Тақырыбы: Асқорыту мүшелерінің жұқпалы аурулары: дизентерия, тырысқақ, іш сүзек олардың алдын алу шаралары

Тақырыбы: Асқорыту мүшелерінің жұқпалы аурулары: дизентерия, тырысқақ, іш сүзек олардың алдын алу шаралары

Жаңа сабақ жоспары

Мақсаты: ас қорыту мүшелерінің құрылысы мен қызметі туралы білімдері негізінде қалыпты ас қорытудың гигиеналық жағдайлары мен тамақтану режимін түсіндіру

• Білімділік: тамақтану режиміжәне жеке бас гигиенасы ережелері, ас қорыту жолы қызметінің бұзылу себебі туралы білім беру; ас қорыту жүйесі мүшелерінің және ішекқұрт ауруларының алдын алу Дамытушылық: тамақтану гигиенасы мен ережелерін физиологиялық тұрғыдан негіздеу; оқушылардың талдау, синтез, салыстыру, қорытындылау, ойлау қабілеттерін дамыту Тәрбиелілік: ішекте астың қорытылуына алкоголь мен темекінің әсерін түсіндіру, тамақ ішу ережелерін сақтауда өзін-өзі бақылау дағдысын қалыптастыру

• Сабақтың жоспары:
• 1. Тамақтану режимі
• 2. Тәбет
• 3. Асқазан-ішек аурулары
• 4. Ішекқұрт аурулары
• 5. Асқазан-ішек және ішекқұрт
• ауруларының алдын алу.

• Асқазан ішек аурулары

• түсіну

• Ас-адамның арқауы.

• Адамның бір күндік тамақтану мөлшері.

• Танертеңгі ас-міндетті түрде ыстық болу керек, мысалы қара құмық не сұлы ботқасы,сүт,қара нан,көкөністер салат.
• Түскі ас-көкөністер мен жемістер салаты еттен не балықтан дайындалған бірінші және екінші ыстық тағамдар,компот
• Сәскелік ас-жеміс не көкөніс шырыны,сүт сусындары мен жемістер.(банан,алма,алмұрт,апелсин т б)
• Кешкі ас-жеңіл болғаны дұрыс.Сүт не айран көкөніс, жарма тағамдары, жемістер.

• Бір күнде пайдаланатын
• кенеулі заттар мөлшері.

• Дұрыс тамақтануға байланысты ақыл-кеңестер:

• тиімді және дұрыс тамақтану күніне бірнеше рет әр түрлі тамақтардан тұратын тамақтануға негізделуі керек;
• нан, ұн, макарон өнімдерін, күріш пен картоп сияқты өнімдерді күніне бірнеше рет, әртүрлі тамақ ішкен сайын жеп тұру қажет;
• әр түрлі жемістер мен көкөністерді күніне бірнеше рет тәулігіне 400 грамнан астам жеу керек. Мүмкіндігінше жергілікті жағдайда өсірілген жеміс - жидектер мен көкөністерді жеген дұрыс;
• күнделікті құрамында майы мен ас тұзы аз сүт пен сүт өнімдерін (айран, қатық, ірімшік, йогурт) қолдану керек;
• майлы ет пен ет өнімдерін бұршақ тектес өнімдермен, балықпен, құс етімен немесе арық етпен ауыстыру керек. Балық пен құс етінің үлес салмағы көп болмауы керек;
• жалпы майдың мөлшері - еттің, сүт және тағы сол сияқты тамақ даярлау барысында қосылған майлар тәуліктік тағамның энергетикалық құндылығының 15 - 30% құрауы керек;
• мүмкіндігінше асты булап, қайнатып немесе электр пешке пісірген дұрыс. Тамақты дайындау кезінде майды барынша аз қосу керек;
• құрамында қанты аз диеталарды ұстанған дұрыс (рационның тәуліктік энегетикалық құндылығы 10 % аспауы керек).
• ас тұзының жалпы мөлшері күніне - нан, консерві және басқа да өнімдердің құрамындағы 1 шай қасықтан аспауы керек. Асқа мүмкіндігінше йодталған тұзды қолданған жөн;

• Тіс аурулары

• Бауыр, өт жолы аурулары

• Темекі, алкогольдің зияны

• Асқазан-ішек жаралары

• Қалыпты ішектің эндоскопиялық көрінісі

• Бейспецификалық ойық жаралы колит

• Асқазан қатерлі ісігі

• Гастрит

• Бауыр қатерлі ісігі

• Ойық жара

• Шылымның бауыр мен асқорыту мүшелеріне әсері

• рентген сәулелері

• эндоскопия

• гастроэнтерология

• 2.Бұл аурулар ауру қоздыратын
• микробтар және вирустар
• арқылы пайда болады.

• 3. Оларды таратушы жәндіктер:
• шыбындар мен тарақандар.

• Улану белгілері:
• а) адамның іші ауырады
• ә) жүрегі айниды
• б) құсады
• в) іш өтеді
• г) әлсізденеді
• д) дене қызуы көтеріледі
• ж) басы ауырады,басы айналады

• 4.Жасөспірімдермен балалардың
• тоқ ішегінде үшкірқұрт
• (острица) және ішексорғыш
• (аскарида) тіршілік етеді.

• Сөздік жұмыс.
• 1.Белгілі бір тағамды қажетсіну сезімін-тәбет дейді.
• 2.Тамақты дұрыс пайдалану ғылымы-диетология
• 3.Асқорыту мүшелерінің ішкі бөлігін зерттейтін құрал-эндоскопия

• 5.Ішек-қарын ауруларының жұғу жолдары:
• -қайнамаған су
• -кір қолдан
• -жуылмаған жемістер,көкөністер
• -лас ыдыс-аяқ
• -шала піскен ет не балық
• -беті ашық қалған тағам,т.б.

• Темекі мен алкогольдің асқорыту
• мүшелеріне тигізетін зияны:
• 1.Темекі тәбетті қайтарады
• 2.Асқорытуды қиындатады
• 3.Тісті сарғайтады,ауызды сасытады
• 4.Асқазанда жара пайда болады
• 5.Ерін,тіл және өңеш рагына жол ашады
• 6.Бауырды серозит ауруына шалдықтырады

• а) Аурудың жұғу жолдары ә) Аурудан сақтану шаралары

• Тест
• 1.Ересек адам тәуілігіне неше рет
• тамақтанады?
• а) 1 ә) 3 б) 4
• 2.Тамақты дұрыс пайдалану ғылымы
• а) биология ә)минология б)диетология
• 3.Ең үлкен асқорыту безі
• а) сілекей ә)бауыр б)ұйқы безі
• 4.Бауырдың берішенуі қалай аталады
• а)сероз ә)туберкулез б)тұмау
• 5.Ішекқұрт ауруын тарататын жәндік
• а) маса ә) шыбын б)көбелек

• 6.Балалардың тоқ ішегінде болатын құрт
• а)сүлік ә)ақсұлама б)үшкірқұрт
• 7.Бір тәулікте қанша нәруыз керек?
• а)150г ә)100г б)200г
• 8.Кешкі ас неше пайыз
• а) 25 ә)20 б)40
• 9.Бір тәуліктегі көмірсу мөлшері
• а)200-300г ә)400-500г б)100-200г
• 10.Ерін,тіл,өңеш рагына жол ашатын
• а) сүт, айран ә)арақ, темекі б)май, қант

• Асқазан-ішекқұрт аурулардан сақтану жолдары:
• -жеке бас гигиенасын сақтау
• -бөлме, үй айналасын таза ұстау
• -ауру адаммен байланыс жасағанда сақ болу
• -дұрыс тамақтану
• -Басқа мүшелердегі аурулардан сақтану(тіс,көмей, ішек, өңеш,қарын,бауыр,т.б.)
• -Темекі,алкогольден аулақ болу

• Үйге тапсырма: Тамақтану гигиенасы. Асқазан-ішек ауруларының алдын алу.