Шақтама өрiсi
деп ең үлкен және ең кiшi шектi өлшемдердiң
аралығында орналасқан өлшем мәндерiнiң интервалын айтады.
Ол шақтама мен оның номинал ӛлшемге қарағанда орналасуы арқылы
сипатталады.
Қондырма мен шақтаманы сызбада кескiндегенде ӛлшем ауытқуларын
бастап салатын, номинал ӛлшемге сәйкес келетiн сызық
нөлдiк сызық
деп
аталады.
Сызбада номинал ӛлшем, жоғарғы және тӛменгi шектi ауытқулар
кӛрсетiледi. Мысалы, сызбада
1
,
0
2
,
0
40
деп жазылса, мҧнда номинал ӛлшем
40 мм
,
жоғарғы шектi ауытқу
ES=+0,1мм
және тӛменгi шектi ауытқу
EI = - 0,2мм
. Ал
плюс және минус таңбалары ең ҥлкен және ең кiшi шектi ӛлшемдердi алу ҥшiн
ауытқуды номинал ӛлшемге қосу немесе одан алу керектiгiн кӛрсетедi.
Ең ҥлкен шектi ӛлшем
)
(
1
,
40
1
,
0
40
мм
D
MAX
,
ал ең кiшi шектi ӛлшем
)
(
8
,
39
2
,
0
40
мм
D
MIN
.
Сонда шақтама
)
(
3
,
0
8
,
39
1
,
40
мм
TD
болады.
Егер жоғарғы және тӛменгi шектi ауытқулар ӛзара тең болса, оларды
былай кӛрсетедi:
1
,
0
40
.
Егер олардың бiреуi нӛлге тең болса, ондай ауытқуды сызбада кӛрсетпейдi.
Мысалы,
40
+0,1
деп жазылса, жоғарғы шектi ауытқу
0,1 мм
және тӛменгi шектi
ауытқу нӛлге тең, яғни ең кiшi шектi ӛлшем номинал ӛлшемге тең болғаны.
Жоғарғы және тӛменгi шектi ауытқулар бiр таңбалы болулары мҥмкiн.
Бҧл жағдайда шектi ӛлшемдердiң екеуi де номинал ӛлшемнен ҥлкен немесе
кiшi болады.
Нақты ӛлшемдерi ең ҥлкен және ең кiшi шектi ӛлшемдердiң аралығында
жататын бҧйымдар ӛзара ауыстырымды болады.
Машина бiрнеше тетiкбӛлшектердi қҧрастыру нәтижесiнде алынады.
Қҧрастыру кезiнде екi тетiкбӛлшектi ӛзара бiрiктiруге, қҧрастыруға тура келедi.
9
Бiрiктiру ҥшiн тетiкбӛлшектердiң бiреуiн екiншiсiне кiргiзедi немесе
қондырады.
Достарыңызбен бөлісу: |
