Сабақтың тақырыбы: Эволюцияның басты бағыттары мен негізгі заңдылықтары Сынып: 10-11

Эволюция екі бағытта жүреді олар: биологиялық регресс (түрдің жойылуына апарады) және биологиялық прогресс. Биологиялық прогрес үш түрлі жолмен жүреді:

• Эволюция екі бағытта жүреді олар: биологиялық регресс (түрдің жойылуына апарады) және биологиялық прогресс. Биологиялық прогрес үш түрлі жолмен жүреді:
• Ароморфоз - даралардың құрылым деңгейі күрделеніп тіршілік етуге бейімділігі арта түседі
• Мысал: Организмдердің судан құрлыққа шығуы, тірі туу, сүрқоректілердің дене температурасының тұрақтылығы.
• Идиоадаптация - биологиялық құрылым деңгейінт күрделендірмей өзгертпей тіршілік үшін күресте организмдердің өзіне пайдалы белгілі бір орта жағдайына бейімделушілігі
• Мысал: Жануарлардағы қорғаныш рең.
• Дегенерация –немесе морфофизиологиялық регресс эволюциялық дамуында қарапайымдала түсу деген ұғымды білдіреді .
• Мысал: жерасты жануарлары(көртышқан),үңгір(протей), терең су асты организмдері.

Дивергенция – («divergo”-кері шегінемін) бұл туыс формалардағы белгілердің ажырауы

Дивергенция мысалдары

• Алоэ

• Кактус

• Монстера

• Тұңғиық

Дивергенция мысалдары

• Ескекаяқтылар

• Көртышқан

• Қасқыр

• Жарғанат

Дивергенция гомологиялық мүшелердің түзілуіне әкеліп соғады

• Гомологиялық мүшелер- құрылысы мен шығу тегі бір, бірақ атқаратын і қызметтері әр түрлі мүшелер

• Гомологиялық мүшелерге мысал

• Бунақдене қоректі өсімдік

• Бөріқарақат пен кактустың тікенектері

• Бұршақтың мұртшасы

• Кәдімгі жапырақ

• Тамыр түйнектері

• Тыныс алу тамырлары

• Ауа тамырлары

• жемтамырлар

• Гомологиялық мүшелерге мысал

• Гомологиялық мүшелерге мысал

• (Парашют) бақ-бақ
• (қанатша) үйеңкі

• Шиенің сүйегі

• Емен жаңғағы

• Картоп түйнегі

• Жауқазынның пиязшығы

1.Жүгіру (таракан),

• 1.Жүгіру (таракан),
• 2.Жүзетін (жук-плавунец),
• 3.Қазатын (медведка).
• 4.Секіретін (шегіртке),
• 5.Қармайтын (дәуіт).

• Бунақденелердің аяғы:

• Гомологиялық мүшелерге мысал

• 5

Жүгіретін (қасқыр),

• Гомологиялық мүшелерге мысал

• Жүгіретін (қасқыр),
• Жүзетін (ескекаяқтылар),
• Қазатын (көртышқан).
• Секіретін (кенгуру),
• Ұшатын (жарғанат),
• Өрмелейтін (енжар).

• Сүтқоректілердің аяқтары:

Конвергенция –(conergo-ұқсас болу) деп туыстық жағынан алыс болғаныментіршілік ортасы бірдей, сыртқы пішінінің бір-біріне ұқсас болуын айтады

Конвергенция мысалдары

• Крокодил

• Бақа

Конвергенция аналогиялық мүшелердің түзілуіне әкеліп соғады

• Аналогиялық мүшелер – құрылысы мен шығу тегі әр түрлі, бірақ ұқсас қызмет атқаратын мүшелер.

• Аналогиялық мүшелерге мысал

• Жарғанаттың қанаты

• Көбелектің қанаты

• Құс қанаты

• Аналогиялық мүшелерге мысал

• Кактустың тікенегі

• Кірпінің тікенегі

• Аналогиялық мүшелерге мысал

• Балықтардың жүзбе қанаттары

• Дельфиннің аяқтары

Параллелизм - «қатар жүру»)-  деп туыстық жағынан өте жақын организмдердің  ұқсас белгілерінің  бір-біріне тәуелсіз  дамуын айтады

Параллелизм мысалдары

• Киттәрізділер

• Ескекаяқтылар

• Тіршілік ортасы су – ескекаяқтарының бейімделуі

Биологиялық прогресс,

• Биологиялық прогресс,
• Биологиялық регресс,
• Ароморфоз,
• Идиоадаптация,
• Дегенерация,
• Дивергенция,
• Конвергенция,
• Параллелизм.

• Терминдерге түсінік беріңіздер

• А)

• Б)

• В)

• Г)

• Д)

• Е)

• Түсініктер мен суреттердің сәйкестігін тап

• Үйге тапсырма: 1. §12 оқып білу
• 2. «Органикалық дүниенің  даму
• жолдары мен заңдылықтары»
• туралы рефераттар жазу
• Бағалау