Хасанов М. Ғылым теориясы indd
ЕжелгіҮндістандағыматематика,
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
| 2.3.ЕжелгіҮндістандағыматематика,
астрономия,медицина Ежел гі үн ді лер дің нақ ты ғы лым са ла ла рын да ғы жа ңа лық та- ры Таяу жә не Қиыр Шы ғыс ел де рі нің ғы лы ми бі лім де рін да мы- ту ға ық пал ет ті. Бес мың жыл дық қа таяу уа қыт өмір сү ріп ке ле жат қан ве да лық әде биет тер де дү ниета ну дың құ ры луы ту ра лы, ғы лы ми мә ні жай лы әр түр лі мә лі мет тер кел ті ріл ген. Бұл кос мо- ло гиялық, аст ро но миялық, ма те ма ти ка лық де рек тер бөл шек те ніп кет се де, олар Ежел гі Үн діс тан да ғы лым ның ір ге сін қа ла ды. Ал- ғаш рет осы ел де са нау жүйесі он дық қа дейін жет ті (яғ ни нөл ден бас тал ды). Дәл осы са нау қа зір гі ну ме ра ция мен ариф ме ти ка ның не гі зі не еніп отыр. Үн діс тан да ал геб ра жақ сы да мы ды, оның кө- ме гі мен күр де лі аст ро но миялық есеп теу лер жүр гі зіл ді. «Цифр», «си нус», «тү бір» тү сі нік те рі ал ғаш рет осы ежел гі ме кен де пай да бол ды. Аст ро но мия жә не кос мо ло гия бой ын ша ежел гі үн ді трак- тат та ры осы ау мақ та ғы бі лім дең гейі нің жо ға ры бол ған ды ғын көр се те ді. Са наудың он дық жүйе сін ен гі зу дің нә ти же сін де нақ- ты аст ро но миялық есеп теу лер жүр гі зу ге мүм кін бол ды, алай да ежел гі үн ді лер де об сер ва то рия да, те лес коп тар да бол ған жоқ. Б.д. V жә не VI ға сы ры ның ба сын да Үн діс тан да өмір сүр ген ға лым Аьяп ха та ма те ма ти ка та ри хын да құр мет ті орын ға ие. Ол «пи» са ны ның ма ғы на сын біл ген, жо лақ ты тең деу лер дің оң ды ше ші мін ұсын ған. Ан ти ка лық ғы лым нан бө лек, үн діс тан дық бұл ға лым Жер дің өз өсін айна луы ту ра лы идеяны айт қан, сол үшін абыз дар та ра пы нан жа за лан ған. Қа зір гі күн ге дейін Үн діс тан да аюр ве да үл кен құр мет ке ие, ол – ұзақ өмір сү ру жә не дұ рыс өмір сү ру сал ты ту ра лы ғы лым, өте ежел гі уа қыт тар да-ақ пай да бол ған. Ежел гі үн діс тан дық дә- рі гер лер шөп тер дің қа сиетін, ауа райы ның адам ден сау лы ғы на ық па лын, биоритм дер ді, энер ге ти ка ны жә не адам дар дың түр- лі со ма ти ка лық тип те рін зерт те ді. Пси хи ка ның, жан мен тән нің 23 2.4. Ан ти ка лық ло ги ка жә не ан ти ка лық ма те ма ти ка күйіне, дието ло гияға бас ты на зар ауда рыл ды. Хи рур гия да жо- ғар ғы дең гейде бол ды: ежел гі үн діс тан дық дә рі гер лер дің 120-дан ас там хи рур гия лық ас пап тар ды қол да нып жа са ған үш жүз түр лі опе ра циясы бел гі лі. Қа зір де бү кіл әлем ге та ны мал Ти бет ме ди ци- на сы ежел гі үн діс тан дық ғы лым – аюр ве да ға не гіз дел ген. Ежел гі еги пет тік дә рі гер лер адам ағ за сы ның не гі зін бас ты үш өмір лік шы рын құ рап отыр, олар: жел, ашу мен са быр, яғ ни қоз- ға лыс, от жә не жұм сақ тық прин цип те рі деп са най ды. Үн ді ме ди- ци на сы адам ағ за сы на та би ғи жағ дай лар дың ға на емес, тұ қым- қуа лау шы лық тың да әсер ете тін ді гі не ба са на зар ау дар ды. Дә рі- гер лік эти ка бой ын ша трак тат тар да жа зыл ды. Үн діс тан ға оқу үшін көп те ген мем ле кет тер ден ма ман дар кел ді. Үн діс тан ның бір қа тар қа ла ла рын да ді ни-фи ло со фия лық ілім дер, аст ро но мия, аст ро ло гия, ма те ма ти ка, ме ди ци на жә не санск рит оқы ты ла тын уни вер си тет тер жұ мыс жа са ды. Бұл мем- ле кет тің мә де ни дәс тү рі аса оң тай лы лық пен ерек ше лен ген жоқ, сон дық тан да үн ді ға лым да рын ғы лы ми зерт теу лер дің ло ги ка сы қы зық тыр ған жоқ, олар ды кө бі не әлем құ пияла ры жә не прак- ти ка лық мә се ле лер (есеп, каль ку ля ция, күн тіз бе жа сау, ке ңіс тік фор ма ла рын өл шеу, фар ма ко пея) тол ған дыр ды. жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|