«Жалпы медицина» курс студенттеріне арналған «Эпидемиология» пәні бойынша рубежді бақылау сұрақтары

МКБИ байланысты қойылатын көп деңгейлі эпидқадағалау жүйесі

жүктеу/скачать 1,76 Mb. бет 10/21 Дата 08.10.2023 өлшемі 1,76 Mb. #184168

18. МКБИ байланысты қойылатын көп деңгейлі эпидқадағалау жүйесі. 19. Шигеллез. Анықтамасы, қазіргі уақытта науқастан бөлінетін қоздырғыштардың негізгі түрлері. Эпидемиологиясы. Патогенезі. Клиникалық формалары. Зертханалық диагностика. Алдын алу.ЭҚШ. Бактериальді дизентерия (синонимі-шигеллез) - шигеллалаомен шакырылатын, оекальді-оральді жуктыоу механизммен, интоксикация белгілерімен жане ток ішектін дистальді белігінін закымдалумен, іште толак тарізді ауру сезімінін пайда болуымен, шырыш жане кан аралас жиі іш отуімен, тенезмалармен сипатталатын ішек инфекцияларынын аурулар тобына жататын антропонозды ауру. Дизентерия дуние жузінде кен таралған ауру, диареялык аурулардын ішінде Азия, Африка, Латын Амеркасы елдерінде елеулі орын алады. Ал экономикасы дамытан елдерде жедел ішек инфекциялар арасында дизентерия кен таракан. Бактериальді дизентерия Казакстанда алі де манызды проблема болып калып жатыр. Ішек инфекциялар тобынын 50-60% дизентерияга туседі. дизентериянын маныздылыты онын кен таралгандыгында. сыркаттанушылыктын эпидемиялык турінде болуында. клиникасынын ауыр турінде етинін мумкіншілігіне байланысты, аскынулар ретінде инфекциялык-токсикалык жоне гиповолемиялык шоктаодын даму мумкіншілігіне байланысты. «Дизентерия» термині Гиппократ даурінен бері белгілі, ол барлык ішек ауруларынын 2 топка белген: іш етумен сипатталатын диареяка жане негізінен іш аурумен ерекшелінетін дизентерия деп (грекше «des» - бузылу, закымдалу, «enteron» -ішек). Ертеде дизентерия кен таралан жане эпидемиялык сипатта болан. XVIII асырда дизентериянын пандемиясы болганын жазып кеткен. Дизентериянын алкашкы коздырыштары XIX гасырдын 2-ші жартысында белгілі болан.Кубасов П.И., 1889 ж., 1891 ж. аскери дарігер А.В.Григорьев дизентериядан елген адамнын организімінен грам-теріс микроорганизмдердіу беліп алып, кояндарта тажірибе жасау аркылы олардын морфологисын жане патогенділігін зерттеді. 1889 ж. жапон галымы К.Шига осы коздырыш туралы кейбір жана малеметтер ашты.Этиологиясы. Бактериальды дизентериянын коздырышы - шигелла туыстырына жататын козалмайтын грам- теріс микроорганизмдер. Казіргі жіктелуі бойынша шигеллалар 4 турге белінеді: 1) Sh.disenteriae - буган Григорьев-Шига, Штуцер-Шмитц жане Лардж-Сакс бактериялары кіреді. 2) Sh. flexneri - бул турдін ішіне Sh.newcastle кіреді, 3) Sh.boydii, 4) Sh. Sonnei. Зонне шигелласынан баска арбір турі бірнеше серовардан турады. Шигеллалардын кабыргасынын курамына эндотоксиндер-белокті-липосахаридті комплекс кіреді. Шигеллалардын курамында эндотоксин бар, ол интоксикация белгілерін тудырады. Шигеллалардын экзотоксин тузу кабілеттігі бар, олардын ішінде энтеротоксин жане цитотоксин бар. Энтеротоксин ішек куысына су мен электролиттін тузілуіне себеп болады, ал цитотоксин ішектін эпителиальды жасушаларынын мембраналарын закымдайды. Григорьев-Шига шигелласы ен кушті токсин - нейротоксин тузеді. Шигеллалардын О- жане К-антигені бар. О-антиген шигеллалардын серологиялык арнайылы ын керсетеді, К-антиген кабыкшанын структурасы болып табылады. Соны уакытка дейін шигеллалардын физикі-химилык фактордын асеріне турактылыны темен жане олар сырткы ортага тускенде тез еледі деп есептелген. Соны жылдары сырткы орта факторлары асерінен олардын эволюциялык озгергіштігі натижесінде шигелла турактылыы ана-гурлым жогары боланы туралы малеметтер пайда болды. Кейбір жумыстарда дизентерия бактерилардын кубыр суларда 25-30 тулік, топыракта жыл мезгіліне орай бірнеше айлар емірін сактай алатынды ы керсетілген. Коздырыш турмыстык заттарда: жиназдарда, тесек орнында, ойыншыктарда, ыдыстарда, есік туткасында т.6. заттарда узак сакталуы мумкін. Сондыктан, шигеллездін негізгі берілу жолы контактілі-турмыстык («лас колдын ауруы» деп аталады). Шигеллалар дезинфекциялык заттар асерінен тез тіршілігін жоды, тікелей кун саулесінде 30 мин. дейін, ультракулгін сӘуледе 10 минутка дейін тіршілік етеді. Берілу жолы турмыстык-жанасу, татам (алиментарлы), су аркылы. Берілу факторлары болып залалданан су, тарамдар, жуылмаган кек оністер, жеміс жидектер, залалданган турмыстык заттар, есік туткалары, лас кол табылады. Сонны жылдары берілу факторы ретінде сут жане сут онімдеріне айырыкша кеніл белген жен. В.И. Покровский мен Ю.П.Солодовниковтын (1980) усынан эпидемиологиялык теориясына сайкес коздырыштын негізгі берілу жолы дизентериянын этиологиялык структурасына байланысты. Мысалы: Григорьева-Шига дизентерисынын негізгі жуу жолы - турмыстык, Флекснер жане Ньюкастл - сулык, Зонне - тагамдык. Дизентерия барлык жас топтары кабылдауа бейім инфекция, бірак балалар жиі ауырады.Клиникалык агымына байланысты дизентерияны жедел жане созылмалы деп беледі. Жедел дизентерия бірнеше куннен 3 айка дейін созылады, 3 айдан узакка созылатын дизентерия деп есептелінеді. Ауру жиі жедел турде етеді. Клиникалык вариантары: колиттік, гастроэнтероколиттік, гастроэнтериттік. Типтік туріне колиттік вариант, атиптік туріне гастроэнтероколиттік, гастроэнтериттік варианттар жатады. Барлык варианттар кезінде міндетті турде интоксикация синдромы калыптасады. Анымы бойынша жедел дизентерия женіл, орташа ауыр, ауыр дарежеде болуы мумкін. Созылмалы дизентеринын агымы уздіксіз жане рецидивті болуы мумкін. Дизентериянын жедел турі циклді процесс. Аурудын агымында 4 кезенді белу керек: жасырын, бастапкы, ершу жане реконвалесценция (немесе аурудын натижелері). Аурудын жасырын кезені 1-7 кун (кобінесе 2-3 кун). Жедел дизентериянын колиттік варианты: Ауру эдетте кенеттен басталады. Наукаста іштін теменгі жарындаты ауру сезімі, дефекация актісіне сайес келетін сигма торізді ішек аймаында, кейіннен тік ішек аймарында тартып туратын ауру сезімді тенезмалар пайды болады. Нажісте патологиялык косындылар (шырыш, кан) болады. Дереттін жиілігі аурудын ауырлык дарежесіне байланыты, бірак кебінесе ете жиі аз мелшерлі болады. Аурудын женіл агымы женіл интоксикациямен жане алсіз колиттік синдромымен сипатталады. Дареттін жилігі таулігіне 3-5 реттен 10 ретке дейін, нажістін сипаты шырыш коспасы кейде кан араласкан болады. Дене кызуы субфебрильді. Ректороманоскопия жургізгенде катаральды, сирек катаральды-эрозивті проктосигмоидит. Дизентериянын орташа аурлыктаны колиттік турінде ана урлым айкын симптомдар байкалады. Бас ауруы, дене кызуы кебінесе -38-390С кетерілуі болады, ол осы денгейде 2-3 кун сакталып туруы мумкін. Іштін теменгі жагында, сол жак мыкын аймарында орналасатын тол ак тарізді ауру сезімі пайда болады. Ауру сезімімен катар улкен деретке жиі шакырулар пайда болады. Улкен дарет алашында нажісті, шырыш пен кан араласкан, кейіннен ауру ершіген кезде улкен дарет нажістік сипатын жогалтып, «ректальді тукірік» турінде болуы мумкін. Нажіске кан косылу алсіз болады - кан нуктесі турінде. Улкен дареттін жилігі таулігіне 10-15 тен 25 ретке дейін есу мумкін. Кептеген наукстар узак уакыт бойы толкак тарізді іштін ауру сезіміне шагымданады. Кейде ауру сезімі жайылмалы сипатта болады, атипиялык локализация да кездеседі: эпигастральді, умбиликальді аймактарДизентериянын бул турімен ауыран адамдарда, натижесі жаксы болан жа дайда ішектін функциональді жане морфологиялык толык калпына келу 2-3 айа созылады. Ауыр анымды колиттік вариантаы жедел дизентерия айкын интоксикациямен жане колиттік синдромымен сипатталатын типтік клиникалык турде етеді. Ауру кенеттен басталады. Негізгі шанымдары болып кушті толкак терізді іштегі ауру сезімі жиі суйык улкен дарет, алсіздік, дене кызуынын жорарлауы, кейде журек айнуы болады. Улкен дареті ете жиі болады. Ол нажіссіз, суйык шырышты-канды, кейде ірін коспасы кездеседі. Журек-кан тамыр жарынан тахикардия, ентігу, гипотония, аныкталады. Ректороманоскопияда шырышты кабаттын деструктивті езгерістері эрозиялар жане ойык жаралар турінде керінеді. Ішектін фукнциональды жане морфологилык, калпына келу 3-4 айдан кеп болуы мумкін. Жедел дизентериянын гастроэнтероколиттік варианты: негізгі ерекшелігі аурудын кенеттен басталуы жане инкубациялык кезеннін кыска (6-8 са жане одан аз) болуы. Кейін энтероколиттін айкын синдромдары керінеді.Дизентеринын клиникалык ерекшеліктері коздырыштарынын туріне байланысты. Зонне шигеллезі субклиникалык элсіз атымды, гастроэнтериттік вариант ретінде етеді.. Флекснер шигеллалары коздырган дизентерия анатурлым ауыр етеді, айкын интоксикациямен, ішек аймарында ауру синдромымен, гемоколитпен, шырышты кабыктын, деструктивті езгерістермен сипатталады. Григорьева-Шига шигеллаларымен шакырылан дизентерия кеп жадайда ауыр отеді. Ауру жедел басталады, дене кызуы кетеріліп, интоксикация айкын болады, іште тол ак тарізді ауру сезімі болады.Аскынулары. Дизентерия кезінде аса кауіпті аскынулар болады: ішектен кан кету, ішектін инвагинациясы, перитонит, и ш, гиповолемиялык, шок жане аралас шок (сирек кездеседі). Емдеуї. Дизентериямен ауыратын наукастарды уйде емдеуге болады, ошакты бакылау учаскелі дарігерге тапсырылады, ол инфекционистін консультациясы аркылы емдік жане профилактикалык шараларды іске асырады. Дизентериянын емдеу жоспары: Асказанды жуу Тазарту клизмасы N°4 диета Этиотропты терапия Патогенетикалык терапия организмнін сусыздану жадайында -регидратация (ауыз аркылы немесе парентералды) антигистаминді препаратар спазмолитиктер ферменттік препаратар ішек микрофлорасын калыпка келтіру жергілікті ем: емдік клизмалар Дизентерия кезінде асказанды жуумен тазарту клизманы аурудын атипті гастроэнтериттік, асказанды жуу гастроэнторколиттік турлерінде гана колдану кажет. Колиттік турінде бул адістерді колданбайды. Дизентериянын кез-келген турін емдеу ушін міндетті компонент болып емдік тамактану табылады. Мунда ішекке тітіркендіргіш асері бар татамдар мумкіндігінше аз пайдаланады. Ауруларды кадімгі тамактану а 1-2 ай мерзімде клиникалык симптомдар жойыланша кешіріледі. Этиотропты терапия ретінде антибактериальді ем колданады. Тимді препараттара нитрофурандар (фурозолидон, фуразолин, фурагин, эрсефурил), хинолин туындылары (интетрикс), сульфометаксозол тобы (бактрим, бисептол), фторхинолондар 20. Ауа тамшылы инфекцияларының алдын алудың негізгі принциптері, инфекция көзіне, таралу жолдарына, организмнің қабылдағыштығына қатысты жүргізілетін іс-шаралар. жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу: