Сабақтың түрі: тірек-сызбамен, топпен жұмыс

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларға жапырақтың қызметімен, сыртқы құрылысымен таныстыру, жапырақтың жүйкеленуі туралы түсінік қалыптастыру. Дамытушылық: Әр оқушының қабілетін шыңдап, ізденпаздығын, жауапкершілігін дамыту. Тәрбиелік: Ұтымды ойлауға, белсенді қимылдауға, өзгенің пікірін тыңдауға тәрбиелеу.

.

• Сабақтың көрнекілігі: АКТ, слайд, таратпа материалдар, тірек сызбалар, кеппешөп Сабақтың түрі: тірек-сызбамен, топпен жұмыс

Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: II.Үй тапсырмасын сұрау:

1. Шырынды сабақтар өсімдікте қандай қызмет атқарады? 2. Жер асты өркендерді атаңдар. 3. Тамырсабақтың тамырдан айырмашылығы неде?

• 4. Тамырсабақты қандай белгілеріне қарап өркен деп атайды?
• 5. Пиязшықтың құрылысын талдап беріңдер? 6. Түйнектің құрылысын талдап, өркен екендігіне көз жеткізіңдер.

• Жапырақтың құрылысы, қызметі (түсіну)
• Жапырақ тақтасының пішіні, өсуі, тіршілік ету ұзақтығы (зерттеу)
• Жапырақтың жүйкеленуі (талдау)
• Жапырақтардың сабаққа орналасуы (дәлелдеу)
• Жай және күрделі жапырақтар (суреттеу)
• Сабақ пен жапырақ вегетативті мүшелерді салыстыру (салыстыру)

• Жапырақтың сыртқы құрылысы. Жапырақ тақтадан және сағақтан тұрады. Жапырақтың кеңейген (жалпақ) бөлімі – тақтасы, сабаққа бекінетін жіңішке бөлігі – сағағы деп аталады. Сағағы болмайтын жапырақты сағақсыз жапырақ дейді. Жапырақ тақтасының негізгі ұзарып өсіп, сағақтың орнына түтік тәрізді қусырылады. Оны қынап дейді.

• Сағақты жапырақ
• 1. Жапырақ тақтасы
• 2. Сағақ
• Сағақсыз жапырақ

• Жапырақ тақтасының пішіндері

Өсімдік түріне қарай жапырақ тақтасының пішіндері әртүрлі болады. Қарағай, шырша және т. б. ине тәрізді. Бидай, қарабидай, жүгері, арпа – таспа тәрізді. Жөке, гүлшетен, - жүрек пішінді. Құсшөп – бүйрек пішінді. Шырмауық – жебе тәрізді.

Бір ғана тақтасы бар жапырақты жай жапырақ дейді (мысалы: терек, қарағаш, қайың, жөке ағашатары, т.б.)

• Күрделі жапырақтар

• Бір сабақта 2 не одан да көп майда жапырақшалар болса күрделі жапырақ дейді

Күрделі жапырақтар жапырақшаларының орналасуын қарай: 1. үшқұлақты күрделі, 2. саусақ салалы күрделі, 3. қауырсын тәрізді күрделі деп 3-ке бөлінеді

1. Үшқұлақты күрделі жапырақ сағағында 3 жапрақша болады, мысалы: беде, соя және т.б.

2. Саусақ салалы күрделі жапырақта сағақта 5-7 не одан да көп жапырақшалар саусаққа ұқсап бір жерден таралып орналасады, мысалы: атбас талшын, бөрібұршақ, қарасора

3. Қауырсын тәрізді күрделі жапырақшалар негізгі сағақты бойлай екі жағына бірдей құс қауырсыны тәрізді орналасады.

Жапырақтың жүйкеленуі. Жүйкелену деп өткізгіш шоқтардың жапырақ тақтасына орналасуын айтады.

• Жүйкелердің қызметі.

• 1) ЖАПЫРАҚ ҚАБАТТАРЫНА СУ МЕН ОНДА ЕРІГЕН МИНЕРАЛДЫ ТҰЗДАР ЖЕТКІЗІЛЕДІ; ТҮЗІЛГЕН ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР БАСҚА МҮШЕЛЕРІНЕ ТАРАЛАДЫ.

• 2) ЖАПЫРАҚҚА БЕРІКТІК ҚАСИЕТ БЕРЕДІ.

• Жүйкелену бірнеше типке бөлінеді

• Қауырсын тәрізді жүйкелену

• Саусақ салалы жүйкелену

• Параллель жүйкелену

• Доғалы жүйкелену

• Жапырақтың жүйкеленуі

• Қауырсын тәрізді жүйкелену – тал,терек, алма, алмұрт ағаштары
• Саусақ салалы жүйкелену – үйеңкі, үпілмәлік, бегония
• Параллель жүйкелену – бидай, жүгері, сұлы
• Доғалы жүйкелену – інжугүл, жолжелкен

• Жапырақтардың сабаққа орналасуы

• Жпаырақтың сабаққа орналасуында белгілі бір заңдылық бар. Бұрын шыққан жапырақтары кейінгілеріне көлеңке түсірмейтіндей ретпен бекінеді. Сондықтан жапырақ тақталары қанша көлемді болғанымен, бәрі күн жарығымен қамтамасыз етіледі.

• Бекінудің 3 түрі бар:

• Кезектесе орналасу

• Қарама-қарсы орналасу

• Топтана орналасу

• Сабақтың әр буынында бір жапырақ болса, кезектесіп орналасу дейді.

• Қарама-қарсы орналасу – сабақтың әр буынына екі жапырақтан бір-біріне қарама-*қарсы бекінуі (үйеңкі, гүлшгетен, қалампыр, жалбыз).

• Егер бір буынында 3 немесе одан да көп жапырақтар болса, оны топтанып орналасу дейді (сарыағаш, қызылбояу, талгүл, қарғакөз).