1. «Қазақстанның қазіргі заман тарихы» пәні қоғамдық тарихи сананы қалыптастырудағы маңызын айқындаңыз
Қазақстандағы күштеп ұжымдастыруға қарсы халық наразылығы мен көтерілістер-ұлт азаттық қозғалыстар жалғасы екендігін дәлелдеңіз
жүктеу/скачать 0,5 Mb.
|
тарих сессия
лекция регионы, Монополия и капитал (2), Микроэкономика Мухумбай Мерей СӨЖ-5, Монополия и капитал (2)
| 22.Қазақстандағы күштеп ұжымдастыруға қарсы халық наразылығы мен көтерілістер-ұлт азаттық қозғалыстар жалғасы екендігін дәлелдеңіз.
Ұжымдастыру жылдарында Қазақстанда дәстүрлі мал шаруашылығы күйреп, малынан айырылып, баспанасыз әрі аш қалған қазақтар еріксіз үкімет саясатына бас иді.Сондықтан колхозға мүшелікке жаппай еріксіз кіріп жатты. Ұжымдастыру жылдарында қазақ ауылының мәдени-әлеуметтік жағдайы нашапрлап кетті.Оның ақтаңдақ беттерін ашу қысқа мерзімде бітетін іс емес.ХХ ғ.20-80-ші жж. Қазастан ауыл шаруашылығының ерекшеліктері, жер саясаты, күштеп ұжымдастыру және оған қарсы халық наразылықтары мен көтерілістері жөнінде көптеген еңбектер жарияланды. Бұл тұрғыда Ә.Бөкейханов,Т.Шонанов зерттеулері өте маңызды. Таптық тұрғыдан бұл мәселені Ғ.Тоғжанов та баяндады. Кеңістік тарихнамада Қазақстандағы 20-30 жж.О.Сексенбаев өз зертеулерінде Жетісу өлкесіндегі жер туралы занның кеңес дәуірінде қалай жүзеге асқанын баяндаса,А.Д.Дауылбаев еңбегінде ауыл шаруашылығының Жетісу өңіріндегі жалпы жағдайы баяндалған. Алайда олар кеңестік идеология аясынан шыға алмады.Ә.Б.Тұрсынбаевтың зертеуінде үш революция тұсындағы қазақ ауылы көрсетіліп, шаруашылық эволюциясы мен әлеуметтік құрылысы, Жетісу өңіріндегі ұжымдастыру барысы сипатталды. Қазақстан өзінің Тәуелсіздігін алғаннан кейін жазылған зерттеу жұмыстарының отандық тарихнамада алатын орны ерекше, Бұл еңбектердің құндылығы сонда, оларда Қазақстанның кеңестік кезеңдегі тарихына мұрағат қойнауларында ондаған жылдар бойы құпия сақталып, ғылыми айналымға түспеген құжаттар негізінде шынайы баға берілген. Мысалы, Ш.Әбілхожиннің зерттеулерінде кеңестік аграрлық реформалар нәтижесінде ауыл шаруашылығын жаппай ұжымдастыру зардаптары және оған қарсы халық наразылықтары қарастырылған. Қазақстандағы, оның ішінде Жетісу өлкесіндегі жаппай ұжымдастыру және оған қарсы халық көтерілістерін егжей-тегжейлі зерттеген ғылымдардың бірі Ә.Тұрсынбаев. Автор жаппай ұжымдастыру қарқынының жедел өсуін, халық көтерілістерін Алматы округінің Биен- Ақсу және Іле аудандарының мысалында көрсетеді. Сол сияқты К.Н.Нүрпейісовтің қазақ шаруалары туралы бұрынғы кеңестік кезіндегі және соңғы жылдардағы зерттеулері ХХ ғ. 20-30 жж. туралы көп мәлімет береді.Ғалым Т.Омарбековтың «Зобалаң», «Қазақстан тарихының ХХ ғасырдағы өзекті мәселелері», «ХХ ғ. 20-30 жж. Қазақстан қасіреті» зерттеулерінде сталиндік-кеңестік кезеңнің қайшылықты тұстарының көлеңкелі, бірақ тарихымызда ұзақ жылдар бойы «жабық» болып келген мәселелері жаңа, егемен елдің тарихы тұрғысынан қарастырылған. Бұл еңбектерде біз талдап отырған мәселенің де тұстары көрсетілген.Жаппай ұжымдастыру мәселесін біршама тереңірек зерттеген Ж.Жұмабеков, Б.А.Төлепбаев еңбектері–талдауға тұрарлық. Алайда авторлардың еңбегінде сталиндік-голошокиндік әкімшіл-әміршіл жүйенің күштеп ұжымдастыру барысындағы өрескен әрекеттеріне қарсы халық наразылығы, көтерілістің шынайы мәні ашылған.Авторлар мұндай өткір де қайшылықты мәселелерді айналып өтіп, күштеп жүргізілген революцияның шаралар мен науқандарға қарсы бағытталған халық көтерілістері «бандиттік», «қарақшылық» түрінде сипатталды. Сөйтіп, зерттеушілер тарихи шындықты ашудан ауытқып, қатып-сірескен методологияллық негіздерді басшылыққа алады. Жаппай ұжымдастырудағы осындай методолгиялық қателіктер Қазақ ССР тарихының төртінші томында және Г.Ф.Дахшлеигер, К.Нүрпейісовтың «История Крестьнства советского Казахстана» атты зерттеулерінде орын алған. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|