1 сурет. Өңдеудің технологиялық әдістерінің жіктелуі

P_{z =} Cp_z t^Xp_z S^Yp_z V^np_z Kp_z; (16)

P_{y =} Cp_y t^Xp_y S^Yp_y V^np_y Kp_y; (17)

P_{x =} Cp_x t^Xp_x S^Yp_x V^np_x Kp_x (18)

Бұл жерде Kp – әрқайсысы P_z, P_y, P_x, күштер мәніне әсерін көрсететін, түзету коэффициенттерінің көбейтіндісіне тең болатын жалпылама күштік түзету коэффициенттері:

Kp = Kм Kφ Kγ Kr Kω Kб (19)

Формуладғы жалпылама күштік түзету коэффициенттері: Kм- өңделетін материалдың қаттылығы мен беріктігін; Kφ- пландағы негізгі бұрыштың шамасын; Kγ- алдыңғы бұрыштың шамасын; Kr- ауыспалы жүздің радиусы; Kω- қолданылатын СОЖ; Kб- құралдың тозу дәрежесін ескереді.

С тұрақтысы Р_{z, y, x} күшіне кейбір кесу жағдайының тұрақтыларын, атап айтқанда күштік түзету коэффициенттері бірге тең деп алынатын шарттар әсерін ескереді. Бұл шарттарды таңдау ерікті болады: мысалы, формулада Ср_z тұрақтысы келесі шарттарға сәйкес: 1) σ_в= 750Мпа болаттарды өңдеу, НВ 190 шойын, НВ 150 соғылмалы шойын; 2) пландағы негізгі бұрыш φ^º = 45^º; γ = γ_опт; 3) ауыспалы жүздің радиусы r = 3мм; 4) қатты қорытпадан жасалған кескіштің артқы бетінің тозу дәрежесі h = 0,8…1мм, тезкескіш болатан жасалған кескішпен болаттарды өңдеуде h₃ =2мм және шойынды өңдеуде h₃ =4мм; 5) СОЖ-ды қолданбағанда. Осы шарттарда түзету коэффициенттері бірге тең.

Кесу процесі факторы мен кесу күштерінің құраушыларының арасында математикалық байланыс болған жағдайдағы күштік түзету коэффициенттерін, осылай табамыз. Мысал ретінде Км -коэффициентін табамыз.

Қандай да болмасын беріктілік шегі үшін: Р_z = С₁₅ . Беріктілік шегі = 750МПа болғанда түзету коэффициентін бірге тең деп алғанда, Рz₇₅ = С₇₅ 750^{пр .} Бірінші өрнекті екіншіге бөлгенде, алатынымыз:

Кесу жұмысы және оның құраушылары. Кесуге кететін минуттық жұмыс Е, үш бөлімнен тұрады: кесілетін қабаттың өзгеруінің минуттық жұмысы Е_д, құралдың алдыңғы бетіндегі минуттық үйкеліс жұмысы Е_тп және құралдың артқы бетіндегі минуттық үйкеліс жұмысы Е_тз :

Е = Е_д + Е_тп + Е_тз (20)

Құралдың артқы бетіндегі күштер жоңқалануға қатыспағандықтан, Е_д + Е_тп қосындысын жоңқалану жұмысы деп атаймыз.

Меншікті жұмыстар көбейтіндісіне тең, минуттық жұмысты бір минутта кесілетін қабат көлеміне бөлгенге тең болады. Сонда кесудің меншікті жұмысы тең болады:

e = e_д + e_тп + e_тз (21)

e_д + e_тп қосындысын жоңқаланудың меншікті жұмысы деп атаймыз. Егерде кесу жылдамдығы векторымен бағыты бірдей кесу күшінің құраушысы Р_z белгілі болса, онда кесу жұмысы тең болады:

Е = Р_z (22)

Кесудің меншікті жұмысы тең болады: e = = (23)

Кесілетін қабаттың өзгеруінің жұмысы дегеніміз шартты ығысу жазықтығындағы ығысу жұмысы:

Е_д = (24)

(24) формулаға шартты ығысу жазықтығындағы ығысу жұмысы мәнін (11) формуладан және ығысу жылдамдығын (7) формуладан алып, табамыз:

Е_д = P (25)

Өзгерудің меншікті жұмысы

е = (26)

Шартты ығысу жазықтығындағы жанама кернеу τ

τ = (27)

Сонда (26) өрнек мынадай түрге келеді

e_д = , но

tgβ жоңқаның шөгу коэффициентімен беріп және γ - tgβ = формуласымен, алатынымыз:

Сонымен, өзгерудің меншікті жұмысы шартты жазықтықтағы ығысудың жанама кернеулерінің қатынасты ығысуға көбейтіндісіне тең болады:

e_д = τ ε

Алдыңғы беттегі үйкеліс жұмысы:

Е_тп = F_тп v_c (28)

F_тп мәнін алып және v_с, жоңқаның түсу жылдамдығын (9) формуладан алып, оны (28) формулаға қойып, табатынымыз

Е_тп = (29)

Алдыңғы беттегі үйкелістің меншікті жұмысы:

e_д = (30)

Артқы беттегі үйкеліс жұмысын кесу жұмысы мен алдыңғы беттегі өзгеру мен үйкеліс жұмыстары қосындысының айырмасы ретінде табуғу болады:

Е_тз = Е – (Е_д + Е_тп) (31)

e_тз = e – (e_д + e_тп ) (32)

әрекет етуші күштер сұлбасы беттеріндегі түйіспелі кернеулер эпюрі

Егерде, артқы беттегі F_тз үйкеліс жұмысын, кесу бетіне жанама ретінде анықтасақ, онда артқы беттегі үйкеліс жұмысын оданда қарапайым түрде анықтауға болады:

Е_тз = F_тз v (33)

e_тз =