Сборник статей 20 лет независимости Республики Казахстан в свете формирования гражданского общества
Мамадиярова К.Т. Защита конституционного права на образование для лиц с ограниченными возможностями…………………………………………………………………………35
жүктеу/скачать 7,41 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Шебанов А.Ф. О понятиях источника и формы права. // Правоведение. 1965. № 4. С. 23.
- 4. Марченко М.Н. Источники права. М.,2006. С.45.
- 7. Зивс С.Л. Источники права. М., 1981. С. 22.
- 11. Сулейменов М.К. Нормативные постановления Верховного Суда в системе источников права.// Юрист. 2009. №7. С. 16.
- Список литературы
Мамадиярова К.Т. Защита конституционного права на образование для лиц с ограниченными возможностями…………………………………………………………………………353 - секция УГОЛОВНОЕ ПРАВО И УГОЛОВНЫЙ ПРОЦЕСС
ГРАЖДАНСКОЕ ПРАВО И ГРАЖДАНСКИЙ ПРОЦЕСС Абугалиева Ф.М. Ерлі-зайыптылардың ортақ меншігі.............................................................83 Акина Г.Ж. Некоторые аспекты процедуры приобретения жилья, недвижимости и земельных участков иностранцами..............................................................................................87 Байгулина А.К. Представительство несовершеннолетних в гражданском процессе………………………………………………………………………………………………………..89 Беркалиева Ш. Сыйға тарту шартының негізгі алғышарттары..........................................92 Жанкадамова Ш. Нарықтық экономикадағы тұтынушыларды қорғау қағидалары мен іс тәжірибесі жетілдіруді талап етеді........................................................................................94 Кауашева А. Некоторые вопросы правового регулирования первичного размещения акций на бирже ( IPO)…………………………………………………………………………………………………..99 Копытин А.В. Вновь открывшиеся обстоятельства как основания пересмотра судебных актов в гражданском и арбитражном процессах: вопросы понятия и состава…………………………………………………………………………………………………………102 Мамадиярова К.Т. Правовое регулирование социального страхования в Республике Казахстан………………………………………………………………………………………………….106 Молдахметова П. Қазақстан Республикасындағы авторлық құқық бойынша өзекті мәселелері.......................................................................................................................................110 Нсанбаева Н. Қазақстан Республикасындағы интеллектуалдық меншік құқығының өзекті мәселелері.......................................................................................................................................114 Рахманғазина Н. Қазақстандағы лизинг қызметін жүзеге асырудың заңды көріністері…………………………………………………………………………...........................…..117 Турукпаева Р.М. Состояние и перспективы: кредитных отношений между малым и средним бизнесом и банками второго уровня……………………………………………120 5 - секция ФИНАНСОВОЕ, НАЛОГОВОЕ И БЮДЖЕТНОЕ ПРАВО Абдрасулова А.Е. Актуальные вопросы правового регулирования потребительского кредитования в РК………………………………………………………………………………………..123 Абижанова А. Правовое регулирование налогов как основного источника государственного бюджета Республики Казахстан……………………………….…..………127 Акина Г.Ж. Реалии трансфертного ценообразования………………………………....………131 Аширова Ж.Д. Актуальные вопросы совершенствования правового регулирования структуры государственного финансового контроля для повышения его эффективности и результативности…………………………………………………………………………..……………135 Баязитова З. Правовое регулирование государственного бюджета в Республике Казахстан…………………………………………………………………………………………….……139 Белая Ю.А. Правовое регулирование в сфере налогообложения земель сельскохозяйственного назначения……………………………………………………………………141 Даргужиева С.Е. Финансовый правовой контроль и оценка эффективности использования местного бюджета………………………………………………………………………………………146 Дубаева А.Р. Состояние рынка ценных бумаг в Казахстане на современном этапе………………………………………………………………………………………………….…….149 Елубаева Г.С. Қазақстандық және халықаралық құқықтағы салық міндеттемесінің орындалуы………………………………………………………………………………………………….153 Ержанов Б.С. Банковская система Республики Казахстан…………………………..………….157 Ешмағамбет Д.Қ. Противоречия в налоговом законодательстве по формам осуществления налогового контроля………………………………………………………………………………....….160 Жапарова Д. Современное состояние денежной системы Республика Казахстан………………………………………………………………………………………………..…..162 Жумаханов А.Д. Правовые аспекты возмещения налога на добавленную стоимость при экспорте товаров........................................................................................................................165 Идрисова А. К. Специальный налоговый режим для крестьянских (фермерских) хозяйств………………………………………………………………………………………….…………168 Идрисова А. К. Налогообложение недропользователей…………………………………………172 Илимжан А.Е. Актуальные проблемы исчисления ставки индивидуального подоходного налога………………………………………………………………………………………….…………..….175 Кравец Л. Некоторые теоретические и практические аспекты функционирования налогообложения в Республике Казахстан………………………………………………………....178 Кульжанова Д.А. Актуальные вопросы совершенствования правового регулирования финансовой системы Республики Казахстан……………………………………………….………181 Мартынюк Н.С. Перспективы развития налогового законодательства Республики Казахстан………………………………………………………………………………………………..…184 Мухамеджанова И.Е. О дальнейшем совершенствовании налога на добычу полезных ископаемых....................................................................................................................................190 Мухамеджанова И.Е. К вопросу о дальнейшем правовом совершенствовании финансового планирования на примере бюджетирования, ориентированного на результат…………………………………………………………………………………………………..194 Мухамеджанова С. Природа правового регулирования государственного кредита………………………………………………………………………………………………….…..197 Мухамеджанова С. Влияние налоговой политики государства на снижение налоговых рисков…………………………………………………………………………………………………………200 Назарова А.И. Проблемы существования явления теневой экономики при формировании налоговой политики государства……………………………………………………………………….203 Назарова А.И. Гармонизация налоговых систем…………………………………………………...207 Садвокасова А. Проблемы бюджетной системы Республики Казахстан…………………....211 Секренова Ж. Валютное регулирование и валютный контроль Республики Казахстан……………………………………………………………………………………………………214 Сураужанова Д. Состояние и проблемы развития финансовой системы Республики Казахстан…………………………………………………………………………………………………..218 Таймасова М.О. Пробелы в налоговом обязательстве Республики Казахстан…………….222 Токужинова М.К. О перспективе создания Налоговых судов………………………………..…225 Шорнаева Б. Правовое регулирование налогового контроля.................................................228 6 - секция ЗЕМЕЛЬНОЕ, ЭКОЛОГИЧЕСКОЕ И ПРИРОДОРЕСУРСНОЕ ПРАВО Аязбаева М.Ғ. Ауыл шаруашылығындағы жерді ұтымды пайдалану....................................232 Идрисова А. К. Международный опыт регулирования недропользования…………………....235 7 -секция МЕЖДУНАРОДНОЕ ПРАВО Адильбекулы Р. Транснациональная преступность: проблемы международного сотрудничества Республики Казахстан в борьбе с транснациональной преступностью………………………………………………………………………………………..….239 Бадина А.Т. Международно-правовые аспекты гуманитарной миссии ООН………………………………………………………………………………………………………….241 Бурковская А.М. Институт экстрадиции в Республике Казахстан…………….………….246 Кыпшакбаев Р.С. К вопросу о международно-правовом механизме охраны самобытности этнических меньшинств и защите от насильственной (принудительной) ассимиляции………………………………………………………………………………………………...248 Масловская Е.С. К вопросу о применении института оговорок к международным договорам в казахстанской практике………………………………………………………………..251 Мухамеджанова А.Р. Некоторые аспекты унификации таможенного законодательства в рамках Таможенного союза……………………………………………………………………………..255 Праведник Д.А. Компетенция органов прокуратуры при оказании международной правовой помощи по уголовным делам……………………………………………………………………………..259 Сисимбаева Д.Е. Международно-правовая характеристика становления ОБСЕ и ее роль в развитии гражданского общества в Казахстане…………………………………………………..263 Сыздыкова С.Ж. Мирное разрешение международных споров как один из основных принципов международного права…………………………………………………………………..….268 Товмаш Е.Н. Взаимоотношения Казахстана и МВФ: новые возможности и необходимость согласования основных направлений стабилизации казахстанской экономики………………………………………………………………………………………………….…271 Турмаганбетова Э.Т. Международно-правовые аспекты защиты окружающей среды при использовании трансграничных месторождений…………………………………………………...275 Хасенов М.Х. Стратегия водно-энергетической безопасности Центральной Азии как один из основополагающих факторов интеграции государств региона………………………………………………………………………………………………………280 Казиева А.С. Уголовно-правовая характеристика преступлений против здоровья населения, связанных с наркотическими средствами или психотропными веществами………………285 1- секция ТЕОРИЯ И ИСТОРИЯ ГОСУДАРСТВА И ПРАВА Алексеева С.В., Дячук М.И., Восточно-казахстанский государственный университет им. С. Аманжолова Научный руководитель: Дячук М.И., преподаватель
«Право - это система общеобязательных, формально-определенных норм, которые выражают государственную волю общества, ее общечеловеческий и классовый характер; издаются или санкционируются государством и охраняются от нарушений возможностью государственного принуждения; являются властно-официальным регулятором общественных отношений)[1]. Понятие «источник» права на протяжении уже длительного времени является предметом дискуссии многих ученых, которые высказывают различные мнения по поводу содержания этого классического юридического понятия. Еще А.Ф. Шебанов в середине 60-х гг. прошлого столетия отмечал, что возникновение понятия «источники права» относится ко временам более чем двухтысячелетней давности, когда Тит Ливий в своей Римской истории назвал законы XΙΙ таблиц источником всего публичного и частного права», в том смысле, что эти законы представляли собой ту основу, на базе которой развилось и сложилось современное ему римское право. Но как научная проблема вопрос об источниках права возникает лишь в XΙX в. в результате столкновения правовых идей, отражающих интересы новых и старых социальных групп в лице представителей исторической школы права, естественноправового направления в юриспруденции, позитивизма и школы свободного права[2]. Так, представители нормативизма видели источник права в некоей абстрактной «основной» норме, все другие правовые нормы выводятся из нее «статическим или динамическим способом»: каждая норма является источником обязательности для низшей нормы. Конституция является источником законов, а законы, в свою очередь, являются источником судебных решений. Школа свободного права объявляла право «первоначальной силой, которая не исходит от государства. Государство не является творцом права, как и государство не является исключительно продуктом права. Живая сила права проистекает из рожденной вместе с человеком правовой идеи. Правовая идея является самостоятельной действующей силой и в этом смысле она рассматривается в качестве источника всех правовых норм. Она является идеей истинного и прекрасного, сравнимой только с самой собой и носящей в себе самой cвою ценность[3]. Неопределенность понятия и термина «источник права» в западной юриспруденции возникает потому, что этим термином принято одновременно обозначать и содержательные, и формальные источники права. Юридические правила отнюдь не лишены причин, и их происхождение связано с некоторыми скрытыми от внешнего взора данностями. Это и самые разнообразные принципы: моральные, религиозные, философские, политические, социальные, идеологические - те, которые управляют позитивными правилами, служат их идеологической основой, и те, которые восходят к философии права. Это в равной мере и факты социальной действительности, и требования ситуации, складывающейся во времени, в пространстве, в области технических средств права, определяющих его ориентацию и содержание. Одним словом, это, прежде всего, созидательные силы права, составляющие его содержательные (сущностные) источники, и называются они так потому, что обеспечивают нормы материальной основой[4]. Советская юридическая наука, критикуя западные теории об источниках права за множественность, запутанность и несостоятельность, вместе с тем сама не избавилась от множественности понимания и применения понятий «источник права». Одной из причин недостаточной теоретической разработки проблемы являются многозначность и нечеткость самого понятия источника права. С. Ф. Кечекьян отмечал в этой связи, что оно «принадлежит к числу наиболее неясных в теории права. Не только нет общепризнанного определения этого понятия, но даже спорным является самый смысл, в котором употребляются слова „источник права". Ведь „источник права" - это не более как образ, который скорее должен помочь пониманию, чем дать понимание того, что обозначается этим выражением». Так, С.Ф. Кечекьян термином источник права, по сути, обозначает ту силу, которая создает право, вызывает его к жизни. А исходя из марксистского учения о том, что причиной, определяющей содержание всех надстроечных явлений, в том числе и права, является экономический строй общества, источником права в широком смысле он считает материальные условия жизни людей[5] В связи с таким подходом правильно отмечал А.Ф. Шебанов, что правотворческая деятельность государства сама по себе не может считаться силой, создающей право; это лишь форма реализации этой силы[2]. В юридической литературе подчеркивалось, что термин источник права употребляется в научной литературе еще и в смысле «источника познания» права». Это понятие охватывает все то, что содержит в себе данные, позволяющие познать характер и содержание права различных государств в разные периоды их истории. Сюда относятся тексты законов, записи обычаев, судебные дела, выступления юристов в судебных делах, летописи и исторические хроники, археологические памятники и т.д. Такое понимание источников права представляется закономерным и вполне оправданным, также соответствующим общепринятому пониманию слова «источник», ибо познание права того или иного общества, выводы и заключения о характере правовых явлений того или иного государства наука черпает из текста законов соответствующей эпохи и других вышеуказанных материалов. В узком (юридическом) смысле в советской юридической науке под источниками права понималось внешнее выражение норм права. Дискуссии по проблемам определения понятия «источник права» возобновились в российской юридической науке в постсоветское время. Известный ученый С.С. Алексеев, считая, что термин «форма права» является неопределенным и многозначным, подчеркивал, что «необходимо обратить внимание на обоснованность использования специального термина «источник права» при характеристике форм установления и выражения правовых норм[6]. В связи с таким, узким, пониманием понятия «источник права» С.Л. Зивс писал: «Источник права есть форма выражения именно правовой нормы, и только нормы»[7]. Такой подход в целом воспринят юридической наукой и практикой, не вызывает каких-либо затруднений в применении данного термина, хотя есть и исключения. Так, закон, безусловно, является источником права, и само слово закон предполагает нормативный характер данного документа согласно определению, который дан нами выше понятию «источник права». Рассмотрев проблемы понятия источников права, необходимо вкратце остановится на отдельных видах источников (форм) права. Как известно, первым источником права, т.е. формой, с помощью которой государственная воля стала правовой нормой, был правовой обычай. Истоки норм обычного права можно увидеть в эффективных формах организации жизнедеятельности людей в самую примитивную эпоху развития человеческого общества. Обычаи выражают не только интересы всего коллектива, но уже отражают и личные права, и обязанности человека, приближаясь к прообразу будущего частного права, права собственности[8]. Правовой обычай становится такой совокупностью правил поведения, которые признаются государством в качестве общеобязательных в силу допустимости их фактического применения. Следующий источник права - юридический прецедент - формируется как совокупность норм, возникающих при разрешении юридических споров. В юридической литературе отмечалось, что практика обращения должностных лиц, в том числе и судей, при разрешении конкретных дел к предыдущим решениям по аналогичным делам представлялась весьма распространенной с древнейших времен. Когда мы говорим о судебной практике как источнике права, мы, по сути, имеем в виду совокупность повторяемых судебных решений, исходящих от различных судебных органов и, прежде всего, от Верховного Суда[9]. Фактическая тождественность понятий судебная практика и судебный прецедент в смысле источников права находит свое выражение и в определении, где судебная практика связывается с практической деятельностью судебных органов по принятию лишь тех решений, которые содержат правовые положения[10]. Хотя следует отметить, что некоторые ученые полностью отвергают понятие судебной практики в качестве источника права, признавая одновременно за судебными решениями характеристик, свойственных источникам права. Так, известный казахстанский ученый Сулейменов М.К., отмечает: «Что касается судебной практики, я глубоко убежден, что ее нельзя признавать источником права. Источником права может быть не расплывчатое и аморфное понятие, такое как судебная практика, а совершенно четкий и конкретный факт - решение суда по конкретному делу. Только конкретное решение может породить новую норму права, и только его реально возможно исполнить»[11]. К источникам права относят и договоры, если они содержат общие правила, поскольку в этом случае они не только определяют права и обязанности сторон, но и устанавливают нормы права, которым обязуются на будущее подчиняться их участники. Нормоустанавливающий признак таких договоров выражается в том, что они заключают в себе правила общего характера, рассчитаны не на какой-то конкретный случай или обстоятельство, а на тот или иной вид случаев, обстоятельств и тем самым на определенную категорию общественных отношений (правила заключения договора). Более того, по мнению Е. Абдрасулова, судебное нормативное и казуальное толкование содержит признаки источников права, поскольку в результатах интерпретационной деятельности содержатся конкретизирующие нормы, полученные в ходе логического вывода из более общих и абстрактных исходных норм, сформулированных самим законодателем[12]. Следующим источником права может выступать научная доктрина. Это хорошо видно на примере ответов знатоков права в Древнем Риме и выработанного школой немецких пандектистов «Современного римского права», которое появилось в результате обработки, систематизации, упорядочивания и интерпретации древнеримского частного права и которое воспринималось в немецких землях действующим национальным правом страны вплоть до принятия в конце 19 века Германского гражданского уложения. Если продолжить классификацию, то следует выделить нормативные правовые акты как основной источник в странах континентальной правовой системы. Нормативные правовые акты являются основным источником права в казахстанской правовой системе. Таким образом, на сегодняшний день указанные выше источники права являются основными в современных правовых системах, некоторые из них признаны и в нашей Республике.
1. Байтин М.И. Сущность права (Современное нормативное правопонимание на грани двух веков). Изд. 2-е. - М: ООО ИД «Право и государство». 2005. С. 80.2. Шебанов А.Ф. О понятиях источника и формы права. // Правоведение. 1965. № 4. С. 23.3. Schonke A. Einfuhrung in die Rechtswissenschaft. Karlsruhe. 1949. S.1.4. Марченко М.Н. Источники права. М.,2006. С.45.5. Кечекьян С.Ф. О понятии источника права. Уч. Записки МГУ вып. 116. Труды юридического факультета, кн. 2 М.,1946. С.6.6. Алексеев С. С. Восхождение к праву. Поиски и решения. - М.: Изд. НОРМА. 2001. С. 29.7. Зивс С.Л. Источники права. М., 1981. С. 22.8. Мурашко Л.О. Начальные виды социальной нормативности / Журнал российского права. - М., 2002. № 1. С. 83.9. Марченко М.Н. Судебное правотворчество и судейское право. М, 2008. С. 101.10. Белякова С.В. Правовой статус органов судебной власти в механизме российского государства. Автореф. диссер.. канд. юрид. наук. Саратов, 2004. С.25.11. Сулейменов М.К. Нормативные постановления Верховного Суда в системе источников права.// Юрист. 2009. №7. С. 16.12. Абдрасулов Е. Судебная власть и ее роль в праворазъяснительной деятельности. Зангер, № 2, 2004. С.22 - 24. Баймұрат С.М., Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің студенті Ғылыми жетекшіcі: Сейдеш Б.Б., аға оқытушы ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕМЛЕКЕТ ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ЖОҒАРЫ ЗАҢ БІЛІМІН ЖЕТІЛДІРУ ЖӘНЕ ДАМЫТУДЫҢ МАҢЫЗЫ В этой статье юридическое образование Республики Казахстан, ее место в обществе и сегодняшние проблемы указаны как основные препятсвия для формирования правового государства, а также предложены пути решения этих проблем. Понимая общественную значимость юристов и их уровня профессионализма для государства в целом, предложены пути формирования гражданского общества. Ключевые слова: юридическое образование, правовое государство In this article legal education of Republic of Kazakhstan, its place in a society and the today's problems are shown as the basic obstacles for formation of a the law-bound state, and also the ways of the decision of these problems are offered. Understanding the public importance of the lawyers and their level of professionalism for the state as a whole, the ways of formation of a civil society are specified. Keynotes: legal education, law-bound state Қазақстан Республикасы өзін құқықтық мемлекет ретінде орнықтыруды басты мақсат ретінде алдына қоя отырып, өзінің Ата заңының 1-бабында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады,...» [1] деп көрсеткен. Тәуелсіздігін алғаннан бері азаматтық қоғам қалыптастыру барысында, мемлекеттің құқықтық сипат алып, әлеуметтік мазмұнға ие болуы демократиялық мемлекет құруда бірден-бір дұрыс жол болып табылады. Бүгінгі таңдағы жаһандану жағдайында шын мәнінде демократиялық, құқықтық, әділ мемлекет және өркениетті, азаматтық қоғам қалыптастыру заңгерлік білімі жоғары мамандардың қатыспауынсыз мүмкін емес. Ал азаматтық қоғамның саяси фундаменті болып құқықтық мемлекет және демократия болып табылады [2]. Ресейлік заңгер, білім саласында еңбек сіңірген академик О.Е.Кутафин айтқандай: «заңгерлерсіз құқықтық мемлекет құру, құрылысшыларсыз үй салумен бірдей» [3]. Сондықтан Қазақстан Республикасы шын мәнінде құқықтық мемлекет болып даму үшін ең алдымен заң білімі дұрыс жолға қойылуы тиіс. Біздің қоғамымызда заңгер мамандығы қызметін қамтитын салалары кең. Бұған мемлекетіміздің заң шығару, атқару және сот билігінен бастап, басқару органдарының барлық сатыларындағы қызметті, кәсіпорындардың қызметін, құқық қорғау органдарының қызметін жүргізу, адвокаттық, нотариалдық қызметті және әртүрлі саладағы заңгерлер қызметі мен оқытушылық қызметті қоса қамтитын әлеуеті зор ауқымды мамандық. Сондықтан құқықтық білім беру кезінде ондағы болашақ мамандарға ерекше назар аударған жөн. Жалпы әлсіз құқықтық мәдениет жағдайында жемқорлық құқық бұзушылық пен қылмыс жасау үшін қолайлы орта сақталады, сондықтан қоғамның құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетін көтеру алға қойылуы тиіс [4]. Жоғары құқықтық мәдениет қалыптастыру саласындағы қызмет екі бағытта жүруі тиіс: біріншісі - кәсіби заңгерлерді дайындау сапасын көтеру, құқық қорғау органдары қызметкерлерін қоса алғандағы мемлекеттік аппарат қызметкерлеріне құқықтық білім беру; екіншісі - ел халқын құқықтық тұрғыдан ағарту. Білім және ғылым министрлігінің ақпараты бойынша ҚР-да қазіргі таңда 45 заң ЖОО-ы мен факультеттер бар және олар жылына 90 мың маманды дайындап шығарады. Заңгерлік білім беру бойынша зор жетістіктерге жеткен Америка Құрама Штаттарында құқықтық мектептер саны Қазақстандағы көрсеткіштен 4 есе көп болса, халқының саны 19 есе көп. Бұл көрсеткіштерді салыстырмай-ақ біздің еліміздегі заңгерлер саны, ал олардың білімінің сапасының төмендігі біздің қоғамымызда ең өзекті мәселенің бірі болып отырғандығы айқын. Қазақстан Республикасының 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған Құқықтық саясат тұжырымдамасында былай делінген: «Ұйымдастырушылық-құқықтық сипаттағы іс-шаралармен тығыз байланысты мәселелердің бірі заңгерлік білім мәселесі болып табылады. Қоғамға және мемлекетке адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қорғауға бағдар ұстанған және патриоттық бағыттағы жаңа сипаттағы заңгерлік кадрлар керек. Нақ осындай тәсіл заңгерлік білім жүйесінің негізі болуға тиіс» [5]. Мемлекеттік және қоғамдық мәселелерді шешудегі заңгерлердің рөлі бірнеше халықаралық құжаттарда да айтылған. Солардың бірі 1990 жылы БҰҰ-ның Сегізінші Конгрессінде «заңгерлердің роліне қатысты негізгі қағидалары» және сол жылдың қыркүйек айында Нью-Йорк қаласында өткен заңгерлердің халықаралық Ассоциациясында «заңгер мамандығының тәуелсіздік стандарттары» қабылданған болатын. Бұл құжатта құқықтық мемлекет құру және оның қалыпты жұмыс жасау үшін юстиция жүйесінің әділ болуы шарт, сондай-ақ заңгер мамандығының өкілдеріне және мемлекеттік органдарға халықтың құқықтық мәдениеті мен құқықтық санасын көтеру міндеті жүктеледі [6]. Нәтижесінде көрші мемлекеттердің мысалы арқылы заңгер мамандығының қоғамдағы ролінің ерекшелігін бақылауымызға болады. 2001 жылдың 13 ақпанында Ресей Федерациясы Білім Министрлігі Коллегиясының «РФ заңгерлік білімді дамыту» туралы ведомствоаралық бағдарламасы бойынша мынадай анықтама берілген: «Заңгерлік білім – Ресейдегі азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет құру жолында өте маңызды фактор. Осындай қоғамдық маңызы бар білім саласын жетілдіру және дамыту маңызды қажеттілік болып табылады» [3]. Бүгінгі таңда мемлекет пен қоғамның құқықтық саладағы бірқатар мәселелері көп жағдайда маңызды практикалық міндеттерді шешуге арналған заңгерлерді мақсатты түрде дайындаудың жоғымен түсіндірілуі де мүмкін. Расында да ЖОО-ын заңгер мамандығымен бітіріп шыққан мамандардың жұмыссыз жүруі, жұмыс берушінің жұмысқа қабылдау барысында еңбек стажы бар мамандарды талап етуіне байланысты, ал ЖОО-нда студенттер тек қана теорялық білім алып шығатыны белгілі. Бүгінгі таңда жоғары оқу орындарында кәсіби заңгерлерді дайындауға қайта бейіндеу үрдісін ынталандыру қажет сияқты. Әрі қарай құқық қорғау органдарына жұмысқа орналастыруға бағдар ұстаумен қатар арнайы адвокатура органдарына, мемлекеттік және коммерциялық құрылымдардың заңгерлік қызметіне, банктерге және т.б. арналған заңгерлер дайындауға көңіл бөлінуге тиіс. Жоғары оқу орындарындағы адагершілігі жоғары рухани тұлғаны қалыптастыру жөніндегі тәрбие жұмыстарының барынша маңызды бағыттарының бірі студент жастардың құқықтық санасын көтеруге, әлеуметтік қатынастар мәдениетін қалыптастыруға бағытталған шаралар жүйесі арқылы жүзеге асырылатын құқықтық тәрбие мен құқық бұзушылықтың алдын алу болып табылады [4]. Ал егер осы оқу орындарынан білікті мамандар дайындалып шықпайтын болса және ондай қызметкердің халыққа қызмет көрсетуі, тіпті ондай адамның құқық қорғау органдарында жұмыс жасауы мемлекетіміз үшін аса зор пайда тигізбейтіні де ақиқат. Құқықтық мемлекет қалыптастыру жолында біз осы кедергілерді жоймайтын болсақ, алдағы даму туралы айтылатын пікірлердің ешқандай маңызы болмайды. Сондықтан Қазақстан Республикасының халқының құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетін көтеру мемлекеттің тұтастай дамуына үлес қосатынын ескере отырып, халықаралық тәжірибелердің тиімді әрі дұрыс бағыттарын қолдана отырып келесідей мәселелер шешілуі тиіс:
Заңгерлік білім сапасын дамыту және жетілдіру; Болашақ заңгер маманын дайындау барысында заң білімін алып жатқан студенттердің практикалық қабілетін қалыптастыру; Заңгерлік білім беруде сапасы төмен ЖОО-ның санын қысқарту. Мемлекетте азаматтық қоғам қалыптастыру үшін мемлекеттік тілдің ролін ескере отырып, жалпы заң саласындағы мемлекеттік тілдің беделін көтеру. Елімізде заң саласында қалыптасқан мәселелері, сондай-ақ халықтың құқықтық ағарту үрдісін жеделдету, дамыту әрі жетілдіру жолында заңгерлік білім беру жүйесінің маңызын ескере отырып бірнеше ұсыныстар енгізуге болады. I. Біз өмір сүріп жатқан қоғамда мамандық таңдау әр адамның өзінің құқығы, әрбір азамат өзінің білім деңгейі, қабілетіне қарай мамандық таңдайды. Сол тұрғыдан алсақ, ҚР-да заңгер мамандығын таңдағандар да аз емес, бірақ әрбір адам өзінің құқығын біліп жатса, біздің қоғам соғұрлым демократиялық мемлекетке бір табан жақын болатыны сөзсіз. Бірақ та ол, заңгер мамандардың санымен емес, біліктілік, сапа дәрежесімен өлшенетіні тағы да белгілі. Бұл мәселені шешу үшін жоғары заң білімін алып жатқан студенттердің білім алуынан бастауымыз қажет. Қазіргі заманға сай заңгерлік білім беру саласы теорияның жаттандығымен шектелмеуі тиіс, оның мақсаты өзінің білімін практикада қолдана білетін және күнделікті жаңартылып отыратын ақпаратқа қол жеткізетін білікті мамандарды дайындау болуы шарт [7]. II. Қазіргі таңда заңгер мамандығын алып шыққан көптеген мамандар жұмыс таба алмай жүргендігі ақиқат. Бұның себебі жұмыс беруші әрдайым жұмыс тәжірибесі бар маманды іздейді. Ал ЖОО бітірген жас маманның ешқандай тәжірибесі және еңбек өтілі болмағандықтан елімізде мамандығы бойынша жұмысқа орналаса алмауы да өзекті мәселенің бірі болып қалып отыр. Сондықтан заң білімін берудегі негізгі мәселелер оқып шыққан мамандарды практикалық міндеттерді атқара білуге үйрету, сот процесінде қаралған азаматтық және қылмыстық істерді сабақ кезінде практикалық тұрғыда талқылауға салу, іс-қағаздарды дайындау және құру ретін үйретуге негізделген сабақтар жүргізу (себебі заңгер пайымдауынша оқып шыққан кейбір азаматтар тіпті қарапайым өтініштің қалай жазылатынын білмей жатады), мемлекеттік және құқық қорғау органдарының жұмыстарына қатысуға мүмкіндік жасау және қызметкелерімен жүйелі түрде кездесулер өткізе отырып т.б. мүмкіндіктерге қол жеткізу. III. Заңгер мамандардың сауаттылығы мен кәсіби білімін арттыру. Бұл мәселе шешілмейтін болса ел халқынын құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетіне жұмсалған іс-әрекеттеріміздің нәтижесі болмауы мүмкін. Білім және Ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов өзінің берген сұхбатында ЖОО-ын оптимизациялау үрдісі 2011 жылдың қыркүйек айынан 2012 жылдың маусымға дейін созылады деген және сол үрдістің негізгі себебін де айтып кеткен болатын. Ондағы негізгі бағыт, сапасы төмен ЖОО-на қысқарту жүргізіледі [8]. Бұл жүргізіліп отырған реформаларға ҚР-дағы білім сапасын жақсартады деген сенім мол және осы іс-әрекетерді жүзеге асыру барысында заң университеттері мен факультеттері мұқият бақылаудан өткізіліп, әлемдік өлшемдерге сәйкес келмейтіндерін қысқарту. . IV. Мемлекеттік тілдің қоғамдағы ролі ҚР үшін әрқашан ахуалды болмақ. Кез келген мамандық иелеріне мемлекеттік тілді меңгеру міндет болуы тиіс. Мемлекетті шын мәнінде құқықтық, демократиялық бағытта қалыптастыру үшін ҚР-ның негізін құраушы халықтың құқықтық санасын көтеру алға қойылуы тиіс. Ресми іс-қағаздар, сот процестері, тіпті кез келген заң көмегін алу кезінде мемлекеттік тіл сирек қолданады және бұл көптеген азаматтарды түсініксіздік пен тығырыққа тіреп, өзінің құқықтарын толықтай аңғармауына алып келеді. Ауылдық жердегі мекен-жайында тұратын азаматтар Қазақстанның ауылдық жерін мекендейтін халықтың саны 7 млн-нан астам адам немесе елдегі жалпы халық санының 47% құрайды [9]. Құқықтық санасы мен құқықтық мәдениеті төмендеу, өз құқықтары мен бостандықтарын біле бермейтін адамдар саны ауылдық жерде мекендейтін адамдардың үлесіне тиесілі екендігі де жасырын емес. Олардың негізгі үлесі қазақ халқы болғандықтан оларға сәйкесінше заңды көмек те, ресми іс-қағаздар да, сот процестері де қазақ тілінде жүргізілуі тиіс. Сол кезде ҚР-ын құқықтық мемлекет ретінде қалыптастыру үрдісінде жаңа, тиімді іс-қимылдар жасалады. ҚР әлемдегі өте жас мемлекет, алайда осындай қысқа уақыт ішінде әлемде ешбір мемлекет жасамаған қадамдарға қол жеткізсе де, әлі де өзін құқықтық мемлекет ретінде орнықтыру жолында аянбай еңбек етуі қажет. Егер де мемлекеттің әр азаматы жасаған еңбегі мен жетістігін мемлекет үлесіне тигізетін пайдасы екенін түсіне білсе, егер әр адам Отанына қызмет ететін болса, сол жасаған аздаған қызметтер мемлекет үшін дамудың үлкен қадамын берер еді. Тек қана тұтастай халықтың құқықтық санасы мен құқықтық мәдениетін көтеру арқылы мемлекеттің әр азаматы бұл қабілетін түсіне алады. Азаматтық қоғам қалыптастыру негізі құқықтық ағарту болып табылады және бұл ағарту жұмысы жоғарғы білікті заңгер мамандарды қажет етеді. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жылы 30 тамыз. Указ Президента Республики Казахстан О Концепции развития гражданского общества в Республике Казахстан на 2006-2011 годы от 25 июля 2006 года № 154 Актуальные проблемы юридического образования и правового воспитания в современной России и других странах СНГ- Статья опубликована в Евразийском юридическом журнале № 11 (30) 2010. «Адам құқықтарының ахуалы туралы базалық баяндама»/ Халықты құқықтық ағарту, жаңа құқықтық сананы қалыптастыру/ Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі коммисия/ http://hrc.nabrk.kz/ Қазақстан Республикасының 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған Құқықтық саясат тұжырымдамасы 2009 жылғы 28 тамыздағы ҚР Президентінің N 858 Жарлығымен бекітілген. Стандарты независимости юридической профессии Международной Ассоциации Юристов. Приняты на конференции МАЮ (Нью-Йорк, сентябрь 1990 года). Источник: Газета «Адвокат». 1996. №4. С. 7-9 Система образования казахстана: проблемы, резервы развития, задачи на завтра. М.С. Нарикбаев, С.Ф. Ударцев «Казахстанская Правда»/общенациональная ежедневная газета/№ 100-101 (26521-26522) 19.03.2011 / Сания Кучаева. Қазақстан Республикасының статистика агенттігі/ http://www.kaz.stat.kz/digital/naselsenie_kz/Pages/default.aspx Төлегенов А., Абылханов Н. Ш. Уәлиханов ат. Көкшетау мемлекеттік университетінің1 курс студенттері МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҢ ЗАМАНАУИ СИПАТЫ Адамдардың пайда болып, жер жүзінде өмір сүре бастағанына екі миллиондай жыл болды. Қоғамның диалектикалық даму процесіне сәйкес адамдардың өздерінің дене құрылысы да, миы да, тәжірибесі де, пайдаланатын құралдары да дамып отырды. Соның нәтижесінде осыдан 40 мың жыл бұрын қазіргі типті адамдар (хомо сапиенс) қалыптасты. Адамдардың дене құрылысының өзгеруі тоқтап, оның орнына олардың қауымдық құрылысы, тәжірибесі басыда бәсең, кейін қарқынды түрде дами бастады. Бұл процесс бірте-бірте алғашқы қауымдық қоғамды өмірге әкелді. Қоғамның дамуы екі бағытта жүріп отырды: адамдардың өмірлік тәжірибесінің дамуы және соған сәйкес пайдаланатын құралдардың өзгеріп, прогрестің жаңаруы. Бірақ бұл процесс басында өте бәсең дамыды. Алғашқы қауымдық қоғамның экономикалық, әлеуметтік дамуы екі кезеңге бөлінді: Жабайы адам дәуірі- 40-12 мыңжылдықтар арасы. Адамдар табиғаттың дайын заттарымен қоректенген, қарулары дайын : тас, сүйек, ағаш. Жабайы аңшылық, балықшылық қалыптасқан қоғамның негізгі сипаты табиғаттың, қоршаған ортаның адамдардың күн көрісіне қолайлы жақтарын падалана отырып, экономикалық жағдайды жақсарту. Қысқаша айтқанда – дайынды игерушілік дәуірі. Бұл кезеңде ашаршылық , қиыншылық жиі болып отырды. Экономиканың қолдан жасау дәуірі - 12-4 мыңжылдықтар арасы. Бұл кезде адамдардың тәжірибесі, пайдаланатын қаруы дамыды. Рухани сана-сезімі, білімі жоғарлады. Экономиканы қолдан жасауға мүмкіншілік қалыптасты. Металлургия, керамика өмірге келді. Малшылық – егіншілік арқылы сертификациялық қоғам, рулық, тайпалық бірлестіктер, әлеуметтік нормалар өмірге келді. Алғашқы қауымдық қоғамның экономикалық, әлеуметтік, құрылымдық, басқарушылық салаларындағы объективтік даму процестері бір-бірімен тығыз байланыста өзгеріп, жаңарып отырыды. Бұл объективтік даму процестің күрделі сатысы әлеуметтік революциялық төңкеріс - б.з.д. 10-15 мыңжылдықтарда болған. Ол төңкеріс кезінде малшылық пен егіншілік қалыптасты, ажарланған тастан жасалған қарулар өмірге келді, адамның тәжірибесі өсіп, молайды. Қоғамдық еңбек төрт тарауға бөлінді: малшылық, жер игеру, өндірістік және саудагерлер тобы. Бұның бәрі еңбектің өнімділігін арттырды, қоғамның шығысын кірісін асырды. Сөйтіп қоғамдық байлық қалыптаса бастады, оны иемденетін топтар, таптар пайда болды. Сонымен құқық пен мемлекеттің өмірге келуінің, қалыптасуының негізгі объектівтік заңдары:
қосымша өнім пайда болуы ; жеке меншіктің қалыптасуы ; қайшылықтарды реттеп, қоғамды басқару үшін құқық пен мемлекеттің өмірге келуі. Құқықтың дамуы – адам қоғамның дұрыс өмір сүруінің негізгі объективтік заңдылықтарының бірі, әлеуметтік нормалардың қалыптасып қоғамдағы қарым- қатынастарды реттеп, басқаруы. Әлеуметтік нормалардың (әдет-ғұрып, салт-дәстүр, мораль, діни нормалар) қоғамның даму процесіне бірте-бірте құқық нормаларға айналуы. Сондықтан құқықтық мемлекеттен аз да болса бұрын қалыптасты деуге болады. Алғашқы қоғамда мемлекеттік кезеңнің басталуын бері қарай құқықтық қарым-қатынастардың басым көпшілігін реттеп, басқаратын нормаға айналды. Қоғамда мемлекеттің өзі қабылдаған, бекіткен құқықтың жаңа түрлері пайда болды: заң, заңға тәуелді актілер, шарттық нормалар, заң күші бар соттың шешімдері. Құқық екі жолмен дамыды. Біріншісі мемлекеттік қоғамдық меншікті реттеу моральдік-діни нормаларға сүйенді. Мысалы, Индияда Ману заңы, Мұсылман елдерінде Құран: екіншісі - жеке меншік бағытындағы қатынастарды мемлекеттік органның өзі бекіткен нормалар арқылы реттеп – басқару. Таптық қоғамда, қанаушылық, әділетсіздік басым болған мемлекетте құқық- үстем таптың заңға айналдырған мүддесі болады. Бұл мүддені заңға айналдырушы және заңдардың орындалуын ұдайы қадағалап отырушы – үстем тап қолындағы мемлекеттік аппарат. Құқық үстем таптың мүдесін қорғаумен бірге қоғамдық мақсатты да реттеп- басқарып отырды. Құқықтық таптың мәні, қоғамдағы ролі , мазмұны мен нысыны, сайып келгенде қоғамның экономикалық саяси, әлуметтіе сипатына және мәдени өсу дәрежесіне байланысты. Мысалы, К.Маркс «Гот программасына сын» еңбегінде: «Құқық еш уақытта да экономикалық құрылыстан және қоғамның соған сәйкес мәдени дамуынан жоғары бола алмайды» деген. Құқықтың нормалары қоғам дамуының саяси, әлеуметтік, мәдени және т.б. мұқтаждарына неғұрлым сай келсе, соғұрлым пайдасы әсер мол болмақ. Сонымен құқық-мемлекет шығарған немесе бекіткен, мемлекеттік аппараттың күшімен қамтамасыз етіліп отыратын жалпыға бірдей қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Мемлекеттік дамуы- мемлекет қоғамдық еңбек бөлінісінің, жеке меншіктің пайда болу нәтеже сінде алғшқы қауымдық құрлыс тапқа бөолінуінің туындысы. Мемлекет жария өкіметтің пайда болуы мен іс- әрекетінің нәтежесі ретінде қалыптасатын, қоғам өмірін ұйымдастырудың нысаны және оның негізгі саларына басшылық ететін, қажетті жағдайларда өкіметтің күш-қуатын сүйенетін басқару жүйесі . Шығыс елдерінде (Иран, Индия, Қытай, Араб елдері ) мемлекеттің қалыптасуы басым түрде қоғамдық меншікті қорғауға байланысты. Себебі бұл елдерде алғашқы қоғам ыдырауы кезінде күрделі құрлыстар болды: ірі су каналдарын жасау, суармалы ирригациялық жүиелер қалыптаптыру, құрғақшылықпен күрес Міне осы күрделі жұмыстарды жақсы жүргізу үшін қоғамдық мемлекеттік меншік қалыптасты. Сол меншіктің иелері: ченовниктер, ру, тайпа басшылары, король, императорлар болды. Король‑императорлар жердегі құдай дәрежесінде болды. Сөйтіп бұл елдерде көбінесе мемлекеттік деспотизм орнады. Бұл елдердің экономикасы, әлеуметтік жағдайы, демократия өте бәсең дамыды. Мемлееттік биліктің, қоғамдық меншіктің басында – абсолюттік манарх болды, одан төменгі – екінші дәрежедегі билік уәзір министрлердің қолында, одан төменгі билік – чиновниктерде болды. Осы биліктер – бәрі бірігіп қалың бұқараны қанауда болды. Қоғамдық меншікпен қатар, жеке меншік те дамыды. Европалық елдерде мемлекеттің жеке меншіктің шапшаң, күрделі дамуы, қоғамның тапқа бөлінуі арқылы қалыптасты. Афина мен Римде алғашқы қоғамның ыдырауы кезінде экономикалық күшті топтар мен таптар мемлекетті өз қолдарына алып, өз мүдде‑мақсаттарын орындайтын мемлекеттік аппарат орнатты. Бұл мемлекеттер көбінесе демократиялық жүйедегі саяси бірлестік болып қалыптасты. Мұнда құлдардың саны жергілікті халықтан бірнеше есе көп болып, жаңа мемлекеттік басқару аппараты құрылды. Жергілікті халықтың арасында қайшылыққа жол бермеу саясаты қалыптасты. Республикада қатаң заңдылық, құқықтық тәртәп орналды. Германияда мемлекеттің қалыптасуы басқаша болды. Мұнда құл иелену көп дамымады. Қалың бұқара байларға тәуелді болды, феодалдық қатынастар дами бастады. Рим империясының біраз жерін Германия өзіне қаратып, феодалдық мемлекеттің дамуын тездетті. Осы типті мемлекеттер Европаның бірнеше елдерінде, Ресейде, Ирландияда, Азияда, Орта Азия елдерінде қалыптасты. Мемлекеттің алғашқы қоғамдағы биліктен айырмашылығы:
Халықты туысқандығына қарамай, территориясына сәйкес біріктіру. Билікті осы территорияда жүргізу. Қоғамдағы басқаратын арнаулы аппараттың құрылуы. Бұл аппарат үстемдік таптың, топтың, мүдде‑мақсатын орындау үшін қалыптасты. Салық жүйесінің болуы. Арнаулы мемлекетті басқаратын аппаратта қызмет жасайтын адамдарды әлеуметтік қамтамасыз ету үшін салық қалыптасты. Мемлекеттің пайда болуы, даму себептерінің ерекшеліктеріне; Қоғамды бсқаруды, жақсарту, дамыту: қоғамның жұмысының көлемі де, шеңбері де молайып, кеңейіп ескі басқару аппараты тиісті дәрежеде жұмыс жасай алмады. Жаңа мемлекеттік аппарат қажет болды; Қалың бұқараның, қаналушы таптың үстемдік тапқа, топқа қарсы іс‑әрекетін әлсірету, жою үшін күшті мемлекеттік аппарат керек болды; Қоғамдағы, экономиканың дамуы үшін, әлеуметтік жағдайды жақсарту үшін басқарушы аппараттың нығайту керек болды; Қоғамның қорғанысын күшейту үшін, заңдылықты, құқықтық тәртіпті қатаң сақтау үшін мемлекет керек болды. Қазақстан мемлекетінің тәуелсіздік алғаннан бері 20 жыл өтті. Тарихи ауқымын алғанда бұл – уақыт жиынтығы ғана, ал мұндай уақыттың ішінде, әлбетте, мемлекеттің дамудың сапалы жағынан жаңа үлгісін қалыптастыру біршама қиын. Қазақстан Конституциясы (30.08.1995ж.) мемлекетіміздің беріктігін нығайта түсті, билік салалары арасындағы өкілет бөлісуді заңды түрде бекітті. Азаматтық қоғам институттары құрылды, адам құқығы сақталуының кепілдіктері бекітілді, бұқаралық ақпарат құралдары еркін жұмыс жасауда. Экономика да өзгеріп жатыр. Жыл өткен сайын ұлттық рынок толыққанды бола түсуде. Мемлекеттің ішкі экономикалық кешені қалыптасты. Экономикалық құрылымдық қайта құруы жүріп жатыр. Қазақстан халықаралық рынокқа жан‑жақты араласуда. Қазақстан егемендігі алынды, тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасты және әлемдік қоғамдастықтың толық құқылы мүшесі, оның ажырамас бөлігі болып келеді. Еліміз БҰҰ‑ның мүшесі болды. Қазіргі кезде ҚР әлемнің 117 мемлекетіне танылды, олардың 105‑мен дипломатиялық қатынастар орнатылды. Мемлекетаралық және үкіметаралық 800‑ден астам Шарттар мен Келісімдер жасалды. Бұл кезең еліміз үшін мемлекеттік құрылыс мәселелерінің бірінші дәрежелі маңызы болды. Жаңа мемлекеттің іргелі негіздері қаланды, қоғамдық дамуды ретттеп және бағыттап отыруға қабілетті біртұтас мемлекеттілік билік қалыптасты. Қоғамның рухани өміріне, оның әлеуметтік көңіл‑күйіне, ұлттық сананың түлеуіне байланысты салаларда да біршама күрделі жұмыстар атқарылды. Қазақстан зайырлы, демократиялық, құқықтық және әлемге ашық мемлекет құруда. Бұл принциптер біздің Конституциямызда баянды етілген. Алдағы уақытта саяси реформаны іске асыратын бес басым бағаттары анықталды: Мемлекеттік басқару жүйесін жаңалап жетілдіру. Мұндағы басым міндеттер – мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы құзыреттіліктің ара‑жігін айқын ажырату, бюджетаралық қатынастар жүйесін жетілдіру. Сайлау жүйесін одан әрі жетілдіре беру, оның жүргізу процесі бұрынғыдан да айқын әрі ашық болуы тиіс. Сайлаудың нәтижесін анықтау процесіне автоматты ақпараттық жүйені енгізу. Саяси жүйені демократияландыру үшін азаматтық қоғам институттарын одан әрі нығайта беру. Үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп жұмыс жасау. Бұл туралы жаңа заң қабылдануға тиіс. Бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамымызды демократияландыру барысындағы рөлі мен орнын айқын көрсету Үкімет БАҚ рыногындағы бәсекелестік барысын айқын қадағалап отыруға, оның монополияға айналуына жол бермей, тежелеп отыруға тиіс. Құқық қорғау мен сот органдарының қызметін жетілдіре беру мемлекеттік органдардың басты мәселелерінң бірі болуға тиіс. Алқа билер институтын кезеңдерде де, сондай‑ақ сот сатыларында да оңайтылған және жеделдетілген рәсімдерін енгізу көрсетілген. Қорыта айтқанда мемлекет пен құқық мыңдаған жылдар бойы бір‑біріне біршама ұқсас заңдылықтармен дамыды деп айтуға болады. Сонымен қатар, құқық – қоғамның экономикалық үстіндегі қондырма. Яғни, құқық мемлекет пен қоғамның көптеген салаларында реттеуші механизм функциясына ие болады. Құқық нормалардың бүкіл қоғаммен орындалуын қамтамасыз ететін мемлекет болып табылады. Құқық мемлекеттік аппарат күшімен өз функцияларын атқарады. Мемлекет алғашқы қауымда әлеуметтік шиеленістерді шешіп, қоғамды бір ретке келтіру үшін пайда болды. Мемлекет – қоғамды басқару органдар жүйесі арқылы көрініс тауып, ежелгі заманнан дами берді. Әдетте мемлекеттің дамуы құқықтың дамуымен сәйкес болады, өйткені халықтың өмірін реттегенде, тәртпті орнатқанда құқық маңызды рөл атқарады. Осылай мемлекет пен құқықтың дамуы бір‑бірімен ұштасып, қазіргі заманға дейін жетті. Мемлекет пен құқықтың маңызы зор. Қоғамның тұрақтылығы осы екі құбылыстың арқасында сақталып тұр. Адамдардың арасында келеңсіз жағдайлар мемлекет пен құқықтың араласуымен шешуге болады. Сондықтан, мемлекет пен құқық қоғамдағы көптеген мәселелерді шешіп, адамдарды біріктіру үшін пайда болды деп айтуға болады. Сәтті сауатты да, салауатты пайдалану – зиялылардың төл парызы мен борышы мемлекеттілікті дамыту екені хақ. Адамдардың рухани қажеттілікері, қоғамдағы тура қатынастар мен шиеленістер, белгілі қауымдық ережелерді уақыт өте құқықтық нормаларға айналдырды. Қоғамдағы сан қырлы тұлғалардың әрекетін реттеуде маңызды орынға ие болып, құқық нормалары әлі де мінсіз емес. Құқық адамдардың өмірімен тығыз байланыста, онымен бірге дамиды: олардың бостандығын қалыптастырады, мінез‑құлқына, іс‑әрекетіне, тәртібіне, сана‑сезіміне жан‑жақты әсер етеді, мақсаттар мен мүдделердің іске асуына қолайлы жағдай, қамқорлық жасап қорғайды. Республикамыздың тәуелсіздігінің 20 жылдығы халқымыздың тарихи жаңаша, жан‑жақты қарауға ұйтқы, бүгінгі шебі мен шегін өркениет өлшемімен бағалауға дәнекер мен болашақ мұратына деген бағдарды халықаралық деңгеймен салыстырып, жетілдіруге себепкер. Олай болса, қазақтану тағдыры мен болашағы бір ұрпақтың дүниетанымы, мәдениеті және қоғамдық тәжірибесі ретінде үйлестіретін ізденістер мен шараларды ойланыстарын да, ойларды іске асыратын сәт келді. Пайдаланылған әдебиеттер: Сапарғалиев Г.С. «Основы государства и права Казахстана», Алматы, 1994ж. Ибраев А.С. «Заң терминдерінң қазақша‑орысша және орысша‑қазақша түсіндірме сөздігі», Алматы «Жеті Жарғы», 1996ж. Турукпаева Р., студентка 3 курса Евразийского национального университета им. Л.Н.Гумилева Научный руководитель: Меерманова Ж.Б., к.ю.н., доцент
Соответственно возникают вопросы: Почему же данная реформа породила столь бурные дискуссии? Что же представляет из себя институт «упрощенного досудебного производства», которым был дополнен УПК РК Главой 23-1. Под упрощенным досудебным производством в УПК РК понимается, производство по делам небольшой и средней тяжести осуществляемый в случаях, если собранными доказательствами установлен факт преступления и совершившее его лицо, признает свою вину, не оспаривает доказательства, характер и размер причиненнного вреда, согласно на применение упрощенного порядка досудебного производства, по общим правилам предусмотренного УПК. Законодатель предусмотривает исключения при применении данного института, а именно. Данный институт не применяется, если: В отношении преступлений, когда хотя бы одно из них является тяжким или особо тяжким; В отношении несовершеннолетних и лиц, которые в силу физических или психических недостатковне могут сами осуществлять свое право на защиту; В отношении лиц, не владеющих языком, на котором ведется судопроизводство; В отношении лиц, обладающих привелегиями и иммунитетом от уголовного преследования; В случае не признания своей вины хотя бы одним из соучастников; При невозможности в установленные частью первой статьи 190-2 УПК РК сроки обеспечить всесторонность и полноту исследования всех обстоятельств дела; При необходимости задержания подозреваемого на основании статьи 132 УПК РК или применения меры пресечения. Определив значение «упрощенного досудебного производства» на первый взгляд кажется все идеальным, так почему же мнения ученых разделились? Все дело в том, что ученые, одного лагеря придерживаются мнения того, что нововведения напоминают так называемые сталинские «тройки», когда упрощенная форма досудебного производства первоначально была введена УПК 1922 г. в виде так называемых дежурных камер и судебных приказов. В дежурные камеры судов направлялись "все те дела о задержанных обвиняемых, которые, по мнению органов, производивших задержание, не требуют особого расследования или по которым обвиняемые признали себя виновными. Одновременно с делом должны быть доставлены в дежурную камеру обвиняемый и вещественные по делу доказательства, а также, по возможности, свидетели" (ст. 398) [1]. По делам о некоторых преступлениях народный судья единолично в случае бесспорности нарушения постановлял приговор судебным приказом, который выносился без вызова сторон, т.е. без судебного разбирательства, но явившиеся на суд обвинитель и подсудимый допускались к даче объяснений в случае их о том просьбы. «В свое время мне пришлось ознакомиться с архивным делом легендарного полководца времен гражданской войны. Удивила простота дела объемом в 24 страницы. Так сказать, ничего лишнего - анонимка, признание вины, приговор и справка старшины о расстреле. Такое себе "упрощенное судопроизводство"...» - пишет Тертышник В.М. [2] «Принятый закон оставляет широкие полномочия органам следствия и дознания, не гарантируя при этом должной защиты прав лиц, привлекаемых к уголовной ответственности», - сообщил, например, советник по правам человека Центра ОБСЕ в Астане Стефан Бухмайер [3] Такого же мнения придерживается и директор центра исследований правовой политики Вера Ткаченко: «Все мы хорошо помним сталинские "тройки", которые являют собой яркий пример ускоренного судопроизводства, вплоть до его деградации до обыкновенной расправы, - сообщила она. - Именно поэтому последние десять лет основной тенденцией реформы уголовного процесса как раз был отказ от упрощенных форм производства и переход к современному демократическому уголовному процессу, который бы предусматривал максимальные гарантии участникам судопроизводства. Это естественным образом делает задачу уголовного преследования более сложной и длительной, а значит, и дорогостоящей. Но настоящее правосудие не может быть дешевым» [3]. Так же считали и видные ученые-юристы Строгович М.С. и Пашкевич П.Ф., которые еще в 1974 году затронули данную тему на страницах журнала «Социалистическая законность», где они категорически высказывалась за дифференциацию уголовно-процессуальной процедуры только в направлении расширения процессуальных гарантий, усложнения порядка и условий осуществления судопроизводства [4]. Таким образом ученые придерживающиеся данной позиции считают, что данное нововведение противоречит принципам Конституции и УПК РК, в которых отржен принцип презумпиции невиновности лица, до тех пор пока виновность не будет доказана. С этой позиции сторонники данного мнения, считают, что в связи с минимизацией сроков досудебного производства, дела будут рассмотрены не объективно и возможны грубейшие нарушения со стороны уполномоченных органов, вплоть до применения физического насилия к виновному, для признания им своей вины. Представители же второй группы имеют прямо противоложное мнение. Они считают, что данное нововведение способно увеличить раскрываемость преступлений, минимизировать сроки ведения дела, если при обычном производстве сроки достигают 4 и более месяцев, то в данном случае срок ограничен 10 сутками. «Введение в уголовный процесс упрощенного досудебного производства, предусматривающего сокращенные сроки дознания и, соответственно, предварительного следствия по делам о преступлениях небольшой или средней тяжести, безусловно, будет способствовать более оперативному направлению дел в суды для рассмотрения» - считает Юрченко Р.Н. [5]. «Таким образом, мы выполнили свою миссию, теперь слово за сотрудниками правоохранительных органов. Насколько они будут объективно подходить к реализации внесенных изменений, от того и зависит дальнейшая судьба Закона» - отметил Рамазан Сарпеков, депутат мажилиса [3]. Такого же мнения придерживаются и Когамов М.Ч. д.ю.н., ректор КазГЮА, Абельдинов Т. И многие другие. Анализ данной реформы проводился учеными, юристами и многими политико-правовыми организациями, в том числе и Центром исследования правовой политики при поддержке Центра Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе (ОБСЕ) в Астане, и выводы многих ученых неутешительны в том, что данный институт противоречит нормам УПК РК. Исходя из того, что данный закон является частью УПК, мы можем сделать вывод о том, что он являясь частью УПК, не может противоречить самому себе. Следовательно данная норма закона вполне приемлема. Таким образом мы не можем заявлять о том, что вводя данный институт мы возвращаемся к так называемым «тройкам». Во-первых, мы живем в другое время, и в настоящее время нас не могут заставить отвечать за те действия, которые мы не срвершали, есть закон, который полностью на стороне подозреваемого лица, до тех пор пока его вина не будет установлена только судом. Во-вторых, мы не должны забывать, что упрощенное досудебное производство применяется лишь к тем лицам, которые не подтверждают их вину и согласны на ведение дела в упрощенном порядке. В-третьих, в данном институте предусмотрено, что к данной категория дел могут быть отнесены только лишь дела небольшой и средней тяжести, за которые максимальный срок наказания может быть не более 5 лет лишения свободы, в то время как, возвращаясь к «тройкам», в делах рассматриавемых в то время, высшей мерой наказания являлся – расстрел. Кроме т ого, наше правосудие далеко от идеала, но оно стремиться к нему. И введение данного института это не возвращение к прошлому, а решительное противоречие ему. Этот шаг мы должны расценивать как путь к эффективному и объективному рассмотрению дел. Тем самым, пытаясь оградить подозреваемых от ненужной бюрократии, а чиновников от коррупции, т.к. они уже будут ограничены временными рамками, и будут работать на результат. Список литературы: УПК СССР 1922 г. Тертышник В.М. № 41 «Держава» с. 84, 2000 г. из материалов круглого стола 22 декабря 2009 года. Строгович М.С. Курс советского уголовного процесса. Т. 1. С. 63-65, О единой форме уголовного судопроизводства и пределах ее дифференциации. // Социалистическая законность. 1974. № 9. С. 50-54; Каз Ц.М. О единстве и дифференциации уголовного судопроизводства. // Социалистическая законность. 1975. № 1. С. 65, Петрухин И.Л. Оптимальная уголовно-процессуальная форма. // XXV съезд КПСС и дальнейшее укрепление социалистической законности./ Ин-т государства и права АН СССР / Отв. ред. Лунеев А.Е. М., 1977. С. 107, Стецовский Ю.И. К вопросу о процессуальной форме советского уголовного судопроизводства. // Вопросы борьбы с преступностью. 1975. № 23. С. 107-120. Юрченко Р.Н., к.ю.н.., анализ закона об УПД. 2 - секция КОНСТИТУЦИОННОЕ И АДМИНИСТРАТИВНОЕ ПРАВО. АДМИНИСТРАТИВНАЯ РЕФОРМА В ГОСУДАРСТВЕННОМ УПРАВЛЕНИИ Атымтай Г., студентка 2 курса Евразийского национального университета им. Л.Н.Гумилева Научный руководитель: Алтынбасов Б.О., к.ю.н., доцент
Исторически считается, что лоббизм появился в Англии XVII века. В кулуары - вестибюль (lobby на английском языке) выходили члены английского парламента, где их и встречали заинтересованные лица. Свой классический смысл термин лоббизм получил в Америке XIX века. Традиция лоббизма уходит корнями в годы президентства Улиса С. Гранта (1869-1877), когда вечерами 18-й американский президент и его команда часто отдыхали в лобби гостиницы Willard, где заинтересованные лица могли изложить им свои взгляды о пользе того или иного решения. С 1946 года деятельность лоббистов в США регламентирована законодательством. В соответствии с Законом 1946 года (Federal Regulation of Lobbying Act) лоббист обязан: во-первых, зарегистрироваться, а во-вторых, четырежды в год представлять соответствующим органам свой финансовый отчет. Закон 1995 года (Lobbying Disclosure Act) строго лимитировал финансовые взаимоотношения с законодателями. По этому закону законодатель не имеет права получать из одного и того же источника подарки на сумму более 100 долларов в год. Гонорар за публичное выступление не может составлять более 2000 долларов. С 1979 года американские лоббисты объединены в свою лигу. Важнейшей ее задачей является утверждение профессии лоббиста, как самостоятельной, обладающей собственным содержанием, сделать ее общепризнанной, поднять ее престиж в общественном мнении, пропагандировать ее роль и значение в процессе выработки и принятия решений органами государственной власти. Факт создания профессионального союза лоббистов – показатель того, что лоббизм к этому времени оформился, как политический институт. Лоббизм в Европейском Союзе развит в таких секторах экономики, как сельское хозяйство, горная промышленность и металлургия. На наднациональном уровне лоббизм появился в ЕС в 1979 г., когда состоялись первые прямые выборы в Европейский парламент. То, что лоббизм в Казахстане существует де-факто, известно давно. Многочисленные отраслевые ассоциации, представленные в экспертных советах, присутствуют на всех уровнях вертикали власти, а неправительственные организации - постоянные гости и участники рабочих групп в парламенте. Законодательный процесс регламентирован статьей 61 Конституции Республики Казахстан. Законодательная инициатива сводится к внесению на рассмотрение Мажилиса законопроекта. Право на совершение такого рода действий называется правом законодательной инициативы, ею по действующей Конституции обладает Президент, Правительство и депутаты Мажилиса. Законопроект, рассмотренный и одобренный большинством голосов от общего числа депутатов Мажилиса, передается в Сенат, где рассматривается не более шестидесяти дней. Принятый большинством голосов от общего числа депутатов Сената проект становится законом и в течение десяти дней представляется Президенту на подпись. Отклоненный в целом большинством голосов от общего числа депутатов Сената проект возвращается в Мажилис. Если Мажилис большинством в две трети голосов от общего числа депутатов вновь одобрит проект, он передается в Сенат для повторного обсуждения и голосования. Повторно отклоненный проект закона не может быть вновь внесен в течение той же сессии. Процесс создания закона завершается его опубликованием. [2, 34] Лоббирование в парламенте имеет свои особенности. Они заключаются в том, что парламент занимается законодательной деятельностью. В этой связи лоббирование возможно в виде “проталкивания” определенного законопроекта или отдельных поправок в него. Кроме этого, возможны разнообразные запросы и письма депутатов парламента и других уполномоченных лиц в различные органы государственной власти. Немаловажен в лоббистской деятельности и личный контакт с депутатом: при личном знакомстве с парламентарием можно определить, поддержит он необходимый законопроект или нет. Лоббирование законодательного предложения или законопроекта в парламенте, как правило, начинается с поиска сторонников (единомышленников) среди депутатов. После того, как они найдены, парламентарий или группа депутатов вносят предложенный законопроект в порядке законодательной инициативы в парламент. Истинными разработчиками в этой ситуации могут быть не лоббисты, а те, кто за ними стоит. Поэтому часто бывает неизвестно, кто же настоящий заказчик. Работа лоббиста в парламенте не ограничивается только поиском сторонников или единомышленников. Важное значение имеет способность переубедить или склонить на свою сторону “колеблющихся” депутатов, тех, кто не имеет четкой позиции по данному законопроекту. Их количество может иметь решающее значение при обсуждении и принятии законопроекта. Однако лоббизм вносит в жизнедеятельность общества как определенные позитивные, так и негативные последствия, которые мы хотели бы рассмотреть далее. К плюсам лоббизма мы отнесем следующее: Во-первых, влияя на управленческие решения, он заставляет «держаться в форме» органы государственной власти и управления, в определенном смысле конкурирует, соревнуется с ними, придает им большую динамику и гибкость. В условиях разделения властей каждая из ветвей может использовать то или иное лобби в своих интересах. Так, в Конгрессе США законодатели официально сотрудничают с лоббистскими кадрами определенных заинтересованных групп, что, бесспорно, только усиливает позиции законодательной власти. Во-вторых, лоббизм выступает инструментом самоорганизации гражданского общества, с помощью которого мобилизуется общественная поддержка или оппозиция какому-либо законопроекту, оказывается влияние на политику. Лоббизм в этой ситуации — своего рода соперник бюрократии. Учитывая также, что государство в условиях становления рыночных отношений все больше и больше оставляет многое из своих позиций в сфере защиты интересов различных социальных групп и слоев, этот вакуум должен быть заполнен соответствующими структурами гражданского общества. В-третьих, создает возможности для обеспечения интересов меньшинства, ибо выступает в качестве специфической формы проявления политического плюрализма. В-четвертых, воплощает собой принцип свободы социальных негосударственных структур: ассоциаций, общественных организаций, слоев и т.п. С помощью лоббирования они сами пытаются решать свои проблемы, обладая определенным выбором путей и средств подобного решения. В-пятых, применяется как своеобразное социально-политическое стимулирование, направленное на ускорение претворения в жизнь тех или иных целей и интересов, на побуждение к конкретным действиям. При таком подходе лоббизм выступает как способ активизации каких-либо процессов и явлений в сфере политики. В-шестых, позволяет расширить информационную и организационную базу принимаемых решений и гораздо убедительнее обратить внимание на определение «кричащие» проблемы. Лоббисты обеспечивают органы государственной власти потоком информации по тому или иному вопросу, который вносится на парламентское слушание, «информируют законодателей о том, что происходит на самом нижнем общественном уровне (и на других уровнях)». Поэтому они больше походят на торговцев информацией. Через лоббирование придается интересам различных групп и слоев большая злободневность, актуальность, социальная значимость, убеждаются властные структуры в приоритетном, оперативном и более полном их удовлетворении. То есть лоббирование выступает в виде системы аргументации, механизма подготовки и принятия соответствующих актов. В-седьмых, лоббизм можно рассматривать как инструмент взаимодействия представительной и исполнительной власти. Разделение властей не противопоставляет их друг другу, оно должно иметь рабочий характер. Поэтому «взаимопомощь министерских лоббистов и депутатских комитетов — на пользу делу, она лишена корыстного интереса и вполне укладывается в рамки нормальной политической жизни». В-восьмых, лоббизм можно оценивать и как более широкое, средство достижения компромисса, способ взаимного уравновешивания и примирения между собой разнообразных интересов. Общепризнанно, что лоббистские группы, отстаивающие порою диаметрально противоположные интересы своих «хозяев» (государственных, классовых, частных и т.п.), как это ни странно, на первый взгляд, способствуют сохранению своего рода равновесия различных сил, нахождению точек соприкосновения и достижению консенсуса при принятии управленческих решений, ведь, в конце концов, стержень лоббизма — взаимовыгодное сотрудничество.
Во-первых, он может стать инструментом приоритетного удовлетворения иностранных интересов в ущерб интересам государственным, т.е. реализоваться подчас как «непатриотическое» средство. Во-вторых, выступает иногда проводником неправового воздействия (давления) на государственные органы. Здесь уже надо говорить о преступных видах лоббизма (взяточничестве, коррупции и т.п.), которые подтачивают фундамент власти. В-третьих, может служить фактором развития и защиты ведомственности, местничества, национализма и т.п., усиливать крайние формы удовлетворения специальных интересов. В-четвертых, лоббизм таит в себе немалую опасность «размывания» народовластных устоев общества, превращения демократических институтов в мощный инструмент отдельных властных групп. В-пятых, лоббистские мероприятия выступают в определенных условиях и в форме проявления социальной несправедливости. Как показывает социальная практика некоторых западных государств, результативность лоббизма большого бизнеса несравненно выше (в виду главным образом финансово-материальных возможностей), чем у других групп и структур. Подобная ситуация, повторяющаяся постоянно, способна дистабилизировать обстановку, дисбалансировать интересы, содействовать росту социальной напряженности. В-шестых, лоббизм может использоваться и в более прозаичных целях — как инструмент обогащения отдельных слоев, элит. «Лоббизм как таковой — это существование мощных групп людей у власти, предпринимающих все возможные меры для перераспределения материальных ресурсов и благ в свою пользу». Таким образом, подводя итог важно отметить, что для того чтобы такой политический институт, как лоббизм приносил пользу всему обществу, необходимы соответствующие условия: реальное действие демократических институтов и норм, экономическая и политическая стабильность, свобода средств массовой информации, устойчивое гражданское общество и т.д. Только при наличии данного набора факторов расширяются шансы на использование лоббизма в общественных интересах, он начинает «работать» в общесоциальных (общечеловеческих) режимах. В условиях же экономического, политического и духовного кризиса, переходных периодов, непредсказуемости, когда каждый слой, класс, группа стремятся «урвать» именно сейчас, лоббизм выходит из цивилизованных рамок и приобретает больше минусов, чем плюсов. [3]
Енгибарян Р.В., Тадевосян Э.В. Конституционное право: Учебник. – М., 2000. – с.492. Конституция РК от 30.08.1995г., Астана: Елорда, 2008. – с.56. Малько А. В. Лоббизм // Общественные науки и современность. 1995. №4. Белова И.А, студентка 3 курса Евразийского национального университета им.Л.Н.Гумилева Научный руководитель: Меерманова Ж.Б., к.ю.н., доцент
На сегодняшний день наиболее распространены следующие определения понятия «ювенальная юстиция»: 1) система особого судопроизводства по делам о правонарушениях несовершеннолетних, совершивших уголовно-наказуемые деяния и достигших возраста уголовной ответственности; 2) система норм и институтов, связанных с ребенком как субъектом правонарушений, независимо от его возраста и категории правонарушений; 3) система, включающая не только соответствующее законодательство, но и комплекс государственных и иных органов и организаций, имеющих своим назначением защиту прав и законных интересов несовершеннолетних; осуществление правосудия в отношении несовершеннолетних; реагирование на правонарушения несовершеннолетних. Полагаем, что оптимальным представляется последнее определение, т. к. в случае принятия его в качестве базового могут быть в максимальной мере реализованы принципы ювенальной юстиции, которые обусловливают выделение ее из общей юстиции: преимущественно охранительная ориентация; социальная насыщенность; максимальный учет при осуществлении процессуальных действий и принятии процессуальных решений в отношении несовершеннолетних их индивидуальности.[1] Я согласна с определением С.Ф.Бычковой так как считаю, что действительно принципы ювенальной юстиции следует выделять из общей юстиции и подчеркивать индивидуальность в принятии процессуальных решений. Проблема защиты прав детей, формирования особого порядка судопроизводства в отношении несовершеннолетних совершивших противоправные действия не нова. Уже в Римском праве, более поздних правовых актах средневековья и тем более законодательстве ряда Европейских стран XVIII—XIX вв. предпринимались попытки защитить права несовершеннолетних и оградить их от жестокой кары за совершенное деяние. В Средневековой Европе проблема защиты прав ребенка в различных отраслях права практически не дискутировалась. Дети несли такую же ответственность как и взрослые и в отношении них могли применятся практически все виды уголовных наказаний. Лишь в отдельных странах определённое внимание уделялось проблеме социальной защиты детей. Так, Италия была первой европейской страной, где церковь инициировала создание специального пенитенциарного учреждения для несовершеннолетних правонарушителей. Папа Клемент XI создал в Риме исправительный дом Сен-Мишель, определив своим указом контингент подростков, помещаемых в этот дом, и условия их содержания. В целом же отсутствие специальной правовой защиты несовершеннолетних можно было обнаружить в законах многих стран в начале и даже в середине XIX в. В большинстве законов того времени устанавливалась равная для детей и взрослых уголовная ответственность и наказание, одинаковая для всех лиц, представших перед судом. Лишь к середине XIX в. ряде государств мира стали появляться законы, создаваться специальные учреждения, где стояла задача элементарной защиты детей и подростков на разных стадиях осуществления правосудия. Так в 1824 г. в Нью-Йорке был создан первый реформаторий для детей с целью оградить их от совместного содержания в тюрьмах со взрослыми преступниками. В 1831 г. закон штата Иллинойс предусмотрел, что наказание несовершеннолетних за некоторые виды преступлений должно отличаться от наказания взрослых. В 1869 г. в Бостоне (штат Массачусетс) впервые были организованы заседания суда специально для рассмотрения дел несовершеннолетних, а также осуществлен первый опыт применения к ним режима пробации (воспитательного надзора), ставшей впоследствии одним из самых распространенных и, по мнению американцев, самых действенных методов обращения с несовершеннолетними правонарушителями. Федеральный закон США уже содержал предписание о рассмотрении дел несовершеннолетних в возрасте до 16 лет отдельно от дел взрослых преступников. И все-таки это были лишь отдельные попытки, которые не меняли кардинально карательную направленность уголовной политики в отношении несовершеннолетних. Первый суд по делам несовершеннолетних был создан в Австралии (1890г.), затем указанные суды были образованы в Канаде (1894г.) и в 1899г. в США. Конечно, этот поворот в истории правосудия не был случайным. Его готовила сама история ювенальной юстиции. Но необходим был особый импульс, чтобы стало ясно, что без специального правосудия для несовершеннолетних борьба с детской и юношеской преступностью обречена на неуспех. Импульс возник в виде небывалого роста преступности несовершеннолетних в самом конце XIX в. Достижения технического прогресса породили определенные новшества в экономической сфере, изменившие привычные условия жизни общества. Европа конца XIX — начала XX вв. была буквально наводнена толпами юных бродяг и правонарушителей. Существовавшие в то время средства борьбы с преступностью можно оценить как неэффективные, а применительно к несовершеннолетним — как провоцирующие новые преступления. На современном этапе день защита прав и законных интересов несовершеннолетних является одним из приоритетных направлений государственной социально-правовой политики Казахстана. Суд назначив наказание несовершеннолетнему ,как правило, отправляет несовершеннолетнего в колонии, а по-другому в большинстве своем у нас в Казахстане не происходит, в первую очередь из-за недостаточности финансирования данной отрасли. К примеру, как показывает практика, пребывание в пенитенциарных учреждениях не только не исправляет малолетних преступников, но еще более закрепляет сформированную в процессе жизни, имеющегося семейного воспитания, отрицательную сторону поведения. Психологические исследования свидетельствуют, что через полтора года пребывания в условиях режимного учреждения происходят необратимые изменения в структуре личности, психике взрослого человека, затрудняющие его последующую реабилитацию и ресоциализацию в обществе. Можно предположить, что неокрепшая психика подростка «ломается» еще быстрее, а процесс восстановления становится еще более затратным и трудоемким. В итоге после того, как несовершеннолетний отбудет наказание и выйдет на свободу мы получим готового «уголовника», т.к. та среда в которой он будет находиться еще больше будет способствовать развитию его криминальной направленности. Мы предлагаем во избежании этого обратить внимание на институт пробации. Необходимо создавать такие условия, чтобы осужденный мог отбывать наказание в обществе, а контроль за такими осужденными будут осуществлять уголовно-исполнительные инспекции. В Казахстане нет единого органа (службы),который занимался бы контролем и оказанием помощи осужденным отбывающим наказание и тем, кто вышел из колонии. Отсюда высокий уровень рецидива. Конечно создание такого органа потребует больших материальных затрат, но через определенный промежуток времени результат будет очевиден. Государство тратит большие средства на содержание несовершеннолетних в колонии, но становится очевидным тот факт, что большинство после освобождения встает на тот же путь, потому что опять таки, огромное влияние оказывает сама обстановка в колониях и получается замкнутый круг. А если создать единый орган, который будет заниматься осужденными и теми, кто вышел на свободу повторных рецидивов будет в разы меньше. Т.к. на сегодняшний в Казахстане уже действуют ювенальные суды, речь должна идти о формировании системы правосудия, что может быть продемонстрировано на примере уголовной юстиции. Концепция правовой политики на период с 2010г.до 2020г.,утвержденная Указом Президента РК от 24 августа 2009 года, определяет развитие ювенальных судов основным вектором развития судебно-правовой системы РК. Сама деятельность уголовно-исполнительных инспекций РК не представляет оказание помощи в трудоустройстве, социальном сопровождении, т.е. не имеет того реабилитационного насыщения и акцента именно на оказание социальных услуг, как это принято в других странах. В действующем законодательстве в целом отражены правильные подходы к созданию в стране системы ювенальной юстиции, отвечающей современным международным стандартам ее организации и функционирования. Но время показывает, что процессуальное законодательство нуждается в доработке с целью максимальной детализации правовой процедуры по делам несовершеннолетних и дальнейшего внедрения принципов ювенальной юстиции в судопроизводство. Прежде всего в законе должны быть отражены следующие правовые идеи: 1) несовершеннолетний, предстающий перед судом, признается не правонарушителем, а особым субъектом; 2) необходим учет как индивидуальных особенностей ребенка, так и региона его проживания; 3) требуется функционирование наряду с судами служб по профилактике правонарушений несовершеннолетних; 4) наряду с мерами правового воздействия должны быть активно задействованы программы, преследующие цели социальной коррекции несовершеннолетних, осуществляемые специальными службами социальных работников при судах. В настоящий момент в процессе фигурируют педагог и психолог, предназначением которых является содействие органу, ведущему уголовный процесс, в доказывании. Несовершеннолетнему же «содействует» защитник, который вряд ли обладает знаниями детской психологии, и, поскольку это не предусмотрено законом, не адаптирует свои функции применительно к ситуации. Необходимо взять за основу идею "Пекинских правил" в рамках уголовной ювенальной юстиции надо сделать всё таким образом, чтобы несовершеннолетний правонарушитель больше не совершал преступлений, через восстановление его прав (на образование, на поддержку со стороны семьи, возможность трудоустроиться, получить профессию, получить необходимую психологическую, медицинскую помощь и т.д.) обеспечить безопасность общества, вернуть правонарушителя к нормальной жизни в обществе как законопослушного его члена. Мы считаем в силу указанных обстоятельств, специфика процесса в отношении несовершеннолетнего требует привлечения представителей специальной службы социальных работников. Успешно реализуемая в ряде стран практика внедрения указанных служб показывает, что содержание их деятельности может составлять: получение первичной информации о несовершеннолетнем, совершившем правонарушение; знакомство с несовершеннолетним, его семьей и окружением, условиями жизни и развития, выявление социальных проблем; установление психологического контакта с несовершеннолетним и привлечение специалистов в области психологии при проведении социально-психологического исследования; проведение индивидуальной профилактической работы в отношении родителей или заменяющих их лиц; оказание помощи несовершеннолетним в решении проблем с окружающим его социумом; содействие в трудовом и бытовом устройстве, организации досуга; направление в учреждения восстановительного обучения или формирования навыков обучения; содействие в направлении в медицинские учреждения; разработка и использование. На сегодняшний день в отношении несовершеннолетних, совершивших общественно опасные деяния, содержащие признаки преступления, не достигших возраста уголовной ответственности, фактически действует непроцессуальная система отправления правосудия. Вследствие этого несовершеннолетний преступник в большей степени защищен государством, чем малолетний правонарушитель. Представляется целесообразным ввести в раздел «Особые производства» УПК отдельную главу «Особенности рассмотрения дел об общественно опасных деяниях несовершеннолетних, не достигших возраста уголовной ответственности». В указанной главе следует четко отразить особенности как досудебной подготовки материалов по соответствующей категории дел, так и их судебного рассмотрения (ст. 495 УПК), устанавливающая возможность освобождения несовершеннолетнего от наказания с применением принудительных мер воспитательного воздействия, должна быть дополнена детальной регламентацией действий, касающихся установления и изменения сроков его пребывания в специализированном учреждении для несовершеннолетних. Одновременно следует ввести нормы, устанавливающие возможность и порядок прекращения в ходе предварительного следствия и судебного заседания уголовного преследования в отношении несовершеннолетнего, совершившего преступление небольшой или средней тяжести, с применением в отношении него принудительных мер воспитательного воздействия. Для возможности правильного функционирования ювенальной юстиции необходимо создать в стране систему подготовки специализированных кадров. Необходимо заблаговременно организовать при высших учебных заведениях педагогического профиля отделения социально-правовой защиты несовершеннолетних для углубленного изучения правовых, медицинских, психологических и других вопросов, относящихся к указанным субъектам, при высших учебных заведениях юридического профиля - специализированные отделения по подготовке судей, сотрудников правоохранительных органов и адвокатов для органов ювенальной юстиции. В заключении следует сказать, о том, что назрела острая необходимость создания отдельного самостоятельного кодекса, регулирующего деятельность всей ювенальной системы Республики Казахстан.
1. Бычкова С.Ф. Перспективы развития. - Алматы, 2006. Жетпісова А., Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің 2 курс студенті Ғылыми жетекшісі: Төлепенов Ж.К., аға оқытушы
The theme of the this research represents questions of the criminal-legal fight with breaches of the authorized rules of the relations between military men in the absence of between them relations of subordination, is given criminal-legal feature, as well as are worded concrete offers on improvement of legislation in sphere of the military authorized relations. Keynotes: legislative, military authorized relations, rules Әскери прокуратура органдарының жауапты тұлғалары үшін, Қазақстан Республикасының кез-келген азаматы үшін және әке-ана, бауырлар үшін тәуелсіз мемлекетімізде әскери тәртіпті нығайту мәселесі алдыңғы орында. Көзді жұмып,бәрі жақсы деуге тағы болмайды. Толық қоғамға және мемлекетке тән барлық дерлік негативті және позитивті үрдіс әскерде көрініс табады. Біз әскери тәртіп жағдайына талдау жасап,әскери қызметшілердің құқық бұзуына мүмкіндік туғызатын жағдайлар мен себептерін анықтап, оларды жоюға шаралар белгілеп, прокурор тұрғысынан қадағалауды күшейтуіміз қажет. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде және басқа да әскерлер мен әскери құрамаларындағы әскери тәртіпті нығайтуға қатысты мәселелер көптеген нормативті құжаттармен реттеледі. Қарулы Күштердің жалпы әскерлер жасағы Жарғысына Қазақстан Республикасы Президентінің қаулылары: 1994 жылы 23-қарашада қабылданған «Әскери тәртіпті нығайту шаралары және Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі құқық бұзушылармен күресті күшейту туралы» және 1995 жылы 17-наурызда қабылданған «Қылмыспен күрестің шұғыл шаралары мен құқықтық тәртіпті нығайту туралы», 2005 жылы 28-қазанда қабылданған «Әскери қылмыстар туралы сот тәжірибесі туралы» ҚР Жоғарғы сотының нормативті Қаулысы және басқа да нұсқаулары мен бұйрықтары кіреді. Осы нормативті құжаттарға сүйене отырып, соған сәйкес жоспарланған шаралар өңделуде және әскери тәртіп жағдайларына талдау жасалынуда. Алайда, біз қабылданып жатқан шаралардың кемшіліктері мен тиімсіздігін анықтап, жұмыста формализм мен бір қалыптылығын басым етіп, жаңа әдістер мен тәсілдердің болмауын қадағалауға тиіспіз. Бізді Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі құқықтық тәртіп пен әскери тәртіпті бұзу, жарақаттану мен өлімнің, сонымен қатар жарғылық емес қатынастар санының өсуінің жалғасуы толғандырмай қоймайды. Прокурорлық бірнеше тексеріс тәртіптік дөрекі қылмыс жасаудың сандық көрсеткіші, әскери тәртіптің жағдайы жұмыстың нақты жағдайына тойтарыс бермейді. Көбінесе әскери тәртіптің дөрекі қылмыс фактілері әскери бөлімдердің сол орындарында және орталық әскери басқару орталықтарында жасырылып, сырт көзге әскерде алдамшы амандық пайда болады. Мысал ретінде, 31431 әскери бөліміндегі контрактілі қызметтің старшинасы Агыбаев Ж. мен қатардағы жауынгер Керінбаевтың арасындағы жарғылық емес қарым-қатынасын келтірсем болады. Көрсетілген факті бойынша Аягөз гарнизонының әскери прокуратурасында қылмыстық іс қозғалды.[1] Былтырғы жылмен салыстырғанда бөлімді өз еркімен қалдыру, қызмет жағдайын теріс пайдалану, қарауылдық қызметті бұзу, мемлекеттік меншікті ұрлау және қарулар мен ату жарақтарына қатысты қылмыстар саны айтарлықтай өзгерген жоқ. Сонымен қатар тәжірибе жүзінде жарғылық емес қарым-қатынаспен байланысты қылмыстар саны да бұрынғы күйінде қалды. Көрсетілген мәселелердің себептерін талдай келе, келесіні айта кеткен жөн: жауынгерлік дайындау ұйымының командирлік іс атқару жұмысының нашарлығы, жеке тәрбиелік жұмыс, әскер ұжымының моральды-психологиялық тұрғыда немқұрайлы білімі, формализмнің басымдығы және тиісті міндетті тұлғалардың жұмысында жауапкершіліктерінің жоқтығы. Әскер қатарына шақырылған жас солдаттардың психологиялық бейімделу мәселесіне міндетті көңіл бөлінбейді. Суицидке алдын алу шаралары нашар ұйымдастырылған. Ең үлкен мәселелердің бірі «дедовщиналықтың» көптеп таралуында. Тіл тигізу және күш көрсету жағдайларының тәжірибе жүзінде барлық әскери бөлімдерде болатындығын мойындағанымыз жөн. Әскери шарттарындағы криминологиялық специфика әскери қызметтің демографиялық, әлеуметтік, әлеуметтік-психологиялық және басқа да ерекшеліктерімен байланысты болып табылады. Солардың бірнешеуіне тоқтала кетсем, қарулы күштерде 18-27 жас аралығындағы жастар шоғырланған, ал бұл жас аралығы бүкіл әлемде қылмыстық белсенділіктің ең жоғары көрсеткіші болып табылады. Солдаттар мен сержанттар ата-ана, бауырлары, жақындарынан және криминологиялық уәждің әлеуметтік-психолгиялық негізі болып табылатын еңбек ету, тынығу сияқты жалпы өмір сүрудің күнделікті іс әрекеттерінен ажырайды. әскери қызметкерлердің мінез-құлықтары, өмірі, күнделікті тіршілігі, демалуы максималды түрде регламенттелінген және кей жағдайда құқыққа қарсы мінез-құлық ретінде сараланып, алаңдаушылық туғызуы мүмкін. Жас ерлердің жабырқаңқылық пен тұйықтық мінездерінің басымдығы казармалық шарттарда жеке дара қақтығыстың жиілеуіне апарып соғады.[2] Әскери тәртіпте құқық бұзушылар қылмыстық жаза тағайындау сияқты әр түрлі әдістерге сүйенеді. Қазақстан Республикасының қолданыстағы Қылмыстық кодексінің 370-бабына сәйкес бір-бірінің арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде әскери қызметкерлердің арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық ережелерін ұрып-соғу, денсаулыққа зиян келтіру немесе өзге күш қолдану, не ар-ожданы мен қадір-қасиетін кемсіту немесе жәбірленушіні масқаралауға байланысты бұзу – екі жылға дейінгі әскери қызметі бойынша шектеуге не алты айға дейінгі мерзімге қамауға, не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге тәртіптік әскери бөлімде ұстауға жазаланады. Дәл сол әрекет бірнеше рет, екі немесе одан да көп адамға жасалса; адамдар тобы, алдын-ала сөз байласқан адамдар тобы немесе ұйымдасқан топ жасаса; қару қолданып жасаса; денсаулыққа орташа ауырлықтағы зиян келтірсе – бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер – он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Сонымен қатар ҚР Қылмыстық кодексінің 369-бабында бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттерге қатысты, 371-бабында әскери қызметшіге тіл тигізуге, 380-бабында билікті теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы немесе әрекетсіздігіне қылмыстық жауапкершіліктер қарастырылған. әскери қылмыстың алдын алуда, әсіресе жариялық емес қарым-қатынаста қылмыстық іс бойынша сот прцесінің пайдасы зор болып табылады.[3] Алайда, 2001 жылы 21-маусымда жәбірленуші мен кінәлі тұлғаны татуластыруға қатысты қылмыстық жауаптылықтан босату туралы Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының «ҚР Қылмыстық кодексінің 67-бабының қабылдануы бойынша сот тәжірибесі» нормативті Қаулысы жарыққа шыққандығын айта кеткен жөн. Қаулының 14-бабында «бір уақытта екі объектіге қастандық жасау жұмысына қатысты Қылмыстық кодекстің 67-бабы қолданылатындығы...» айтылады. Сонымен қатар ҚР Қылмыстық кодексінің 67-бабы қызметтің белгіленген тәртібіне қастандық жасау, тікелей жеке дара арасындағы қарым-қатынасқа қатысты әскери қылмыстарға қылмыстық істің негізі ретінде қолданылады. [4] Ережеге сәйкес, жаңадан қабылданған әскери қызметшілерді өздерінен үлкен қызметкерлер, кей жағдайда командирлер қысымға алып, еріксіз түрде кінәлі тұлғамен татуластырады, соның нәтижесінде қылмыстық іс тоқтатылып, кінәлі тұлға жазадан босатылады. Міне, осындай жағдайлар жарғылық емес қарым-қатынасқа әкеп соқтырады. Осылайша тұлғаның жасаған қылмысына сай лайықты жазаланбауынан жазаның бұлтартпастығы - қылмыстық құқықтың жүзеге асырылмаған қағидасы болып қалады. Бұдан кінәлінің жазаланбауын көрген жас күресшінің психологиясы зардап шегеді. Әскери қызметшілердегі тағы бір ірі мәселе ретінде есірткі қабылдау мен алкогольді ішімдік қолдануды айтсам болады. Соңғы жылдар көрсеткіші бойынша әскери қызметкерлердің зорлау қылмысына апаратын жағдай кінәлі тұлғаның немесе жәбірленушінің мас күйде болуы. Зерттеу жұмыстарындағы мәлімет бойынша мас күйде зорлау қылмысынтарының 17%-ы кінәлі, 7%-ы жәбірленуші тұлғалар. Осындай жағдайда жәбірленушілердің 21%-ы өз еркімен бөлімнен кетті, 0,4%-ы өзін-өзі өлтіргендер, 0,2%-ы зорлауға жауап қайтарып, ақысын алғандар.[5] Мұндай жағдай әскеи бөлімдерде көптеп кездесетінін және қаншама әскери қызметшілер осы қылмыстың құрбаны боп жатқандығын біле тұра, көбісі жоғарыда атап өткен әділетсіздікке жол береді, әскери қызметшілердің тек 14%-ы ғана өзінің зорланғаны жөнінде әскери қолбасшыны ақпараттандырған. Осы жағдайға қатысты 1992 жылы 18-желтоқсанда қабылданған (1998 жылы 15-мамырда және 2004 жылы 18-маусымда өзгерістер мен толықтырулар енгізілген) Қазақстан Республикасының Жоғарғы сотының « Заң шығару органының сот тәжірибесінде жеке және заңды тұлғаның өз намысын, абыройы мен іскерлік беделін қорғау» туралы нормативті Қаулысы қабылданды. Яғни намыс – бұл дегеніміз, тұлғаның қоғамдағы бағасы, оның әлеуметтік және рухани сапасының өлшемі; абырой – бұл дегеніміз, тұлғаның өзінің жеке қасиеттеріне, қабілетіне, қоғамдағы орнына, дүниеге көзқарасына өзіндік баға беруі; іскерлік бедел – бұл дегеніміз, тұлғаның қоғам ойымен анықталатын іскерлік абыройы.[6] Сонымен қатар,таң қаларлық жағдай Қорғау Министрлігінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстары жөніндегі департаменті, басқа да әскерлердің аналогиялық құрылымдық бөлімшелері және әскерлік ұйымдарда жоғарыда аталған құқықбұзушылықтарға ескерту жасау мен алдын алу мақсатында жоспарланған тәрбиелік және әлеуметтік-құқықтық шаралар өткізілмейді. Мұндай шаралардың өткізілмеу себебі ретінде жүзеге асыру дисциплинасының әлсіздігі деп көрсетсем қателеспеспін. 1998-2010 жылдар аралығында елімізде 17175 әскери қылмыс тіркелген, оның 18%-ын өзара қатынастың жарғылық ережесін бұзғандарға қатысты әскери қылмыстар алып тұр. Алайда тек осылар басқа да қылмыстардың жасалынуының азық ортасы болып табылады : әскери қызметтен ауытқу, күштеп алушылық ( ұялы телефонға бірлік толтыру), ату жарақтары мен қарулар ұрлау, бастыққа қатысты зорлау әрекеттері және т.б. Статистикалық мәліметтер бойынша әскери қызметшілер арасындағы өзара қатынастың жарғылық ережелерін бұзу басқа әскери қылмыстар категориясының 68%-ына , ал жалпы қылмыстың 32%-ына себеп болады екен.[7] Қорытындылай келе, осы мәселеге қатысты мынадай ұсыныстар енгізгім келіп отыр:
әскери қызметкерлердің ұлттық біркелкі еместігі яғни ұлтқа, жұзге бөлінуінен пайда болатын қарсылық, қақтығыстар әскери күштеу қылмыстарына мүмкіндік туғызатын негізгі факторлардың бірі болып табылады. Қолбасшының немесе бастықтың әскери тәртіпті нығайту қызметінде негізгі құнды белгісі - оның алдын алу шаралары, сәйкесінше жеке тұлғаның моральды-психологиялық жағдайы болып табылады. Осыған байланысты әскерлерде діни-тәрбие жұмыстары институты ашылса деймін. Қолданылған әдебиеттер: «Әділ сот» газеті, 17.05.2010 жыл, 5-6 б. «Заң және заман», №10, 2008 жыл, 60-61 б. ҚР Қылмыстық кодексі, 15.08.2008 ж. – Алматы, 2011. ҚР Жоғарғы Сотының «ҚР Қылмыстық кодексінің 67-бабының қабылдануы бойынша сот тәжірибесі» нормативті Қаулысы, 21.06.2001ж. www.law.kz ҚР Жоғарғы сотының «Заң шығару органының сот тәжірибесінде жеке және заңды тұлғаның өз намысын, абыройы мен іскерлік беделін қорғау» туралы нормативті Қаулысы,18.06.2004 ж. «Фемида» газеті, 15.10.2010 ж. Алматы. Исламбеков А.С., студент 2 курса Евразийского национального университета им. Л.Н.Гумилева Научный руководитель: Шакенов М.А., к.ю.н., старший преподаватель
Развитие современного Казахстана как демократического, правового и социального государства зависит исключительно от предприимчивости граждан и дальнейшего развития гражданского общества. Именно для этой цели наш президент одобрил своим указом «Концепцию развития гражданского общества в Республике Казахстан на 2006-2011 годы». Согласно ей, в этот год развитие гражданского общества примет системный и необратимый характер. Однако, в тоже время, на уровне периферийных районов нашей страны заметен довольно низкий уровень правосознания граждан в отношении гражданского общества. А ведь именно это, могло бы повлиять на решение многих проблем внутри страны, в частности и проблемы с коррупцией. Цель моей статьи, заключается в выявлении проблем гражданского общества на данной стадии развития нашей страны. А также выявление проблем вышеназванной концепции по отношению к периферийным регионам. В своей статье, под периферийными регионами страны я имею ввиду большую часть регионов, которые входят в области и не являются промышленными, культурными или экономическими центрами. В них наблюдаются проблемы с развитием гражданского общества, население является довольно пассивным по отношению к общественным объединениям. И в этот список попадают множество регионов нашей страны, отдалённых от метрополии. И именно от развития институтов гражданского общества в этих регионах зависит уровень правосознания народа. Также, рассмотрев проблемы, я выявил возможные пути решения, которые не входили в план мероприятии правительства, согласно вышеназванной концепции. Но они всё ещё могут быть эффективными для развития гражданского общества и совершенствования демократии в нашем государстве. Гражданское общество - общество, где главным действующим лицом и субъектом происходящих в нем процессов и отношений выступает человек со всей системой его потребностей, интересов и ценностей. Это понятие также обозначает всю совокупность существующих независимо от государства и его органов общественных отношений: политических, экономических, культурных, национальных, религиозных, семейных и других, отображает многообразие частных интересов. Граждане демократического государства пользуются правом индивидуальной свободы, но в то же время они вместе с другими государственными институтами разделяют ответственность за построение будущего. Гражданское общество достигает высокого уровня развития только в условиях демократической политической системы, где отношения между властью и гражданским обществом строятся на основе публичного соглашения. Демократические процедуры в гражданском обществе основываются на публичном праве оценивать качество деятельности власти и на механизмах влияния на власть в интересах общества. Задача гражданского общества - быть посредником между индивидуумом и государством. Целью гражданского общества является защита интересов каждого члена общества, представление его интересов перед лицом власти и общества, общественный контроль за деятельностью власти и формирование внутренней и внешней политики этого общества.[1] Также я считаю подходящим, отнести слова Гегеля к теме данной статьи: «В наших современных государствах, граждане лишь в ограниченной мере принимают участие во всех общих государственных делах, однако необходимо предоставить нравственному человеку, кроме частной цели, ещё и всеобщую деятельность».[2, 233] Демократическое гражданское общество неотделимо от правового государства, точно так же как правовое государство неотделимо от гражданского общества. Гражданское общество выступает оборотной стороной правового государства, они не существуют друг без друга. Формирование гражданского общества представляет собой необходимое условие перехода к правовой государственности, равно как правовое государство является фактором, способствующим превращению общества в гражданское целое. Игнорирование этой закономерности проявляется в попытках посттоталитарных государств перейти к правовой государственности до создания гражданского общества. Однако подобный переход не может быть осуществлен в короткий срок, поскольку форсирование этого процесса ведет к разрушительным экономическим и социально-политическим последствиям.[3] В развитых странах, а также ряде транзитных стран признается факт, что субъекты гражданского общества являются более гибкими структурами по сравнению с государственными органами. В результате нередко оказывается выгоднее передавать им средства в обмен на четкие, конкретные и конструктивные обязательства с их стороны, чем создавать дополнительные организации самому.[4] Начавшиеся в конце 1980-х и начале 1990-х годов коренные реформы в экономической, социальной и политической сферах стимулировали создание общественных объединений для защиты прав и интересов различных социальных групп. Одними из первых в Казахстане появились независимые профсоюзы, представлявшие интересы работников негосударственного сектора экономики. Активно институционализировались средства массовой информации, общественные и религиозные объединения, политические партии. Наиболее ярким проявлением гражданского самосознания явилось общественное движение «Невада - Семипалатинск», которое ставило своей задачей закрытие ядерных полигонов. В 2001 году был принят Закон Республики Казахстан «О некоммерческих организациях», в 2002 году - Концепция государственной поддержки неправительственных организаций. 25 июля 2006 года президентом был подписан указ «О концепции развития гражданского общества в Республике Казахстан на 2006-2011 годы», вместе с которым был утверждён план мероприятий по реализации этой концепции. Как мы видим, основным направлением развития гражданского общества, согласно этой концепции и её плану, была поддержка и развитие НПО (неправительственных организации) при помощи социальных заказов - форма реализации социальных программ, проектов, а также отдельных мероприятий, направленных на решение социальных задач республиканского, отраслевого и регионального уровней, обеспеченных за счет бюджетных средств, посредством заключения договора на осуществление государственного социального заказа.[5] В 2003 году во время проведения первого пилотного конкурса проектов НПО в Министерство культуры и информации Республики Казахстан поступило 120 заявок от 109 НПО, комиссией было признано победившими 20 проектов на общую сумму 10,7 млн. тенге. В 2006 году государством было выделено порядка 200 млн. тенге на реализацию социального заказа. В 2007 году конкурс социально значимых проектов проведен по 70 лотам на общую сумму 299 028 000 тенге, в котором приняли участие 154 НПО, представившие 392 заявок.[6] Но всё же, в Казахстане существует проблема, к которой и обращена эта статья – она заключается в том, что большинство населения в районах пассивно, и абсолютно не проявляют желания участвовать в организации НПО, что конечно же сказывается на всём развитии гражданского общества. Как мы видим, государство выделяет огромное количество бюджетных средств на развитие институтов гражданского общества. Но действительное развитее происходит только в больших городах, где засело большинство неправительственных организаций (НПО) нашей страны. Так мы видим одну из проблем – большинство НПО располагаются и действуют только в крупных городах и важных регионах, что сказывается на слабом развитии гражданского общества в регионах страны. Некоторая часть населения в периферии не участвовало в становлении гражданского общества нашей страны и не проявляет никакой активности. Причиной этому и одновременно другой проблемой является низкий уровень правосознания в периферийных регионах. Большинство населения просто не оповещены в достаточной мере про НПО или просто не обращает на них внимания, а ведь они – главный фактор существования таких институтов гражданского общества. Ещё одной проблемой является отсутствие человеческих ресурсов у НПО. Большинство НПО создавались благодаря плану мероприятии государства для развития гражданского общества, но позже, интерес к НПО отпал среди самих работников, и это привел к тому, что большинство НПО сейчас существуют просто формально, и не имеют никаких возможностей участвовать в жизни общества, а существуют только в основном за счёт конференции и СМИ. Всё это показывает, что методы правительства, используемые согласно плану мероприятий «Концепции развития гражданского общества в Республике Казахстан на 2006-2011 годы» не оправдали себя в большей части нашей страны. И именно для этого следует разработать новую концепции на будущие годы, которая примет на себя новые пути развития гражданского общества, неучтённые в прошлой концепции, и приведшие к проблемам развития. Считаю, что к этим путям, и способам решения существующих проблем можно отнести: 1. Используя СМИ и отдельно исполнительные органы и побуждая НПО, проводить бесплатные курсы для населения, по увеличению правовой грамотности. Это приведёт ко всеобщему развитию правового сознания в людях и укреплению гражданского общества. 2. Широкая агитация и реклама НПО и идей гражданского общества в СМИ. Правительство должно издавать социальные заказы для НПО, которые побуждали бы участвовать их в массовой агитации. Всё это приведёт к привлечению большего количества граждан в общественные объединения и НПО, что существенно скажется на развитии гражданского общества. Это увеличит роль общественных объединений в жизни общества и самих людей. 3. Стимулировать объединение усилии различных мелких НПО в единый план работы по установлению гражданского общества как в центральных, так и в периферийных регионах нашей страны. Правительство может побудить НПО через социальные заказы и агитацию. Это приведёт к образованию сильных общественных объединений, которые будут представлять интересы широких масс населения. Все эти пути решения связанны со Средствами Массовой Информации, что является естественным, учитывая уровень их роли в жизни общества. Выполнение этих решении приведёт к окончательному соединению населения и институтов гражданского общества, которые представляют НПО. В стране окончательно закрепится сильное гражданское общество, а следовательно будет большой шаг в развитии правового и демократического государства. Развитие гражданского общества является важным условием для создания демократического, светского, правового и социального государства. Общественный прогресс, демократическое развитие, экономический подъем возможны при активном участии граждан во всех важных сферах жизнедеятельности общества. Доверие и уважение власти со стороны общества являются прочным фундаментом социального мира и согласия, политической стабильности и, следовательно, устойчивого развития нашей Родины. Список литературы:Концепция развития гражданского общества в Республике Казахстан на 2006-2011 годы. (online.prg.kz) Гегель Г.В.Ф. Философия права. М., 1990. http://www.zakon.kz/205103-obshhestvennye-obedinenija-kak-institut.html Шоманов А.Ж., Морозов А.А. Потенциал институтов гражданского общества в обеспечении социальной стабильности в Казахстане//Аналитик.- 2003.- №5. стр. 37 Закон Республики Казахстан от 12 апреля 2005 года № 36-III «О государственном социальном заказе» http://www.mk.gov.kz http://www.inform.kz/rus/article/2334033 Каталог: bitstream -> handle -> 123456789 123456789 -> Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰу хабаршысы №5 (84) 2011 123456789 -> Республикалық Ғылыми-әдістемелік конференция материалдар ы 123456789 -> Қазақ халық педагогикасы негізінде оқушыларды еңбекке тәрбиелеу 123456789 -> Ғаділбек Шалахметов бейбітшілік бақЫТҚа бастайды астана, 2010 жыл Қызыл «мұзжарғыш кеме» 123456789 -> А. Ж. Кунанбаева 123456789 -> Б. О. Джолдошева из Института автоматики и информационных технологий нан кр, г. Бишкек; «Cинтез кибернетических автоматических систем с использованием эталонной модели» жүктеу/скачать 7,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|