Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ministry of education and science of republic of kazakhstan
жүктеу/скачать 2,16 Mb.
|
| Vahidova Metanet
Bakü/Azerbaycan AZERBAYCAN TÜRKLERİNİN EDEBIYATINDAKİ LİRİK ŞİİRİN İNKİŞAFINDA SEYYİD AZİM ŞİRVANİNİN ROLÜ Türk dünyasının edebiyatını Azerbaycan Türklerinin incileri olmadan tasavvur etmek mümkün değildir. Öyle ki, Azerbaycan Türk dünyasına N. Gencevi, M.Fuzuli, İ. Nesimi, Ş. İ. Hatayi, Q. Burhaneddin, M. P. Vakıf, Q. Zakir, M.E.Sabir ve b. gibi dahi söz ustalarını bahşetmiştir. Bu ve diğer yetenekli Azerbaycan şairlerinin epik ve lirik kalıtımızın zenginleşmesindeki rolü müstesna öneme sahiptir. Onlardan biri de XIX yüzyıl Azerbaycan şiirini kendi lirik, satirik ve didaktik yaratıcılığının ürünü olan değerli eserlerle zenginleştirmiş Seyyid Azim Şirvani olmuştur. Onun saf ve temiz aşkı terennüm eden lirikası, hakim ve sömürücü tabakalara karşı dönüşmüş keskin satiraları, beşeri duygular anlatan öğüt ve nasihatleri, hikmetli hikaye ve temsilleri Azerbaycan edebi tefekkürünün gelişimi tarihinde orijinal bir aşama teşkil etmektedir. Klasik Doğu şiirinin ilerici geleneklerini devam etdiren ve geliştiren Seyyid Azimin lirik kalıtı binden fazla gazel, çok sayıda kaside, kıta, rübai, muhammes, müsaddes, müstezad ve klasik janrları kapsamaktadır. Özellikle, yaratıcılığının ilk aşamasında seleflerinin edebi mirasından yararlanan şair geleneksel şiir janrları çerçevesinde çağdaş yaşam konularını, insani ilişkileri gerçek şekilde ustalıkla yansıta bilmişdir. S. A. Şirvaninin yaratıcılığındaki önemli janr olan gazelleri içerik itibariyle başlıca iki bölüme ayırmak mümkün: 1) aşiqane gazeller ve 2) toplumsal-felsefi içerikli gazeller. Şairin aşiqane gazellerinde gerçek aşığın şahsında necip insani duygular, güzele perestiş gibi samimi duyguların terennümünü görüyoruz. Böyle şiirlerde temel iki imge: aşık ve maşuk sureti yer alıyor. Seyyid Azimin sayıca az olsa da, kalitece değerli olan toplumsal-felsefi gazellerinde, esasen, zemane zulmünden doğan üzüntü ve sıkıntı, davacı durum önemli yer tutuyor. Ayrıca, S. A. Şirvaninin Yaradana olan aşkı terennüm eden gazelleri var ki, bunlarda şairin tasavvufi bakış açısı yer buluyor. Onun tasavvufi şiirlerini okurken bile sonuç almak olur ki, Seyyid Azim asıl sufi şairler gibi "vahdet-vücut" teorisinin bilicisi olmuştur. Seyyid Azim Şirvaninin lirik şiirleri içerik güzelliği yanında, hem de ifade güzelliğine sahiptir. O, çeşitli janr ve konularda yazdığı lirik eserlerde orijinal sanat tarif ve ifade araçlarından yararlanarak fikirlerindeki anlam derinliğini daha da kuvvetlendirmeye ustalıkla nail olabilmiştir. Böylece cesaretle diyebiliriz ki, dünya görüşü ve yaratıcılığı klasik Doğu sanat-felsefi fikrinin öncü gelenekleri üzerinde şekillenen Seyyid Azim Şirvani lirik şiirin toplumsal yaşamla ilişkisini kuvvetlendirmeyi ve klasik literatürde uzun bir tarihi yol geçmiş gazel janrını yeni gelişme aşamasına kaldırmayı başarmıştır. Каталог: bitstream -> handle -> 123456789 123456789 -> Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰу хабаршысы №5 (84) 2011 123456789 -> Республикалық Ғылыми-әдістемелік конференция материалдар ы 123456789 -> Қазақ халық педагогикасы негізінде оқушыларды еңбекке тәрбиелеу 123456789 -> Ғаділбек Шалахметов бейбітшілік бақЫТҚа бастайды астана, 2010 жыл Қызыл «мұзжарғыш кеме» 123456789 -> А. Ж. Кунанбаева 123456789 -> Б. О. Джолдошева из Института автоматики и информационных технологий нан кр, г. Бишкек; «Cинтез кибернетических автоматических систем с использованием эталонной модели» жүктеу/скачать 2,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|