1.Қазақ тілінің орфоэпиялық нормасы
жүктеу/скачать 27,5 Kb.
|
|
1.Қазақ тілінің орфоэпиялық нормасы Орфоэпия грек тілінен аударғанда дұрыс айтамын деген мағынаны білдіреді. Тілдегі сөздердің дұрыс айтылу нормасы , ережесі қазақ тілінің орфоэпиялық нормасы болып табылады. Тіліміздің фонетикалық заңдылығына сәйкес ауызша сөйлеу ережелері орфоэпиялық норма деп аталады. Мысалы:
жүйрік- жүйрүк; Еспенбет-Еспембет қиян- кескі- қияң-гескі Ботакөз-Ботагөз шекара-шегара ақ лақ - ағ лақ жұлдыз -жұлдұз Бұл жерде екінші бағандағы сөздер орфоэпиялық нормада жазылып тұр. 2. Төте жазуда таңбаланған дауысты дыбыс саны Төте жазуда 24 дыбыс болған. Оның алты дыбысы - дауысты, қалғаны дауыссыз. Төте жазуда таңбалаған дауысты дыбыстар: а, о,ұ, ы, и, е; А.Байтұрсынұлы зерттеуі бойынша дауысты дыбыстар сөз басында келсе, алдынан таяқ қойылып жазылған. Ахмет Байтұрсынұлы бұл дауысты дыбыстарды былай жіктеген: толық дауыстылар және шала дауыстылар. Толық дауысты дыбыстар: а, о, ы,ұ, е. Ал шала дауысты дыбыс: и Төте жазудағы дауысты дыбыстарға сипаттама: а- жуан дауысты дыбыс, езулік, ашық дауысты дыбыс; о-жуан дауысты, еріндік, ашық дауысты дыбыс; ұ-жуан дауысты, еріндік,қысаң дауысты; ы- жуан дауысты, езулік, қысаң дауысты дыбыс; и-жіңішке дауысты, езулік, қысаң дауысты дыбыстар; е- жіңішке дауысты дыбыс, езулік дыбыс, ашық дауысты; 3.Латын әліпбиінде қазақтың төл дыбыстарының таңбалануы Әліпбиде тоғыз төл дыбысымыз бар. Олар: ә,ғ,ң,қ, ө, і,ұ,ү,һ. Латын әліпбиінде қазақтың төл дыбыстары жазылуына байланысты емле баптары сақталатындығын көптеген ғалымдар зерттеуде. зерттеулердегі әліпбиде тоғыз дыбыс дәйекше арқылы берілген, қазақ тіліне тән бес төл дыбыс /ә, ө, ү, ғ, ң/, бір кірме дыбыс /ч/ және екі тілге де ортақ үш дыбыс (и/й,ш,у) таңбаланып берілген. жүктеу/скачать 27,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|