Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ
СҰЛЫ Халықшаруашылығындағы маңызы
жүктеу/скачать 12,59 Mb. Pdf көрінісі
|
index (15)
| СҰЛЫ
Сұлы – біржылдық азық- түліктік және малазықтық өсімдік, оның дәнінде 12-13 % ақсыл (белок) 40-45% крахмал, 4-6 % май болады. Оның ақсылының құрамында адамға және жануарларға қажетті айырбасқа жатпайтын барлық амин қышқылдары бар;
құрамындағы май
жоғары сіңімділігімен ерекшеленеді. В 1 (тиамин) дәрумені сұлыда бидай мен арпаға қарағанда анағұрлым жоғары. Сондықтан сұлы және оның өңдеу өнімдері диэтикалық, балалардың қоректенуінде қолданылады. Сұлы астығынан әртүрлі жармалар (үлпектер, геркулес, кисель ұны) дайындалады, печенье мен галеттер пісіріледі, ұнын қара бидай және бидай ұндарына араластырып нан өндірісінде қолдануға болады. Сұлының химиялық құрамында әртүрлі қоректік заттардың мол болуына байланысты оны көптеген жануарларға мал азығы ретінде өсіреді (Кесте 27).
Кесте 27. Сұлының мал азықтық құндылығы және химиялық құрамы
Өнім түрі Мөлшері, % Азықтық
өлшем 1 а.ө.
қорытылатын протеин, г су күл
бе- лок
АЭЗ май клет-
чатка Астығы
13,0 3,2
10,2 61,0
5,4 8,3
1,0 85
Сабаны 15,0
5,8 4,0
39,0 1,9
34,3 0,31
45 Мекені
11,7 10,2
8,0 41,4
2,7 36,0
0,46 152
Жасыл балаусасы 74,8 2,3
3,8 11,6
0,9 7,1
0,15 112
Сұлыны мал азығына басымырақ пайдаланады: оның бір кило астығы малазықтық құндылық эквиваленті және бір азықтық өлшем ретінде қабылданған. Бұл барлық жануарлар түрлеріне, оның ішінде жас төлдерге, өте жақсы мал азығы болып табылады. Сұлыны сиыржоңышқа, егістік асбұршақпен араластырып өсіру кең тараған. Оны ноғатық, сиыржоңышқа және бұршақ тұқымдас дақылдар қоспасымен пішенге өсіреді. Сұлының таралу ауқымы бидай мен арпаға қарағанда шектеулі. Қазақстандағы егістік көлемі орта есеппен 5 жылда (2005-2009 жж.) небәрі 157.4 мың га шамасында болды.
224
Бұл дақылдың өнім потенциалы айтарлықтай жоғары: егіншілік мәдениеті жоғары болғанда 30-40 ц/га және орташа егіншілік жүйесінде 20-25 ц/га деңгейінде бола алады. Сұлының Қазақстандағы астық өнімі орта есеппен 2005-2009 жылдары 12,0 ц/га құрады. жүктеу/скачать 12,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|