары секіру.

13. Гимнастикалық орындыққа бет жақпен тұрып, бір аяқ тізеде бүгіліп орындық үстінде қойылған, екіншісі тіреуші аяқ еденде (жерде). Бүгілген аяқты жазып жоғары қарай секіру және биіктікте аяқ орындарын ауыстыру.

14. Көптеген рет жоғарыға-алдыға секіру, бір аяқпен үшінші, сосын бесінші қадамнан иітеріліп екпінен жүгіру.

15. Скакалкамен екі аяқта кезектесіп, оң, сол аяқпен орнында тұрып, алдыға қарай қозғалумен секіру .

Дене сапасын дамыту үшін жеңіл атлетика элементтерімен қозғалмалы ойындары.

Қортынды нормативтерді қабылдау

1) жүгіру 100 м.;

2) жатқан қалыптан 1 мин. ішінде кеудені көтеру және түсіру, турникте тартылу (бірнеше рет);

3) орыннан ұзындыққа секіру;

4) жүгіру: қыздар – 1000 м, бозбалалар –3000 м

Футбол ойынының тәсілі. Оқу ойыны.

Дайындық бөлімі

Затсыз жалпы дамытушылық жаттығулар кешені

Көрсетілімнен кейін қабылдаудың келесі тәсілдері орындалады:

Жүргізу кезінде доптың тоқтатудын айла-қулық қозғалыстары; жылжымайтын доп бойынша соққы солға немесе оңға кетумен айла-қулық қозғалыстар; тура сол жүргізу кезінде сырғып бара жатқан доп бойынша; допты тартып алу; тура сол алға қарай қозғалумен. Қақпашысыз ойын.

Көрсетілімнен кейін келесі тәсілдері орындау:

Допты алу алға қарай жылжумен; тура сол домалатумен; жылжымайтын доп бойынша табанын ішкі жағынан ұру; тура сол алдына қарай сырғып келе жатқан допты ұру; алдына қарай сырғып келе жатқан допты табанын ішкі жағымен тоқтату.

Оқу ойыны.

Пресске жаттығу, тынысалуды босаңсыту және қалпына.

7 – Апта

13-14. Теория: Дене тәрбиесі амалдары арқылы психикалық сапаларды және тұлғалық қасиеттерді тәрбиелеу.

Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: ойынның әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

Доппен жонглеру. Доппен және ракеткамен жаттығу:

- оң (сол) қолмен допты еденге, серіктесіне, қабырғаға лақтырып, оны сол және оң қолмен жоғарыдан және төменнен ұстап алу, бір қолдан екінші қолға допты лақтыру, допты жоғарыға лақтырып екі қолмен, бір қолмен ұстау;

- доппен жонглерудің әр түрлі түрлері: ракеткамен оң және сол жақтрымен доп бойынша ұру, екі жақпен кезектестіріп, әр түрлі биіктіке допты ұру (көз деңгейінен жоғары немесе төмен), кейін доп ракетканын сол және оң жағынан секіріп түспейтіндей ұстап алумен, допты ракетканың қырымен ойын жазықтығында кезектестіріп ұру;

- қозғалыста ракеткамен және доппен жаттығу – адыммен, жүгіріспен, жүгірісте ракетканын әр түрлі жақтарымен және ракетканың екі жағымен кезектестіріп жонглеру; тура сол бірақ бұрылыста, жүгірістін бағыттын өзгертумен, адыммен, доппен жүгірісте, ракетканың ойын жазықтығының үстіне жатып;

- ракеткамен допты сол және оң жақпен жаттығу қабырғасының жанында ұру, үстел қасына қойылған үстел жартысынан немесе жаттығу қабырғасынан – топтамалы (дәлдікке дөп түсу) соққылар, бірреттік соққылар;

- үстел үстінде доп бойынша ұру, жаттықтырушынын, серіктесінін, тренажеромдың ыңғайлы лақтырумен (қағып алу);

- сол және оң жақтан соққыны байланыстырып қабырғасының жанында ұру, үстел қасына қойылған үстел жартысынан немесе жаттығу қабырғасынан, доп бойынша, жаттықтырушынын, серіктесінін ыңғайлы лақтырумен (қағып алу);

Аяқ жұмысының негізгі тәсілін меңгеру. Қарапайым доппен және ракеткамен жаттығуды меңгергеннен кейін, жеңіл соққылардың тәсілдерін үйренуге ауысуға ұсынады:

- негізгі пози­циялардан соққы жасаудың қалпын үйрену және жасағандай сыңай таныту – аяқ қалпын, дененің бұрылысын, қолмен сермеудің түрін, денеге байланысты қолдын қалпын, ракетканын қалпын, білек, иық белдеу, иық;

- әр түрлі жылдамдықта көп рет соққы қимылын допсыз, доппен тор жанында қайталау (алдымен - баяу, сосын - жылдам);

- бір соққы түрімен (тек оң жақтан немесе тек сол жақпен) жаттықтырушымен (серіктеспен) үстелде ойнау, содан кейін оң және сол жақтан соққыларын байланыстыру; үстел үстінде соққылармен еркін ойын. Оқу ойыны.

б) баскетбол: әрекеттестік әдіс – тәсілі үйрету, оқу ойыны;

Мақсаттары:

1. Үш ойыншының («үштік») қарым-қатынас тактикасы жетілдіру

2. Топтық қарым-қатынас тактикасын жетілдіру – топтық доптың тартып алу.

3. Орта қашықтықтан допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

4. Қорғалуды қолдану тәсілін жетілдіру – прессинг.

Құрал - жабдық — баскетбол доптары.

Дайындық бөлімі.

Сабақты ұйымдастыру. Кәдімгідей жүру, аяқ ұшында, өкшеде, табанын сыртқы (ішкі) жағымен, жартылай отырып тұрып, толық отырумен. Жүгіру орташа қарқында оқытушының белгісі бойынша жылдамдықты артырумен келістіру.

Жалпы дамытушылық жаттығу. Бағанада қозғалыста орындалады:

1. Қолдарды иыққа. Әр бір адымда иық буындарда қолды айландыру (алдыға, артқа).

2. Әр бір адымда қолдарда иілген шынтақ буындарында серпілу.

3. Жүрумен отырып тұруды кезектестіру. Төрт адым алға – төрт отырып тұру.

4. Әр бір адымда денені алдыға қарай ию, қолдың саусақтарымен аяқтың ұшына жететіндей.

5. Қолдар арқада, саусақтар қосылады. Әр бір адымда түзу қолдармен артқа серпілу.

6. Иілген қалыпта таянып тұрып алдыға қарай ілгерілеу.

7. Кеуде алдында қолдар шынтақта иілген, қозғалыста денені жан-жаққа айналдырады. Айналдыру аяқ жақтарда орындалады, алдыға қарай адымды жасайды.

8. Толық отырғанда жүру.

9. Жеңіл жүгіріс.

Негізгі бөлім

I. Әрекеттестік («үштік») тактикасының жетілдіру.

1. Жаттығушылар себет алдына орналасады. Оқытушының белгісі бойынша «үштік» (қарсылықсыз) орындалады.

Орындалудың нұсқасы: оқытушының белгісіне байланысты ойыншы шабуылын аяқтайды, оны тосқауылдан орындайды; тосқауылды орындайтын ойыншы допты беру керек.

2. " Үштік " қорғаушылардың белсенді қарсылық көрсетуімен әрекеттестігі арқылы орындалады. Шабуылшы допты кіргісе, сонда олар тағы тура сол рөлді орындайды. Допты тигізе алмаса, рөлдер өзгереді.

3. 3х3 «үштік» әрекеттестігін жасағаннан кейін бір себетке сақинасына шабуылдау мақсатымен ойын.

II. «Топтық допты тартып алу» қарым-қатынас тактикасын жетілдіру

Жаттығу бір алаңның жартысында 5 адамнан құралған топтармен орындалады. Екі шабуылшылар, допты жүргізу және беру, допты мейлінше көп ұстап қалуға тырысады. Үші қорғаушы олардан доп тартып алуға тырысады. Бұл ретте доппен ойыншыны екі қорғаушы шабуылдайды, топпен допты тартып алу тырысады.Қорғаушы допты иемденеді, шабуылшыға айналады, доптан айырылып қалған - қорғаушыға.

III. Орта қашықтықтан допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

Айналысушылар 4-5 адамнан топтарға бөлінеді. Әр бір топта доп бар. Орыннан, оқытушылар нұсқауымен ойыншылар кезек-кезек себетке допты лақтырады (допты тигізудің белгілі сана дейін).

IV. Прессинг жағдайында топтық әрекеттің тактикасын жетілдіру «доп бер, шық»

Жаттығушылар төрттіктерге бөлінеді. Екі шабуылшылар, екі қорғаушылар. Шабуылшылар, допты алдыңғы сызықтан лақтырады және әрекеттестікті қолданады " доп бер, дем шығару ", барлық алаң арқылы өтуге тырысады және оны себетке лақтыруға тырысады. Қорғаушылар өз алаңныңда қарсыластық көрсетеді, топтық допты ұстап алуды қолданады. Допты себетке салса, онда тура сол жұп шабылдайды, егер допты себетке салмаса онда рөлдерді ауыстыру тиіс. Жаттығуда допты алып жүруді қолданыстан алыптастауға болады.

V. Прессингті қолданумен және топтық доптың ұстап алуды қолдануымен оқу ойыны.

VI. Айыппұл допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

Қортынды бөлім

Қортынды бөлім

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар;сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа;жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері;іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) Қозғалыстағы және бір қаплыптағы ЖДЖ

2) Іш бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 10-15 рет аяқтарды сермеп қозғалту;

- "римдік орындықта" 2 дейін 15 кеудені көтеру;

- 10-12 реттен гантельдермен кеудені оң, сол жақтарға бұру.

3) Арқа бұлшықеттері үшін:

- гантельмен 6-8 рет алдыға қарай иілу;

- білдекте 10-12 реттен денені жазу;

- гантельдерді көлбеу тарту.

4) Кеуде бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 2 х 10 - 6 реттен гантельді жайлап көтеру;

- 45 градус бұрышта жатқан қалыпта гантельдермен 2 х 12 - 8 реттен қолды екі жаққа ашу;

- «Көбелек» тренажерында 2х12 - 8 рет қолдарды қиыстыру;

5) Иілгіштіке және сымбатқа арналған жаттығу.

Бозбалалар

Арқа Турникте тартылу, шаршағанша дейін 3х төменнен

Штанганы көлбеу тарту 2х6-8

Қатты тарту 2х5-6

Трицепс Экстензия, жатып гантельдамен 2х2-12
Жіппен блокта астыға жайлап көтеру 2х8-12
Кері ұстаумен астыға жайлап көтеру 1х12-5

Көлбеу орыдықта жатып жайлап көтеру.

Горизонталды орындықта жатып гантельді жайлап көтеру.

Жалпақ брусьтарда денені көтеріп тарту.

г) жүзу: Физикалық сапаларды дамыту;

Спринтердің дайындығының маңызды орынын интервалды, қайталау және айнымалы жаттығу алады; орта қашықтықтағы малтушыға – интервалды және біркелкі, ал үлкен қашықтықтағы малтушыға – интервалды, айнымалы және біркелкі.
8, 9 – Апта

15-18. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: «топ-спин» сол жақ пен оң жақтан ұру тәсілі, оқу ойыны;

1. Допты әр түрлі бағыттан қабылдау және сәйкес әдіспен айналдыру. Орташа күшті шабуыл соққысын орындау және шабуыл соққысынын күшін бір қалыпқа келтіре алу.

2. Екпінді шабуыл соққысын байланыстыру арқылы тордын жанындағы жақын аймаққа допты беруді орындауды үйрену.

3. Қарсыластың бастапқы қалыпын жиі өзгертуі және жылдам шабуыл жасау үшін сәттіне жету мақсатында сол жақтан тіректі орындау.

4. Қортынды шабуыл соққысын жасау үшін қиылыс соққысымен қарсыласын ынғайсыз позицияға орналасуға мәжбүр ету.

5. Қиылыс топтамасы + жазып ұру + шабуыл соққысы.

6.  Жазып ұрудың топтамасынан кейін қортынды шабуыл соққысын орындауға сәтті тандау.

7. Комбинация; жазу, қию, шам, комбинация кезінде қортынды соққы үшін сәтті тандау.

8.  Бағыттын өзгеруі және допты айналдыру + қарсы шабуыл + қортынды соққы арқылы бастаманы тартып алу.

9. Оқу ойыны.

б) баскетбол: қарама – қарсылық әдіс – тәсілі, оқу ойыны;

Мақсаттары:

1. Қалқаннан секіріп кеткен допты қағып алуды үйрету.

2. Допты жүргізгеннен және тоқтағанан кейін бір қолмен себетке жоғарыдан секірісте лақтыру тәсілін жетілдіру.

3. Екі ойыншының (алдыңғы және артқы сызықтарда) әрекеттестігінің тактикасын жетілдіру: шабуылда, тосқауылда, қорғаныста, ауыстыруда.

Құрал - жабдық — баскетбол доптары.

Дайындық бөлімі.

Сабақты ұйымдастыру. Әр түрлі жүру (аяқ ұшында, өкшеден, қиылысқан аяқтармен, қол бастын артында, арқа артында) әр түрлі жүгіру (қол бастын артында, арқа артында, белде, иыққа, бағытты өзгертумен, тоқтаумен)

Жалпы дамытушылық жаттығулар. Бағанада төрттен қозғалыста орындалады:

1. Қолдарды иық буындарында алдыға, артқа айландыру.

2. Отырған қалыпта, оң жақ артта, әр бір есепте аяқ қалпын ауыстыру.

2. Отырған қалыпта, оң жақ шет жаққа қарай, әр бір есепте аяқ қалпын ауыстыру.

4. Денені 4 есептен оңға, солға айналдыру.

алдыға қарай ию, қолдың саусақтарымен аяқтың ұшына жететіндей.

5. Жатқан қалыпта денені көтеру.

6. Алдыға қарай иілу, қолдың саусақтарымен аяқтың ұшына жететіндей.

7. Бір уақытта қолдарды сілтеумен денені жан-жаққа ию .

8. Орында тұрып секіру. Әр бір төртінші секіріс 360º айналумен.

9. Жеңіл жүгіріс.

Негізгі бөлім.

I. Қалқаннан секіріп кеткен допты қағып алуды үйрету.

1. Айналысушылар қабырғадан 2 м арақашықтықта орналасады, әр біреуінде доп. Допты жоғарыға лақтырады, оны секірісте ұстап алып және қабырға лақтыру және т.б.

2. Орналасу тура солай. Қабырғаға топтамалармен лақтыру.

3. Айналысушылар жұптармен қабырғада 2 м және де бір бірінен 3-4 м арақашықтықта орналасады , секірісте қабырғаға лақтыруды орындау, серіктесі жаққа допты жіберу.

4. Екі жақтан бағана бойынша қалқан астындағы бұрыштан 2-3 м арақашықтықта орналасады. Бір бағанадан допты қалқанға лақтырады, ол себетке тимей қарама-қарсы жаққа түсетіндей. Басқа бағанадан секірісте тигізетіндей доптарды лақытыруды орындайды. Жаттығуды орындап, айналысушылар бағананнын қарама-қарсы жағынын ауысады.

II. Допты жүргізгеннен және тоқтағанан кейін секірісте себетке лақтыру тәсілін жетілдіру.

Айналысушылар себет санына байланысты топтарға бөлінеді және допты жүргізуді кезектесіп, келесі тоқтаумен және бір қолмен жоғары қарай секірісте допты лақтырумен орындайды. Жаттығуды орындау нұсқалары:

а) жүргізу себетке түзу орындалады, себеттен шет жаққа, жүргізу бағытын өзгертумен;

б) лақтыру алаңның әр түрлі нүктелерден, себетке әр түрлі бұрыштардан орындалады.

Жаттығу жарыстық әдіспен өткізіледі алдын ала келісілген нүктелерден белгілі көлемге дейін тигізу.

III. Тосқауыл және ауысу тактикасын жетілдіру.

1. Айналысушылар әр бір топқа 4 адам бөлінеді (екі шабуылшы, екі қорғаушы). Бір шабуылшы алдыңғы сызықтың ойыншынын, ал екіншісі - артқы сызықтың ойыншысының орын алады. Доп алдыңғы сызықтың ойыншысына беріледі, артқы сызықтың ойыншысы тосқауылды орындайды. Алдыңғы сызықтың ойыншысы себетке шабуыл жасайды. Қорғаушылар, ауысуды орындай отырып белсенді қарсылықты көрсетеді. Доп себетке салынбаса, жұптар рөлдермен ауысады. Себетке салынса, рөлдер ауыспайды.

2. Бір себет ойыны 2х2 тура сол әрекеттестікті орындаумен

3. Бір себет ойыны 4х4 тура сол әрекеттестікті орындаумен.

IV. Айыппұл допты лақтыру тәсілін жетілдіру.

Айналысушылар себет санына және айыппұл доптарды лақтыруға байланысты топтарға бөлінеді. Бірнеше рет қатарынан допты себетке тигізген жеңеді.

V. Оқу ойыны

Ойындағы тапсырмалар: Алдынғы және артқы сызықтағы ойыншылар арасындағы шабуылда тосқауылды орындау. Қорғалуда ойнағанда ауысуды қолдану.

Қортынды бөлім.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру;

қыздар

1) 100-120 см қабырғадан шегініп, оған шынтақта иілген қолдармен тірелу 30 сек. + 20 сек.( 1-2 мин демалып алып );

2) 20 сек +10 сек. иілген қолдарға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

3) 20 сек. + 10 сек. иілген қолдарға гимнастикалық қабырғаға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

4) 30 сек. + 20 сек. негізгі тұрыста жүгі бар қолдарды өз алдында жазу (толтырылған доп, гантельдер) (1-2 мин. кейін тынығу);

5) 30 сек + 20 сек. тізеде бүгілген аяқтармен ұсталып гимнастикалық қабырғада ілініп тұру (1-2 мин. кейін тынығу);

6) Отырып, артқа таяну түзу аяқтармен 45 градус бұрышта ұстау (2-4 рет);

7) Отырып, көздері 3-5 сек. жұмып, сосын 3-5 сек. ашу(6-8 рет) ;

8) 1-2 мин. ішінде тез жыпылықтату;

9) Тұрып, 2-3 сек. өз алдына тура қарау, көздерден 25-30 см. арақашықтықта оң қолдың саусағын беттің ортаның сызығында қою, саусаққа көз тастау және оған 3-5 сек. қарау, қол түсіру (10-12 рет);

10) Тұрып, саусақ кеңсірікте, екі көзбен кеңсірікке және кері қарай көз тастау (10-12 рет).

Бозбалалар

Кеуде. Көлбеу орындықта жатып жайлап көтеру 4х6-8
(әр бір жақындағанда қосымша екі күшейтілген)
Брусьтарда тартылу жалпақ негатипен тірекпен 2х6-8
(үлкен салмақта орындаған дұрыс, бір қайталау үшін)
Жатып бірен-саран жайлап көтеру 2х5-6
(бір реттен көп рет қайталау үшін салмақты қолдану!)
Крос жарысына қатысушы 1х10-12
(Соңында екі күшейтілген жақындауды қолдану)

Иық. Қолдарды иілгенде 3х6,12,20 жан-жаққа созу (Трисет)
Бірен-саран 1х15-20 иекке төменгі блоктан тарту

( Салмақты пайдалану, небәрі 4-5 қайталауды дұрыс орындай алмайсындар)

г) жүзу: бросспен жүзу тәсілін үйрену мен жетілдіру

Каталог: ebook -> umkd
umkd -> Мамандығына арналған Сұлтанмахмұттану ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
umkd -> Қазақстан Республикасының
umkd -> Қазақстан Республикасының
umkd -> Студенттерге арналған оқу әдістемелік кешені
umkd -> ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған «Ұлы отан соғысы және соғыстан кейінгі жылдардағы қазақ әдебиетінің тарихы (1941-1960)» пәнінен ОҚытушыға арналған пән бағдарламасы
umkd -> «Балалар әдебиеті» пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар 2013 жылғы №3 басылым 5 в 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті»
umkd -> ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешенінің
umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті
umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті
umkd -> «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған