Бөж экология
жүктеу/скачать 3,2 Mb.
|
БӨЖ №2 Амангелді Диас
САУАТ АШУ ЛАТЫН
|
Ш.ЕСЕНОВ АТЫНДАҒЫ КАСПИЙ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖӘНЕ ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ БӨЖ ТАҚЫРЫБЫ: Дүниежүзілік мұхиттың антропогендік ластануы және оны қорғау. Орындаған: Амангелді Диас Тексерген: Қылышбаева Нұрлыгүл СОҢҒЫ БІРНЕШЕ ОНЖЫЛДЫҚТА МҰХИТТАР МЕН ТЕҢІЗДЕР ОЛАРДЫҢ ӨМІРІНЕ ЗИЯНДЫ ЗАТТАРМЕН, МЫСАЛЫ, МҰНАЙ, АУЫР МЕТАЛДАР, ПЕСТИЦИДТЕР, РАДИОИЗОТОПТАР ЖӘНЕ БАСҚА ДА ЗИЯНДЫ ЗАТТАРМЕН ЛАСТАНҒАН. ЛАСТАНУ ӘР ТҮРЛІ ӨНЕРКӘСІПТІК КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ АҒЫНДЫ СУЛАРЫНЫҢ ӨЗЕНДЕРГЕ, ОДАН КЕЙІН МҰХИТҚА АҒУЫ, ЕГІСТІКТЕР МЕН ОРМАНДАРДАН ПЕСТИЦИДТЕРМЕН ӨҢДЕЛГЕН АҒЫНДЫ СУЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ТАНКЕРЛЕРМЕН ТАСЫМАЛДАУ КЕЗІНДЕ МҰНАЙДЫҢ ЖОҒАЛУЫ НӘТИЖЕСІНДЕ ПАЙДА БОЛАДЫ. Дүниежүзілік мұхит пен оның теңіздерінің ластануы КӨМІРТЕК ОКСИДІ (II), КҮКІРТ ОКСИДІ (IV) СИЯҚТЫ ГАЗ ТӘРІЗДІ УЛЫ ЗАТТАР ТЕҢІЗ СУЫНА АТМОСФЕРА АРҚЫЛЫ ТҮСЕДІ. КАЛИФОРНИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ИНСТИТУТЫНЫҢ ЕСЕПТЕУЛЕРІ БОЙЫНША ЖЫЛ САЙЫН ЖАҢБЫРМЕН БІРГЕ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК МҰХИТҚА 50 000 ТОННА ҚОРҒАСЫН ТҮСЕДІ, ОЛ АУАҒА АВТОКӨЛІКТЕРДІҢ ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ГАЗДАРЫМЕН БІРГЕ ТҮСЕДІ. ЖАҒАЛАУ СЫЗЫҒЫНЫҢ ЖАНЫНДА ІРІ ҚАЛАЛАРДЫҢ АУДАНДАРЫНДА ТЕҢІЗ СУЫНДА ПАТОГЕНДІК МИКРОФЛОРА ЖИІ КЕЗДЕСЕДІ. МҰХИТТАҒЫ СУДЫҢ ЛАСТАНУ ДӘРЕЖЕСІ АРТЫП КЕЛЕДІ. КӨБІНЕСЕ СУДЫҢ ӨЗІН-ӨЗІ ТАЗАРТУ ҚАБІЛЕТІ ҮНЕМІ ӨСІП КЕЛЕ ЖАТҚАН ҚАЛДЫҚТАРДЫ ЖЕҢУГЕ ЖЕТКІЛІКСІЗ. XX ғасырдың аяғында теңіз ортасының ластану үлесінің 70%-ы жер бетіндегі өнеркәсіп, құрылыс, коммуналдық, ауыл шаруашылығы көздеріне және реқреацияға тиесілі екенін толық негізде айтуға болады. Мұхиттарға басты қауіп төндіретін ластаушы затгар: ақаба сулар, химиялық заттар (хлорорганикалық, металдар), күл-қоқыс және пластмассалар, радиоактивті қалдықтар, мұнай. Олардың кейбіреулері улы, баяу ыдырап, тірі ағзалар денесінде жинақталады. Мұнай мұхит суында тұрақты түрде жинақталады. ДҮНИЕЖҮЗІЛІК МҰХИТТЫҢ ЛАСТАНУЫНЫҢ ГЕОГРАФИЯСЫНА СИПАТТАМА БЕРУ ҚИЫНДАУ. МҰХИТ СУЫНЫҢ МҰНАЙМЕН ЛАСТАНУЫ. Теңіздер мен мұхиттардың ластануы үлкен зиян келтіреді. Мұнай су жануарларының көпшілігін өлтіреді. Көбінесе тірі қалған балықты өткір майлы хош иіс пен жағымсыз дәмге байланысты тұтынуға болмайды. Мұнай жыл сайын миллиондаған теңіз құстарын өлтіреді; олардың саны тек Ұлыбритания жағалауында 250 мыңға жетеді.Оқиға белгілі, Швеция жағалауында мұнаймен ластану салдарынан 30 мың үйрек үйрек өлген. Антарктида суларында тіпті мұнай қабығы бар, итбалықтар мен пингвиндер соның кесірінен өледі. Мұнайдан жасалған «қалқымалы аралдар» мұхит және теңіз ағындары бойымен жүреді немесе жағалауға жетеді. Мұнай жағажай аймақтарын жарамсыз етеді, көптеген штаттардың жағалауларын шөлдерге айналдырады. Англияның батыс жағалауының көптеген аудандары ұқсас болды, онда Гольфстрим Атлант мұхитынан мұнай әкеледі. Мұнай Еуропаның көптеген курорттық аймақтарын құртты. МҰХИТТЫҢ РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНУЫ. Үлкен танкерлердің апатқа ұшырауы кезінде мұнай өнімдерінің суға төгілуін нағыз экологиялық катастрофа деп айтуға болады. Әсіресе радиоактивті қалдықтарды (РАҚ) көму кезіндегі радиоактивті ластану өте қауіпті болып табылады. Алғашында радиоактивті қоқыстардан арылудың жолы РАҚ-ды мұхиттар мен теңіздерде көму болды. Әдетте бұлар 200 литрлік бөшкелерге салынып, үстіне бетон құйып теңізге тастайтын белсенділігі төмен қалдықтар болды. Алғашқы РАҚ-ды АҚШ Калифорния қаласынан 80 км қашықтықта көмді. 1983 жылға дейін РАҚ-ды ашық теңіздерге көмуді 12 ел жүргізіп келді. Тынық мұхит суына 1949- 1970 жылдары арасында РАҚсалынған 560 261 контейнер көмілген. Қорытындылай келе: Адамның қолынан көп нәрсе келеді, табиғатты сақтап қалуы да, оны бұзуы да мүмкін. Күн сайын біз өз үйімізге, Жерімізге суық және қатал боламыз. Бірақ біз және біздің ұрпақтарымыз әлі күнге дейін соған қарай өмір сүріп жатырмыз. Сондықтан біз дүниежүзілік мұхиттар мен теңіздерді қорғауымыз керек! жүктеу/скачать 3,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|