Тақырыбы: «Тіл халық мұрасы» танымдық ойын Мақсаты

1. Оқушыларды қазақ тілінде ауызекі тілде еркін сөйлеуге үйрету; қазақша байланыстырып сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;сұрақтарға тез,дұрыс жауап беруді меңгерту, сөзжұмбақтарды шешу арқылы оқушылардың білімдерін шыңдап,ой-өрісін кеңейту;

2. Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін,ауызша,жазбаша сөздік қорларын дамыту;монологты сөйлеу шеберліктерін жетілдіру;

3. Оқушылардың мемлекеттік тілге деген құштарлығын арттыру;отаншылыққа,мемлекеттік тілге деген құрметке, тілдің үштұғырлығын насихаттау.

- Біздің Отанымыз-Қазақстан Республикасы. Қазақстан Республикасының өз Елтаңбасы, Әнұраны, Туы, төл теңгесі бар. Сонымен қатар Қазақстан Республикасының Ата Заңы –Конституциясында белгіленген өз мемлекеттік тілі бар. Ол, әрине, қазақ тілі. Қазақстан Республикасының әр азаматының парызы-мемлекеттік тілді білу,оны құрметтеу.

- Бүгінгі біздің сайысымыздың мақсаты-осы мемлекеттік тіл-қазақ тілінің білгірін анықтау.

Сайысқа төрелік ететін әділ қазылар алқасын сайлап алайық.

Сайысқа 5-6 класс оқушылары қатысады. Әр кезең бойынша екі кластың оқушыларының ұпайы есептеліп, сайыстың соңғы кезеңінде жеңімпаз команда анықталады.

Сайыс мынадай кезеңдерден тұрады:

1. «Бәйге»

2. «Шешуін тап»

3. Полиглот

4. Сөз құрау

5. «Мықты болсаң, тауып көр»

6. Сөздердің антонимдерін тап және аудар

7. Мақалды аяқта

8. «Жорға»

1-кезең «Бәйге».

1-топ

Бұл кезеңде екі топқа он-оннан жиырма сұрақ қойылады. Әр жауап бір балмен бағаланады.

1.Қазақтың ұлы ақыны кім? (Абай Құнанбаев)

2.Абайдың шын аты? (Ибраһим)

3.Қазақ тілінде неше септік бар? (7)

4. Қазақша жыл басы қай ай? (наурыз)

5.Сөйлем неден тұрады? (сөз тіркесі мен сөздерден)

6. Бокстан Рио олимпиадасының чемпионы? (Данияр Елеусінов)

7. Қыс айларын ата (желтоқсан,қаңтар,ақпан)

8. Әдебиет сөзі қай тілден енген? (араб)

9.Барыс септігінің сұрақтарын ата? (кімге,неге,қайда)

10. Тұрмыс – салт жырларын ата ( бесік жыры, тұсаукесер, беташар, той бастар, жар-жар, бата-тілек, жоқтау)

11. Көмектес септігінің сұрақтарын ата? (кіммен?немен?)

12.Қазақ ауыз әдебиетінің түрлері қандай? (ертегілер,жұмбақтар, жаңылтпаштар, мақал-мәтелдер,тұрмыс-салт жырлары,аңыз-әңгімелер)

13.Қазақтың ұлы ғалымы,Отырар қаласында туған өте білімді,өнерлі адам кім? (Әл-Фараби)

14. Суға жүзуден Рио олимпиадасының чемпионы, отандасымыз кім? (Дмитрий Баландин)

15.Бір жылда неше күн бар? (365)

16.Тұрлаусыз сөйлем мүшелерін атаңдар?(толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш)

17.Бір тәулікте қанша сағат бар? (24)

18.Етістіктің неше шақтары бар, атаңдар? (келер шақ, осы шақ, өткен шақ)

19.Бір ғасырда қанша жыл бар? (100)

20.Қазақ тілінің қанша дауысты және қанша дауыссыз дыбыс бар? (дауысты-12, дауыссыз-25)

2-кезең «Шешуін тап»

Оқушыларға қазақ тіліне тән дыбыстарды еске түсіру мақсатында екі класқа төрт төрттен сегіз алфавиттік жұмбақ ұсынылады.

1.Тұзда бар,суда жоқ.

Мұзда бар,буда жоқ. (ұ)

2.Гауһарда бар,Гүлнарда жоқ.

Жауһарда бар,сәуледе жоқ. (һ)

3.Үйде бар,шиде жоқ.

Күйде бар,биде жоқ. (ү)

4.Қазда бар,үйректе жоқ.

Құрда бар,шілде жоқ. (қ)

5.Дәнде бар,елде жоқ.

Сәнде бар,селде жоқ. (ә)

6.Бірде бар,үште жоқ.

Екіде бар,бесте жоқ. (і)

7.Қарғада бар,сауысқанда жоқ.

Тоғайда бар,аққуда жоқ. (ғ)

8.Шөлде бар,далада жоқ.

Көлде бар,теңізде жоқ. (ө)

3-кезең «Полиглот»

Ең бай адам-көп тілді еркін меңгерген адам. Ал көп тілде еркін сөйлейтін адамды- ғылым тілімен «полиглот» дейміз. Олай болса бұл кезеңде екі класқа төрт төрттен жұмбақ жасырылады және жауабын тауып, орысша, ағылшынша аудармасын айтамыз.

Мысалы:

Сайыскерлер сөздердің антонимдерін жазып айтады. Тапсырма бойынша сөздердің антонимдерін және олардың аудармасын айту қажет.

Бұл кезеңде сайыскерлер мақалдарды аяқтауға тапсырма беріледі. Әр мақал үшін 5 ұпай есептеледі.

1. Күлме досыңа,келер .....(басыңа)

2. Ел боламын десең бесігіңді.... (түзе)

3. Не ексең сонны..... (орасың)

4..Күш-білімде,білім- ...... (кітапта)

5.Кітап- ....,тілсіз мұғалім (ғалым)

6. Есің барда еліңді..... (тап)

Қай топ оқушылары көп ұпай жинаса, сол топ сайыс жеңімпазы атанады

«Қазақ тілі бүгінде ғылым мен білімнің, ғаламтордың тіліне айналды. Қазақ тілінде білім алатындардың саны жыл көбейіп келеді. Ана тіліміз Мәңгілік Елімізбен бірге Мәңгілік тіл болады! Оны даудың тақырыбы емес, ұлттың ұйытқысы ете білгеніміз жөн» -деген.

Көкбұлақ орта мектебі

Сыныптан тыс жұмыс

/5-6 кластар аралығы/

әдебиеті пәнінің мұғалімі: А.С. Бекбаев