Сабақ тақырыбы : ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның музыка, бейнелеу және қолданбалы өнері мақсаттары

Бұқар жырау ауданы

Үштөбе орта мектебі

тарих пәнінің мұғалімі Халелова М.Е.

тарих сабағы - 9 сынып

Сабақ тақырыбы: ХХ ғасырдың басындағы ҚАЗАҚСТАННЫҢ МУЗЫКА, БЕЙНЕЛЕУ ЖӘНЕ ҚОЛДАНБАЛЫ ӨНЕРІ

Мақсаттары:

1. 
   ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның музыка, бейнелеу және қолданбалы өнерін сипаттау арқылы тақырып мазмұнын ашу.
   
2. 
   Жалпы білім деңгейлерін, ойлау дағдысын арттыру,
   
3. 
   Қазақ халқының мәдениетіне сүйіспеншілік және құрмет сезімдерін орнықтыру.
   

саяхат

1. 
   Ұйымдастыру
   
2. 
   Ұй тапсырмасын тексеру: - хронологиялық диктант
   
3. 
   Жаңа тақырып: - музыка пәнінің мұғалімі Мукушева Ж.С.
   

• 
  сурет пәнінің мұғалімі Қарашолақов Б.А.
  
• 
  мектеп мұражайына сырттай саяхат
  

4. 
   Бекіту
   
5. 
   Үй тапсырмасы бойынша нұсқау беру
   
6. 
   Қорытынды
   

1. 
   Ұйымдастыру
   

2. 
   Ұй тапсырмасын тексеру:
   

• 
  ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ диктанат:
  

1. 
   .............Чехословак корпусының бүлігі
   
2. 
   ............. ІІ Николай, оның отбасы мүшелері атылды
   
3. 
   ............ Орынбор қаласында Азамат соғысының алғашқы ошағы пайда болды
   
4. 
   ..........Орынборды атаман Дутов басып алды
   
5. 
   ...........Ә.Жангельдин бастаған экспедиция Ақтөбе майданының әскери бөлімшелеріне қару-жарақ, дәрі-дәрмек жеткізді
   
6. 
   .......... Қазақ жерін басқару жөнінде Революциялық Комитет (Қазревком) құрылды
   
7. 
   ........... Орынбор қаласында “Қырғыз (Қазақ) Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасын құру туралы” Декрет жарияланлы
   
8. 
   ............... Қызылорда қаласында Қазақ АКСР-і Кеңестерінің Vсъезі өтті
   
9. 
   ..............Қазақстандағы Азамат соғысы жылдары
   

• 
  ТЕКСЕРУ:
  

1. 
   1918ж 25маусым - Чехословак корпусының бүлігі
   
2. 
   1918ж 16 шілдеде ІІ Николай, оның отбасы мүшелері атылды
   
3. 
   1917ж, қараша - Орынбор қаласында Азамат соғысының алғашқы ошағы пайда болды
   
4. 
   1918ж шілдеде Орынборды атаман Дутов басып алды
   
5. 
   1917ж, тамыз-қараша - Ә.Жангельдин бастаған экспедиция Ақтөбе майданының әскери бөлімшелеріне қару-жарақ, дәрі-дәрмек жеткізді
   
6. 
   1919ж, шілдеде Қазақ жерін басқару жөнінде Революциялық Комитет (Қазревком) құрылды
   
7. 
   1920ж 26 тамызда Орынбор қаласында “Қырғыз (Қазақ) Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасын құру туралы” Декрет жарияланлы
   
8. 
   1925ж 15-19 сәуір - Қызылорда қаласында Қазақ АКСР-і Кеңестерінің Vсъезі өтті
   
9. 
   1918-1920жж - .Қазақстандағы Азамат соғысы жылдары
   

• 
  БАҒАЛАУ:
  

«4» - 2 қате

«3» - 3-5 қате

3. 
   Жаңа тақырып:
   

Музыка өнері өзіне ғасырлар бойы ұрпақтардың рухани тәжірибесін сіңірді. Қазақтың дәстүрлі музыкалық тілі өте бай және ол халықтың ғасырлар бойғы тарихи тәжірибесін бейнелейді.

Музыка өнері және дәстүрлі музыкалық аспаптар туралы Жайнагуль Сембековна – музыка пәнінің мұғалімі айтып береді

1. 
   ХХ ғасырда қазақтың музыка өнері жаңа музыкалану мен жанр формаларымен ерекшеленді. Қазақтың музыкалық және ән өнері Кеңес өкіметінің аса мән берген, қызушылығын тудырған нысанына айналады. Жаңа кезеңде музыка өнерінің дамуына ХХ ғасыр басындағы белгілі халық композиторлары мен әншілерінің, композитор-аспапшылардың әсері ерекше болды. Олардың арасында қазақтың жазба әдебиетінің негізін қалаған Абай Құнанбаев, Біржан Қожағұлов, Жаяу-Мұса Байжанов, Дәулеткерей Шығаев, Құрманғазы Сағырбаев, Ықлас Дүкенов, Мұхит Мералиев, Балуан-Шолақ, Ақан-Сері, Тәттімбет, Мәди, Қазанғап, Дина Нүрпейісова, Кенен Әзірбаев және басқаларды атауға болады. 
   

Әкесі Байзақ ескіше хат таныған, жасында ән салып, өлең шығарған, шағын шаруалы, сауыққой кісі болған. Иса 9-ға шыққанда шешесі қайтыс болып, өлеңші, әңгімеші әжесі Жанбаланың бауырында өседі. Нағашы ағасы Рахмет оған домбыра тартып, ән салуды үйретеді. Кішкентайынан “Әнші Иса” атанады. 1932 – 40 жылдары Алматы, Қарағанды, Семей қалаларында радиода, филармонияда, Жазушылар одағында қызмет істеді. Өлеңдері 1924жылдан жариялана бастады. Сан қырлы талант иесі Байзақовтың, әсіресе, суырып салма ақындық өнері қазақ әдебиетіндегі осы бір ерекше құбылыстың жалғасындай еді. Байзақов жазба әдебиет өкілі ретінде де шоқтығы биік көркем туындылар қалдырды.

Кененнің әншілік өнермен даңқы шыққан. Ол өз шығармаларында Біржан сал, Ақан-сері сияқты белгілі қазақ ақындарының ең үздік дәстүрлерін жалғастырушы. К. Әзірбаев шығармаларының басты тақырыбы - біртұтас халық өмірі, сондай-ақ, әрбір адамның жеке үміттері мен армандары.

2. 
   Музыкалық аспаптар бес топқа бөлінеді: 96-бет, слайдтағы аспаптар суретін ажыратып көрейік
   
3. 
   Бейнелеу өнері. – Сурет өнері туралы Берик Амантаевич – cурет пәнінің мұғалімі толық айтып береді
   

Әбілхан — туған жердің әсем табиғатын, оның дидарындағы адам қолының жасампаз өзгерістерін зор шабытпен бедерлей алған суреткер.

Әбілхан Қастеев суретші ретінде өзіндік дара қолтаңбасымен ғана ерекшеленіп қоймайды, сонымен бірге, ол — туған жері мен өскен елін перзенттік махаббатпен жырлай алған біртуар суреткер.

Верещагин қазақ халқының тұрмыс-тіршілігін,Қазақстан табиғатын бейнелеген көптеген суреттер салды («Лепсі алқабы», «Шу өзені бойындағы қазақ үйлері», «Алатауда» (1869 – 70), «Аңшы қазақ» (1871), т.б.

Хлудов Николай Гаврилович —  1877 жылы арнайы шақыртумен Верный (Алматы) қаласына суретшіХ.Глушковпен бірге келеді. Глушковпен бірге жергілікті халықтардың этнографиялық көркемсуретті альбомын құрастырды. Жергілікті халықтың тұрмыс-салтын тыңғылықты біліп зерттеу үшін ол Жетісу және Сырдария облыстарының жерлерін межелеу мекемесіне орналасты. Іссапармен осы өлкенің көптеген жерлерінде болған Хлудов жүрген жерлерінен сан алуан этюдтер, сызбалар, суреттер салып, кейін соның негізінде этнографиялық-өлкетанушылық маңызы зор және көркемдік орындалу шеберлігі жағынан әр қилы картиналар сериясын жасады. Қазақстанда өмірінің соңына дейін тұрған Хлудов Жетісу жерінде ғылыми-зерттеулік жұмыстарын жүргізуге белсене араласып, көптеген ғылыми қоғамдардың мүшесі болды. Әр түрлі ғылыми экспедициялардың жұмысына суретші ретінде қатысты.

1918 — 19 жылы Алматы ауыл шаруашылығы техникумында сурет пен сызудан сабақ жүргізді.

СӘУЛЕТ ӨНЕРІ

Зенков Андрей Павлович (сәулетші, құрылыс инженері. Санкт-Петербургтегі Николаев инжинериялық академиясын (қазіргі Санкт-Петербург архитектура-құрылыс университеті) бітірген 1898 жылы Қазақстанға қоныс аударып, Верный қаласына қоныстанған. 1907 – 17 жылдары Жетісу облысы инжинерия басқармада жұмыс істеді. Жер сілкінісіне төтеп беретін ағаш үйлер салумен, жер сілкінісіне төзімді құрылыстар жобасын жасаумен шұғылданды. Зенковтың жобасымен салынған үйлер: Верный әйелдер гимназиясы (1904 жылы, қазіргі Алматы мемлекеттік университетінің көркемсурет-графика факультетінің корпусы), Кафедральдық собор (1907), Верный әскери мәжіліс үйі (1908 жылы, қазіргі Қазақ халық музыкалық аспаптар музейі), Верный сауда үйі (1912 жылы, қазіргі “Қызыл таң” мата үйі), т.б. Кеңес өкіметі жылдары Зенков Алматыны қайта салуға қатысты.

4. 
   Қазақ халқының материалдық мәдениеті
   

• 
  Қандай қолөнер туындылары туралы сөз айталасыңдар?
  
• 
  Мектеп мұражайында оқушылардың, мұғалімдердің, ата-аналардың көмегімен жиналған біршама жәдігер бар. Оларды ө зхдерін көрдіңдер, қазір слайдтағы суреттер арқылы сөз жалғастырайық.
  
• 
  Баспана туралы. Киіз үй, кереге, уық, шаңырақ, текемет, сандық, сырмақ, үстел, бесік.
  
• 
  Не үшін? Неден істелінген?
  
• 
  Құрал-жабдық. Күбі, торсық, диірмен, мойын ағаш, көсеу.
  
• 
  Зергерлік бүйымдар туралы не білесіңдер? Білезік, сақина, сырға, шолпы,қаптырма.
  
• 
  Қазіргі кезде қолданыста бар ма? Мысал келтіру
  
• 
  Қазақстан Республикасының нышаны ретінде сувенирлер «Азиада 2011» ойындарына арнайы жасалған.
  

4. 
   Оқулықпен жұмыс
   

101- бет,19,20-сұрақтар

5. 
   ҮЙГЕ:
   

• 
  Қазақстанның музыка, бейнелеу, қолданбалы өнері
  
• 
  Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар.
  
• 
  101 бет., 1-14 сұрақтар ауызша