Сөйлеу тіліндегі дыбыстарды ажырату кезеңі дыбыс айту бұзылысын түзетуде міндетті кезең болып табылады.
Дыбыстарды ажырату жұмысы келесі бағыттарда жүзеге асырылады: естіп ажыратуын дамыту, айтып ажыратуын бекіту, фонематикалық анализ бен синтезін қалыптастыру.
Әсіресе, фонетикалық жақын дыбыстарды (жуан және жіңішке, үнді және үнсіз, ызың және ысқырық) ажырату жұмысын жүргізу маңызды. Дыбыстарды ажыратудың келесі кезектілігі анықталды: б-п, д-т, г-к, з-с, ж-ш, с-ш, з-ж, ц-с, ч-т, ч-щ. Шатастыратын дыбыстарды ажырату бойынша лоопедиялық жұмыс екі кезеңнен тұрады: 1. Шатастыратын дыбыстардың әрқайсысымен жүргізілетін дайындық кезеңі. 2. Шатастыратын дыбыстарды естіп және айтып ажырату.
Бірінші кезеңде шатастыратын дыбыстардың әрқайсысының есту және айту бейнесі нақтыланады. Жұмыс келесі жоспар бойынша жүргізіледі: а) кинестетикалық сезім, көру, есту, тактильдік қабылдауға сүйене отырып дыбыстың артикуляциясын нақтылау; ә) буыннан, сөзден дыбысты бөлу, өңделген дыбыстың орнын анықтау.
Екінші кезеңде нақты шатастырылатын дыбыстарайту және есту кезінде салыстырылады. Фонематикалық анализ бен синтезін дамытуға аса назар аударылады.
