Төзімділік деп ағзаның белгілі бір уақыт ішінде қандайда бір іс-әрекеттің нөтижесін төмендетпей орындай алу қабілетін айтады. Басқаша айтқанда, шаршауға қарсы түра алу қабілстін айтады. Кейбір жағдайларда ең төзімді адамдардың өзінде де біраз уақыттан соң шаршаудың бірінші және екінші сатылары басталады. Күшсю іс-өрекетті бүрынғы нәтижені жалғастыра алмауынан корінеді. Бірнеше адам бір тапсырманы орындаған кезде шаршау олардың әрқайсысында әр мезгілде корінеді. Бүның себебі, сң алдымсн төзімділіктің әртүрлі деңгейлілігі. Басқаша айтқанда, төзімділік өлшеуіші уақыт болып табылады, белгілі бір уақыт ішінде адам іс-әрекеттің әнімділігін үзбей берілген жылдамдықта атқара алуға тиіс. Төзімділікті өлшеу үшін тікелей және жанама төсілдсрді қолданады. Тікелей тәсілде сыналушыға қандай да бір тапсырма беріп (мысалы, белгілі немесе басқа да жылдамдықпен жүгіру), осы өнімділік жылдамдығымен жүмыс істеудің уақыт шегін анықтайды (жылдамдықты томендеткенге дейін). Төзімділікті олшеудің тікелсй төсілі өрқашан қолайлы бола бермейді, сондықтан көбіне жанама тәсілі қолданылады. Мысалы, спорттық төжірибедегі төзімділікті қандай да бір үзын қашықтықты басып отуге бөлінген уақыт арқылы анықтауға болады (мысалы, үзақ қашықтыққа жүгіру). Кейде төзімділікті барлығына бірдей берілгсн уақытта орындалған, стандарттық жүктемелерді бергеннен кейін (мысалы, шсрулік жүгіруден соң (марш-броска)), қимылдардың дөлдігі жөнс жылдамдығы арқылы қандай да бір тапсырманы орындау барысында нәтиженің томендігі арқылы әлшейді.
Көптеген зерттеулерде тәзімділіктің төрт түрі анықталған:
Ақыл-ой (мысалы, математикалық тапсырмаларды шешуде);
Сенсорлық (талдағыштық бүлшық еттердің ширығып жүмыс атқару нәтижесінде);
Эмоциялық (толқуға қарқынды тез өсерленудің салдарынан);
4. Физикалық (бүлшық еттердің іс-өрексттерінен).
Бүл жүмыста мектеп оқушыларының шыдамдылығы туралы айтылады.
Адамның тозімділігін шартты түрде екі топқа болугс болатынын көптеген факторлармен анықтауға болады:
Ағзаның әртүрлі жүйелерінің функционалдық мүмкіндіктері (аэробтық және анаэробтық мүмкіндіктер, қозғалыс дағдысының жетілу деңгейі);
Түрақтылық деңгейі, ішкі ортаның қолайсыз өзгерістерінс және жүйкенің жоғарғы импульсациясына байланысты.
Әйтсе де, бүлай бөлу толық қатаң болмаса да, дүрыс дәлелденген. Себебі, төзімділікті төрбиелеу барысында осы аталған екі топтың бірінде бағытталған тәсіл қолданылады.
Сабақ кезіндегі тезімділік оқушылар белгілі бір дсңгейдс шаршай бастағанда ғана дамиды. Бүл кезенде адам ағзасы осындай жағдайларға бейімделе бастайды, бүл төзімділіктің жоғарылауына байланысты. Бейімделе бастау өзгерістің көлемі мен бағытты жаттығу жүктемелерінің сипаты мен деңгейіне сай болады. Жүктеменің әр түріне байланысты шаршау да әртүрлі болады, мүнда шаршаудың табигилығы маңызды мәселе болып табылады, сондықтан төзімділікті төрбиелеуде шаршаудың деңгейін ғана емес, сипатын да ескеру керек.
Осыған орай, төзімділікті төрбиелейтін жаттығу сабақтарының басты мақсаты, ағзада өзімізге қажетті озгерістерге қол жеткізу.
Дененің төзімділік қасиетін төрбиелеуге арналған әртүрлі денс жаттығуларын орындау кезінде берілген жүктемені мынадай бсс қүрылымдармен сипаттауға болады:
