Валидтілік. Тест өзі өлшеуге тиістіні өлшей ме және өзінің көмегімен алдын-ала болжанатынды болжай алады ма? Психологтар валидтіліктің үш типін ажыратады: 1) мазмұнды валидтілік; 2) критериалды валидтілік; 3) конструкциялық валидтілік.
Мазмұнды валидтілік. Валидты болып есептелу үшін, бағалау әдісі мазмұны өлшеніп отырған мінез-құлық аймағының репрезентативті іріктемесіне сәйкес келетін пункттерді өз ауқымына қосып жүруі керек.
Алдымызда ұялшақтықты зерттейтін тест тұр делік.
Мазмұны бойынша валидты болу үшін, ол жеке тұлғаның ұялшақтық аспектілерін шын мәнісінде аша түсетін сұрақтардан құралуы керек
(Мәселен, “Ұялшақтық сіздің жеке үйлеспеушілігіңіздің (дискомфорт) негізгі қайнар көзі болып табылады ма?”,
“Үлкен аудитория алдына шыққанда қысыласыз ба?”
“Айналадағы адамдар сізді үнемі сынайтындығына толық сенімдісіз бе?”.
Ұялшақтың мазмұны бойынша валидты тестісі “ұялшақтық” түсінігіне енетін компоненттердің әр қайсысына жеке бағалауы қажет.
Критериалды валидтілік. Жеке тұлғаны бағалау әдетте, индивидуум мінез-құлқының белгілі бір аспектілерін болжау Мінез-құлықты алдын ала болжау Аспирантурада табысты оқу Терапевтік бағдарламаның сәйкестігі Кәсіби сәттілікті анықтау
Критериалды валидтіліктіктің екі тармағы бар: Біріншісі- болжаушы валидтілік Критерииге сәйкес болашақтағы мінез-құлықты болжау
Алдын ала білетін мәлімет өздері беретін бағаға әсерін тигізуі мүмкін
Бұл құбылыс – критерии контаминациясы (уақиғаларды ауыстыру)
Конструктивті валидтілік Валидтіліктің үшінші типі Конструктивті валидизация- теориядан шығарып алған белгілі бір болжамдық конструктыны өлшеудің дәлелін жинастыру үрдісі.
Валидизацияның бір жолы – сыналушы конструкттік тесттік бағалары мен шамамен осы конструкт өлшейтін басқа тест көрсеткіші арасындағы корреляцияны табу Конвергентті валидизация Біздің алдымызда өзін-өзі бағалау конструктысын өлшейтін жаңа тест тұр деп шамалайық Егер де осы тест шынында да өзін-өзі бағалауды өлшейтін болса, онда өзін жақсы әрі валидті деп ұсынған өзін-өзі бағалауды өлшеудің басқа процедурасымен шамамен корреляциялануы тиіс.
Конструктивті валидтілікті табудың өзге жолы –қайта өңделген өлшеу процедурасын анықтауға сол процедурада берілмеген және теориямен байланысты емес көрсеткіштермен корреляцияланбайтындығын көрсету Бұл дивергентті валидизация Мысалы, өзін-өзі бағалау тестісі концептуалды түрде ажыратылатын сапаларды өлшеуге арналып өңделген басқа тесттердің мағынасымен корреляцияланбайтын болуы керек
