Тақырыбы: Солтүстік Америка ішкі сулары Мақсат-міндеттер: Білімділік мақсаты

Бұл тақырыпта өткенде оқушылардың климаттық картамен жұмыс істеу дағдылары қалыптасқандықтан картаны пайдалана отырып әңгімелесу әдісі арқылы өткізуге болады.

Солтүстік Америка материгі қандай ендіктердің аралығында орналасқан? Солтүстік Америка материгінің жер бедерінің ерекшеліктерін естеріңе түсіріңдер.

Материктің Солтүстік полярлық шеңбері мен Солтүстік тропиктің аралығында орналасуы күн сәулесінің әр түрлі түсуіне және әр түрлі ауа массаларының қалыптасуына себеп болады.

Шығысы мен батысында таулармен қоршалып жатуы Тынық және Атлант мұхиттарынан келетін ылғалды ауаны ішке енгізбейді.

Материктің орта бөлігіндегі кең байтақ жазықтар арқылы солтүстіктен оңтүстікке және оңтүстіктен солтүстікке қарай ауа еркін қозғала алады. Осының салдарынан ауа массалары арасында температура мен қысымның үлкен айырмашылықтары туып, құбылмалы ауа райын қалыптастырады.

Солтүстік Американың ішкі сулары тақырыбын мүмкіндігінше оқулықпен және карталарды пайдаланып өз беттерінше оқып үйренуге болады. Мұғалім өзендер мен көлдерге алаптары бойынша сипаттама жасау үшін картаны пайдалана отырып, әңгімелесу өткізеді. Ол үшін мынадай сұрақтар қояды: Солтүстік Америка өзендері қай мұхиттарға құяды? Атлант мұхиты алабына жататын ірі өзендерді көрсетіңдер.

Солтүстік Америка өзендер жүйесі климаттық жағдай мен жер бедеріне байланысты біркелкі таралмаған. Олардың басым бөлігі Солтүстік Мұзды мұхит пен Атлант мұхитына бағытталған. Тынық мұхит алабындағы өзендер ұзындығы қысқа болып келеді. Мұғалім оқушыларға атлас карталарын және кескін картаға түсірген мұхит алаптары шекараларын көрсете отырып, өзен жүйелерінің бұлай орналасу себептерін анықтауларына тапсырма береді.

Мұғалім өзендерге жеке алаптары бойынша сипаттама беруді Атлант мұхиты алабынан бастайды. Оқушыларға мынадай әңгімелесу сұрақтарын қояды: Атлант мұхиты алаптары суайрық жоталары қай жермен өтеді? Атлант мұхиты алаптарына жататын ірі өзендерді атап, оларды картадан көрсетіңдер. Бұл өзендердің қоректену ерекшеліктерін анықтаңдар.

Атлант мұхиты алаптары өзендері мен көлдерін оқып үйренгенде, мұғалім жалпы сипаттамадан басқа, Миссисипи өзені жүйесін сипаттауға тоқталады.

Мұғалім Солтүстік Американың көлдеріне сипаттама бергенде көл қазаңшұңқырларының пайда болу жолдарына олардың өзіндік ерекшеліктеріне тоқталады. Ұлы көлдер туралы оқушыларға әңгімелеп береді.

Мұғалім Солтүстік Американың көлдеріне сипаттама бергенде көл қазаңшұңқырларының пайда болу жолдарына олардың өзіндік ерекшеліктеріне тоқталады. Ұлы көлдер туралы оқушыларға әңгімелеп береді.

а) солтүстік полюске жақын орналасуы;

ә) солтүстіктен оңтүстікке қарай ұзына бойы созылып жатуы;

б) оңтүстікке қарай сүйірленуі;

в) тау жоталарының меридиан бағытында жатуы;

г) материктің орталық бөлігін кең көлемді жазықтардың алып жатуы.

Оқушылар Солтүстік Америка материгінің климатының қалыптасу ерекшеліктерін анықтағаннан кейін оқулық мәтінін және карталарды пайдалана отырып, Еуразия мен Солтүстік Американың климаттық белдеулеріне салыстырмалы түрде сипаттама береді.

Климаттық белдеу	Солтүстік Америка	Еуразия
Арктикалық
Субарктикалық
Қоңыржай
Субтропиктік
Тропиктік
Субэкваторлық
Экваторлық

Оқушылар оқулық мәтінінде кездескен өзендер мен көлдердің аттарын дәптерлеріне жазып отырады. Кескін картаға Солтүстік Мұзды, Атлант және Тынық мұхиттары алаптары шекараларын сызып, өзендер аттарын жазады.

ірі өзендері мен көлдерін түсіреді.

1. §31, 32 оқып, мазмұнын айту.