Сабақ жоспары: XVIII ғасырдағы қазақ батырлары Өткізген : Байгамысова Бахытгуль Ауесхановна Жітіқара 2017 жыл

Жітіқара 2017 жыл

5-сынып. Қазақстан тарихынан әңгімелер

Сабақтың тақырыбы: §31. XVIII ғасырдағы қазақ батырлары

Сабақтың мақсаты:

• 
  Білімділік: Оқушыларға жоңғарларға қарсы күрескен қазақ батырлары, олардың ерлігі жайында кеңінен мәлімет беру, Қазақ тарихындағы батырлардың алатын орнын анықтау.
  
• 
  Дамытушылық: Қазақ батырларының ерлігіне тарихи тұрғыдан баға бере білуге дағдыландыру, танымдык қабілеттерін арттыру.
  
• 
  Тәрбиелік: Ерлікке, отансүйгіштікке тәрбиелеу, Қазақ батырларының ерлігін үлгі етуге, құрметтеуге үйрету.
  

Қазақ билері жайында оқушылардан кысқаша сұрау. Кем дегенде 2-3 оқушыны сөйлету. Төрт оқушыға Қазыбек, Төле, Әйтеке билер және Тәуке ханға байланысты сұрақтар жазылған карточқалар беріліп, жауаптары тыңдалады. Бұдан соң үй тапсырмасын қысқаша қорытындылаймын. Дәптерге жазуға берілген тапсырма бойынша үш оқушыны тексеріп бағалаймын.

ІІІ. Жаңа сабақ

Өтілетін сабактын тақырыбы мен жоспары алдын ала жазылып қойылады. Ооқушыларды сабақтың тақырыбы және негізгі мақсаттарымен таныстырып өтемін.

1. Жоңғар-ойрат мемлекетінің құрылуы.

2. Қазақ батырлары.

• 
  Жоңғар мемлекеті.
  
• 
  Батыс Монғолия жерінде, жоғарғы Ертіс, Алтай, Тар-бағатай еңірінде құрылған.
  
• 
  Құрылған уақыты - XVIII ғасыр (1635-1640 жылдар).
  
• 
  Сипаты - аскери-көшпелі.
  
• 
  Мемлекет билеушісі - қоңтайшы.
  
• 
  Тайпалар - торғауыт,чорос, дөрбет, хошауыт т.б. Бұлар дүрбіт-ойрат деп аталған.
  

Жоңғарлардың қазақ жеріне шабуылы ХУІІ-ХУШ ғасыр аралығын қамтиды.

Ең қасіретті жыл деп 1723 жылды айтуға болады. Себебі тарихтағы әйгілі қырғын «Ақтабан шүбырынды, Алкакөл сұлама» осы жылы болған. Бұдан соң оқушылардың назарын «Елім-ай» әніне аударамын. Сабақ жоспарындағы екінші тақырыпшаға кеңінен тоқталамын. Ең алдымен жоңғар шапқыншылығы кезінде қол бастаған, ел мен жерді қорғау кезінде ерлік көрсетіп, аты аңызға айналған батырлар жайында қысқаша әңгімелеп беру.

Батырлар: Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шапырашты Наурызбай, Шақшақ Жәнібек, Баян батыр, Райымбек, Малайсары т.б.

Бұдан кейін оқулық және дәптермен жұмыска 10 минуттай уақыт беремін.

1-тапсырма

Осыған байланысты төмендегідей кестені толтырту.

1 2

3 Бөгенбай батыр 4

1 4 1 4

Қабанбай батыр Наурызбай батыр

2 3 2 3

3 Баян батыр 4

1. 
   2
   

1. 
   Туған жылы, туған жері
   
2. 
   Шын есімі немесе берілген аты
   
3. 
   Көрсеткен ерлігі
   
4. 
   Қайтыс болған жылы
   

Жаңа сабақты бекіту мақсатында төмендегідей сұрақтарды қоямын

• 
  Жоңғар шапқыншылығы жайлы не білесіндер?
  
• 
  Қазак елін жат жерлік жаулардан қорғаудағы батырлардың үлесі қандай болды?
  
• 
  Бөгенбай жоңғарларға қарсы шамамен қанша жорыққа катысты?
  
• 
  Жоңғарларға қарсы жүргізілген көптеген ұрыстарда Қабанбай қандай міндет атқарған?
  
• 
  Жоңғарларға қарсы күресте ерлік көрсеткен басқа қандай батырларды білесіңдер?
  

1. Жоңғарларға карсы күресте ерлік көрсеткен батырлардың ерлік істері туралы қосымша оқып, жеке бір батыр туралы дәптерге қысқаша әңгіме жазғызу.