Клеткалық биология
жүктеу/скачать 146,79 Kb.
|
Физиол өзм
Физиол өзм
|
КЛЕТКАЛЫҚ БИОЛОГИЯ «Актин мен миозин» 1.актомиозин комплексін құрайды 2.Са2+ иондары жоқ ортада әрекеттеспеді 3.ет жиырылуының реттелуін бақылайды «Кесінді» гистологиялық препаратын дайындау процесінде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Кесіндіні бояу. Кесіндіні дайындау. Кесіндіні консервілеу ортасына енгізу. Материалды алу және фиксациялау. Материалды сусыздандыру және тығыздау. «Клетка» терминін ғылымға енгізген ғалым: Р.Гук (R.Hooke, 1635-1703). 1884 жылы Э.Страсбургер ұсынған терминдер Метафаза ААААААААА Аберация дегеніміз: Хромосомалық мутация Авторадиография әдісі: 1.метабализмдік процестердің динамикасын зерттейді 2.радиоактивтік изотоптармен таңбаланған молекулаларды зерттейді 3.тірі клеткаларды кинопленкаға түсіріп алуға да болады Авторадиография әдісінің ерекшелігі: 1.Метаболизмдік процестердің динамикасын зерттеуде мүмкіншілік береді 2.Радиоактивті изотоптармен таңбаланған молекулалар изотоптарын организмге енгізу 3.Радиоактивті молекулалар клеткада химиялық реакцияға түсуін анықтайды Автортофты өсімдіктердің жасуша қабырғаларының құрылымдық компоненті:Целлюлоза Агранулярлы эндоплазмалық тордың мембрансының бетінде рибосомалар қалай орналасқан және нені синтездеуге қатысады: 1.рибосомалар цитоплазмада шашыраңқы орналасқан 2.көмірсуларды синтездейді 3.майларды синтездейді Агранулярлы эндоплазмалық тор жасушада келесі қызметтерді атқарады:Кальций иондарының депонирленуі+Мембраналық липидтердің синтезі+Стероидты гормондардың синтезі. Ағзада апоптоз атқаратын қызметтер:Генетикалық ақау клеткаларды жою+Клеткалар санының тұрақтылығын сақтау Ағзалардың жыныссыз көбею түрлерін көрсет: спора түзу Ағзалардың жынысты көбею түрлерін көрсет: жынысты Адам қандай класқа жатады және қанша хромосома болады, адам гаметасында хромосома санын көрсет: 1.сүтқоректілер класы 2.46-Хромосома 3.балықтар класы 4.23-Кездеседі геметада Адам онтогенезіндегі ұрық пайда болғанға дейінгі кезеңдегі құбылыстар:Гендердің амплификациясы+Жұмыртқа жасушасының полярлығы Адамның жыныс жасушасындағы хромосомалар жиынтығының саны:46 Адамның органдарында кездесетін кірпішелі эпителий: 1.есту органы 2.жыныс органы 3.жүйке жүйесі Адамның сома жасушасындағы хромосомалар жиынтығының саны: 23 Азот пен фосфордан құралған май тәрізді заттар: кефалиндер Азот пен фосфордан құралған май тәрізді заттар:1.лигнин 2.анилаза 3.Гликоген Акросоманың құрамы қызметі: 1.акросома - Гольджи аппаратының өзгеріске ұшыраған түрі 2.ядроның бас жағында орналасады 3.аналық клетканың қабықшасын ыдырататын ферменттер болады Акроцентрлік хромосомаға тән: бір иығы ұзын, екіншісі қысқа Акроцентрлік хромосомалар: 1.Бір иығы қысқа 2.бір иығы қысқа, нашар байқалады 3.пішіні таяқ тәрізді Актиндік филаменттердің қасиеті: «цитосүйектер» деп аталады Актиндік филаменттердің қасиеті:1.«цитосүйектер» деп аталады 2.цитоплазманың бір шетінен екінші шетінен созылып жатады 3.ұсақ белоктық глобулалардан тұрады Ақуызды синтездейтін орын: Рибосома Алғашқы лизосомалар: 1.мембаранамен қапталған 2.ұсақ көпіршіктер 3.іші қышқыл затқа толы Алғашқы микроскопты құрастырған: Галилей Альбуминдер кездеседі: өсімдіктердің дәндерінде Альбуминдер кездеседі: 1.өсімдіктердің дәндерінде 2.жануар организмінің мүшелік клеткаларында 3.жануар организмінің мүшелік ұлпа клеткаларында Альбуминдер мен глобулиндер кездеседі: 1.қанның плазмасында 2.сүттін сары суында 3.жұмыртқа ақуызында Амеба тәрізді қозғалыс тәуелді: температураға Амеба тәрізді қозғалыс тәуелді:1.температураға 2.осмостық және механикалық қысымға 3.ортада кальций ионының болуына Амеба тәрізді қозғалыс: 1.эозиннофильдер 2.амеба 3.лейкоциттер Аминдер ерекшелігі: белоктар қоры Аминқышқылдары молекуласының бір – бірінен ерекшеліктері 1.радикал 2.аминқышқылы 3.карбоксильді топ Аминқышқылдарының химиялық байланысы, бір белок молекуласының синтезделуіне жауапты қандай құрылым, 1г белок ыдырағанда қанша энергия босап шығады. 1.пептидті 2.ген 3.17,6 кДЖ Амитоз процесінде: 1.клетка екіге бөлінеді 2.цитоплазмада ядрода екіге бөлінеді 3.хромосомалар ширатылады Амитоз: 1.Кариокинез 2.Азғындаған, дамудың соңғы кезеңіндегі клеткаларда байқалады 3.Хромосомалар ширатылмайды және бөліну ұршығы түзілмейді Амитоз: Бөліну кезінде клетка хромосомалары конденсацияланбайды және бөліну ұршығы түзілмейді+Бірмәнді емес екі ядролы бір клетканың түзілуіне әкелетін, ядросы интерфаза жағдайында болатын клетканың бөлінуі Анабиоз процесінің белгілері: 1.суы кеміген клеткалар тіршілік белгілерінен айырылады 2.дымқылданған сон клетканың тіршілік күйі қайтадан қалпына келеді 3.клетканың тіршіліксіз ұзақ кезеңі Анаболизм процесі дегеніміз: 1.энергия жұмсау 2.заттардан күрделі заттардың түзілуі 3.мономерлер, полимерлер түзілуі Аналық жыныс клеткасы (жұмыртқасының) пішіні, қозғалысы, құрамында кездесетін зат: 1.шар тәрізді 2.жылжымайды 3.сарыуызы бар Аналық жыныс клеткасының негізгі ерекшеліктері: 1.генетикалық ақпарат көзі 2.хромосомалар саны гаплоидты 3.акросомамен қоршалған Аналық жыныс клеткасының пішіні:дөңгелек Антиденелерге тән құрылым: көмірсу Арнайы органоидтарға жатады: кірпікшелер, талшықтар Ас қорыту вакуолі түзіліп клеткаға түскен органикалық заттар қорытылатын қарапайымдылардың атын атаңыз: 1.туфелька 2.инфузория 3.Амеба Ас қорыту вакуольі бар бірклеткалы организм: Амеба Аталық жыныс клеткасының бас бөлігіндегі ядро 1.хромосомалар саны гаплоидты 2.генетикалық ақпарат көзі 3.акросомамен қоршалған Аталық жыныс клеткасының құйрық бөлімінде кездесетін органоидтар, қабықтар және қызметі: 1.мембрана сыртын қаптайды 2.митохондрия жылу бөледі 3.центриольдер клетканың бөлінуіне қатысады Аталық жыныс клеткасының негізгі ерекшеліктері: 1.Бас, мойын аралық бөлім, құйрықтан тұрады 2.Өте кішкене аталық гамета 3.Аталық жыныс безінің тік каналшықтарында түзіледі Атқаратын қызметіне қарай хромосомалар қаншаға бөлінеді және жыныс хромосомаларының басқадан айырмашылығы: 1. дене клеткаларында әр хромосома (2н), жыныс клеткаларында гамета (1н) 2.жынысты хромосомалар 3.аутосомалар АТФ – тұрады: 1.аденин 2.рибоза 3.фосфор қышқыл қалдығы АТФ кездесетін органоид, қызметі, АТФ құрамына кіретін қосылыстар: 1.митохондрия 2.энергия- жылу бөлу 3.аденин, рибоза, фосфор қышқылының 3молекуласы АТФ қай органеллаларда синтезделеді 1.митохондрияда 2.жануарларда 3.өсімдіктерде, хлоропласта АТФ Мембранада су не арқылы өтеді, белок молекулалары және түйіршіктер, сұйық заттар мына жолмен өтеді: 1.белоктың поралары 2.пиноцитоз 3.фагоцитоз АТФ синтезі жүреді: Митохондрияда АТФ структурасы және АТФ кездеседі: 1.нуклеотид 2.сперматазоид талшығында 3.қарапайымдыларда Аты аталғандардағы ядро болады ф және болмайды: 1.амфибидің эритроциттеінде ядро болады2.сүтқоректі жануарлардың эритроциттерінде ядро болмайды3.вирустарда ядро болмайды Аты аталғандардың қайсысы клетканы зерттейді: 1. люминесцентті микроскоп 2. Ультрамикротом 3. электронды микроскоп Ахроматин жіпшесі қай органоидтың туындысы :центроиль Ахроматин жіпшесінің қызметі : Хромосомаларды полюстерге ажырату Аэробты тыныс алу және тотығу-фосфорлану жүйелері жинақталған құрылым: Митохондрияда ӘӘӘӘӘӘӘӘ Әрбір хромосома хроматидтен тұрады және оны екі бөлікке бөледі, ұштарының аталуы1. 2 хроматидтен 2.теломера 3.центромер Әртүрлі жасушалардың арасындағы қосылыстардың келесі типтерін атап көрсетуге болады: Қарапайым. Күрделі.Қамаушы. БББББББББ Бактерия клеткасында қандай органоидтар болмайды? 1.цитоплазма 2.рибосома 3.нуклеойд Бактерия хромосомаларының ерекшеліктері: Репликация бірлігі-репликон+Нуклеотид немесе нуклеоплазмада орналасады+Сақиналы ДНҚ тұрады Бактерияда болатын органоидтар: Рибосомалар Бактериялар талшықтарының ерекшелігі: 1.талшықтың жібі қармақ деп аталатын жуан ушастіке айналады 2.Талшықтың жібі флагелин белогінен тұрады 3.Сыртқы ұзын жіптен, қармақшадан, базальдық денешіктен тұрады Бактериялар талшықтарының ерекшелігі: талшықтың жібі флагелин белогінен тұрады Бактериялы жасушалардың генетикалық материалы: ДНК-ның сақиналы молекуласы Барлық клеткалардағы құрлысындағы ұқсастық: 1.құрлымы бірдей 2.органоидтары бірдей 3.мембранамен қапталған Бездерді топқа бөледі және не бөліп шығарады: 1.эндокринды 2.экзокринды 3.гормондар Безді эпителидің қызметі және жіктелуін атаңыз: 1.сектер бөлу 2.бір қатарлы 3.көп қатарлы Бейорганикалық қосылыстарға жатады: Минералды тұздар,су Бекіту (фиксация) дегеніміз: 1.химиялық әдіс 2.физикалық әдіс 3.белоктардың коогуляциясы Бекіту (фиксация) дегеніміз:химиялық әдіс---белоктардың коогуляциясы---физикалық әдіс Белогтың мономер құрамы: аминқышқылдары Белок құрамы: аминқышқылы Белок молекулаларын синтездеуге қатысатын РНҚ: 1.тасымалдаушы немесе ерігіш РНК 2.рибосомалық РНК 3.информациялық немесе матрицалық Белок молекулаларын синтездеуге қатысатын РНҚ:Белок биосинтезі+тасымалдаушы немесе ерігіш РНК+рибосомалық РНК+информациялық немесе матрицалық РНК Белок молекуласының синтезіне жауапты құрылым:ген Белок синтезделетін клетка органоиды: Рибосома Белок синтезі белсенді жүретін орын 1.полисомаларда 2.мРНК -мен байланысқан 5-70рибосомаларда 3.Полирибосомаларда Белок синтезі белсенді жүретін орын+полисомаларда+мРНК -мен байланысқан 5-70рибосомаларда+ Полирибосомаларда Белок синтезі жүреді: 1.Гранулалы эндоплазмалық тор 2.Полисомада 3.Рибосомада Белок синтезі жүреді: рибосомалар Белок синтезі жүретін органоидтарды көрсет: рибосомалар Белок синтезіне қатысатын амин қышқылының саны:20 Белок функциясы: 1.котализатор құрылымдық элемент 2.гормон және қорғаушы агент міндетін атқарады 3.қоректік заттардың қоры, заттар тасымалдайды Белок функциясы: гормон және қорғаушы агент міндетін атқарады Белок функциясы:+ котализатор құрылымдық элемент+гормон және қорғаушы агент міндетін атқарады+қоректік заттардың қоры, заттар тасымалдайды Белоктар молекуласын құрайтын қосылыстар: аминқышқылдары Белоктар тобын зерттеген ғалымдар: 1.Г.И.Мульдер 2.Коссель , Гофмейстер 3. Э.Фишер Белоктар тобын зерттеген ғалымдар: Коссель,Гофмейстер Белоктар: 1.гормон 2.витаминдер 3.протеиндер Белоктардың мономері: 1.метионин 2.глицин 3.аланин Белоктардың негізгі атқаратын қызметі: 1.құрылыс материалдары 2.катализаторлық қозғалысты, трансппорттық 3.қорғанышты, энергетикалық Белокты синтездейтін эндоплазмалық тор: Гранулалы эндоплазмалы тор Белоктық кірінділер: 1.өсімдіктер клеткаларында 2.жұмыртқа клеткаларында 3.бауыр клеткаларында Белоктық кірінділер:жұмыртқа клеткаларында Белоктың атқарады : 1.қозғалыс 2.транспорттық 3.катализаторлық Белоктың биосинтезі ерекше қарқынмен жүреді: 1.өсу дәуіріндегі клеткаларда 2.жас клеткаларда 3.көбеюші клеткаларда Белоктың биосинтезі ерекше қарқынмен жүреді: жас клеткаларда Белоктың биосинтезі ерекше қарқынмен жүреді:+ өсу дәуіріндегі клеткаларда+жас клеткаларда+ көбеюші клеткаларда Белоктың биосинтезіне қанша аминқышқылы қатысады, рибосомада не түзіледі және белоктың организміндегі қызметі: 1.20. 2.полипепидтік тізбек 3.құрлыстық материал Белоктың биосинтезіне қатысады:+клетка ядросының ДНҚ-сы+РНК-ның үш типі+ рибосома Белоктың биосинтезіне қатысатын клетканың элементтері және белок синтезінде ДНК- ның ролі: 1.рибосомалар2.хромосомалар 3.транскрипция, т-РНК және р-РНК синтезі Белоктың құрылысы жөніндегі информацияны рибосомаларға жеткізетін РНҚ: 1.оның молекуласы белоктың синтезделетін орны рибосомаға келеді 2.информациялық РНҚ (иРНҚ) дейді 3.оны фермент РНК полимераза синтездейді Белоктың қызметі: 1.құрылыс материалы 2.энергетикалық 3.қорғаныштық Белоктың мономер құрамы: 1.карбоксил топтары 2.амин топтары 3.аминқышқылдары Берілген жасушалық байланыстардың берік түрін көрсет: десмосома Биваленттер құрылымы неғұрлым анық көрінетін кезең: Диплонема Билипидтік қабаттан интегралдық және жартылай интегралдық белоктардан тұратын клетка құрылысы: Плазмолемма Биологиялық мембрана молекулалардан құралады: 1.белоктар, майлар 2.көмірсулар 3.су Биологиялық мембрана түзілетін молекулалар: Липидтер және көмірсулар Биологиялық мембраналар қасиеті:+ішкі ортаның тұрақтылығын қамтамасыз етеді+зақымданған жағдайда өзін өзі қалпына келтіреді+ферменттік катализдік процестерді реттейді Биологиялық факторға жатады: паразиттер Бластула деп: қабырғасы бір қатар ұрық сатысы Бластуланың әрбір жасушасын: бластомер дейміз Бластуланың қабырғасын: бластодерма дейміз Бластуланың ішкі қуысын: блостоцель дейміз Болуы мүмкін нуклеотид сәйкестіктері:64. Бөліну жіпшелерінің түзілуі аяқталатын митоздық фаза: метафаза Бөліну қасиетінен толықтай айырылған клеткалар: 1.орталық нерв жүйесінің клеткалары 2.маманданған клеткалар 3.дифференциацияланған клеткалар Бөліну ұршығының негізін құраушы құрылымдары: Микротүтікшелер Бөлініп жатқан клеткаға рентген сәулесінің әсері: Екі центромерлі хромосомалардың және центромерсіз хромосомалардың+Туынды клеткаларға генетикалық материалдардың бірдей үлестірілмеуіне әкеледі+Анеуполидты клеткалардың пайда болуына әкеледі Бұлшық ет клеткаларындағы эндоплазмалық тор :Саркоплазмалық тор Бұлшық ет клеткасында кездесетін белок: Актин, миозин Бір амин қышқылының кодталуына мыналардың сәйкестігі қажет болады:ДНҚ-ның үш нуклеотиді. Бір гендегі ақпарат ДНК молекуласының несімен сәйкес келеді және ядроның қандай структурасы бір белоктың синтезінің ақпаратын сақтайды, ДНК кездесетін органойд: 1.белок 2.ген 3.ядро Бір жасушалы ағзалардың жынысты көбею жолдары: конъюгация, копуляция Бір жасушалы ағзалардың жынысыз көбею жолдары: эндогония, шизогония, бүршіктену Бір иығы ұзын, екінші иығы қысқа хромосома жатады: акроцентрлікке Бір қабатты куб пішінді эпителий қандай ұрық жапырақшалардан дамиды: 1.эктодерма 2.энтодерма 3.мезодерма Бір қабатты целиндр пішінді эпителидің, клеткалардының орналасуы және пайда болатын ұрық жапырақшаларын атаңыз:1.бір деңгейде 2.энтодерма 3.мезодерма Бір мембраналы органоидтарға жатады: лизосома, гольджи аппараты Бір мембраналы оргоноидтар: 1.лизосома, пероксисома 2.Эндоплазмалық тор 3.гольджи аппараты Бірклеткалы организмдерге жатады: 1.дизентирия амебасы 2.хламидомонада 3.кәдімгі амаба ВВВВВВВВВВ Вакуоль қызметі: 1.суда ерігіш заттардың жиналуына қажет орта жасайды 2.өсу процесі қатысады 3.өсімдік клеткасында тургор қысымын сақтайды Вакуоль мембранасы, ішіндегі зат және қызметі: 1.тонопласт 2.заттарды жинау және сыртқа шығару 3.шырын Вакуоль туындайтын ЭДТ-дың синтез өнімі 1.пектин 2.Көмірсу 3.белок Вакуольге тән: 1.алмасу өнімдері жиналады 2.тонопласт пен қоршалған 3.пісіп- жетілген өсімдіктерде болады Вакуольге тән: пісіп жетілген өсімдіктерде болады Вакуольді қоршап тұрған мембрана: Тонопласт Вирустардың ерекшелігі: 1.Зат алмасуы болмайды 2.цитоплазмасы жоқ 3.жасушасыз құрылым Вирустардың ерекшеліктері: зат алмасуы болмайды ГГГГГГГГГГ Гамета дегеніміз не және гамета хромосомаларында хроматид санын тап : 1.аталық клеткасы 2.аналық клеткасы 3.біреу Гаметалар: дифференциацияланған жасушалар Гаметалардың морфологиялық жіктелу түрлерін анықта: изогамия Гаметалардың пісіп жетілуі жүреді: мейоз жолымен Гаметалардың пісіп жетілуінің атауы: гаметогенез дейді Гаметалардың түзілуі, жыныс клеткаларының түзілу процесін ата: 1.гаметогенез 2.сперматогенез 3.овогенез Гаметалардың түзілуі: жыныс бездері – гонадаларда жүреді Гаметогенез дегеніміз: жыныс жасушаларының пісіп жетілуі Гаметогенез кезеңдері: 1.бөліну 2.ұлғаю 3.пісіп жетілу Гаметогенездің түрлері: сперматогенез, овогенез Гаструланың ортаңғы қабатын: мезодерма дейміз Гаструланың сыртқы қабатын: эктодерма дейміз Гаструланың ішкі қабатын: энтодерма дейміз Гаструланың ішкі қуысын: гастроцель дейміз Гаструляция дегеніміз: гаструла түзілу барысындағы процестер жиынтығы Гаструляцияның түзілу әдістерін көрсет: инвагинация Гематоксилинмен боялатын құрылымдардың аталуы: Базофильді Ген деп атайды: ДНҚ Генетикалық жүйе сақталады: Ядрода Генетикалық жүйелері бар құрылымдар: Митохондриялар мен пластидтерде Гетерополимерлер: 1.РНҚ 2.хитин 3.инсулин Гетеротрофтыларға жатады: майлар Гетеротрофтыларға қажет дайын органикалық молекулалар: 1.майлар 2.белок 3.көмірсулар Гетерофагия функциясы: 1.альвеолалардың бетіндегі шаңды жинап тазартады 2.бактерияларды, вирустарды жұтып тазартып отырады 3.лизосомаларда жинақталады Гетерохроматин ядроның қай бөлігінде жинақталады: Ядро мембранасына қарай жақын Гиалоплазма анықтамасы: 1.эклетка ішілік тасымалдануды жүзеге асырады 2.клетканың маңызды бөлігі 3.цитоплазманың матриксі Гиалоплазма келесі заттардың судағы ерітіндісі болып келеді: Неорганикалық иондардың. Органикалық метоболиттердің. Биополимерлердің (ақуыздардың, полисахаридтердің, транспорттық РНҚ). Гиалоплазмаға тән айрықша ерекшеліктер: Цитоплазманың морфологиялық құрылымсыз субстанциясы. Түрлі заттардың судағы ерітіндісі. Белгілі бір деңгейде құрылымдандырылған, консистенциясы бойынша гелге ұқсас цитоплазма компоненті. Гиалоплазмада жинақталатын заттар: 1.гликоген 2.АТФ 3.май тамшылары Гиалоплазманың құрамында кездеседі : 1.ферменттер 2.АТФ 3.белоктар Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері:1.Жасушалық органеллалардың бір-бірімен қарым қатынасын қамтамасыз етеді. 2Жасушаның осмотикалық және буферлік қасиеттерін анықтайды 3.Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті 4.Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. 5.Құрамына қанттардың, амин қышқылдарының және басқа маңызды қосылыстардың метаболизм ферменттері кіреді. 6. Құрамына метаболизм ферменттері қанттар, амин қышқылдары және басқа маңызды қосылыстар кіреді. 7. Құрамына негізінен түрлі глобулярлы ақуыздар кіреді 8.Өзіне түрлі биополимерлерді (ақуыздар, полисахаридтер және т.б.) қосып алған күрделі коллоидты жүйе болып табылады 9.Рибосомаладың қатысуымен мұнда жасушаның өз мұқтаждығына байанысты ақуыз синтезі жүреді. Гистологияда қолданылатын кең тараған бояу түрлері: Қышқыл. Негізгі. Нейтральды. Гистондар: 1.гистондардың саны тұрақты 2.жоғары сатыдағы организмдердеің ядросының бәрінде де кездеседі 3.цитоплазмада полисомаларда синтезделеді Гистондардың саны : 1.санының өзгеруі клеткалардың бөлінуіне әсерін тигізеді 2.санының өзгеруі хромомалардың ширатылу дәрежесіне әсер ете Гистондардың саны :+санының өзгеруі клеткалардың бөлінуіне әсерін тигізеді+санының өзгеруі хромомалардың ширатылу дәрежесіне әсер етеді+гистондар саны тұрақты Гликоген мен крахмал жатады: полисахаридтерге Гликокаликстің құрамы:Гликопротеидтердің көмірсулы компонеттері+Мембрана жанындағы белоктар Гликокалипс: 1.сырттан келген сигналдарды ажыратады 2.көмірсулардың молекулаларынан құралған 3.мембрана үстіндегі комплекс Гликокликс дегеніміз: плазмолемманың үстінде орналасады, тор тәрізді құрылым Глобуллалық белоктарға тән: 1.беткі бөлігінде химиялық белсенді топ болады 2.макромолекулалардың топтары жеке немесе жиналып орналасады 3.клетка құралда маңызы зор Голльджи аппараты компоненттері: 1.көпіршіктер 2.цистерналар 3.Вакуольде Гольджи аппараты органоидтың мембарасымен байланысты және оның вакуольдарынан түзілтін клеткалар: 1. эукариотты клеткаларда түзілед 2.эндоплазмалық тордың мембранасымен байланысты 3.вакуольдардан лизосома түзіледі Гольджи аппараты атқармайтын қызмет: Сыртқы орта мен басқа жасушалармаен байланыс құрайды Гольджи аппараты кездеседі 1.өсімдікте 2.жануарда 3.эукариотты клеткаларда Гольджи аппаратының қызметі: 1.эндоплазмалық торда өндірілетін секреттерді қалыптастыру және сыртқа шығару2.көмірсулар синтезіне қатысу және көмірсуларды полипептид тізбектеріне жалғастыру, лизосомалар құрастыруға қатысу 3.сперматозоидтарда Гольджи аппаратынан акросома қалыптасады Гольджи аппаратының маңызды қызметі: 1.секрет бөлу,липидтерді түзу 2.белоктарды секрециялау 3. секреттерді, липитті жинау,сіңіру Гольджи аппаратының қанша түрлері бар және қандай органоидтың жанында орналасады: 1.диктиосомалық түр 2.тор тәрізді түр 3.ядро жанында орналасқан Гольджи аппаратының құрамы: Түтікшелері мен көпіршіктерден тұратын мембрана бөлігі+Гиалоплазма зонасы Гольджи аппаратының құрылымдары: 1.вакуоль 2.микрокөпіршік 3.цистерна Гольджи аппаратының қызметі 1.секрет бөледі, белоктардың секрециялау 2.липидтерді түзу, жинау, сіңіру 3.полисахаридтерді синтездеу Гольджи аппаратының рөлі: Ақуыздарды секрециялау+Секрет бөліп шығару Гольджи аппаратының цистерналарында не қалыптасады және ол заттар қайда түседі:1. май көпіршіктері қалыптасады 2. сектер қалыптасады Гольджи кешені: Жазықталған мембрана қалталарымен және табақша түрде орналдасқан везикулалар түрінде көрінеді+Полисахаридтер синтезіне қатысады+Цис-полюс және транс-полюсі бар кешен Гольджи кешенінің қызметі барысында келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады:Гранулярлы эндоплазмалық ретикулумда синтезделген мембрананың жаңа порцияларының және қоректік заттардың келіп түсуі+Ақуыздардың модификация процесінің, гликопротеидтердің олигосахаридтік тізбектерінің қайта құрылуының жүзеге асуы+Секреторлы ақуыздарды лизосомалардың ферменттерінен (гидролазалардан) ажырата отырып, вакуолдердің екі типін құра отырып, ақуыздардың сұрыпталуы (мембраналарда рецепторлардың көмегімен). Гомополимерлер: 1.гликоген 2.целлюлоза 3.крахмал Гранулалық эндоплазмалық тор қызметі: 1.ферменттерді синтездейді 2.белоктарды синтездейді 3.транспорттық Гранулярлы эндоплазмалық тордың қызметі: Жасушадан ақуыздың экспортқа шығуын қамтамасыз етеді. ДДДДДДДДД Деляминация дегеніміз: ұрық жасушалары 2 қабат түзеуі Дермотомнан дамиды: терінің дәнекер ұлпалары Десмосомалардың функциясы: Клеткаларды өзара бекіту Десмосомалық байланысты анықта: плазмалық мембрананың өсіндісі арқылы байланысады Диктиосомалар тұрады:1.цистернадан 2. жазық қапшықтардан 3. ұсақ көпіршіктерден Дифузиялық хромотин 1.хромосоманың учатіге толықтай жазылса 2.хромосома толықтай жазылса 3.хромосома немесе участігі толықтай жазылса Дифференцировка процесінде келесі өзгерістерде айқындалатын жасушалардың мамандануы жүреді: Жасушалар біртіндеп белгілі бір қызмет атқаруға қажет құрылымдарды қамтиды. Дифференцировка процесінде келесі өзгерістерде айқындалатын жасушалардың мамандануы жүреді.Біртіндеп белгілі бір қызмет атқару үшін қажет құрылысқа ие болады+Қандай да бір керексіз құрылыстарын жоғалтады. +Көп жағдайда классикалық жасушалық құрылысын жоғалтып, постжасушалық және жасушаүсті құрылыстарға ауысады. Дифференцияацияланбаған клеткалар: Бластомер клеткалары+Бағаналы клеткалар Диффузия – бұл:= Газдардың, полярлық молекулалардың, иондардың, зарядталмаған және майда ерігіш молекулалардың градиент бойынша мембрана арқылы түсуі. ДНК молекуласы ядроның бөлігінде, ал клетка бөліну алдында хромосомалар мына күйде болады: 1.хромосомаларда 2.ширатылған 3.екі хроматидті ДНК нуклеотидінің құрамына мына заттар кіреді: 1.аденин, гуанин,цитозин 2.урацил, фосфор қышқылы 3.дезоксирибоза ДНК осында орналасқан: Хромосома ДНҚ құрамы: 1.аденин 2.гуанин 3.тимин ДНҚ құрамындағы азотты негіздер: 1.пурин туындылары, аденин 2.гуанин және пирамидин туындылары 3.цитозин, титин енетін күрделі биполимерле ДНҚ молекулаларының редупликациясы: 1.ұқсас екі бірдей қос тізбекті ДНҚ молекуласы пайда болады 2.ДНҚ-ның әрбір молекуласы екі жеке тізбекшелерге жарылады 3.жарылған тізбекшелерге жаңадан синтезделген екінші тізбекше қаланады ДНҚ молекулаларының редупликациясы: ДНҚ-ның әрбір молекуласы екі тізбекшелерге жарылады ДНҚ молекулаларының редупликациясы:ұқсас екі бірдей қос тізбекті ДНҚ молекуласы пайда болады+ДНҚ-ның әрбір молекуласы екі жеке тізбекшелерге жарылады+жарылған тізбекшелерге жаңадан синтезделген екінші тізбекше қаланады ДНҚ молекуласы тұрады: 1.А,Т,Ц,Г азоттық негіздермен байланысады 2.ДНҚ тұқымқуалаушылық қызмет атқарады 3.екі полимер жіпшеден тұрады ДНҚ мономерінің құрамы: +фосфор қышқылы+дезоксирибоза+азотты негіздер ДНҚ мономерінің құрамы: 1.фосфор қышқылы 2.дезоксирибоза 3.азотты негіздер ДНҚ ның бөлігі: Цистрон деп атайды ДНҚ осында орналасқан: 1.хлоропласт 2.хромосома 3.митохондрия ДНҚ редупликациясы жүреді: Интерфазада ДНҚ-ның бөлігі: 1.цистрон деп атайды 2.ген деп атайды 3.нуклеотид деп атайды ДНҚ-ның құрылысы мен құрамына тән қасиет:1.құрылысы мен құрамы тұрақты болады 2.клетканың синтездейтін барлық белоктардың құрылысы мен құрамы тәуелді 3.клеткалардың тұқым қуалау қасиеттері ДНҚ-ның мономерінің құрамы: дезоксирибоза ДНҚ-ның ұзын жіп тәрізді молекуласы: 1.әрбір участогі қандай да болмасын бір белокқа сәйкес келеді 2.белоктың құрылымы жөніндегі информацияға жауапты 3.көптеген участоктерге бөлінеді ЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕ Егер сәйкес геннің кодталушы бөлігі 282 нуклеотидтен тұрса, онда ақуыз молекуласындағы амин қышқылдарының саны мынаған тең болады:94. Егер х15 объективі, х40 окуляры қолданылса, микроскоп зерттелуші зерзатты осы санға сәйкес үлкейтеді:600 Екі иығы тең хромосома жатады: метацентрлікке Екі мембраналы органоидқа жатады: 1.лейкопласт 2.хромапласт 3.хлоропласт Екі мембраналы органоидтарға жатады: 1.митохондрия 2.хлоропласт 3.хромопласт, лейкопласт Екі мембраналы органоидтарға жатады: митохондрия, пластидтер Екінші лизосоманың құрамы: 1.ыдыратқыш гидролаза ферменті 2.гидролаза мономерге ыдырайды 3.зат алмасу процесіне қатысады Екіншілік лизасомада жүретін процестер: Заттар гидролазалармен мономерге ыдырайды Екіншілік лизосомада жүретін процестер: 1.синтездік алмасу процесі жүреді 2.ыдыраған заттар мембрана арқылы тасымалданады 3.Заттар гидролазалармен мономерге ыдырайды Ең кішкене хромосомалар: Қарапайымдарда Ең кішкене хромосомаларда 1.балдырларда 2.Қарапайымдарда 3.Саңырауқұлақтарда Ерекшелігі: 1. аминқышқылынан тұратын полимер2.құрамына пентоза-рибоза кіреді3.мономерлер арасында ковалентті пептидті байланыс4.полимер нуклеотидтері :аденин,гуанин,цитозин,тимин5.полимер нуклеотидтері:аденин,гуанин, цитозин,уроцил-1–Б , 2-Б---3-В , 4-А---5-Б Ескі органоидтар тіршілігін тоқтатқаннан кейін қалай қорытылады: Аутолизосомалар Ескі органоидтар тіршілігін тоқтатқаннан кейін қорытылады: Аутолизосомалармен ЖЖЖЖЖЖЖЖЖ Жабынды эпителидің жіктелуі, клеткаларының пішіні: 1.бір қабатты 2.көп қабатты 3.куб, целиндр, жалпақ клеткалары Жанауар клеткасының өсімдік клеткасынан ерекшелігі: 1.қатты клеткалық қабырға болмайды 2.цитоплазмасында пластидтер болмайды 3.центриоль тән Жануар клеткасына тән: 1.митохондрия 2.центриоль 3.эндоплзмалық тор Жануар клеткасына тән: центриоль Жануар клеткасында: Фагоцитозға қабілеттілігі өте жоғары+Пластидтер болмайды+Қатты клетка қабығы болмайды Жануар клеткасындағы хромосомаларды ашқан: Флемминг Жануарлар клеткасына тән қасиеттер: 1.пластидтер болмайды 2.қозғалу қабілеті бар 3.фагоцитоз қабілеті жоғары Жануарлар клеткасына тән органоидтар : Гликокаликс Жануарлар клеткасында кездеспейді: 1.қатты қабығы болмайды 2.клеткалар бөлінеді 3.вакуольдер кездеседі Жануарлар клеткасының сыртқы қабатының өсімдіктер клеткасының сыртқы қабығынан айырмашылығы: 1.жұқа 2.созылғыш 3.гликокаликстен тұрады Жануарларда кездесетін эпителидің түрлері: 1.жабынды тері эпителиі 2.сероздық қабықшаның эпителиі, ішкі оргондардың эпителиі 3.кілегей қабықшалардың эпителиі Жарық микроскопы арқылы зерттейтін препараттар дайындау кезеңдері 1.Бояу,бальзамға бекіту 2.Парафинге құю,кесінділер жасау 3.Материал алу және оны бекіту,ұлпаларды тығыздау Жасуша гиалоплазмасы: Күрделі коллоидты жүйе Жасуша қабырғасының инкрустаушы заты: Лигнин Жасуша қабырғасының негізгі инкрустаушы заты болып табылады: Лигнин Жасуша қосындылары, жасуша цитоплазмасында болатын: тұрақсыз құрылымдар Жасуша мембранасының қабаттары: Гликокликс, плзмолемма, субмембрана Жасуша мембранасының қызметі: қорғаныс, тасымалдау, рецепторлық Жасуша мембранасының негізгі химиялық компонентері: бимолекулярлы майлар Жасуша орталығының атқаратын қызметі: клетканың бөлінуіне қатысады Жасуша орталығының құрылысы: микротүтікшелер, центриоли Жасуша тұрады:1. Ядродан 2. Тұздан 3. Мембранадан Жасуша цитоплазмасы мыналардан тұрады: Гиалоплазмадан. Органоидтан. Қосымшалардан. Жасуша цитоплазмасында көбірек кездесетін тұздар: хлорлы натрий, хлорлы калий Жасуша ядросының эукариоттарға тән емес ерекшеліктері: ДНҚ бір толық мүше ретінде репликацияланады Жасушада АТФ-ті синтездейтін оргоноидты анықта: митохондрия Жасушада кездесетін макроэлементтер: калий, фосфор, хлор, темір Жасушада кездесетін микроэлементтерді анықта: мырыш, мыс, йод, фтор Жасушада кезесетін химиялық заттар: 1.суда еріген күйде 2.молекулалар түрінде 3.иондар күйінде Жасушада мембраналы органелла болып табылады: Митохондрия. Эндоплазмалық тор. Гольджи аппараты. Пероксисома. Жасушада мембраналы органелла болып табылады: Лизосома. Пероксисома. Гольджи аппараты. Эндоплазмалық тор. Жасушада мембраналы органелла болып табылады: Микротүтікшелер. Центриолдер. Рибосома. Миофибриллалар. Жасушада мембраналы органелла болып табылады: Микрофиламенттер. Миофибриллалар. Рибосома.Центриолдар. Жасушада мембраналы органелла болып табылады: Микрофиламенттер.Центриолдар.Рибосома.Миофибриллалар. Жасушада мембраналы органелла болып табылады: Митохондрия+Эндоплазмалық тор+Гольджи аппараты+Пероксисома. Жасушада мембраналы органелла болып табылады:Микрофиламенттер.Центриолдар Жасушада мембраналы органелла болып табылады:Микрофиламенттер.Центриолдар. Жасушада мембраналы фибриллярлы органеллалар болып табылады: Микротүтікшелер.Микрофиламенттер.Аралық филаменттер. Жасушада органоидтардың келесі топтарын шартты түрде көрсетуге болады: жаппай қолданатын. Арнайы қолданатын. Жасушадағы Гольджи кешені (пластиналы кешен) келесі қызметтерді атқарады:Ақуыздардың сәйкес құрылымдардың– болашақ лизосомалар немесе транспорттық көпіршіктердің құрамына қосылуы+Сәйкес ақуыздардың гиалоплазмадан ажырауы және олардың концентрленуі. Жасушадағы Гольджи кешені (пластиналы кешен) келесі қызметтерді атқарады:ЭПК синтезделген қоректік заттардың сегрегациясы және жиналуы+Жасушалық лизосомалардың қалыптасуын қамтамасыз етеді+Секреторлы жасушадан тыс жерге дайын секреттерді бөліп шығару процестерінің жүзеге асырылуы. Жасушадағы Гольджи кешені (пластиналы кешен) үшін мыналар тән: К. Гольджи жүйке жасушаларында ашылған. Шағын зоналарда – диктиосомаларда бірге жиналған мембраналық құрылымдар түрінде болады. Диктиосомада бір-біріне тығыз (20-25 нм. аралықта) 5-10 жалпақ цистерна орналасқан, олардың арасында гиалоплазманың жіңішке қатпарлары бар. Жасушадағы Гольджи кешені (пластиналы кешен) үшін мыналар тән:Гликопротеиндердің олигосахаридтік тізбекшелерінің қайта құрылуын моносахаридті қалдықтарды жоя немесе қоса отырып жүзеге асырады+Ақуыздар үнемі проксимальды беттіктен дистальды диктиосомаға ауысып отырады. Жасушадағы Гольджи кешені (пластиналы кешен) үшін мыналар тән:Диктиосомалардан тұрады+Құрылысында 2 бөлімді ажыратады – проксимальды (цис-), ЭПЖ –ге аударылған және дистальды(транс-), қарама-қарсы жағынан орналасқан. Жасушадағы Гольджи кешені (пластиналы кешен) үшін мыналар тән:К. Гольджи жүйке жасушаларында ашылған+Шағын зоналарда – диктиосомаларда бірге жиналған мембраналық құрылымдар түрінде болады+Диктиосомада бір-біріне тығыз (20-25 нм. аралықта) 5-10 жалпақ цистерна орналасқан, олардың арасында гиалоплазманың жіңішке қатпарлары бар. Жасушадағы агранулярлы эндоплазмалық тор үшін мыналар тән:%50% Жасушалық гомогенатты ультрацентрифугирлегенде бұл құрылымдар ұсақ көпіршіктерге бөлшектеніп, микросомалардың фракциясын түзеді. %25% Байланған рибосомалар жоқ.%25% Құрамына бір-бірімен байланысқан шағын вакуолдер мен түтікшелер кіреді. Жасушадағы бейорганикалық заттарға жатады: су, минерлды тұздар Жасушадағы гиалоплазма ол: Цитоплазма матриксі. Төмен электрондық тығыздықтағы гомогенді немесе жіңішке дәнді заттар. Жасушадағы гранулярлы эндоплазмалық тор келесі қызметтер атқарады:Экспорттық, мембраналық, лизосомалық және пероксисомдық ақуыздардың пептидтік тізбектерінің синтезі+Мембраналық қуыстардың ішінде ақуыздардың гиалоплазмадан оқшаулануы және олардың осында концентрленуі+Ақуыздардың бастапқы химиялық модификациясы+Мембранамен байланысқан рибосомалардағы трансляцияланатын ақуыздар органеллалардың қуысына түседі. Жасушадағы гранулярлы эндоплазмалық тор үшін мыналар тән: Гиалоплазма жағынан мембраналық тор рибосоманың ұсақ гранулаларымен қапталған+Гиалоплазмадан мембранамен шектелген біртұтас (жеке көпіршіктерді қоспағанда) үздіксіз компартмент (бөлік). Жасушадағы гранулярлы эндоплазмалық тор үшін мыналар тән: Рибосомалар мембранамен сигнальды реттілік деп аталатын синтезден кейін ғана байланысады+Пептидті тізбек синтезі аяқталған соң посттрансляционды модификация процестері іске қосылады+Мембранамен байланысқан рибосомалардағы трансляцияланатын ақуыздар органеллалардың қуысына түседі+Диктиосомалардан тұрады. Жасушадағы гранулярлы эндоплазмалық тор үшін мыналар тән: Рибосомалар мембранамен сигнальды реттілік деп аталатын синтезден кейін ғана байланысады. Пептидті тізбек синтезі аяқталған соң посттрансляционды модификация процестері іске қосылады . Жасушадағы гранулярлы эндоплазмалық тор үшін мыналар тән: Рибосомалар мембранамен сигнальды реттілік деп аталатын синтезден кейін ғана байланысады. Пептидті тізбек синтезі аяқталған соң посттрансляционды модификация процестері іске қосылады . Жасушадағы эндоплазмалық торға мыналар тән:1945 жылы К. Р. Портер ашқан+Екі типте болады – агранулярлы (тегіс) және гранулярлы (дәнді)+Вакуолдердің, жалпақ мембраналық қалташалардың немесе түтікшелі түзілістердің жиынтығы түрінде болады. Жасушадағы эндоплазмалық торға мыналар тән:1945 жылы К. Р. Портер ашқан. Жасушалар бір-бірімен мынаның көмегімен қатынаста болады: Тығыз қатынас.Десмосома.Нексус. Жасушаларда заттардың қозғалыс-қимылын зерттеу үшін қолданылатын элементтер: Р32, С14 Жасушалардағы эухроматин келесі ерекшеліктермен сипатталады:Функциональды белсенді+Деконденсирленген (диффузды) жағдайда болады+Бұл хромосома бөлшектері немесе толық хромосомалар. Жасушалардың бөліну белсенділігін тежейтін: радиацияның көп дозасы Жасушалардың органоидтары олар: Морфологиялық айырымды құрылымдар. Берілген жасушада міндетті түрде болуы керек құрылымдар. Жасушада белгілі бір қызмет атқаратын құрылымдар. Жасушалардың плазмолеммасы: Рецепторлық қызмет атқарады. Сыртында жуандығы 3-4 нм. гликокаликсі болады. Липопротеинді кешеннен тұрады. Жасушалық мембранада липидтер көрсетілген: Фосфолипидтер түрінде. Холестерин ретінде.Сфингомиелин ретінде. Жасушалық циклдың кезеңдері: жасушаның тыныштық күйде болуы Жасушалық циклдың тыныштық кезеңінде: арнайы қызмет атқаруға бейімделуі жүреді Жасушаның бөлінуі кезінде әрбір центриолдар: екіге бөлінеді Жасушаның вакуолярлы жүйесіне кіреді. Лизосома.Эндоплазмалық тор. Жасушаның вакуолярлы жүйесіне кіреді. Пероксисома. Гольджи аппараты. Жасушаның мембраналық депосы болып табылады: Ядро Жасушаның негізгі компоненттерін көрсет: жасуша мембранасы, цитоплазма, ядро Жасушаның органикалық заттарына жатады: белоктар, майлар, көмірсулар, нуклеин қышқылдары Жасушаның пішіні тәуелді: атқаратын қызметіне Жасушаның реорганизациясы қай фазада жүреді: Профазада Жасушаның тіршілік циклы дегеніміз: жасушаның келесі бөлінуіне дейінгі аралық Жеке құрылым ретінде хромосоманың қай бөлігі тіршілік етуіне жауапты: Теломера Жұмыртқа клеткасында хромосома жиынтығы :гаплоид Жұмыртқа клеткасының құрамында кездесетін затты атаңыз, сперматозойдтың бас бөліміндегі қандай затта ферменттер кездеседі және жұмыртқа клеткасында сперматозойдта хромосома жиынтығы көрсет: 1.гаплойдты 2.сарыуыз 3.акросома Жұмыртқа полюстерін анықта: анимальді, вегетативті Жыныс жасушалары: 1.Гаметагенез 2.Овогенез 3.Сперматогенез Жыныс жасушаларындағы хромосомалар жиынтығы: гаплоидты Жыныс клеткалары және олардың қосылуынан пайда болады: 1.зигота ұрық 2.аналық гаметалар 3.аталық гаметалар Жыныс хроматині кездеседі: 1.әйелдер клеткасының 62-82% кездескен 2.түрлі клеткалардың нуклеоплазмасында 3.ядро қабықшасының астында Жыныс хроматині: 1.хромосомалық ауруларда митоздық жыныс хроматин қолданылады 2.бірінші рет мысықтың нерв клеткаларынан байқалған 3.ядрошыққа жақын бос орналасқан ұсақ денешіктер Жыныссыз көбею және оған жататын процесс және организмнің көбеюі дегеніміз: 1.митоз процесі 2.жыныс клкткаларының қатысынсыз жүруі 3.жеке сананың артуы,ұрпақ қалдырып, түрдің сақталуы Жыныссыз көбеюдің түрлер1.қарапайым бөліну2.спора түзілу 3.вегетативті көбею, бүршіктену Жыныстық жолмен көбею дегеніміз: 1.ата-аналық даралардың қатысуы 2.жаңа организмнің бастамасы-зигота пайда болуы 3.ұрпақтан-ұрпаққа генетикалық ақпатар берілуі Жіктелу төмендегі факторлардың өзара әрекеттесуіне байланысты:Цитоплазманың+Ядроның+Қоршаған ортаның ЗЗЗЗЗЗЗЗЗЗЗЗ Заттардың клетка ішіне өтуі және сыртқа шығуының механизмін атаңыз:1.осмос,белсенді тасымалдау. 2.экзо және эндоцитоз 3. диффузия,осмос Зигота дегеніміз, зигота пайда болады және зиготадағы хромосомаларды атаңыз: 1.зигота ұрық 2.зигота ұрықтануда пайда болады 3.гомологты Зиянды ісіктердің клеткаларының бөліну жолы: профаза ИИИИИИИИ Изогамияға тән: морфологиялық жіктелу Изотропты құрылымдарға тән қасиет: 1.Клетка құрылымдар молекулалары қатаң дұрыс орналасады 2.Қосарланып сәуленің сыну қасиеті тән 3.Поляризациялық микроскоптың көмегімен зерттейді Иммиграция дегеніміз: ішкі эндодерма қабатын құрайды Инвагинация дегеніміз: бластуланың вегетативті жағы эндодерма қабатын құрайды Интерфаза барысында клетка ішінде жүретін процестер: Клетканың репродукциясына байланысты процестер+Митозға дайындауға байланысты процестер Интерфаза барысында клетка-ішілік процестер: 1.Клетканың өсуін қамтамасыз етеді 2.Дифференциялануын қамтамасыз етеді 3.Секрет бөлінуін қамтамасыз етеді Интерфаза кезең: 1.Постмитоздық кезең 2.ДНК-ның синтезделу кезеңі 3.Премитоздық кезең Интерфаза кезеңдерінің белгіленуі: 1.Пресинтездік-G1 2.Синтездік- S 3.Постсинтездік –G2 Интерфаза периодтары: 1.синтезделу 2.Постмитоздық 3.премитоздық Интерфаза периодтары: синтезделу Интерфазалық ядроның құрамында келесі құрылымдық компоненттерді бөліп көрсетуге болады: Ядрошық.Хроматин. Интерфазалық ядроның негізгі құрам бөліктер: 1.ядрошық, кариоплазма 2.хромосомалар, хроматин 3.ядро қабықшасы Интерфазаның G2 кезеңінде жүретін процесс: 1.Тубулин белогының синтезі 2.и РНҚ синтездейді 3.энергияны синтездеп, жинақтайды Интерфазаның G2 кезеңінде жүретін процесс: Энергияны синтездеп, жинақтайды Интерфазаның G2 кезеңінде жүретін процесс:+Тубулин белогының синтезі+и РНҚ синтездейді+энергияны синтездеп, жинақтайды Интерфазаның кезеңдерін көрсет: синтез кезеңдері - G1, S, G2 Иондардың қайсысы тез өтеді және тасымалдануы не арқылы жүреді, концентрацияның градиентіне қарсы тасымалдау үшін энергия қажет пе: 1. катиондар тез өтеді 2. белоктан тұратын ионофоралар 3. АТФ – энергия қажет емес Иықтарының ұзындығы біршама тең емес хромосома жатады: субметацентрлікке ККККККККК К және Mg клетканың қандай маңызды қосылыстарының құрамыны кіреді: 1.эритроцит 2.гемоглобин 3.хлорофилл Калийдің концентрациясының жоғарғы болуы әсер етеді: белок синтезіне Калийдің концентрациясының жоғары болуы әсер етеді: 1.Белок синтезіне 2.Гликолизге 3.Фотосинтезге Кариокинез өтетін фаза:телофаза Кариолемма кездеседі: Ядрода Кариотип көрсеткіші : Хромосома жиынтығы Кариотип Тұрақты болады, бөліну процесі кезінде өзгермейді Кариотиптер жиынтығы 1.Дене клеткаларындағы хромосомалардың диплоидты жиынтығы 2.Хромосомалар жиынтығының сандық және сапалық белгілерінің жиынтығы 3.Тұрақты болады, бөліну процесі кезінде өзгермейді Карокинезде пайда болады: Ядролар Катаболизм процесі дегеніміз: 1.ферменттер көмегімен күрделі заттың қарапайым затқа ыдырауы 2.энергияның босап шығуы 3.АТФ түрінде сақталуы Кедірлі эндоплазмалық тордың негізгі қызметі : Белок синтезі Кейбір қарапайымдардың ядросыз бөлігінің қызметі: 1.көп уақыт тіршілігін сақтайды 2.қоректене алады 3.қозғалу қабілетін сақтайд Кесініділерді жасауға және қатыруға қолданылады : 1.микротоммен кесінді жасайды 2.кесінділерді бояу3.кесінділерді бальзаммен қатыру Клетка бетінің маманданған құрылымдарына жатады: 1.микробүрлер 2.кірпікшелер 3.талшықтар Клетка бөлімдері: Клетка қабықшасы, цитоплазма,ядро Клетка бөліну барысында ядрошық жойылатын фаза: Профаза Клетка бөлінуіндегі ең қысқа фаза : Метафаза , анафаза Клетка бөлінуіндегі ең ұзақ фаза :профаза Клетка деген ұғымды ғылымға енгізген: Р. Гук 1663 ж Клетка қабығы тұрады: Белок молекулаларының екі қабатынан және липид молекулаларының қабатынан Клетка құрлысы болмайтын организм және оның тіршілігі: 1.вирустар 2.басқа организмнің клеткасында кездеседі 3.басқа организмнің клеткасында көбеуі Клетка массасының 98-% химиялық элементтердің құрайды :1.органогендер 2.макроэлементтер 3.микроэлементтер Клетка органиойдтарына жатады: 1.ядро,эндоплазмалық тор 2.Гольджи аппараты, митохондрия 3.лизосома,клетка орталығы Клетка органоидтары мен қызметтерін сәйкестендірҚызметі: 1. глюкоза синтезі 2. органикалық заттарды жинақтау 3. эмбринондардың уақытша мүшелерін жою 4. күн энергиясын сіңіру 5. Органикалық заттардың химиялық модификациясы 6. биополимерлердің ыдырауы 1)1-в, 4-в2)2-а, 5-а3)5-в, 6-в Клетка оргоноиды мен құрылымы ерекшелігіне, қызметіне сәйкестендір.Құрылым ерекшелігі мен қызметі:1. мембранасы тегіс және өткізгіштігі түрліше болады2. каналшықтар құраушы мембранадан тұрады3. цистерналар мен вакуоль түзеді4.майлар мен белок синтезіне қатысады5. лизосома түзілуіне қатысады+1-б,2-б+3-а+4-б, 5-а Клетка орталығы : центросома Клетка орталығын құрайтын цилиндр тәрізді құрылым: центриоль Клетка орталығының ашылуына үлес қосқан ғалымдар: 1.Гертвиг 2.Э. Ван Беннеден және Бовери 3.Гейденгайн Клетка орталығының құрылысы: Диаметрі 0,1-0,5мкм цилиндр тәрізді денешік+9 микротүтікшелер триплетінен тұрады Клетка орталығының құрылысында кездеседі: 1.центриоль 2.центросфера 3.микротүтікшелер (9 триплет) Клетка сөлінің құрамы: 1.неорганикалық тұздар 2.органикалық қышқылдар,пигменттер 3.ерігіш көмірсулар,кейбір белоктар Клетка сөлінің құрамы: Неорганикалық тұздар Клетка сөлінің құрамы:неорганикалық тұздар+органикалық қышқылдар,пигменттер+ерігіш көмірсулар,кейбір белоктар Клетка теориясы туралы лілімнің негізін мына қағидалар анықтайды: 1.клеткалар бөлінуге қабілетті 2.арлық организмдер клеткадан тұрады 3.барлық клеткалар клеткадан пайда болды Клетка ядросының негізгі қызметтері:Транскрипция Клеткааралық байланыстың түрлері: 1.десмосомалық,саңылау 2.жай құлып,саусақ 3. синапстық,плазмодесмалық Клеткаға органикалық және бейорганикалық заттар қандай күйде келіп түседі: 1.ион 2.молекула 3.ерітінді,тамшы Клеткада химиялық элементтер оргоногендерге жатады: 1.O, C, H, N, 2.Zh, Cu, J, Bz, Ni, Ag 3.P, S, Na, Cl, K, Ca, Fe, Mg Клеткада иондар күйінде кездесетін элементтер: 1.калий 2.натрий 3.кальций Клеткада иондар күйінде кездесетін элементтер: калий Клеткада нуклейн қышқылдарының қызметі: 1.тұқым қуалау, белоктың синтезін бақылау 2.биохимиялық процестерді реттеу3.клетканың бөліну процесіне қатысу Клеткадағы заттардың алмасуын қадағалайды :ядро Клеткадағы плазмалық мембрананың қызметі:1.клетканы қоршайды, қорғайды 2.заттарды клетка ішіне таңдап өткізеді, сыртқы ортамен байланыстырады 3.липид белок қабатынан тұрады Клеткалар бір-бірімен мына ерекшеліктерімен ажыратылады: 1.құрлысы 2.қызметі 3.зат алмасуы Клеткалар массасының 99% құрайтын тірі материяның басты элементтері: 1.сутегі, көміртегі 2.күкірт , фосфор 3.оттек, азот Клеткалардың митоздық бөлінуінде: 1.хроматин мейлінше ширатылады 2.тығыз денешіктер – хромасомалар күйінде байқалады 3.хромосомалар ешқандай синтездік қызмет атқармайды Клеткалық қозғалыстың түрлері: 1.бұлшық еттік қозғалыс 2.талшықтармен кірпікшелер 3.амеба тәрізді қозғалыс, цитоплазмалық қозғалыс Клеткалық мембрананың негізгі химиялық компонеттері: Көмірсулар(5-10)+Белоктар(60) Клеткалық теорияның дамуына үлес қосқан ғалымдар: 1.М.Шлейден 2.Т.Шванн 3.Р. Вирхов Клеткалық теорияның негізгі қағидалары 1.Түрлі организмнің клеткалары құрылыс жағынан ұқсас 2.Көп клеткалы организмдер клетка туындыларының жиынтығы 3.Клетка тіршіліктің ең кішкене бірлігі және бөліну арқылы көбейеді Клеткалық центр кездеседі: жауарларда Клеткалық центр кездеседі:1.жануарларда 2.адамда 3.жоғары сатыдағы жануарлар Клеткалық центрге тән: микротүтікшелердің 9 триплеті Клеткалық центрге тән:1.микротүтікшелердің 9 триплеті 2.формуласы 9 + 0 3.формуласы (9х3)+0 Клетканы зерттеген ғалымдар: 1.А.Ван Левенгук 2.Т.Шванн, М.Шлейден 3.Р.Гук Клетканы зерттеу әдістеріне жатады: 1.интерференциялық микроскоп 2. поляризациялық микроскоп 3.фазасы қарама-қарсы микроскоп Клетканы кесетін құрал: микроманипулятор Клетканың органоидтарында белок синтезделеді және белок молекуласының қосылыстарын және аминқышқылдары кездесетіндігін атаңыз:1.рибосомада 2.аминқышқылдары 3.20 Клетканың алғашқы құрылымын ашқан ғалым: Р. Гук 1665 ж Клетканың амитоз жолымен бөлінуінде ядроларда хромосомдар саны :гаплоид Клетканың қозғалыс органоидына жатады: 1.жіпшелер 2.талшықтар 3.кірпікшелер Клетканың қуат-күші :метохондрия Клетканың құрамындағы элементтерді бөлеміз: 1.негізгі элементтер 2.ультромикроэлементтер 3.микроэлементтер Клетканың мембранасының қалыңдығы қанша НМ және қандай қабаттан тұрады,иілгіштік қасиеті бар ма жоқ па: 1.7,5 нм 2.билипидті қабат 3.иілгіш Клетканың митоздық бөліну жайлы мәліметтерді ашуға үлес қосқан ғалымдар: 1.1878 жылы Страсбургер 2.1873 жылы Шнейдер 3.1875 жылы Н.Д.Чистяков Клетканың митоздық бөлінуінің алдында ДНҚ-ның әрбір молекуласы: 1.екі еселенеді 2.ядродағы ДНҚ-ның мөлшері уақытша екі есе көбейеді 3.ДНҚ ескісі жаңа клеткаларға тең бөлінеді Клетканың митозық бөлінуінің алдында ДНҚ-ның әрбір молекуласы: екі еселенеді Клетканың негізгі бөліктері: 1.плазмалық мембрана 2.цитоплазма 3.ядро Клетканың негізгі теориялық қағидалары: 1.клетка тіршіліктің ең кішкене бірлігі , құрылысы ұқсас 2.көп клеткалы организмдер клеткалар мен олардың туындылардың жиынтығы 3.клеткалар бөліну арқылы көбейеді Клетканың өзінің пайда болуымен және оның клеткаларға бөлінуінің арасындағы кезең кезеңімен жүретін оқиғалардың жиынтығын: 1.клеткалық цикл дейді 2.митоздық цикл дейді 3.клеткалық немесе митоздық цикл дейді Клетканың өмір сүру циклының G1 синтез алды кезеңіне тоқтатылуының мүмкін болатын себептері:Микротүтікшелер жүйесінің бұзылуы+Осыдан бұрынғы бөліну кезінде хромосомалрдың дұрыс ажырамауы+Сәулелену,алкилді әсерлерден ДҚ молекуласының үзілістері Клетканың секреторлы өнімдерін шығаратын модификациялайтын , тасымалдау , секреция жинақталу функциясын атқаратын органеллалар : Гольджи аппаратының диктиосомалары Клетканың тұрақсыз кірінділері: 1.секретер және экскреттер 2.трофикалық кірінділер 3.пигменттер Клетканың тұрақсыз кірінділері: Пигменттер Клетканың тұрақсыз қосылыстары жиналады: 1.бездерде 2.бұлшық етте 3.қара бауырда Клетканың тұрақсыз қосылыстары жиналады. 1.амфибияның сарыуызында 2.май ұлпасында 3.қоңыр теріде меланин пигменті, липофусцин сары түсті теріде Клетканың тіршілігіндегі ядроның рөлі: 1.көбеюге қатысады 2.тіршілік әрекеттерін реттейді 3.белок синтезін бағдарлайды Клетканың үш жолының бөлінуін атаңыз: 1.амитозды-тікелей бөліну 2.митоз-күрделі бөліну (сомалық немесе дене клеткасы) 3.мейоз-редукциялық бөліну (жыныстық клеткалары) Клетканың шығу тегінің бір екендігін дәлелдеуге болады: 1.пішіні 2.клетканың ұқсастығы 3.шығу тегі Клетканың шығу тегінің этаптары: 1.вирустар 2.прокариоттар 3.эукариоттар Клетканың ішіне сұйықтық тамшылардың сіңіруін, заттардың өтуін атаңыз: 1.фагацитоз 2.эндоцитоз 3.пиноцитоз Клетканың ядросы тұрады 1.ядро қабықшасынан 2.ядрошықтан, хроматиннен 3.кариоплазмадан Клетканыңтұрақсыз қосылыстарына жатады: 1.секретті 2.пигментті 3.қоректік Клеткасыз құрылыстарға жатады: 1.синцитий 2.клеткааралық зат 3.симпласт Клеткасыз организмдердің денесі тұрады: 1.ДНК 2.РНК 3.белокты қабықшамен қапталған Комплементарлы принцип: А-Т Г-Ц Конъюгация дегеніміз: екі дараның уақытша қосылуы Конъюгация процесі:Гомологты хромосомалар жақындап, бивалентті құрайды+Әрбір бивалент төрт хроматидтен тұрады Коньюгация процессі өтетін фаза: Профаза Коньюгация процесі: Хромосомалардың түйісуі Копуляция дегеніміз: екі дара бір-бірімен қосылып зиготаны түзуі Көк балдырлар клеткаларына тән органоидтар: 1.митохондриялар, хромотофорлар 2.ядро 3.цитоплазма Көк-жасыл балдырларда, жасыл балдырлармен салыстырғанда қандай үш органоид болмайды: 1.ядро 2.хлоропластар 3.митохондрия Көмірсу кірінділері – гликоген кездеседі: 1.көлденең салалы бұлшық етте 2.неирондарда 3.бауыр клеткаларында Көмірсу кірінділері-гликоген кездеседі: көлденең салалы бұлшық етте Көмірсулар қызметі: 1.энергияның негізгі көзі 2.целюлозада кездеседі 3.қор жинау қасиетіне ие, ДНК, РНК, АТФ компонентері 4.Na конценцентрациясын төмендету Көмірсулар түйіршіктері боялып зерттеледі: ШИК-реакциясымен Көмірсуларға жатады:1. моносохаридтер 2.полисахаридтер 3.олигосахаридтер Көмірсулардың ең маңызды қызметі:1.энергетикалық 2.құрылыс материалы 3.қор заты Көмірсулардың ең маңызды және ерекше міндеті:1.тіректік 2.энергия көзі 3.транспорттық Көмірсулардың қызметі: тіректік Көмірсулардың үш класы: 1.моносахаридтер 2.дисахаридтер 3.полисахаридтер Көмірсулардың үш класы: моносахаридтер Көп жасушалы ағзалардың ұрықтанбай көбею жолдары: партеногенез, гиногенез, андрогенез Көп қабатты мүйізденбейтін эпителидің қабатын атаңыз:1.көп бұрышты 2.жалпақ клеткалы 3.базальды Көп қабатты эпителидің қызметі кездесетін түрлері: 1.қорғаныш 2.мүйізденбейтін 3.мүйізделуші Көпжасушалы ағза мыналардан тұрады: Жасушалардан. +Жасушааралық заттан+Жасушаүсті және постжасушалық құрылымдардан. Көпжасушалы ағзадағы постжасушалы құрылымдарға жатады: Эпидермистің, шаштың және тырнақтың мүйізді қабыршақтары (корнеоциттер). Эритроциттер.Тромбоциттер. Көпклеткалы организмдерге жатады: 1.ішекуыстылар 2.губкалар 3.қоңырбалдырлар Кристер мыналардың құрушы элементі болып табылады:Митохондриялардың. Кроссинговер құбылысы өтетін фаза: Профаза Кроссинговер құбылысы: Хромосомалардың блоктарының алмасуы Куб пішінді эпителидің кездесетін органдарын атаңыз:1.жыныс безінде 2.бүйректе 3.бауыр, ұйқы, сілекей бездерінде Күрделі белоктардың түрлері: Фосфо-, хромо-, нуклеопротеидтер Кірпікшелер қозғалысына әсер ететін факторлар: 1.механикалық энергия 2.температура 3.электр тогы Кірпікшелер мен талшықтылардың нәзік құрылысы: плазмалеммамен қоршалған Кірпікшелер, талшықтар, жіпшелер, кездесетін организмдер: 1.сперматозойд 2.эвглена 3.туфелька Кірпікшелердің қозғалысы ортада.... иондарының болуына тәуелді: натрий, калий Кірпікшелердің құрамында бар: тубулин белогы Кірпікшелердің талшықтардан айырмашылығы:қысқа болады Кірпікшелердің талшықтардан айырмашылығы: 1.қысқа болады 2.көп болады 3.клетканың бос бетінде орналасады Кірпікшелермен талшықтардың нәзік құрылысы: 1.Плазмалемамен қоршалған 2.матриксінде екі орталық дара болады 3.9жұп шеткі түтікшелер орналасқан Кірпікшелілердің қозғалысы ортада.. ..иондардың болуына тәуелді: 1.рубидий, цезий 2.Натрий, калий 3.Кальций, магний ҚҚҚҚҚҚҚҚҚ Қазіргі замандық жасуша теориясының постулаттары болып табылады:Жасуша – тірінің злементарлы бірлігі. Әртүрлі ағзалардың жасушалары құрылысы жағынан гомологиялы.Жасушалардың көбеюі аналық жасушаның бөлінуі арқылы жүзеге асады. Қазіргі кездегі жасуша теориясының негізгі қағидалары: жасушалар бөліну арқылы көбейеді+Жасушалардың барлығы құрылысы,қызметі жағынан ұқсас болады+Жасуша тіршіліктің ең кіші бірлігі Қазіргі кездегі клеткалық теорияның негізгі қағидалары: 1.Клеткада генетикалық ақпарат болады 2.клетка органоидтары ұқсас 3.клеткалар бөліну арқылы көбейеді Қалдықты денешік қатысады: 1.сүтқоректілердің жүрек етінің талшығында 2.бауыр клеткаларында 3.нейрондарда Қан клеткаларын түзетін ұлпа және түрлері: 1.гемапоэз 2.миелиндік 3.лимфалық Қан плазмасының негізгі құрамы: 1.белоктар 2.майлар, көмірсулар 3.мочевина Қанның клеткасы: Эритроцит Қанның қызметі,клеткалары және қандай ұлпаға жатады: 1.трофикалық,қорғаныш 2.эритроцит,лейкоцит,тромбоцит 3.сұйық дәнекер ұлпа Қарапайым белоктардың түрлері : Глобулин , альбумин , протамин , гистон Қарапайымдылар клеткасында митохондрияның қызметі: 1.АТФ синтезі 2.ас заттарын ыдырату 3.тыныс алу Қарапайымдылар мен бактерияларды алғашқы ашқан ғалым: А. Левенгук 1674 ж Қарапайымдыларда клетканың заттары кездеседі және органоид ас қорыту қызметін атқарады: 1.цитоплазма 2.эндоплазмалық тор 3.лизосома Қарапайымдылардың қозғалыс органоидтарына жатады: 1.жіпшелер 2.талшықтар 3.кірпікшелер Қозғалыс органойдтары және оның белоктарын атаңыз: 1.тубулин, актин 2.микрофиламенттер 3.микротүтікшелер Құрамында гидролитикалық ферменттер бар органоид. Лизосомалар. Құрамында тұқым қуалайтын ақпараты бар ядроның компонентін көрсет: хромосомалар Құрамында хлорофилл бар пластидті көрсет: хлоропласт Құрылым ерекшелігі мен қызметі: 1. мембранасы тегіс және өткізгіштігі түрліше болады 2. каналшықтар құраушы мембранадан тұрады 3. цистерналар мен вакуоль түзеді 4.майлар мен белок синтезіне қатысады 5. лизосома түзілуіне қатысады 1)1-б,2-б 2)3-а 3)4-б, 5-а Құрылысы бойынша жасушалық емес ағзаға жататындар: вирустар, фагтар Құрылысы болмайтын организмді ата: Вирустар Құрылысы қуысты каналдардан тұратын органоид: эндоплазмалық тор Құрылысы мен құрамы жағынан мембраналардың жалпы қасиеттері: 1.мембрана үзінділерінің ұштары ұштасып көпіршіктер құрайды 2.орташа қалыңдығы 7нм-ге тең 3.белоктар мен липидтерден тұрады,олар өткізгіштіктің тосқауылы ЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛ Лейкопластар: Амилопласт+Түссіз+Өсімдіктердің түссіз бөлімінде кездеседі Лизасоманың құрылымдық ерекшеліктері: Мембранамамен қоршалған Лизосама кездеседі: 1.жануарда 2.өсімдікте 3.саңырауқұлақта Лизосамаларға тән сипаттамалар: Полиморфты құрылым, тек электронды микроскоппен көрінеді+Гольджи аппаратында қалыптасады+Клеткаға түскен заттарды ыдырататын орган Лизосома пайда болады: 1.эндоплазмалық торда синтезделген ферменттерден 2.Гольджи аппаратына тасымалданған ферменттерден 3.ферменттердің көпіршік түрінде бөлінуінен Лизосома қалыптасатын органоид :Эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты Лизосомалар органоидтар есебінен пайда болады. 1.эндоплазмалық тор 2.гольджи аппараты 3.плазмалық мембра Лизосомалар: Бір мембранамен шектелген мөлшері 100нм вакуолдер+гольджи кешенінің транс-полюс диктиосомасынан бөлініп шығатын вакуолдер Лизосомаларға түскен заттар қорытылады: 1.клеткаларда аяғына дейін жүрмейді 2.қуыстарда қалуы мүмкін 3.қалдық денешіктер (телолизосомалар) Лизосомаларда кездес етін гидролазалар (катализаторлар): 1.нуклеазалар 2.фосфатазалар 3.протеиназалар Лизосомаларды құрайды: Гольджи аппараты , эндоплазмалық тор Лизосомаларды түзуге нелер қатысады: ЭПТ және гольджи апараты Лизосомалардың келесі құрылымдық-қызметтік типтерін атап көрсетуге болады:Біріншілік.Екіншілік.Қалдық (редуцирленген) денелер. Лизосомалардың түрлері: 1.алғашқы лизосомалар 2.екіншілік лизосомалар 3.аутофагасомалар,қалдық денешіктер Лизосомалардың түрлері: 1.цитолизосомалар 2.Алғашқы лизосомалар, екінші лизосомалар 3.эндолизосомалар Лизосоманы ашқан ғалым: 1955 жылы Де Дюв Лизосоманың қызметі: 1.бөгде заттарды еріту 2.бөгде заттарды жою 3.жебір клетка Лизосоманың атқаратын қызметі: қоректік заттарды ыдырату процесіне қатысады Лизосоманың қосымша атаулары: 1.цитолизосомалар 2.Қалдық денешік 3.эндолизосомалар Лизосоманың құрамына кіреді: Гидролиздеуші ферменттерден құралған Лизосоманың құрылымдық ерекшелігі мен ұқсастығы : 1.мембранамен қоршалған 2.Гольджи кешенінде қалыптасады 3.Гидролиздеуші ферменттерден құралған Лизосоманың құрылымдық ерекшелігі: Гольджи кешенінде қалыптасады Лизосоманың мембранасы және организмдегі қызметі: 1.жалғыз мембраналы 2.ас қорыту 3.биполимерлерді ыдырату Лизосоманың мембранасы және организмдегі қызметі: 1.жалғыз мембраналар 2.биполимерлерді ыдырату Лизосоманың түрлері:Алғашқы лизосомалар+Екінші лизосомалар Липидтердің қызметі мен атқаратын функциясы және табиғаттағы ерекшелігі: 1.құрылыс материалы 2.қорғаныш 3.стероидтер Липидтердің қызметі: 1.құрылымдық, 2.регуляторлық қорғаныштық,3.жануарлар организмінде су көзі энергия бөлу Липидтердің түрлері:1. жай липидтер 2.күрделі липидтер 3.стероидтер Липидтермен кейбір полисахариттердің синтездейтін эндоплазмалық тор:Агранулалы эндоплазмалық тор Липидті биқабаттың негізін түзеді: Фосфолипидтер Локус дегеніміз: Геннің хромосомада орналасқан жері МММММММ Май қосындылары ерекше бояумен боялады: Судан ІІІ – ІҮ Май қышқылдарының ерекшелігі: 1суда ерімейді 2.биологиялық тосқауыл функциясын атқарады 3.энергия көзі Май қышқылдарының ерекшелігі: Суда ерімейді Майлар клетканың органойдтарында синтезделеді және ол органойдтың құрлысы: 1.эндоплазмалық торда 2.қуыс цистерна 3.ядро Майлар тасмалдайтын органоид және майлар кездеседі:1.эндоплазмалық тор 2.мембранада 3.пластидте Макроэлементтердің негізгі топтары: 1.сутегі,көміртегі,азот,оттегі 2.натрий,магний,фосфор 3.кальций,күкірт,хлор Мезодермадан дамиды: қаңқа бұлшық еттері Мезодермадан пайда болатын цело–нефродермалық эпителий: 1.жыныс баздерінің эпителиі 2.бүйрек эпителиі 3.мезотелий Мезодермадан пайда болатын эпителилерге жатады: 1.жыныс бездері 2.бүйрек эпителилері Мезодермадан түзілген эпителилерге жатады: 1.бүйректің жинаушы түтіктері 2.жатыр түтіктері 3.жатырды астарлайтын эпителилер Мезодерманың қалыптасу түрлері: телобластикалық, энтероцелдік Мезодерманың телобластикалық қалыптасуы: бластопорға жақын жерде жасушалар пайда болады Мезодерманың энтероцелдік қалыптасуы: Қалташықтар ортаңғы қабатты құрайды Мезотелий клеткаларының ерекшелігі: 1.түлеп түседі 2.фагацетоздық қабілеті бар 3.дене қуысы мен ұлпалар арасында тосқауыл түзіледі Мейоз кезеңіндегі хромосомалардың жиынтығы және мейоз процесінің кезеңдері: 1.реакциялы бөліну (хромосомалар екі есе азаюы) 2.хромосомалар жиынтығының екі есе азаюы, гаплойдты хромосомалар, төрт клетка пайда болуы 3.эквационды бөліну (жыныс клеткаларының пайда болуы) Мейоз профазасының бес кезеңін сәйкестендір. Ерекшелігі 1. Жіңішке жіптер кезеңі а) лептонема 2. оқшауланған қос жіптер кезеңі б) зигонема 3. бірігуші жіптер кезеңі в) пахинема 4. жуан жіптер кезеңі г) диплонема 5. қос жіптер д) диакинез 1)1-а, 2-д 2)5-г 3)3-б, 4-в Мейоз процесінде анафазада болатын өзгерістер: 1.полюске бүтін хромосомалар тартылады 2.центромерлер екі полюске тартылады, әр бір хромосома екі жіпшеден тұрады3.пайда болған ядродағы хромосома екі есе азаяды Мейоз процесіндегі метафазада болатын өзгерістер: 1.ядорның қабықшасы ериді, ядырошық жойылады 2.қабықшаның еруіне байланысты кариоплазма, цитоплазма араласады 3.хроматидтер экваторға жиналады Мейоз процесіндегі редукциялы бөлінудің профазасының сатылары: 1.лептонема, зиготена 2.пахинема 3.диплонем Мейоз процесіндегі редукциялы бөлінудің фазалары: 1.профаза, метафаза 2.анафаза 3.телефаза Мейоз процесінің телефазасында: 1.гаплоидты хромосома жиынтығы бар екі клетка түзіледі 2.хромосомалар екі полюске жинақталады, ядро қабығы, ядрошық түзіледі 3.клетканың бұрынғы заттары қалпына келеді Мейоз типтері: 1.Зиготалық 2.гаметалық 3.аралық Мейоз типтері: Гаметалық Мейоз типтері:Зиготалық+гаметалық+аралық Мейоз І аталады :редукциялық Мейоз І профазасындағы сатыларды анықта:лептонема Мейоз І тән:пофаза 1 ұзақ 5 сатыдан тұрады Мейоз І тән фазалар: профаза 1, метафаза 1, анафаза 1, телофаза1 Мейоз ІІ аталады : Эквационды Мейоз ІІтән фазалар: профаза 2, метафаза2, анафаза 2, телофаза 2 Мейозда лептонема, пахинема жүретін фаза :профаза Мейоздық бөлінудің анафазасындағы этаптары : 1.Хромосомалар полюстерге жылжиды 2.Хиазмалар жарылады, гомологтар бір-бірінен босайды 3.Хромосомалар кері ширатылып жазылады Мейоздық бөлінудің метафазасы: 1.Ядролық мембраналар бұзылады 2.Ұршық пайда болады 3.Центромерлер экватордың бойына жиналады Мейоздық бөлінудің профазада балатын этаптары : 1.Бес кезеңнен тұрады 2.Гомологты хромосомалардың конъюгациясы жүреді 3.Кроссинговер жүреді Мейоздық бөлінудің телофаза кезеңі: 1Әрбір полюста хромосомалардың гаплоидтық саны болады 2.Бір клеткадан төрт клетка пайда болады 3.Хромосомалар саны бірдей болғанымен, гендік құрамы әртүрлі Микроскоптың оптикалық жүйесі: 1.конденсатор 2.объектив 3.окуляр Ерекшелігі1. аминқышқылынан тұратын полимер 2.құрамына пентоза-рибоза кіреді 3.мономерлер арасында ковалентті пептидті байланыс 4.полимер нуклеотидтері :аденин,гуанин,цитозин,тимин 5.полимер нуклеотидтері: аденин, гуанин, цитозин, уроцил 1)1–Б , 2-Б 2)3-В , 4-А 3)5-Б Мейоздық бөлінудің телофаза кезеңі:Әрбір полюста хромосомалардың гаплоидтық саны болады+Бір клеткадан төрт клетка пайда болады+Хромосомалар саны бірдей болғанымен, гендік құрамы әртүрлі Мейоздық гаметалық типіне тән:гаметаладың пісіп-жетілуі кезінде жүреді+Жыныс органдары дамыған кезде редукция бөліну жүреді Мейоздың жолмен көбею клеткаларға тән және мейоз гомотогенездің мына зонасында жүреді: 1.эукариотты 2.жынысты жолмен 3.пісу Мейоздың айрықша ерекшеліктері болып табылады: Кроссинговер жүреді.Гомологиялық хромосомалар конъюгациясы жүреді.4 гаплоидты жасуша түзіледі. Мейоздың биологиялық маңыздарының бірі: кроссинговер жүреді Мейоздың биологиялық маңызы: хромосомалар санының тұрақтылығын қамтамасыз етеді Мейоздың биологиялық маңызына жатады: жаңа белгілермен ағзаны қамтамасыз етеді Мейоздың биологиялық мәні: комбинативтік өзгергіштікпен қамтамасыз етеді Мейоздың жасушада екі бірдей диплоидты ядролар пайда болатын фазасы:Екі бірдей диплоидты ядролар түзілмейді Мейоздың митоздан гендік ерекшелігі: 1.Гендік материалдың рекомбинациясы 2.Гомологты хромосомалардың өзара участіктерінен алмасуы 3.I және II белгіленетін екі клеткалық бөлінулерден тұрады Мейоздың митоздық бөлінуден ерекшелігі: 1.Профазада транскрипцияның активтенуі 2.1- ші және 2-ші бөлінудің арасында S-фаза болмайды 3.гендік материалдың рекомбинациясы Мейоздың митоздық бөлінуден ерекшелігі: 1-ші және 2-ші бөлінудің арасында S фаза болмайды Мейоздың митоздық бөлінуден ерекшелігі:Профазада транскрипцияның активтенуі+1- ші және 2-ші бөлінудің арасында S-фаза болмайды+гендік материалдың рекомбинациясы Мейоздың профазасының кезеңдері: 1.пахинема 2.лептонеме, зигонема 3.диплонема, диакенез Мейоздың типтері: зиготалық Мембрана ақуыздары мен липидтердің жасушада синтезделуі:Эндоплазмалық торда Мембранада су не арқылы өтеді, белок молекулалары және түйіршіктер, сұйық заттар мына жолмен өтеді:+белоктың поралары+пиноцитоз+фагоцитоз Мембраналар шығу тегіне және атқаратын қызметіне қарай қандай топтарға бөлінеді: 1.органойдтар сыртын ядро т.б қаптайтын мембарана 2.плазмалық мембрана 3.сыртқы клеткалы мембрана Мембраналы органеллалар: 1.эндоплазмалық тор , гольджи аппараты 2.митохондрия 3.микротүтікшелер, микрофилламенттер Мембраналы органоидтарға жатады: 1.лизосома,пероксисома 2.ядро 3.эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты Мембраналық ақуыздар:Полярлы амин қышқылдарынан тұрады.Жартылай интегралды, интегралды және мембрана маңды болуы мүмкін.Рецепторлық қызмет атқарады. Мембраналық құрылымдардың ультрақұрылымдық құрылысын қарастыратын циталогияның негізгі тәсілі:Электронды микроскоп Мембраналық құрылысы жоқ клетка органелласы : Микротүтіктер Мембранамен байланысқан рибосомалардағы трансляцияланатын ақуыздар органеллалардың қуысына түседі. Диктиосомалардан тұрады. Мембрананың ақуыздары мен липидтері синтезделеді: Эндоплазмалық торда Мембрананың липидті қабатының құрылысы: Фосфолипидтердің үзіліссіз бимолекулярлы қабаты Мембрананың фосфолипидтері:Өздігінен екіқабатты құрылымдар түзуге қабілетті. Гидрофобты полярлы емес бөлігі бар. Гидрофильді полярлы бөлігі бар. Мембранасыз органоидтарға жатады: 1.клетка орталығы(центромера) 2.микротүтікшелер 3.цитоплазмалық фибрилді құрылымдары Мембранасыз органоидтарға жатады: рибосома, жасуша орталығы Мембранасыз органоидтарға жатады:клетка орталығы(центромера)---микротүтікшелер---цитоплазмалық фибрилді құрылымдары Метаболизм процесінің маңыздылығы және қандай процестер арқылы жүзеге асады: 1.ағзаны қоректік заттар және энергиямен қамтамасыз етуі 2.катаболизм (ыдырау-диссимиляция) 3.анаболизм (синтез-ассимиляция) Метафазалық хромосоманың құрылысынан келесі элементтерді атап көрсетуге болады: Иықтар.Хроматидтер.Теломерлер. Метацентрлік хромосомаға тән: иықтарының ұзындығы тең Микробүрлердің қызметі және кездесетін заттарды атаңыз: 1.эпителий клеткаларының ауданы артады 2.гликокаликс қабаты бар бетінде 3.сіңіру процессінде қатысатын ферменттер бар Микробүрлердің қызметі және орны: 1.клеткалардың ауданын арттыру 2.ас қорыту жолында 3.бүйректе секрет бөлінетін клеткаларда Микроскоп бөліктері: 1.Оптикалық 2.механикалық 3.жарық қабылдайтын бөлік Микроскопиялық зерттеу техникасы-фиксаторларды шығарудағы ғалымдар: 1.А. 1840 жылы А.Ганновер 2.1860 жылдың аяқ кезінде Раньве 3.1893 жылы Блум Микроскопта жарықты жинаушы: конденсор Микроскопты алғашқы ашқан ғалым: Г. Галилей 1609 ж Микроскоптың механикалық бөлімі: 1.тубус 2.Оптикалық және жарық бөлімдерін байланыстырады 3.Штатив Микроскоптың механикалық бөліміне жатады: Тубу, винттер Микроскоптың механикалық жүйесін құрайды: Штатив. Тубус. Заттық үстелше. Микроскоптың оптикалық жүйесі: конденсатор Микроскоптың оптикалық бөліміне жатады: Конденсор , объектив , окуляр Микроскоптың оптикалық жүйесі тұрады: 1.конденсордан 2.окулярдан 3.обьективпен Микроскоптың оптикалық жүйесін құрайды: Жарық көзі. Конденсор. Диафрагма. Микроскоптың үлкейту дәрежесі: 1.объективтің үлкейтуіне тәуелді 2.объектив пен окулярдың үлкейту шамаларының көбейтіндісіне тең 3.окулярдың үлкейтуіне тәуелді Микротехникалық әдістермен дайындайды: 1.гистологиялық препараттар 2.кесінділерді бояу 3. ұсақ кесінді дайындау Микротүтікшелер мен микрофиламиндердің клеткадағы қызметі: 1.клетканың бөлінуіне қатысады 2.цитоскелет негізін құрайды 3.клеткада транспортты, органеллалардың қозғалысы Микротүтікшелер келесі жасушалық құрылымдар түзуге қатысады: Центриоль. Талшықтар аксонемасы. Микротүтікшелер құрылысы бұзылады: 1.төмеңгі температурадан 2.колхициннен 3.винбластин , винкристиннен Микротүтікшелер құрылысын ... бұзуға болады: 1.жоғары қысыммен 2.Cа++ иондарымен 3.ауыр сумен өңдеу Микротүтікшелер құрылысын ..... бұзуға болады: жоғары қысыммен Микротүтікшелер түзеді: 1.центриольдар 2.кірпікшелер 3.талшықтар Микротүтікшелер: Цитоқаңқаның сүйеуші элементі Микротүтікшелерде кездесетін белок: 1.динейн 2.тублинн 3.тубулин белогі Микротүтікшелерден түзіледі: кірпікшелер мен жіпшелер Микротүтікшелердің құрамында: динеин белоктары Микротүтікшелердің құрамындағы тубулин: 1.микротүтіктердің қүрамды бөлігі 2.диаметрі 4 нм шамасындағы кішкене глобулалық белок 3.α және β деп белгіленетін екі түрі бар Микротүтікшелердің құрылысы: 1.көбінесе 13 талшықтан (протофиламенттерден) құралады 2.диаметрі 4 нм спираль орналасқан глобулалық суббірліктерден тұрады 3.сыртқы диаметрі 28 нм , ішкі диаметрі 14 нм Микротүтікшелердің құрылысы: көбінесе 13 талшықтан құралады Микротүтікшелердің құрылысы:көбінесе 13 талшықтан (протофиламенттерден) құралады+диаметрі 4 нм спираль орналасқан глобулалық суббірліктерден тұрады+сыртқы диаметрі 28 нм , ішкі диаметрі 14 нм Микротүтікшелердің қызметі: Клеткалардың өсуі Микротүтікшелердің міндеті: 1.клетканың ішкі қаңқасын құрайды 2.клетканың қозғалысына қатысады 3.клеткалардың өсу процесіне қатысады Микротүтікшелердің түзілу процесіне қажет жағдайлар: 1.тубулиндер , ГТФ қосымша белоктар 2.Mg++ иондарының болуы 3.қыздырумен және ауыр сумен өңдеу Микрофиламенттер жиі кездеседі: Ішек эпителийі микробүрлерінде+Цитоплазманың кортикалық қабатында+Амебалардың жалған аяқтарында Микрофиламенттерді түзуге қатысатын ақуыздар:Актин Микрохирургия немесе микрургия әдісі: 1.құралмен клетканы кеседі микроманипулятор деп аталатын 2.клетканың бөліктерін шығарып алады 3.арнаулы камераларда жүргізеді Микроэлементтер: 1.фтор,бром.стронций 2.йод, мыс, мышьяк 3.барий, кобальд Миозиндік филоменттер: 1.екі ауыр және 2-4 жеңіл тізбектен тұратын ірі белок 2.«цитобұлшық еттер» деп аталады 3.жуан жіптер деп аталатын шоғырлар құрайды Миотомнан дамиды: қаңқа бұлшық еттері Митоз дегеніміз: ядролардың күрделі бөлінуі Митоз жаңа клеткадағы органойдтың қайсысына ақпарат береді және митоз процесіне зиян 1.ядроға 2.тұқымқуалау ақпарат 3.мутацияға Митоз кезінде: Клетканың барлық құрылымы толықтай қатысады Митохондрияның ішкі мебранасының құрамы, физикалық қасиеттері: заттарды белсенді тасымалдайды Митоз процесі, прометафаза кезінде: 1.Бөліну ұршығы толықтай қалыптасады 2.Хромосомалар экваторлық пластинканы құрайды 3.Әрбір хромосома екі хроматидадан тұратыны айқын көрінеді Митоз процесі, профазаның бастапқы кезінде: 1.Әрбір хромосома бір-біріне жанасқан екі хроматидтерден тұрады 2.Хромосомалар қысқарып жуандайды 3.Ядрошықтың жойылуы жүреді Митоз процесі, профазаның бастапқы кезінде:Әрбір хромосома бір-біріне жанасқан екі хроматидтерден тұрады+Хромосомалар қысқарып жуандайды+Ядрошықтың жойылуы жүреді Митоз процесі, профазаның орта кезеңі: 1.Ахроматин ұршығының жіптері пайда болады 2.Ядро қабықшасы жойыла бастайды 3.Хромосомалар цетромералар арқылы ұршықтың жіптерімен байланысады 4.Центриольдар клетканың қарама-қарсы полюстарына ажырайды Митоз фазалары: 1.профаза, метафаза 2.анафаза 3.телофаза Митоза барысында келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Профаза.Метафаза.Телофаза.Анафаза. Митозда ядро қабықшасы еріп жойылатын фаза: Профаза Митоздық ақпараттың жалпы құрамы мен структурасы : 1.90% белок 6% РНҚ 2.полисахарид, липид 3.АТФ-аза Митоздық ақпараттың жалпы құрамы: Полисахарид, липид Митоздың биологиялық мәні: 1.жас клеткаларда хромосома пайда боладыы 2.хромосомалар аналық клеткалар хромосомаларының санына тен 3.екі жас клеткасының ядроларына хромосомаларды тепе - тең бөліп беру Митоздың қай стадиясында дочерлік хромосомалар полюстерге ажырап кетеді: Анафаза Митоздың патологиясы мен ауытқұшылығы : 1.хромосомалық аберация (қатерлі ісік аурулары) 2.хромосомалардың зақымдануы 3.митоздың бөгелуі, ДНҚ синтездің бұзылуы Митоздың патологиясы: 1.Пайда болуының механизмдерінің бір 2.Митоздық аппараттың зақымдалуы 3.Клетка бөлінуінің цитохимиялық механизмдерінің бұзылуы Митоздың профаза мен анафаза сатысында митоз стиулдаушы фактор:Хромосомалардың конденсациялануы+Бөліну жіпшесінің қалыптасуы Митоздың профаза сатысында жүретін процестер: 1.Хромосомалар тығыздалып, ядрошық жойыла бастайды 2.гранулалық ЭДТ саны азайып, цистерна мен вакуольге бөлінеді 3.ядро қабықшасы ұсақ көпіршіктерге бөлінеді Митоздың реконструкция кезеңінде жүреді: жасушаның қайта қалпына келуі Митоздың типі- плевромитоз: 1.Ядро қабықшасының зақымдалмауымен жүреді 2.Центриольдар қатыспайды 3.Қарапайымдар, саңырауқұлақтарда да кең тараған Митоздың тұқым қуалаушылықтағы маңызы: 1.өсу процесінің маңызды кезеңі 2.генетикалық материал жас клеткаларға тең бөлінеді 3.хромосомалардың саны аналық клеткадағы хромосомалар санына сәйкес келеді,хромосомалар зақымданса ауытқулар болады Митоздың түрі – ортомитоз: 1.Микротүтікшелерді ұйымдастырушы орталық цитоплазмада орналасады 2.Ашық, жартылай жабық және жабық түрі бар 3.Ядро қабықшасы митоздың басынан аяғына дейін сақталады Митоздың фазалары: профаза, метафаза, анафаза, телофаза Митотикалық аппараттың клетка бөлінуінде түзілетін фазасы: Метафаза Митотикалық аппараттың қызметі: Хромосомаларды ажыратады Митотикалық циклде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Тыныштық+Синтетикалық+Постсинтетикалық+Пресинтетикалық. Митотикалық циклдың кезеңдері : интерфаза, митоз Митохондрия болмайды: 1.Бактерияларда 2.Прокариоттарда 3.Көк-жасыл балдырларда Митохондрия жартылай автономды органоид: 1.Жеке тіршілік етуге қажет нәрселерді бәрі бар 2.Амин қышқылдарынан белокты синтездей алады 3.РНҚ,ДНҚ,рибосома болады Митохондрия клеткада маңызды қызмет атқарады: 1.сұйық затты сіңіру 2.затты бөліп жинау 3.катиондарды жинау Митохондрия клеткадағы ролі : 1.Қуат станциясы 2.Тотықтырғыш ферменттер болады 3.Қос мембраналы Митохондрия кристалары:ішкі мембрананың матриксқа қараған түтік пішіндегі өсінділері Митохондрия құрылымына кіреді: 1.Ішкі мембрана 2.Сыртқы мембрана 3.Матрикс Митохондрия қызметі: ерітуге қатысады Митохондрия пайда болуының гипотезасы:. 1.жабайы элементтерден қайтадан түзілу 2.басқа мембраналық құрылымдардан түзілу 3.аналық» митохондрияның бөлінуінен Митохондрия функционалдық, құрылымдық қызметі: 1.АТФ синтездейді 2.Тыныс алуға қатысады 3.Ерітуге қатысады Митохондриядағы матрикстің құрамы:Ферменттер Митохондриялар болмайды: прокариоттарда Митохондриялар тегі симбиоздық бактериялар деген гипотезаның авторы: Л. Маргулис Митохондриялардың пайда болуы жөнінде гипотезамалар: 1.аналық митохондриялар бөлінуінің нәтижесінде көбейеді 2.басқа мемраналық структураларынан пайда болады 3.жабайы структуралық элементтерден жаңадан пайда болады Митохондриялардың прокарионттардан айырмашылығы: 1.Белок синтездеуші аппаратының компоненттерінде 2.Геномының оған сәйкес гендік информацияларының көлемінде 3.Поли адининдік қалдықтардың көп болуында Митохондриялардың прокариоттармен айырмашылығы: геномның оған сәйкес гендік информацияларының көлемінде Митохондриялардың ішкі мембрансының инвагинациясы: Матрикс Митохондриялық ДНҚ-ның ядролық ДНҚ-дан айырмашылығы: гендік информация мөлшері аздығында Митохондриялық рибосоманың басқа рибосомалардан айырмашылығы: белоктарды синтездеуші системаларында Митохондриялық рибосоманың басқа рибосомалардан айырмашылығы: 1.белоктарды синтездеуші системаларында 2.ұсақ 3.ингибиторлардың қатысында Митохондрияны ашқан ғалым: Келликер Митохондрияның атқаратын қызметі: АТФ синтездейді Митохондрияның құрамында тыныс алуына қажетті фермент орналасады және аты аталғандардың фосфорлануы нәтижесінде синтезделеді: 1.криста 2.АДФ 3.АТФ Митохондрияның матриксінде кездесетін заттар және митохондрия клеткаға бөледі: 1.ДНК, РНК, рибосомалар 2.нуклеотидтер, аминоқышқылдары, ферменттер 3.энергия көзі АТФ синтезі Митохондрияның мембранасы: 1.екі мембраналы 2.сыртқы мембранадан заттар ішке енеді 3.ішкі мембранада (криста) денешіктер орналасқан Митохондрияның көп кездесетін жері: бұлшық ет Митохондрияның қай бөлігінде АТФ синтезі жүреді және митохондрияда жүретін қандай процестің нетижесінде АТФ ситезделеді 1.қатпарларда 2.цитоплазмада 3.тыныс алу Митохондрияның сыртқы мембранасы:1.7 нанометр 2.Тегіс 3.Басқа мембраналармен жалғаспайды Митохондрияның сыртқы мембранасының құрамы, физикалық қасиеттері: электролиттерді, суды жеңіл өткізеді Митохондрияның сыртқы мембранасының құрамы,физикалық қасиеттері: 1.Тотықтырғыш ферменттері аз 2.Электролиттерді,суды жеңіл өткізеді 3Қантты жеңіл өткізеді Митохондрияның ішкі мембранасы қоршап жатады және бұл мембранада орналасқан: 1.матрикісін 2.тыныс алу тізбегі 3.фосфорлау жүйесі Митохондрияның ішкі мембранасы: 1.Матриксті қоршап тұрады 2.Кристалар 3.Фосфорлау жүйесі болады Митохондрияның ішкі мембранасы: кристалдар Митохондрияның ішкі мембранасы; Матриксті қоршап тұрады+Кристалар+Фосфорлау жүйесі болады Митохондрияның ішкі мембранасының құрамы,физикалық қасиеттері: 1.Тотықтырғыш ферменттер көп 2.Қаныққан май қышқылдары көп болады 3.Заттарды белсенді тасымалдайды Митохондряның матрикстің құрамы:1.бейорганикалық иондар 2.ферменттер 3.Нуклеотидтер Моносахаридтерге жатады: Глюкоза, фруктоза , сахароза Морфология іліміне жатады:1. цитология,гистология 2. Эмбриология 3.анатомия Морфологиялық жіктелу болмаған гаметалар : изогамиялар Мүйізделуші эпителиге жатады: 1.тері 2.тырнақ 3.шаш ННННННННН Натрий-калий насосының қызметі нәтижесінде: 1.қозған клеткаларда тыныштық потенциалы қалыптасады 2.бір цикл ішінде клеткадан 2 иона Na+ шығарылады да, 3 иона K+ сіңеді 3.мембрананың сырты оң зарядқа ие болады Нәруыздың қызметі: 1.тасымалдау,катализдік 2.құрылымдық, энергетикалық, қабылдағыштық 3.қорғаныштық,реттеу,жиырылу Нейтралды бояулар: 1.орсеин 2.Судан ІІІ 3.осмии қышқылы Нефрогонотомнан дамиды: жыныс бездері мен зәр шығару мүшелері Спланхнотомнан дамиды: қан тамырлары, жүрек Нуклеин қышқылдары нуклеотидінің құрамы: 1.фосфор қышқылы 2.азотты негіз 3.пентоза Нуклеин қышқылдары нуклеотидінің құрамы: пентоза Нуклеин қышқылдары нуклеотидінің құрамы:фосфор қышқылы+азотты негіз+пентоза Нуклеин қышқылдарының түрлері: 1.ДНК және РНК мономері 2.фосфор қышқылының қалдығы (H3PO4)қалдығы 3.рибоза немесе дезоксирибоза, азотты негіз (аденин, гуанин, цитозин, тимин, урацил) Нуклейн қышқылдарының құрамы мөлшері: 1.р+нуклеотид 2.аминқышқылы, азоттық негіз 3.фосфорқышқылының қалдығы, көмірсу Нуклеопротеидтердің құрамында бар: ДНҚ мен гистонды белоктардың қосылысы ООООООООО Овогамияға тән: үлкен гаметалар қозғалмайды Овогенез процесінің даму циклы : 1.Қалыптасу дәуірі болмайды2.Үш дәуірге бөлінеді3.Жұмыртқа клетканың даму циклі Овогенез: үш дәуірге бөлінеді Овогенездің көбею дәуірі: аналық клеткалар оогонийлар деп аталады Овогенездің өсу дәуірі: огонийлер I ретті ооциттерге айналады Овогенездің көбею дәуірі: 1.Аналық клеткалар митоздық жолмен бөлінеді 2.Аналық клеткалар оогонийлар деп аталады 3.Бұл дәуір эмбриогенез кезінде жүреді Овогенездің өсу дәуірі: 1.Оогонийлер I ретті ооциттерге айналады 2.Ұзаққа созылады 3.I ретті ооциттің көлемі де бірнеше есе қысқарады Овогенездің пісіп-жетілу дәуіріндегі жүретін процесстер: 1.Бағыттаушы деншіктер пайда болады 2. I ретті ооцит екі рет бөлінеді 3.бір ғана жыныс клеткасы пайда болады Овогенездің соңында бір жасушадан: бір үлкен жасуша, үш бағыттаушы денешік түзіледі Олигосахаридтер қатары: 1.лактоза 2.сахароза 3.мальтоза Онтогенез дегеніміз: әрбір дараның даму циклының толық жиынтығы Онтогенездің белгілі бір сатысыменбайланысты апоптоз түріне жатады:Омыртқалылардың ұрық жасушаларының жойылуы+насекомдар метаморфозында қуыршақ сатысы жасушаларының өлуі Онтогенездің типтері: тікелей емес, тікелей даму Онтогенездің эмбрионалдық дамуы барысында қатерлі әсер көрсететін факторлар: химиялық Организмнің көбею: 1.клеткалар бөліну арқылы 2.жынысты жолмен 3.жыныссыз жолмен Органикалық қосылыстарға жатады: Көмірсулар, майлар, белоктар, нуклеин қышқылдары Органоидтармен олардың құрылысы және қызмет ерекшелігіне сәйкестендір: Құрылысы және қызметі Органоид 1. құрамында хлорофилл пигменті бар А) митохондрия 2. клеткадағы энергия алмасуды жүзеге асырады В) хлоропласт 3. фотоцинтез процесін жүзеге асырады 4. ішкі мембранасында тарақ тәрізді өсінді болады-криста 5. негізгі қызметі-АТФ синтезі 1)5-а 2)1-б, 2-а 3)3-б, 4-а Осмос – бұл: Судың молекулаларының концентрация градиенті бойынша гипотоникалық ерітіндіден гипертоникалық ерітндіге ауысуы. ӨӨӨӨӨӨӨӨӨ Өсімдік жасушаларында пластидтердің келесі типтерін кездестіруге болады:Ламела. Өсімдік жасушаларының вакуольдері келесі ерекшеліктермен сипатталады:Жасушаның тургор қысымын ұстап тұру қызметін атқарады+Жасушаның қор заттарын жинайтын резервуары ретінде пайдаланылады+Метаболиттерді жасушадан шығаруда экскрециия үшін пайдаланады. Өсімдік жасушасында кездеспейді: Жасуша орталығы Өсімдік клеткасына тән: 1.клетка қабығы бар 2.вакуольдер бар 3.центриольдер жоқ Өсімдік клеткасының жануар клеткасынан ерекшелігі : 1.вакуоль болады 2.пластидтер болады 3.целлюлозадан тұратын қатты клеткалық қабырға тән Өсімдік лизосомаларының қызметтері:Липидтер және ақуыздарды жинауға қатысу+Клеткадағы тургорды сақтауға қатысу Өсімдіктерге ғана тән оргониодты көрсет: пластид Өсімдіктерде кездесетін клеткааралық байланыстар: плазмодесмолар Өсімдіктерде клеткалық қабырғаның негізгі компоненттері: 1.гликолипидтер 2.полисахарид 3.целлюлоза Өсімдіктерде клеткалық қабырғаның негізгі компоненттері: гликолипидтер Өсімдіктерде клеткалық қабырғаның негізгі компоненттері:гликолипидтер+полисахарид+целлюлоза ПППППППППППП Парафин блогынан шыныға бекитін жұқа кесінділер дайындалады: Микротоммен Партеногенездің түрлері: гиногенез, андрогенез Пигментті қосындылар түрлері: эндогенді, экзогенді Пигментті қосындылар:Меланин+Гемоглобин,гемосидерин,билирубин,липофусцин+Каротин Пигменттік кірінділер: 1.меланин 2.D. пигмент 3.каротиноид Пиноцитоз – бұл: Коллойдтық ерітінділердің және өлшенген бөлшектердің жұтылуы. Пиноцитоз дегеніміз: мембрана арқылы жасуша ішіне сұйық тамшылардың енуі Пиримидиндік негіздер: 1.цитозин 2.урацил 3.тимин Плазмалемманың негізгі атқаратын қызметтері: 1.қорғаныштық 2.өткізгіштік 3.тасмалдаушы Плазмалық мембарананың қызметі: 1.өткізгіштік 2.тасымалдаушы 3.қорғаныштық Плазмалық мембрана қызметі: 1.рецепторлық 2.сыртқы ортадан бөліп тұру 3.тасымалдау Плазмалық мембрана қызметі:Сыртқы ортадан бөліп тұру Плазмалық мембрананың қызметі: Рецепторлық Плазмалық мембранасың құрамы: 1.белок (60%) 2.май (40%) 3.көмірсу (5-10%) Плазматикалық мембрана кездеседі: Өсімдіктер , жануарлар Плазмодесмалық байланыс түрлері: 1.жапырақта 2.өсімдікте 3.гүлде Плазмолемма арқылы жүзеге асады: Заттардың пассивті тасымалдануы.Заттардың белсенді тасымалдануы. Эндоцитоз.Репликация. Плазмолеммалық мембрананың негізгі қасиеті: жартылай өткізгіштігі Пластидтер жартылай автаномды органоид: 1.РНҚ, ДНҚ , рибосома болады 2.амин қышқылдарынан белокты синтездей алады 3.жеке тіршілік етуге қажет нәрселердің бәрі бар Пластидтер жартылай автономды болады: РНҚ, ДНҚ,рибосома болады Пластидтер жатады: екі мембраналы Пластидтердің жасыл түрін көрсет: хлоропласт Пластидтердің түрлі-түсті түрін көрсет: хромопласт Пластидтердің түссіз түрін көрсет: лейкопласт Полисахаридтер: Хитин Полисахаридтерге жатады: Крахмал ,целлюлоза , гликоген Политендік хромосомалар құрылысы: 1.жолақтар қанық боялады және Фельгеннің оң реакциясын береді 2.ұзына бойында ақшыл участіктер болады 3.ені түрліше бірнеше күңгірт жолақтар – дискілер орналасқан Политендік хромосомалар: 1.гомологті хромосомалардың қосылуынан пайда болады 2.Ақшыл участіктермен кезектесетін күңгірт жолақтар орнааласқан 3.1881 жылы Бальбиани алғаш рет байқаған Поляризациялық микроскопия әдісі: 1.Анизотропты құрылымдарды зерттейді 2.конденсордың алдында поляризатор орналасқан 3.анализатропты объектілер қараңғы өрісте жарық шығарады Постмитоздық кезең: 1.ДНК-ның синтезіне әзірлік жүреді 2.Цитоплазманың өсуі байқалады 3.Центриольдар екі еселенеді Премитоздық кезең: 1.Клеткада энергия жиналады 2.Ерекше белоктар синтезделеді 3.Синтездік кезеңнен кейін басталады Препараттар дайындау: 1.Материальды фиксациялайды, сумен жуады 2.спирттерден өткізеді, парафинде қатырады3.микротомда кесінділер дайындап, парафиннен тазартады Препаратты жасау тәсіліне жатады: 1.кесіндіні суға жуу 2.кесінділерді парафинде қатыру 3.спирттермен сусыздандыру Прокариот және эукариот жасушаларының негізгі айырмашылықтары: Жасушаішілік құрылым – органоидтар құрамында Прокариот және эукариот жасушаларының айырмашылығы: Жасуша ішіндікқұрылым-органоидтар құрамында Прокариот және эукариот жасушаларының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктерінің ұқсастығы: Биоэнергетикалық процестері ұқсас. Заттардың жасушаның ішіне және одан сыртқа белсенді тасымалдану қызметінде ұқсастық бар Плазматикалық мембранамен қоршалған Рибасомаларда ақуыз синтезі жүзеге асады Ұқсас биоэнергетикалық процестерге ие. Ұқсас репликация және транскрипция процестерімен сипатталады. Прокариот клеткасында болады: 1.рибосома 2.мезосома 3.жалпақ қапшықтар Прокариот клеткасының беттік құрылымдары: 1.жасуша қабықшасы 2.капсула 3.талшықтар Прокариоттар цитоплазмасында орналасқан: генофор, рибосомалар Прокариоттар қатарына мыналар жатады: 1.спирохеталар 2.микроплазмалар 3.риккетсиялар Прокариоттарға жатады : 1 бактериялар. 2. көк-жасыл балдырлар 3. Спирохеталар Прокариоттарға жатады: Бактериялар мен көк-жасыл балдыр Прокариоттарға жатады:бактериялар---көк-жасыл балдырлар---спирохеталар Прокариоттарда кездеседі: 1. мезасома түтігі 2. Талшықтар 3. Ферменттер Прокариоттардың цитоплазмасында кездеспейді: Эндоплазмалық ретикулум Прокариотты жасушалардың көбеюі: Екіге жай бөліну жолымен Прокариотты организмдер клеткасында эукариоттар мен салыстырғанда жоқ органоидтар: Ядро Прокариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады:= Жасушада ДНҚ-да нуклеоид бар. Прокариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады: Жасушалық қабырғамен немесе жасушалық қабықшамен қоршалған+Морфологиялы анық көрінетін ядросы жоқ+ Жасушада ДНҚ-да нуклеоид бар . Протеидтерге қатарына жатады: 1.альбумин 2.глобулин 3.протаминдер Протоплазманы ашқан ғалым: Пуркинье Профазада I-дің кезеңінде кроссинговер жүреді: Зигонема Профазада хромосомалар болатын саты: Хроматидтер Профазалық бөліну бес кезеңнен тұрады: мейоздық профазада РРРРРРРРРР Редупликация процесі : ДНҚ молекуласының екі еселенуі,жаңа тізбегінің синтезделуі Редуциялық бөліну, хромосомалар саны екі есе азаяды: мейоз Рентгенструктуралық талдау әдісі: 1.рентген сәулелердің дифракция құбылысына негізделген 2.молекулалардың кеңістіктегі орналасуын анықтайды 3.олардың ара қашықтықтарын өлшейді Репликация – бұл:ДНҚ молекуласының екі еселенуі. Рецепторлық қызмет атқарады: Плазмалық мембрана Рибоза кездеседі: РНҚ Рибосома кездеседі: 1.ядро қабықшасының сыртында 2.митохондрия мен хлоропластарда 3.цитоплазмада, гранулалық ЭДТ-да Рибосомалар қандай органойдтың мембранасына бекиді, суббірліктері неден тұрады және қызметі: 1.эндоплазмалық тордың мембранасы бекіген 2.белоктарды синтездейді 3.РНК мен белок Рибосомалар қалыптасатын органоид:ядрошық Рибосомалар кездеседі: митохондрияда Рибосомалар кездесуі мүмкін: Ядро қабықшасының сыртқы бетінде+Түйіршікті эндоплазмалық торда+Митохондриялар мен хлоропластарда Рибосомалар кешенімен түзілген құрылымдар:Полисомдар. Рибосомалар қатысады: Белок синтезіне Рибосомалардың атқаратын қызметі: белокты синтездейді Рибосомалардың денесінқұрайтын компоненттер және и-РНК триплеті сәйкестігі: 1.белоктар 2.РНК 3.аминқышқылына Рибосомалардың көп шоғырланған жері:полисомалар Рибосомалардың орналасуы. 1.хлоропластарда 2.эндоплазмалық тордың мембранасында 3.цитоплазманың матриксінде Рибосомды РНҚ және рибосомалардың жасушадағы түзілетін орны:Ядрошық. РНК кездесетін органоид және РНК түрлерінің түзілуі ядроның қандай структурасымен байланысты 1.ядро 2.ядрошық 3.хромосомдармен РНК түрлері: 1.ақпараттық РНК 2.рибосомалық РНК 3.тасымалдаушы РНК РНКБелоктың биосинтезіне қатысады: 1.клетка ядросының ДНҚ-сы 2.РНК-ның үш типі 3.рибосома РНҚ – да орналасқан:1.митохондрия 2.Рибосома 3.хромосома РНҚ синтезі жүретін органоид:ядрошық РНҚ құрамы: Рибоза РНҚ осында орналасқан: рибосомада РНҚ синтезіне қатысатын ядроның злементтері: Ядрошық РНҚ-ның үш типі: 1.матрицалық РНҚ 2.тасмалдаушы РНҚ 3.рибосомалық РНҚ РНҚ-ның үш типі: рибосомалық РНҚ РНҚ-ның үш типі:матрицалық РНҚ+тасмалдаушы РНҚ+рибосомалық РНҚ СССССССССССС Саңылау арқылы байланысты анықта: нексустар арқылы байланысады Саңылау тәрізді байланыс: нексустар Саңырауқұлақтар жасуша қабырғаларының құрылымдық компоненті: Хитин Саңырауқұлақтар клеткасында кездесетін органоидтар : 1.ядро 2.цитоплазма 3.митохондрия Саруыз мөлшеріне байланысты аналық жыныс клеткасы (жұмыртқа клеткасы) бөлінеді: 1.алетцальды, олиголетцетальды 2.мезалетцетальды 3.полилецетальды Саруыздың жұмытқа клеткасында орналасуына байланысты: 1.полилетальды 2.голлоизолецетальды 3.телолетцетальды Сәйкесін тап: Клетканың құрылымдық компоненттері: Қызметі: 1.ядро А) белок синтезі 2. рибосома Б) клетка ауданын арттыру 3. микробүрлер В) гендік информацияны сақтау 1)1-в 2)2-а3)3-б Секреттер:бездік клеткалардан бөлінеді Секретті түзуі тәсіліне қарай бездерді бөлінеді: 1.галокринды 2.мерокринды 3.апокринды Секреттік кірінділердің химиялық құрамы : 1.липопротеидтер 2.полисахаридтер 3.гликопротеидтер Секреттік кірінділердің химиялық құрамы:липопротеидтер Синапстық байланыс кездеседі: 1.жануарларда 2.жүйке ұлпасында 3.жүйке жүйесінде Синапстық байланысты анықта: жүйке жасушасында кездеседі Синаптонемді кешеннің пайда болу кезеңі: Зигонема Синкарион дегеніміз: аталық және аналық ядролардың қосылуы Синтез процесі тоқтайды: Митоз кезінде Синтезден кейінгі кезеңнің G2 - сипаттамасы:РНК мен белок синтезделеді және энергия жиналады Синтездік (S) кезең: 1.ДНК синтезделеді 2.Хромосомалар екі еселенеді 3.Постмитоздық кезеңнен кейін басталады Склеротомнан дамиды: шеміршек, сүйек Сомиттер жіктеледі: склеротом Сперматазоидтың құрлысы: 1.бас 2.мойын 3.құйрық Cперматогенездің көбею дәуірінде: сперматогонийлер митоздық тәсілмен бөлінеді Сперматогенездің өсу дәуірінде: аталық клеткалар алғашқы сперматоциттер деп аталады Сперматозоидтың бас бөлімінде орналасқан: 1.ядро 2.ДНҚ 3.акросома Спутниктік хромосомаға тән: хромосома буылтықты болады Субметацентрлік хромосомаға тән: иықтарының ұзындығы тең емес Субметацентрлік хромосомалар: 1.Пішіні латынның L әрпі 2.бір иығы қысқа, нашар байқалады 3.иықтарының ұзындығы тең емес Сұйықтықтардың клеткаға енуі :пиноцитоз Сыртқы ортадан алынатын энергияның түріне байланысты тірі клеткаларды бөлеміз: 1.гетеротрофты 2.жоғарғы сатыдағы организмдер 3.автотрофты ТТТТТТТТТТТТТ Тағамға қосып немесе инъекциямен организмге енгізетін радиоактивті изотоптар: 1.P3 2.C14 3.H3 Тасымалдау процесі кезінде энергияны қажет ететінін түрін көрсет: активті тасымалдау Тасымалдаушы қызметін атқаратын органойд :Эндоплазмалық тор Тасымалдаушы қызметін атқаратын цитоплазманы кесіп өтетін каналдар мен цистерналар жүйесі: Эндоплазмалық тор Тегіс эндоплазмалық тор көп кездесетін клеткалар:Стероид бөлуші Тегіс эндоплазмалық торда: липидтер синтезделеді Тек қана аналық ДНҚ беріледі (ұрпаққа тек әйелдің жыныс жасушаларының ДНҚ-сы берілетіндіктен).Өзіндік ДНҚ репликациясы жасушалық циклдің кез- келген фазасында жүреді (митотикалық бөлінудің өзін қоспағанда). Телофазаның соңында түзіледі:клетка Телоцентрлік хромосомаға тән: бір ғана иығы бар Тең иықты хромосомалар : Метацентрлік Тонофибриллалар атқаратын қызметі:Тіректік қызметі Төмендегі көосетілген функциялардың қайсысын ядро орындамайды: Трансляция Транскрипция процесі дегеніміз: ДНҚ-дан информацияның РНҚ-ға көшірілуі Трансляция: 1.тРНҚ-ның триплеттер негіздерінің аминқышқылдар қатарына аудару 2.гендік информация иРНҚ-ның төрт әріпінен белоктардың 20 әріптік тіліне аудару 3.тРНҚ триплеті иРНҚ триплетіне комплементарлы болып амин қышқылын анықтау Трофикалық зат: белоктар Трофикалық кірінділер: 1.белоктар 2.майлар 3.көмірсулар Трофикалық кірінділер: Белок Трофикалық қосындыларға жатады:Гиалоплазмадағы май тамшылары Тубилин белогы болады: микротүтікшелерде Тұқым қуалайтын ақпаратты сақтайтын органоид: ядро Түйіршекті эндоплазмалық торда: белоктар синтезделеді Түйіршіксіз эндоплазмалық тордың құрылысы:Сирек көпіршіктерден, цистерналардан, мембраналарында бекітілген рибосомалары болмайды Түйіршіксіз эндоплазмалық тордың қызметі: 1.липидтермен стероидты гормондарды синтездеу 2.усыздандыру , гликогенді синтездеу, кальциді жинау, сақтау 3.липопротеидтер өндіріледі Түйіршікті заттардың клеткаға енуі :фагоцитоз Түйіршікті эндополазмалық тордың құрылысы:Цистерналардан,түтіктерден,бекітілген робосомалары бар мембраналардан Тығыз жанасу дегеніміз: Жасушааралық байланыс Тыныс алу процесі жүретін органоид: Митохондрия Тыныс алу теңдеуінің нәтижесі: Органикалық молекулалар+ О2→ ? + ? +? 1).СО2 2).Н2О 3).энергия Тізімдердегі қасиетіне байланысты артық элементтер: 1).O,Zn,C,H,N 2).K,Cu,P,S,Mg 3).Cl,Ca,Mn,Na,Fe Тіршіліктің маңызды биполимерлеріне жатады: 1.нуклеин қышқылдары 2.полисахаридтер 3.белоктар Тірі ағзалардың көбеюі: 1.тірі ағзалардың өзінен кейін ұрпақ қалдыруы 2.жер бетінде тіршілік үздіксіз жалғасып отыруы 3.жыныссыз және жыныстық көбеюі Тірі жасушада К+концентрациясы және Na- концентрациясы қалай кездеседі,аниондар pН деңгейін қалай ұстайды: 1. К+ концентрациясы жоғары 2. Na-концентрациясы төмен 3. аниондар рН деңгейін тепе - теңдікте ұстайды Тірі организмдер ненің арқасында сақталады, көбею формаларын атаңыз, және көбеюдің қандай түрі ең соңында пайда болады: 1.көбею 2.жынысты және жыныссыз 3.жынысты УУУУУУУУУУ Ультракүлгін микроскопының ерекшелігі:Ультракүлгін микроскопының анықтайтын ең кіші қашықтығы 0,1 мкм Универсалдық маңызы жоқ арнаулы органоидтар: 1.нейрофибриллалар 2.миофибриллалар 3.тонофибриллалар Универсалдық маңызы жоқ арнаулы органоидтар: миофилламенттер ҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰ Ұлпаларды қолдан өсіру әдісі: 1.тірі клеткаларды кинопленкаға түсіріп алуға да болады 2.ұлпалар мен клеткаларды in vitro жағдайында қолдан өсіреді 3.организмнің өзінің құрамында ( in vitro) жүргізуге болады Ұлпаның түрлерінің саны:4 Ұрықтанбаған жұмыртқа жасушасынан дамып жетілуді : партеногенез дейді Ұрықтану дегеніміз: зиготаның пайда болуы Ұрықтану келесі фактормен сипатталады: ядроның активтелінуімен Ұрықтану: зигота түзіледі ҮҮҮҮҮҮҮҮҮ Үлкен және кіші мөлшерге ие болған гаметалар: анизогамиялар Үнемі бөлінетін клеткалар: 1.ішек криптісінің клеткалары 2.сүйектің қызыл май мен көк бауырдың қан түзуші клеткалары 3.жамылғы эпителлийдің базальдік қабатының клеткалары ФФФФФФФФ Фагасома- дегеніміз: Плазматикалық мембрананың фрагментімен қоршалған, бөлшектерді қоршап алған вакуольдер Фагоцитоз – бұл:Қатты бөлшектердің жұтылуы. Фагоцитоз дегеніміз: мембрана арқылыжасуша ішіне қатты түйіршектердің енуі Фазасы қарама-қарсы микросокптың ерекшелігі: Боялмаған тірі объектілерді зерттеуге мүмкіндік береді+Жарық көзі ретінде табиғи жарық немесе электр шамдарының жарығы қызмет етеді Ферменттер кездесетін органоид, ферменттердің қызметі, ферменттердің белоктардан айырмашылығын атаңыз: 1.лизосома 2.затты ыдырату катализатор 3.рибосомаларды синтездейді Физикалық факторға жатады: радиация, температура Фиксациялаудың мақсаты: Жасушамен ұлпаларды бүлінуден сақтау Флуоресценция құбылысы дегеніміз: Жарық сәулелерін сіңіре отырып жарық шығару Фотосинтез жүретін пластидтің түрін көрсет: хлоропласт Фотосинтез процесінің нәтижесінде түзіледі және аталғандардың қайсысында жұреді: 1.көмірсулар 2.өсімдікте 3.хлоропласта Фотосинтездеуші эукариотты органоидтарға жатады: 1.хлоропластар 2.хромопластар Фотосинтездеуші жасушалардың пластидтері келесі компоненттерден тұрады: Сыртқы мембранадан.Ішкі мембранадан.Матрикстен. ХХХХХХХХ Химиялық факторға жатады: спирт, формалин Хлоропласт құрылысы: Екі мембранадан+Тилокоидтан+Стромадан Хлоропластар: ішкі және сыртқы мембранасы болады+Органикалық заттарды синтездейді Хлоропластарға тән сипаттамалар:Тек жарық бар жерде ғана жетіледі Хлоропластардың митохондриядан айырмашылығы: тилакойдтар болады Хлоропластардың сипаттамасы: Қос мембраналы Хлоропластың тилакоидтары бағанасы құрайды: Грана Хлоропластың ішкі мембранасының инвагинациясы: Тилакоид Хроматидтер арасындағы байланыс жойылатын митоздық фаза: анафаза Хроматин жіпшелері неден тұрады және қанша түрі бар, нәруыздар шиыршықталып түзеді: 1.нуклеопротейдтен 2.геторохроматин және эухроматин 3.шиыршықталып ДНҚ хромосома түзеді Хроматин немен байланысқан және немен қосылып хромасома түзеді: 1.хромосомалар клетка бөлінерде түзіледі, генетикалық ақпарат сақталады 2.нәруызбен байланысқан ДНҚ молекуласы 3.нәруыздармен қосылып шиыршықтанған ДНҚ хромосомалар түзеді Хроматинде болатын гистондар типі:5 Хроматиннің түрлері: эухроматин, гетерохроматин Хромосома компактіленген фаза: Метафаза Хромосомадағы центромерлердің орналасу ретіне қарай көруге болады: 1.акроцентрлі-центромері бір ұшында орналасқан сыңар иықты хромосома 2.метацентрлі-центромері дәл ортасына орналасқан тең иықты 3.субметацентрлі-иықтары тең емес Хромосомалар деспиралданатын митоздық фазасын көрсет: телофаза Хромосомалар екі еселенген соң, жасушаның бөлінуі жүрмейді – ол: эндомитоз Хромосомалар иықтарының шеті: теломерлер Хромосомалар қамтамасыз етеді: 1.сақталған ақпаратты жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді 2.клеткадағы барлық процесстерді бақылайды 3.генетикалық ақпаратты сақтап келесі ұрпаққа беру Хромосомалар спиралданатын митоздық фаза: профаза Хромосомаларда ядроның орналасқан және барлық хромосомаларда ядрошықтың болуы: 1.екінші кермеде 2.бірнешеуінде 3.біреуінде Хромосомаларды ажыратады: Акроцентрлік+Метацентрлік+Субметацентрлік Хромосомаларды алғаш ашқан және «хромосома » деген ұғымды ұсынған: 1.Флеминг (1882 ж) 2.Страсбург(1884 ж) 3.В.Вальдейер(1888 ж) Хромосомалардың жіңішке құрылымы хромонемалардың екі еселенуі: политения Хромосомалардың морфологиясын зерттеуге болатын фаза: Телофазада Хромосоманың ақшыл жіңішкерген учаскесі:центромера Хромосоманың белсенді емес бөлшегі :спиралданған Хромосоманың химиялық құрамы: 1.ДНҚ 2.белок- гистон 3.РНҚ Хромосоманың центромерасы: Алғашқы тартылу аймағы+Хромосоманың кинетохор орналасқан аймағы+Митоз уақытында бөліну ұршығының жіпшесі бекіген хромосоманың денесіндегі бөлімше ЦЦЦЦЦЦЦЦ Центриоллилерді ұстап тұратын не және оның атауы,центриоллилердің қызметі: 1.қысқыштар 2.центродесмоз 3.клетканың бөлінуіне қатысады Центроильдің қызметі: бөліну ұршығын қалыптастырады Центромера орналасады: Хромосомада Центромераларының орналасуына байланысты митоздық хромосомалар бөлінеді: 5 типке Центромераның хромосомаларында орналасуына қарай бөлінуі: 1.телоцентрл 2.метацентрлі,субметацентрлі 3.акрометацентрлі Центромерлердің орналасуына қарай хромосомалардың типтері: Метацентрлік Цитокенез жүретін фаза: Телофазада Цитокенез –клетка бөлінуін ашқан: Уитман Цитокенез қай фазада жүреді: Телофазада Цитокинездің сипаттамасы: цитоплазманың екі жас жасушаларға бөліну процесі Цитоқаңқаның (цитоклет) клеткадағы қызметі: 1.клеткалық қозғалыстарға қатысады 2.клетканы өзара байланыстыру 3.клетканың ішкі тірегі Цитология зерттейді: 1.клеткалардың құрылысын 2.клеткалардың дамуын 3.клеткалардың қызметін Цитологияда қолданылатын өлшем бірліктер: микрометр Цитологияда негізгі қолданылатын әдістер: 1.микроскоп 2.цитологиялық препараттар 3.гистологиялық препараттар Цитологиялық препараттарда кесіндінің қалыңдығы: 5-7мкм Цитологияның дамуының негізін қалаған ғалымдар: Р.Гук Мальпиги А. ван Левенгук. Цитологияның зерттеу заттары болып табылады: Жасушаның құрылысы. Цитоплазмадан заттарды тасымалдаушының түрлері: Осмос+Белсенді Цитоплазмалық кірінділердің түрлері: торфикалық кірінділер Цитоплазмалық мембрана арқылы заттардың баяу транспорты – бұл: Заттардың концентрация градиенттері бойынша АТФ энергиясын жұмсамай түсуі. Цитоплазманың екі жас жасушаларға бөліну процесін: цитокинез Цитоплазманың құрылысы ,құрамы,қызметі: 1.клетканың ішіндегі қоймалжың зат ,сыртқы ортадан мембрана арқылы бөлінген 2.метаболизмдік жұмысшы аппараты, құрамында қосындылар, жіпшелер, түтікшелер кездеседі 3.белокты синтездейді Цитоплазманың негізгі матриксі: 1..клетканың ішкі ортасы 2.гиалоплазма 3.гомогенді ұсақ дән зат ШШШШШШШ Шизогония дегеніміз: ядроның көпке бөлінуі Шығу тегіне қарай эпителий ұлпасы бөлінеді: 1.эктодермалық 2.эндодермалық 3.мезодермалық ІІІІІІІІІІІІІІІІ Ішек эпителиі клеткаларының апикальды, базальді бөлігінде кездесетін заттар және қызметі: 1.апикальді бетінде микробүрлер бар 2.базальды бетінде микро бүрлер жоқ 3.базальді мембрана эпителий ұлпасы мен дәнекер ұлпасын біріктіріп тұрады Ішкі ортаның ұлпаларының тән ортақ белгі: 1.гетерополярлы 2.қабат құрамайды 3.талшықтар мен негізгі заттан тұрады Ішкі ортаның ұлпаларының функциясы: 1.қоректендіру 2.қорғаныштық 3.инфекциядан қорғау Іштен бүршіктену дегеніміз: эндогония ЭЭЭЭЭЭЭЭЭ Экваториалдық жазықтық жүретін фаза: Метафаза Экзоцитоз – бұл:Заттардың жасушадан шығарылуы. Эктодермадан дамиды: жүйке жүйесінің ұлпалары Эктодермадан пайда болатын эпидермалық эпителий: 1.жабынды эпителий, тері бездері 2.ауыз қуысының эпителиі 3.сілекей бездері Эктодермадан пайда болған эпителий кездеседі: 1.ас қорыту жолында 2.өт қабында 3.бауыр, ұйқы безінде Эктодермалық эпителидің негізгі функциясы: 1.сіңіру 2.секрет бөлу 3.қорғаныш Электронды микроскопқа алынған кесіндіні бояйды: 1. Қорғасынмен 2.уранилацетатпен 3.вольфраммен Электронды микроскопқа алынған кесіндіні бояйды: Қорғасынмен Эмбриондарда қан бастапқыда түзіледі: 1.сарыуыз қапшығында 2.бауырда,лимфа түзуші органдарда 3.сүйекмайында Эндодермада пайда болған ұлпа: 1.ішек 2.бүйрек 3.ет.4.бездер5.ми Эндомитозда хромосомдар болады :еселенген Эндомитоздың ерекшелігі және кездеседі: 1.өсімдіктер,жануарлар ұлпаларында кездеседі 2.хромосомалар саны екі есе артады 3.ядро екіге бөлінбейді Эндоплазмалы тордың қабырғасының құрылысы:Липопротеиндік мембрана Эндоплазмалық тор мембранасы мен плазмалемма арасында байланыс түзуші: Гольджи аппараты Эндоплазмалық тор қандай клеткаларда кездеседі және атқаратын қызметіне қарай түрлері: 1.өсімдіктер мен жануарларда кездеседі 2.гранулярлы(кедір - бұдырлы) 3.агранулярлы (тегіс) Эндоплазмалық тор төмендегі жүйелерден құралады:Қапшықтардан+Микроканалшалардан+Көпіршіктерден Эндоплазмалық торда синтезделген өнімдер қайда жиналады және қайда жеткізіледі:1.каналдарға жиналады 2.қуыстарға жиналады 3.органиойдтарға жеткізіледі Эндоплазмалық торда синтезделген заттар тасымалданатын органоид :Гольджи аппараты Эндоплазмалық торды немен көруге болады, қайда орналасқан және қандай органойдтың қабықшасынан қалыптасады: 1.цитоплазмада орналасқан 2.электронды микроскоппен көруге болады 3.ядроны қоршап қабықшасын қалыптастырады Эндоплазмалық торды ашқан ғалым: 1945 жылы Портер Эндоплазмалық торды кім қай жылы ашты; гранулярлы эндоплазмалық тордың мембранасында не орналасқан және нені синтездеуге қатысады: 1.К.Р.Портер 1945ж 2.+рибосомалар орналасқан 3.белокты синтездейді Эндоплазмалық тордың атқаратын қызметі: тасымалдаушы қызмет атқарады Эндоплазмалық тордың клеткадағы қызметі: 1.тасымалдау 2.заттардың ішке түсуі 3.рибосомалар белок синтезіне қатысуы Эндоцитоз – бұл:Заттардың жасушаға түсуі. Энергетикалық алмасу: 1.органикалық қосылыстардың ферменттер қатысуымен ыдырауы 2.клеткадағы реакциялардың энергия көзі-АТФ 3.энегияға бай қосылыстардың түзілуі Энтодермадан дамиды: ас қорыту мүшелеріндегі эпителий Энтодермадан дамитын энтодермалық эпителий: 1.ішек 2.бауыр 3.ұйқы безі Эозинокышқылымен боялатын құрылымдардың аталуы: Ацидофильді немесе эозинофильді Эпиболия дегеніміз: жұмыртқаның анимальдік полюсі Эпителий ұлпасы: 1дененің бетін жауып тұрады 2.ішкі органдардың сыртын астарлайды 3.шекаралық ұлпа болып саналады Эпителий ұлпасында кездеспейді: 1.қан тамырлары кездеспейді 2.дифузды қоректенеді 3.қоректі дәнекер ұлпасынан алады Эпителий ұлпасында кездеспейді:+қан тамырлары кездеспейді+дифузды қоректенеді+қоректі дәнекер ұлпасынан алады Эпителий ұлпасының клеткалары бір–бірімен байланысады: 1.десмосомалық байланыс 2.құлып тәрізді байланыс 3.саусақ тәрізді байланыс Эпителий ұлпасының клеткаларының құрылысы: 1.полярлы 2.апикальді 3.базальді Эпителий ұлпасының негізгі массасын құрайды: 1.клеткалар 2.клеткалар қабат құрып орналасады 3.клеткааралық зат болмайды Эпителий ұлпасының негізгі функциясы 1.барьерлік 2.қорғаныштық 3.заттардың алмасуы Эпителий ұлпасының пайда болуы және дамуы: 1.онтонез 2.эктодерма, эндодерма 3.мезодерма Эукариот клеткаларының митоздық бөлінуінің прокариоттардың амиозтық бөлінуінен ерекшелік белгілері байланысты:Бөліну ұршығын түзуге кинетохор мен центросома қатысуы+Репликацияланған хромосомалардың конденсациялануында+Арнаулы бөліну аппаратының пайда болуы Эукариоттар цитоплазмасында орналасады: ядро және органоидтар Эукариоттарға жатады: 1. Қарапайымдылар 2. Жануарлар 3. Өсімдіктер Эукариоттық жасушада микрофиламенттер келесі ерекшеліктермен сипатталады:Актин ақуызынан тұрады+Микроталшықтар скелетін құрайды+Жасуша қозғалысының кейбір формаларына қатысады. Эукариоттық жасушада рибосомалардың келесі типтері кездеседі: Мембранаға байланған цитоплазматикалық.Бос цитоплазматикалық. Эукариоттық жасушалардың құрылысының өсімдік жасушаларына сай емес ерекшелігі: Жасуша орталығы Эукариоттық жасушалардың рибосомаларына мыналар тән: Трансляцияны жүзеге асырады.Суббірліктер ядрошықтарда түзіледі. Эукариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады: Ұйымдасқан ядросы баар. Мамандандырылған органеллалары бар. Жасушада мембраналық құрылымдар бар.Жасушада энергияны митохондриялар жасайды. Эукариоттық жасушаның қорлық қосымшалары болып табылады: Бауыр жасушаларындағы гемосидерин гранулалары.Бұлшықет талшықтарындағы гликоген гранулалары. Эукариоттық жасушаның лизосомалары үшін мыналар тән: 1949 жылы де Дюв ашқан.Жалғыз мембранамен шектелген. Гидролитикалық ферменттері бар. Эукариоттық жасушаның микротүтікшелері үшін келесі ерекшеліктер тән: Цитоскелеттің құрылуына қатысады. Жасушаның ортасынан басталып, плазмолеммаға радиальды түрде таралатын қалың тор түзеді. Тубулин ақуызынан тұрады. Эукариоттық жасушаның митохондриялары құрылысында келесі элементтерді кездестіруге болады: Сыртқы мембрананы.Ішкі мембрананы.Матриксті. Эукариоттық жасушаның митохондрияларына мыналар тән: Ядроға қарағанда өзіндік ДНҚ мутациясының жиілігі 10 есе жоғары. Эукариоттық жасушаның митохондрияларына мыналар тән:Ядроға қарағанда өзіндік ДНҚ мутациясының жиілігі 10 есе жоғары+Тек қана аналық ДНҚ беріледі (ұрпаққа тек әйелдің жыныс жасушаларының ДНҚ-сы берілетіндіктен)+Өзіндік ДНҚ репликациясы жасушалық циклдің кез- келген фазасында жүреді (митотикалық бөлінудің өзін қоспағанда). Эукариоттық жасушаның хромосомалары келесі ерекшеліктермен сипатталады: Интерфаза кезеңінде олар ядрода белгілі бір реттілікті сақтап орналасады+Интерфаза кезеңінде деконденсирленген жағдайда болады+Жасушаның бөлінуі кезінде (митоз немесе мейоз) олар қысқарып, жуандап конденсирленеді, сондықтан жарықоптикалық деңгейде көрініп тұрады. Эукариоттық жасушаның центриолдарына келесі ерекшеліктер тән: Микротүтікшелерден тұрады.Құрамы (9*3) +0 формуласымен кескінделеді. Бір-біріне тік бұрыш жасап, диплосома түзе отырып жұптасып орналасады. Эукариоттық жасушаның цитоплазмасының қосымшаларына мыналар тән: Міндетті емес құрылымдар. Жасушаның метаболитикалық жағдайына байланысты пада болады және жоғалады.Секреторлы, экскреторлы, пигментті және трофикалық болады. Эукариоттық жасушаның ядросына мыналар тән:Бұл гентикалық материалдың орны. Генетикалық материалдың функционирлеу орны. Генетикалық материалдың шығарылатын орны. Эукариоттық жасушаның ядросының ерекшелігі: Жасушаның тұқым қуалау материалдары бар маңызды құрылымы. ДНҚ ақпараттарының жасушаның өзінде орындалуын қамтамасыз етеді. Тұқым қуалау материалдарын дочерлық жасушаларға беру үшін сақтайды. Эухроматин ядроның қай бөлігінде: Ядроның центріне қарай жақын ЯЯЯЯЯЯЯЯЯЯ Ядро (Nucleus)деген терминді енгізген: Броун Ядро бөлінуінде – кариокинез процесін ашқан: Чистяков Ядро кездеспейді: эритроциттерде Ядро қабықшасы болмайтын организмдер: Прокариоттар Ядро қабықшасының қызметі: өткізгіштік Ядро қабықшасының мембраналарына тән сипаттамалар:Ішкі мембранасы ядро ламинасымен байланысқан+Екі билипидтік, бір ақуыздық қабаттан тұрады+Ішкі және сыртқы мембрана арасында перинуклеар қуысы болады Ядро орындамайтын функция: Трансляция Ядроға хромасомалардың жақсы боялатын күңгірт түсті бөлімдері:Гетерохроматин Ядроға хромасомалардың нашар боялатын ашық түсті бөлімдері: эухроматин Ядролық ДНҚ молекулаларына келесі процестерге қатысу тән:Репликация.Репарация.Транскрипция Ядролық қабықша: 1.белоктармен липидтерден тұрады 2.ядролық поралар болады 3.Перинуклеарлық кеңістік Ядролық хромосоманың матриксі: 1интерфазадан бастап байқалады 2.хромосоманы орап тұрады 3.құрамында рибонуклеопротеидтер болады Ядроның айналасындағы мембраналы органоид : Эндоплазмалық тор Ядроның атқаратын қызметі: генетикалық информацияны сақтау Ядроның ең басты компоненті: нуклеин қышқылдары Ядроның кариоплазмасында кездеседі: 1.белоктар 2.ферменттер, нуклеотидтер 3.иондар Ядроның компоненттерін көрсет: ядро қабықшасы, кариоплазма, ядрошық, хроматин Ядроның көпке бөлінуі: шизогония Ядроның күрделі бөлінуі, 4 фазадан тұрады – ол: митоз Ядроның қызметін атаңыз: 1.тұқым қуалаушылық, ақпаратты сақтау, беру 2.клетканың бөлінуіне қатысу, белоктың биосинтезіне қатысу 3.ДНК,РНК синтезіне қатысу Ядроның маңызы: 1.тұқымқуалаушылық ақпаратты сақтайды 2.клеткаішілік метаболизмді басқаратын орталық 3.жас клеткаларға генетикалық ақпаратты береді Ядроның мембранасы және осы мембрананың ортасында кездеседі 1.ортасында қоймалжың зат 2.кеңістік болады(перинуклеар) 3.ішкі сыртқы мембрана Ядроның негізгі құрылымдық бөліктері: кариоплазма Ядроның сыртқы қабықшасында: 1.тесіктер болады(поралар) 2.зат ішке енеді 3.зат сыртқа шығады Ядроның тікелей бөлінуі: амитоз Ядросыз бөліктің ядролы бөлікке қарағанда айырмашылығы: 1.+ гликолиз баяулайды 2.протеаза, АТФ-аза тыныс ферменттері мөлшері аз өзгереді 3.қышқыл фосфатазаның, экстеразаның мөлшері тез азаяды Ядросыз организмдерге жатады: 1.бактериялар 2.көк жасыл балдырлар 3.көк балдырлар Ядрошық келесі белгілермен сипатталады: Бұл ядроның ең тығыз құрылымы.Кейбір хромосомалардың екіншілік тартылу ауданында түзіледі.Рибосомдық РНҚ синтезін қамтамсыз етеді. Ядрошық ұйымдастырушы: Хромосома бөлігі болып табылады+Ілгектер құрайды+рРНҚны синтездейтін белок Ядрошық ядродағы хромосомалардың : ең тығыз орналасқан жері Ядрошықта синтезделеді: р-РНҚ мен рибосомалар Ядрошықтың денесі және құрамында кездеседі: 1.гистондар 2.домалақ тығыз денешік 3.РНҚ, белок Ядрошықтың қызметі: рибосоманың бөліктерін синтездеу Ядрошықтың қызметі:Рибосомалар түзілуі. Агранулярлы эндоплазмалық тор көрсетілген: ұсақ вакуольдерімен, түтіктермен, каналдарымен, олардың мембраналары фиксирленген рибосомаларды алып жүрмейді жеке вакуольдермен және тармақталған каналдардың жүйесімен, фиксирленген рибосомаларды алып жүрмейтін Мембраналық каналдар жүйесімен Агранулярлы эндоплазмалық тор мынандай қызметтер арқарады: Полисахаридтер синтездеу Кальций иондарының жиналуын Детоксикация Айқас клетка аралық байланыстарға жатады: Десмосома Жартылай десмосома Адгезиялық белбеу Амитоз – бұл: Бірмәнді емес екі ядролы бір клетканың түзілуіне әкелетін, ядросы интерфаза жағдайында болатын клетканың бөлінуі Агранулярлы эндоплазмалық тор жасушада келесі қызметтерді атқарады: F) Кальций иондарының ф;Мембраналық липидтердің синтезі.:Стероидты гормондардың синтезі. Аберация дегеніміз: Хромосомалық мутация Автортофты өсімдіктердің жасуша қабырғаларының құрылымдық компоненті: Целлюлоза Ағзалардың жыныссыз көбею түрлерін көрсет: спора түзу Ағзалардың жынысты көбею түрлерін көрсет: жынысты Адамның жыныс жасушасындағы хромосомалар жиынтығының саны:46 Адамның сома жасушасындағы хромосомалар жиынтығының саны: 23 Азот пен фосфордан құралған май тәрізді заттар: кефалиндер Акроцентрлік хромосомаға тән: бір иығы ұзын, екіншісі қысқа Актиндік филаменттердің қасиеті: «цитосүйектер» деп аталады Ақуызды синтездейтін орын: Рибосома Алғашқы микроскопты құрастырған: Галилей Альбуминдер кездеседі: өсімдіктердің дәндерінде Амеба тәрізді қозғалыс тәуелді: температураға Аминдер ерекшелігі: белоктар қоры Аналық жыныс клеткасының пішіні:дөңгелек Анизогамияға тән үлкен және кіші мөлшерге ие Антиденелерге тән құрылым: көмірсу Арнайы органоидтарға жатады: кірпікшелер, талшықтар Ас қорыту вакуольі бар бірклеткалы организм: Амеба АТФ синтезі жүреді: Митохондрияда Ахроматин жіпшесі қай органоидтың туындысы :центроиль Ахроматин жіпшесінің қызметі : Хромосомаларды полюстерге ажырату Аэробты тыныс алу және тотығу-фосфорлану жүйелері жинақталған құрылым: Митохондрияда «Актин мен миозин» 1.актомиозин комплексін құрайды 2.Са2+ иондары жоқ ортада әрекеттеспеді 3.ет жиырылуының реттелуін бақылайды Авторадиография әдісі: 1.метабализмдік процестердің динамикасын зерттейді 2.радиоактивтік изотоптармен таңбаланған молекулаларды зерттейді 3.тірі клеткаларды кинопленкаға түсіріп алуға да болады Авторадиография әдісінің ерекшелігі: 1.Метаболизмдік процестердің динамикасын зерттеуде мүмкіншілік береді 2.Радиоактивті изотоптармен таңбаланған молекулалар изотоптарын организмге енгізу 3.Радиоактивті молекулалар клеткада химиялық реакцияға түсуін анықтайды Агранулярлы эндоплазмалық тор жасушада келесі қызметтерді атқарады: Кальций иондарының депонирленуі. Мембраналық липидтердің синтезі.Стероидты гормондардың синтезі. Агранулярлы эндоплазмалық тордың мембрансының бетінде рибосомалар қалай орналасқан және нені синтездеуге қатысады: 1.рибосомалар цитоплазмада шашыраңқы орналасқан 2.көмірсуларды синтездейді 3.майларды синтездейді Ағзаның кариотипiн зерттеуге мына фазалар мен бөлiнулердiң қайсысы қолайлы:Митоз метафазасы. Ақуыз (нәруыз) молекуласының мономерлері:Аминқышқылдар. Ақуыз биосинтезінің кезеңдері:Транскрипция; Трансляция Ақуыз қай органоидта түзiледi:Рибосомада. Ақуыздарға тән сипаттамалар:Мономері- амин қышқылары; Макромолекулалық табиғи қосылыс, биологиялық полимерлер; Құрылымдық қызмет атқарады Анаболизм процесіне тән сипаттамалар:Қарапайым заттардан күрделі молекулалар түзіледі; Синтез реакциялары; Энергия жұмсалу арқылы жүреді. Апоптоз құбылысына тән сипаттамалар:Жасушаның бағдарлы өлімі; Ағзаға қажетсіз, ақаулы жасушалардың жойылуы. Апоптоздың қосымша факторлары:Митохондриялық факторлар; Митохондрияның трансмембраналық потенциалы. Арнаулы органоидтар болып табылады:Миофибрилла; Тонофибрилла; Нейрофибрилла. Аталық жыныс жасушаларының аналық жыныс жасушаларынан ерекшелік белгілері:Мөлшері өте кішкентай; Қозғалғыш болады; Саны көп болады Аталық жыныс жасушаларының дамуы кезінде түзіледі:Сперматоциттер; Сперматидтер; Сперматозоидтар АТФ ролі:Энергетикалық Адам қандай класқа жатады және қанша хромосома болады, адам гаметасында хромосома санын көрсет: 1.сүтқоректілер класы 2.46-Хромосома 3.балықтар класы 4.23-Кездеседі геметада Адамның органдарында кездесетін кірпішелі эпителий: 1.есту органы 2.жыныс органы 3.жүйке жүйесі Азот пен фосфордан құралған май тәрізді заттар:1.лигнин 2.анилаза 3.Гликоген Акросоманың құрамы қызметі: 1.акросома - Гольджи аппаратының өзгеріске ұшыраған түрі 2.ядроның бас жағында орналасады 3.аналық клетканың қабықшасын ыдырататын ферменттер болады Акроцентрлік хромосомалар: 1.Бір иығы қысқа 2.бір иығы қысқа, нашар байқалады 3.пішіні таяқ тәрізді Актиндік филаменттердің қасиеті:1.«цитосүйектер» деп аталады 2.цитоплазманың бір шетінен екінші шетінен созылып жатады 3.ұсақ белоктық глобулалардан тұрады Алғашқы лизосомалар: 1.мембаранамен қапталған 2.ұсақ көпіршіктер 3.іші қышқыл затқа толы Альбуминдер кездеседі: 1.өсімдіктердің дәндерінде 2.жануар организмінің мүшелік клеткаларында 3.жануар организмінің мүшелік ұлпа клеткаларында Альбуминдер мен глобулиндер кездеседі: 1.қанның плазмасында 2.сүттін сары суында 3.жұмыртқа ақуызында Амеба тәрізді қозғалыс тәуелді:1.температураға 2.осмостық және механикалық қысымға 3.ортада кальций ионының болуына Амеба тәрізді қозғалыс: 1.эозиннофильдер 2.амеба 3.лейкоциттер Аминқышқылдары молекуласының бір – бірінен ерекшеліктері :1.радикал 2.аминқышқылы 3.карбоксильді топ Аминқышқылдарының химиялық байланысы, бір белок молекуласының синтезделуіне жауапты қандай құрылым, 1г белок ыдырағанда қанша энергия босап шығады. 1.пептидті 2.ген 3.17,6 кДЖ Амитоз процесінде: 1.клетка екіге бөлінеді 2.цитоплазмада ядрода екіге бөлінеді 3.хромосомалар ширатылады Амитоз: 1.Кариокинез 2.Азғындаған, дамудың соңғы кезеңіндегі клеткаларда байқалады 3.Хромосомалар ширатылмайды және бөліну ұршығы түзілмейді Анабиоз процесінің белгілері: 1.суы кеміген клеткалар тіршілік белгілерінен айырылады 2.дымқылданған сон клетканың тіршілік күйі қайтадан қалпына келеді 3.клетканың тіршіліксіз ұзақ кезеңі Анаболизм процесі дегеніміз: 1.энергия жұмсау 2.заттардан күрделі заттардың түзілуі 3.мономерлер, полимерлер түзілуі Аналық жыныс клеткасы (жұмыртқасының) пішіні, қозғалысы, құрамында кездесетін зат: 1.шар тәрізді 2.жылжымайды 3.сарыуызы бар Аналық жыныс клеткасының негізгі ерекшеліктері: 1.генетикалық ақпарат көзі 2.хромосомалар саны гаплоидты 3.акросомамен қоршалған Ас қорыту вакуолі түзіліп клеткаға түскен органикалық заттар қорытылатын қарапайымдылардың атын атаңыз: 1.туфелька 2.инфузория 3.Амеба Аталық жыныс клеткасының бас бөлігіндегі ядро: 1.хромосомалар саны гаплоидты 2.генетикалық ақпарат көзі 3.акросомамен қоршалған Аталық жыныс клеткасының құйрық бөлімінде кездесетін органоидтар, қабықтар және қызметі: 1.мембрана сыртын қаптайды 2.митохондрия жылу бөледі 3.центриольдер клетканың бөлінуіне қатысады Аталық жыныс клеткасының негізгі ерекшеліктері: 1.Бас, мойын аралық бөлім, құйрықтан тұрады 2.Өте кішкене аталық гамета 3.Аталық жыныс безінің тік каналшықтарында түзіледі Атқаратын қызметіне қарай хромосомалар қаншаға бөлінеді және жыныс хромосомаларының басқадан айырмашылығы: 1. дене клеткаларында әр хромосома (2н), жыныс клеткаларында гамета (1н) 2.жынысты хромосомалар 3.аутосомалар АТФ – тұрады: 1.аденин 2.рибоза 3.фосфор қышқыл қалдығы АТФ кездесетін органоид, қызметі, АТФ құрамына кіретін қосылыстар: 1.митохондрия 2.энергия- жылу бөлу 3.аденин, рибоза, фосфор қышқылының 3молекуласы АТФ қай органеллаларда синтезделеді :1.митохондрияда 2.жануарларда 3.өсімдіктерде, хлоропласта АТФ Мембранада су не арқылы өтеді, белок молекулалары және түйіршіктер, сұйық заттар мына жолмен өтеді: 1.белоктың поралары 2.пиноцитоз 3.фагоцитоз АТФ структурасы және АТФ кездеседі: 1.нуклеотид 2.сперматазоид талшығында 3.қарапайымдыларда Аты аталғандардағы ядро болады және болмайды: 1.амфибидің эритроциттеінде ядро болады2.сүтқоректі жануарлардың эритроциттерінде ядро болмайды3.вирустарда ядро болмайды Аты аталғандардың қайсысы клетканы зерттейді: 1. люминесцентті микроскоп 2. Ультрамикротом 3. электронды микроскоп Әртүрлі жасушалардың арасындағы қосылыстардың келесі типтерін атап көрсетуге болады. Қарапайым. Күрделі. Қамаушы Әрбір хромосома хроматидтен тұрады және оны екі бөлікке бөледі, ұштарының аталуы1. 2 хроматидтен 2.теломера 3.центромер Әртүрлі жасушалардың арасындағы қосылыстардың келесі типтерін атап көрсетуге болады: Қарапайым. Күрделі.Қамаушы Бөліну кезінде клетка хромосомалары конденсацияланбайды және бөліну ұршығы түзілмейді, клеткалардың екіге бөлінуі жүрмейді, ал интерфазалық ядроны көшіру орын алады Көшірілу жолымен клетка ішінде екі бірмәнді емес генетикалық материалдармен ядролардың бөлінуі Апоптоз – бұл: Өз-өзін жоюғажауапты гендердің белсенденуі нәтижесінде болатын клетка өлімі Мемраналы органеллалар өзгермейді, РНҚ және белок синтезі тоқтатылмаған кездегі клетка өлімі Ядро фрагменттеліп «микроядроларға» ыдырай бастайтын, цитоплазма да фрагменттеле бастайтын бағдарланған клетка өлімі Аутофагосомалар біріншілік лизосомалардың қосылуынан түзіледі: зақымданған митохондриямен ГЭТ-дың зақымданған фрагменттерімен ТЭТ-дың зақымданған фрагменттерімен Белсенді тасымалдау:Энергияға тәуелді; Арнайы өткізгіш-ақуыздар көмегімен жүреді; Концентрация градиентіне қарсы жүреді. Бір амин қышқылының кодталуына мыналардың сәйкестігі қажет болады: ДНҚ-ның үш нуклеотиді. Болуы мүмкін нуклеотид сәйкестіктері: 64. Бактерияда болатын органоидтар: Рибосомалар Бактериялар талшықтарының ерекшелігі: талшықтың жібі флагелин блогінен тұрады Бактериялы жасушалардың генетикалық материалы: ДНК-ның сақиналы молекуласы Бейорганикалық қосылыстарға жатады: Минералды тұздар,су Белогтың мономер құрамы: аминқышқылдары Белок құрамы: аминқышқылы Белок молекуласының синтезіне жауапты құрылым:ген Белок синтезделетін клетка органоиды: Рибосома Белок синтезі белсенді жүретін орын: полирибосомаларда Белок синтезі жүреді: рибосомалар Белок синтезі жүретін органоидтарды көрсет: рибосомалар Белок синтезіне қатысатын амин қышқылының саны:20 Белок функциясы: гормон және қорғаушы агент міндетін атқарады Белоктар молекуласын құрайтын қосылыстар: аминқышқылдары Белоктар тобын зерттеген ғалымдар: Коссель,Гофмейстер Белокты синтездейтін эндоплазмалық тор: Гранулалы эндоплазмалы тор Белоктық кірінділер:жұмыртқа клеткаларында Белоктың биосинтезі ерекше қарқынмен жүреді: жас клеткаларда Берілген жасушалық байланыстардың берік түрін көрсет: десмосома Биваленттер құрылымы неғұрлым анық көрінетін кезең: Диплонема Билипидтік қабаттан интегралдық және жартылай интегралдық белоктардан тұратын клетка құрылысы: Плазмолемма Биологиялық мембрана түзілетін молекулалар: Липидтер және көмірсулар Биологиялық факторға жатады: паразиттер Бластула деп: қабырғасы бір қатар ұрық сатысы Бластуланың әрбір жасушасын: бластомер дейміз Бластуланың қабырғасын: бластодерма дейміз Бластуланың ішкі қуысын: блостоцель дейміз Бөліну жіпшелерінің түзілуі аяқталатын митоздық фаза: метафаза Бөліну ұршығының негізін құраушы құрылымдары: Микротүтікшелер Бұлшық ет клеткаларындағы эндоплазмалық тор :Саркоплазмалық тор Бұлшық ет клеткасында кездесетін белок: Актин, миозин Бір жасушалы ағзалардың жынысты көбею жолдары: конъюгация, копуляция Бір жасушалы ағзалардың жынысыз көбею жолдары: эндогония, шизогония, бүршіктену Бір иығы ұзын, екінші иығы қысқа хромосома жатады: акроцентрлікке Бір мембраналы органоидтарға жатады: лизосома, гольджи аппараты Болуы мүмкін нуклеотид сәйкестіктері: 64. Бір амин қышқылының кодталуына мыналардың сәйкестігі қажет болады: ДНҚ-ның үш нуклеотиді. Бактерия клеткасында қандай органоидтар болмайды? 1.цитоплазма 2.рибосома 3.нуклеойд Бактериялар талшықтарының ерекшелігі: 1.талшықтың жібі қармақ деп аталатын жуан ушастіке айналады 2.Талшықтың жібі флагелин белогінен тұрады 3.Сыртқы ұзын жіптен, қармақшадан, базальдық денешіктен тұрады Барлық клеткалардағы құрлысындағы ұқсастық: 1.құрлымы бірдей 2.органоидтары бірдей 3.мембранамен қапталған Бездерді топқа бөледі және не бөліп шығарады: 1.эндокринды 2.экзокринды 3.гормондар Безді эпителидің қызметі және жіктелуін атаңыз: 1.сектер бөлу 2.бір қатарлы 3.көп қатарлы Бекіту (фиксация) дегеніміз: 1.химиялық әдіс 2.физикалық әдіс 3.белоктардың коогуляциясы Белок молекулаларын синтездеуге қатысатын РНҚ: 1.тасымалдаушы немесе ерігіш РНК 2.рибосомалық РНК 3.информациялық немесе матрицалық Белок синтезі белсенді жүретін орын 1.полисомаларда 2.мРНК -мен байланысқан 5-70рибосомаларда 3.Полирибосомаларда Белок синтезі жүреді: 1.Гранулалы эндоплазмалық тор 2.Полисомада 3.Рибосомада Белок функциясы: 1.котализатор құрылымдық элемент 2.гормон және қорғаушы агент міндетін атқарады 3.қоректік заттардың қоры, заттар тасымалдайды Белоктар: 1.гормон 2.витаминдер 3.протеиндер Белоктар тобын зерттеген ғалымдар: 1.Г.И.Мульдер 2.Коссель , Гофмейстер 3. Э.Фишер Белоктардың мономері: 1.метионин 2.глицин 3.аланин Белоктардың негізгі атқаратын қызметі: 1.құрылыс материалдары 2.катализаторлық қозғалысты, трансппорттық 3.қорғанышты, энергетикалық Белоктық кірінділер: 1.өсімдіктер клеткаларында 2.жұмыртқа клеткаларында 3.бауыр клеткаларында Белоктың атқарады : 1.қозғалыс 2.транспорттық 3.катализаторлық Белоктың биосинтезі ерекше қарқынмен жүреді: 1.өсу дәуіріндегі клеткаларда 2.жас клеткаларда 3.көбеюші клеткаларда Белоктың биосинтезіне қанша аминқышқылы қатысады, рибосомада не түзіледі және белоктың организміндегі қызметі: 1.20. 2.полипепидтік тізбек 3.құрлыстық материал Белоктың биосинтезіне қатысатын клетканың элементтері және белок синтезінде ДНК- ның ролі: 1.рибосомалар2.хромосомалар 3.транскрипция, т-РНК және р-РНК синтезі Белоктың құрылысы жөніндегі информацияны рибосомаларға жеткізетін РНҚ: 1.оның молекуласы белоктың синтезделетін орны рибосомаға келеді 2.информациялық РНҚ (иРНҚ) дейді 3.оны фермент РНК полимераза синтездейді Белоктың қызметі: 1.құрылыс материалы 2.энергетикалық 3.қорғаныштық Белоктың мономер құрамы: 1.карбоксил топтары 2.амин топтары 3.аминқышқылдары Биологиялық мембрана молекулалардан құралады: 1.белоктар, майлар 2.көмірсулар 3.су Бөліну қасиетінен толықтай айырылған клеткалар: 1.орталық нерв жүйесінің клеткалары 2.маманданған клеткалар 3.дифференциацияланған клеткалар Бір гендегі ақпарат ДНК молекуласының несімен сәйкес келеді және ядроның қандай структурасы бір белоктың синтезінің ақпаратын сақтайды, ДНК кездесетін органойд: 1.белок 2.ген 3.ядро Бір қабатты куб пішінді эпителий қандай ұрық жапырақшалардан дамиды: 1.эктодерма 2.энтодерма 3.мезодерма Бір қабатты целиндр пішінді эпителидің, клеткалардының орналасуы және пайда болатын ұрық жапырақшаларын атаңыз:1.бір деңгейде 2.энтодерма 3.мезодерма Бір мембраналы оргоноидтар: 1.лизосома, пероксисома 2.Эндоплазмалық тор 3.гольджи аппараты Бірклеткалы организмдерге жатады: 1.дизентирия амебасы 2.хламидомонада 3.кәдімгі амаба Белок синтезі жүзеге асуы мүмкін: Гиалоплазмада Митохондрия гранулярлы цитоплазмалық торда Бөліну ұршығының ыдырауына әкеле, тубулиннің полимеризациясын бұзатын колхицинмен бөлініп жатқан клеткаға әсер еткенде болады: 4n хромосома жиынтығы бар бір ядролы бір клетка пайда болады Клетканың екі еншілес клеткаға бөлінуі жүрмейді, хромосомалар клетканың экватор аймағында қалады Хромосомалар клетканың экватор аймағында қалады, олардың айналасында ядролық қабықша түзіледі, клетка бөлінуі жүрмейді Бөлініп жатқан клеткаға рентген сәулесінің әсері: Екі центромерлі хромосомалардың және центромерсіз хромосомалардың түзілуіне апаратын, хромосомалардың кездейсоқ бөлімдерінде үзілістер пайда болуына әкеледі Еншілес клеткаларға генетикалық материалдардың бірдей үлестірілмеуіне әкеледі Анеуплоидты клеткалардың пайда болуына әкеледі Вакуольдер:Жасушаның осмос қысымын анықтайды; Цитоплазмадағы сұйықтыққа толы қуыс; Тонопластпен қапталған. Вакуольге тән: пісіп жетілген өсімдіктерде болады Вакуольді қоршап тұрған мембрана: Тонопласт Вирустардың ерекшеліктері: зат алмасуы болмайды Вакуоль қызметі: 1.суда ерігіш заттардың жиналуына қажет орта жасайды 2.өсу процесі қатысады 3.өсімдік клеткасында тургор қысымын сақтайды Вакуоль мембранасы, ішіндегі зат және қызметі: 1.тонопласт 2.заттарды жинау және сыртқа шығару 3.шырын Вакуоль туындайтын ЭДТ-дың синтез өнімі 1.пектин 2.Көмірсу 3.белок Вакуольге тән: 1.алмасу өнімдері жиналады 2.тонопласт пен қоршалған 3.пісіп- жетілген өсімдіктерде болады Вирустардың ерекшелігі: 1.Зат алмасуы болмайды 2.цитоплазмасы жоқ 3.жасушасыз құрылым Генетикалық ақпарат мына схемалардың қайсысы бойынша берiледi:ДНҚаРНҚ-белок. Гиалоплазма:Цитоплазманың матриксі; Цитоплазма органоидтары орналасады. Гольджи аппараты төмендегі мембраналық элементтерден құралады:Жазық қапшықтар(цистерналар); Гольджи кешенінің қызметі барысында келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады:Гранулярлы эндоплазмалық ретикулумда синтезделген мембрананың жаңа порцияларының және қоректік заттардың келіп түсуі. Ақуыздардың модификация процесінің, гликопротеидтердің олигосахаридтік тізбектерінің қайта құрылуының жүзеге асуы. Секреторлы ақуыздарды лизосомалардың ферменттерінен (гидролазалардан) ажырата отырып, вакуолдердің екі типін құра отырып, ақуыздардың сұрыпталуы (мембраналарда рецепторлардың көмегімен). Гранулярлы эндоплазмалық тордың қызметі: Жасушадан ақуыздың экспортқа шығуын қамтамасыз етеді. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері:Рибосомаладың қатысуымен мұнда жасушаның өз мұқтаждығына байанысты ақуыз синтезі жүреді. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Құрамына метаболизм ферменттері қанттар, амин қышқылдары және басқа маңызды қосылыстар кіреді. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері:Рибосомаладың қатысуымен мұнда жасушаның өз мұқтаждығына байланысты ақуыз синтезі жүреді. Жасушаның осмотикалық және буферлік қасиеттерін анықтайды. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері Рибосомаладың қатысуымен мұнда жасушаның өз мұқтаждығына байанысты ақуыз синтезі жүреді. Жасушаның осмотикалық және буферлік қасиеттерін анықтайды. Жасушалық органеллалардың бір-бірімен қарым қатынасын қамтамасыз етеді. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге жґне керісінше ауысуға қабілетті." Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері: Өзіне түрлі биополимерлерді (ақуыздар, полисахаридтер және т.б.) қосып алған күрделі коллоидты жүйе болып табылады. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті.Құрамына қанттардың, амин қышқылдарының және басқа маңызды қосылыстардың метаболизм ферменттері кіреді. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. . Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері:Өзіне түрлі биополимерлерді (ақуыздар, полисахаридтер және т.б.) қосып алған күрделі коллоидты жүйе болып табылады.Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Құрамына метаболизм ферменттері қанттар, амин қышқылдары және басқа маңызды қосылыстар кіреді. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері: Өзіне түрлі биополимерлерді (ақуыздар, полисахаридтер және т.б.) қосып алған күрделі коллоидты жүйе болып табылады. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Құрамына негізінен түрлі глобулярлы ақуыздар кіреді. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Гиалоплазма келесі заттардың судағы ерітіндісі болып келеді: Неорганикалық иондардың.Органикалық метоболиттердің.Биополимерлердің (ақуыздардың, полисахаридтердің, траспорттық РНҚ). Гиалоплазмаға тән айрықша ерекшеліктер: Цитоплазманың морфологиялық құрылымсыз субстанциясы. Түрлі заттардың судағы ерітіндісі. Белгілі бір деңгейде құрылымдандырылған, консистенциясы бойынша гелге ұқсас цитоплазма компоненті. Гистологияда қолданылатын кең тараған бояу түрлері: Қышқыл.Негізгі.Нейтральды. Гаметалар: дифференциацияланған жасушалар Гаметалардың морфологиялық жіктелу түрлерін анықта: изогамия Гаметалардың пісіп жетілуі жүреді: мейоз жолымен Гаметалардың пісіп жетілуінің атауы: гаметогенез дейді Гаметалардың түзілуі: жыныс бездері – гонадаларда жүреді Гаметогенез дегеніміз: жыныс жасушаларының пісіп жетілуі Гаметогенездің түрлері: сперматогенез, овогенез Гаструланың ортаңғы қабатын: мезодерма дейміз Гаструланың сыртқы қабатын: эктодерма дейміз Гаструланың ішкі қабатын: энтодерма дейміз Гаструланың ішкі қуысын: гастроцель дейміз Гаструляцияның түзілу әдістерін көрсет: инвагинация Гематоксилинмен боялатын құрылымдардың аталуы: Базофильді Ген деп атайды: ДНҚ Генетикалық жүйе сақталады: Ядрода Генетикалық жүйелері бар құрылымдар: Митохондриялар мен пластидтерде Гетеротрофтыларға жатады: майлар Гетерохроматин ядроның қай бөлігінде жинақталады: Ядро мембранасына қараай жақын Гликоген мен крахмал жатады: полисахаридтерге Гликокликс дегеніміз: плазмолемманың үстінде орналасады, тор тәрізді құрылым Гольджи аппараты атқармайтын қызмет: Сыртқы орта мен басқа жасушалармаен байланыс құрайды Гамета дегеніміз не және гамета хромосомаларында хроматид санын тап : 1.аталық клеткасы 2.аналық клеткасы 3.біреу Гаметалардың түзілуі, жыныс клеткаларының түзілу процесін ата: 1.гаметогенез 2.сперматогенез 3.овогенез Гаметогенез кезеңдері: 1.бөліну 2.ұлғаю 3.пісіп жетілу Гетерополимерлер: 1.РНҚ 2.хитин 3.инсулин Гетеротрофтыларға қажет дайын органикалық молекулалар: 1.майлар 2.белок 3.көмірсулар Гетерофагия функциясы: 1.альвеолалардың бетіндегі шаңды жинап тазартады 2.бактерияларды, вирустарды жұтып тазартып отырады 3.лизосомаларда жинақталады Гиалоплазма анықтамасы: 1.эклетка ішілік тасымалдануды жүзеге асырады 2.клетканың маңызды бөлігі 3.цитоплазманың матриксі Гиалоплазмада жинақталатын заттар: 1.гликоген 2.АТФ 3.май тамшылары Гиалоплазманың құрамында кездеседі : 1.ферменттер 2.АТФ 3.белоктар Гистондар: 1.гистондардың саны тұрақты 2.жоғары сатыдағы организмдердеің ядросының бәрінде де кездеседі 3.цитоплазмада полисомаларда синтезделеді Гистондардың саны : 1.санының өзгеруі клеткалардың бөлінуіне әсерін тигізеді 2.санының өзгеруі хромомалардың ширатылу дәрежесіне әсер етеді Гликокалипс: 1.сырттан келген сигналдарды ажыратады 2.көмірсулардың молекулаларынан құралған 3.мембрана үстіндегі комплекс Глобуллалық белоктарға тән: 1.беткі бөлігінде химиялық белсенді топ болады 2.макромолекулалардың топтары жеке немесе жиналып орналасады 3.клетка құралда маңызы зор Голльджи аппараты компоненттері: 1.көпіршіктер 2.цистерналар 3.Вакуольдер Гольджи аппараты органоидтың мембарасымен байланысты және оның вакуольдарынан түзілтін клеткалар: 1. эукариотты клеткаларда түзілед 2.эндоплазмалық тордың мембранасымен байланысты 3.вакуольдардан лизосома түзіледі Гольджи аппараты кездеседі 1.өсімдікте 2.жануарда 3.эукариотты клеткаларда Гольджи аппаратының қызметі: 1.эндоплазмалық торда өндірілетін секреттерді қалыптастыру және сыртқа шығару2.көмірсулар синтезіне қатысу және көмірсуларды полипептид тізбектеріне жалғастыру, лизосомалар құрастыруға қатысу 3.сперматозоидтарда Гольджи аппаратынан акросома қалыптасады Гольджи аппаратының маңызды қызметі: 1.секрет бөлу,липидтерді түзу 2.белоктарды секрециялау 3. секреттерді, липитті жинау,сіңіру Гольджи аппаратының қанша түрлері бар және қандай органоидтың жанында орналасады: 1.диктиосомалық түр 2.тор тәрізді түр 3.ядро жанында орналасқан Гольджи аппаратының құрылымдары: 1.вакуоль 2.микрокөпіршік 3.цистерна Гольджи аппаратының қызметі 1.секрет бөледі, белоктардың секрециялау 2.липидтерді түзу, жинау, сіңіру 3.полисахаридтерді синтездеу Гольджи аппаратының цистерналарында не қалыптасады және ол заттар қайда түседі:1. май көпіршіктері қалыптасады 2. сектер қалыптасады Гомополимерлер: 1.гликоген 2.целлюлоза 3.крахмал Гиалоплазма келесі заттардың судағы ерітіндісі болып келеді: Неорганикалық иондардың. Органикалық метоболиттердің. Биополимерлердің (ақуыздардың, полисахаридтердің, транспорттық РНҚ). Гиалоплазмаға тән айрықша ерекшеліктер: Цитоплазманың морфологиялық құрылымсыз субстанциясы. Түрлі заттардың судағы ерітіндісі. Белгілі бір деңгейде құрылымдандырылған, консистенциясы бойынша гелге ұқсас цитоплазма компоненті. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері: Өзіне түрлі биополимерлерді (ақуыздар, полисахаридтер және т.б.) қосып алған күрделі коллоидты жүйе болып табылады. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Құрамына негізінен түрлі глобулярлы ақуыздар кіреді. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері: Өзіне түрлі биополимерлерді (ақуыздар, полисахаридтер және т.б.) қосып алған күрделі коллоидты жүйе болып табылады. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Құрамына метаболизм ферменттері қанттар, амин қышқылдары және басқа маңызды қосылыстар кіреді. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері: Рибосомаладың қатысуымен мұнда жасушаның өз мұқтаждығына байанысты ақуыз синтезі жүреді. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Құрамына метаболизм ферменттері қанттар, амин қышқылдары және басқа маңызды қосылыстар кіреді. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері:Өзіне түрлі биополимерлерді (ақуыздар, полисахаридтер және т.б.) қосып алған күрделі коллоидты жүйе болып табылады.Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Құрамына қанттардың, амин қышқылдарының және басқа маңызды қосылыстардың метаболизм ферменттері кіреді. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. . Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері: Рибосомаладың қатысуымен мұнда жасушаның өз мұқтаждығына байланысты ақуыз синтезі жүреді. Жасушаның осмотикалық және буферлік қасиеттерін анықтайды. Құрамына ақуыз синтезі кезіндегі амин қышқылдарының активациясының ферменттері кіреді. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге және керісінше ауысуға қабілетті. Гиалоплазманың құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері: Рибосомаладың қатысуымен мұнда жасушаның өз мұқтаждығына байанысты ақуыз синтезі жүреді. Жасушаның осмотикалық және буферлік қасиеттерін анықтайды. Жасушалық органеллалардың бір-бірімен қарым қатынасын қамтамасыз етеді. Золтәрізді (сұйық) күйден гелтәрізді күйге жґне керісінше ауысуға қабілетті." Гистологияда қолданылатын кең тараған бояу түрлері: Қышқыл. Негізгі. Нейтральды. Гольджи кешенінің қызметі барысында келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады:Гранулярлы эндоплазмалық ретикулумда синтезделген мембрананың жаңа порцияларының және қоректік заттардың келіп түсуі. Ақуыздардың модификация процесінің, гликопротеидтердің олигосахаридтік тізбектерінің қайта құрылуының жүзеге асуы.Секреторлы ақуыздарды лизосомалардың ферменттерінен (гидролазалардан) ажырата отырып, вакуолдердің екі типін құра отырып, ақуыздардың сұрыпталуы (мембраналарда рецепторлардың көмегімен). Гранулярлы эндоплазмалық тордың қызметі: Жасушадан ақуыздың экспортқа шығуын қамтамасыз етеді. Гранулалық эндоплазмалық тор қызметі: 1.ферменттерді синтездейді 2.белоктарды синтездейді 3.транспорттық Гликокаликс құрамына кіреді: гликолипидтердің көмірсулы компоненттері Гликопротеидтердің көмірсулы компоненттері Мембрана жанындағы белоктар Гольджи кешені туралы дұрыс жауап нұсқасын таңдаңыздар: Жазықталған мембрана қалталарымен және табанша түрде орналасқан везикулалар түрінде көрінеді Цис-полюс және транс-полюсі бар Полисахаридтер синтезіне қатысады Гольджи кешенінің атқаратын қызметтері: Полисахаридтер синтездеу Гликопротеидтер секретін сұрптау және конденсациясы Белокты көмірсутекті заттардың секретін клетканың басқа бөлімдеріне тасымалдау Гольджи кешенінің диктиосомасындағы секреттің проксимальді бөліміндегі цистернадан дистальді бөліміндегі цистернаға тасымалдануы жүзеге асады: Цистерналардан бөлініп шығатын вакуольдің іші Транспортталатын секреті бар ұсақ вакуольдердің тасымалдану жолы арқылы Секреторлық өнiм толтырылған ұсақ везикулаларды үзу және жоғарыда орналасқан цистернаға оларды қосу арқылы Гранулярлы эндоплазмалық тор көрсетілген: жазықталған қалталарымен, цистерналарымен, түтіктерімен, фиксирленген рибосомаларды алып жүрген мембраналар көп тармақты каналдармен, фиксирленген рибосомаларды алып жүретін мембраналар тармақталған каналдар жүйесімен, жазықталған цистерналармен, олардың мембраналарындағы фиксирленген рибосомалары бар вакуольдермен Гранулярлы эндоплазмалық тор мынандай қызметтер арқарады: Экспортқа белок синтездеу Лизосома құрамына кіретін белок-ферменттерді синтездеу Секреттелген белоктың изоляциясын, конденсациясын, дамуын және клетканың басқа бөлмдеріне тасымалдануын қамтамасыз етеді ГЭТ-дың мембранасымен байланысқан фиксирленген рибосомалар келесі синтездерге қатысады: секреторлы белоктар Ферменттер Мембрана құрамына кіретін белоктар Дифференцировка процесінде келесі өзгерістерде айқындалатын жасушалардың мамандануы жүреді: Жасушалар біртіндеп белгілі бір қызмет атқаруға қажет құрылымдарды қамтиды. Дифференцировка процесінде келесі өзгерістерде айқындалатын жасушалардың мамандануы жүреді. Біртіндеп белгілі бір қызмет атқару үшін қажет құрылысқа ие болады. Қандай да бір керексіз құрылыстарын жоғалтады. Көп жағдайда классикалық жасушалық құрылысын жоғалтып, постжасушалық және жасушаүсті құрылыстарға ауысады. Диффузия – бұл:Газдардың, полярлық молекулалардың, иондардың, зарядталмаған және майда ерігіш молекулалардың градиент бойынша мембрана арқылы түсуі. Деляминация дегеніміз: ұрық жасушалары 2 қабат түзеуі Дермотомнан дамиды: терінің дәнекер ұлпалары Десмосомалардың функциясы: Клеткаларды өзара бекіту Десмосомалық байланысты анықта: плазмалық мембрананың өсіндісі арқылы байланысады ДНК осында орналасқан: Хромосома ДНҚ молекулаларының редупликациясы: ДНҚ-ның әрбір молекуласы екі тізбекшелерге жарылады ДНҚ ның бөлігі: Цистрон деп атайды ДНҚ редупликациясы жүреді: Интерфазада ДНҚ-ның мономерінің құрамы: дезоксирибоза Диктиосомалар тұрады:1.цистернадан 2. жазық қапшықтардан 3. ұсақ көпіршіктерден Дифузиялық хромотин 1.хромосоманың учатіге толықтай жазылса 2.хромосома толықтай жазылса 3.хромосома немесе участігі толықтай жазылса ДНК молекуласы ядроның бөлігінде, ал клетка бөліну алдында хромосомалар мына күйде болады: 1.хромосомаларда 2.ширатылған 3.екі хроматидті ДНК нуклеотидінің құрамына мына заттар кіреді: 1.аденин, гуанин,цитозин 2.урацил, фосфор қышқылы 3.дезоксирибоза ДНҚ құрамы: 1.аденин 2.гуанин 3.тимин ДНҚ құрамындағы азотты негіздер: 1.пурин туындылары, аденин 2.гуанин және пирамидин туындылары 3.цитозин, титин енетін күрделі биполимерлер ДНҚ молекулаларының редупликациясы: 1.ұқсас екі бірдей қос тізбекті ДНҚ молекуласы пайда болады 2.ДНҚ-ның әрбір молекуласы екі жеке тізбекшелерге жарылады 3.жарылған тізбекшелерге жаңадан синтезделген екінші тізбекше қаланады ДНҚ молекуласы тұрады: 1.А,Т,Ц,Г азоттық негіздермен байланысады 2.ДНҚ тұқымқуалаушылық қызмет атқарады 3.екі полимер жіпшеден тұрады ДНҚ мономерінің құрамы: 1.фосфор қышқылы 2.дезоксирибоза 3.азотты негіздер ДНҚ осында орналасқан: 1.хлоропласт 2.хромосома 3.митохондрия ДНҚ-ның бөлігі: 1.цистрон деп атайды 2.ген деп атайды 3.нуклеотид деп атайды ДНҚ-ның құрылысы мен құрамына тән қасиет:1.құрылысы мен құрамы тұрақты болады 2.клетканың синтездейтін барлық белоктардың құрылысы мен құрамы тәуелді 3.клеткалардың тұқым қуалау қасиеттері ДНҚ-ның ұзын жіп тәрізді молекуласы: 1.әрбір участогі қандай да болмасын бір белокқа сәйкес келеді 2.белоктың құрылымы жөніндегі информацияға жауапты 3.көптеген участоктерге бөлінеді Дифференцировка процесінде келесі өзгерістерде айқындалатын жасушалардың мамандануы жүреді: Жасушалар біртіндеп белгілі бір қызмет атқаруға қажет құрылымдарды қамтиды. Дифференцировка процесінде келесі өзгерістерде айқындалатын жасушалардың мамандануы жүреді. Біртіндеп белгілі бір қызмет атқару үшін қажет құрылысқа ие болады. Қандай да бір керексіз құрылыстарын жоғалтады. Көп жағдайда классикалық жасушалық құрылысын жоғалтып, постжасушалық және жасушаүсті құрылыстарға ауысады. Диффузия – бұл:Газдардың, полярлық молекулалардың, иондардың, зарядталмаған және майда ерігіш молекулалардың градиент бойынша мембрана арқылы түсуі . Диплоидты ядроның мейоздық бөлiну барысында хромосом жиынтығы қандай болады:Гаплоидты. ДНК редупликациясы өтеді:Интерфазаның синтез кезеңінде ДНК репликациясы қай ферменттің қатысуында орындалады:ДНК-полимераза ДНҚ дан РНҚ ға ақпараттың көшірілу кезеңі қалай аталады:Транскрипция. ДНҚ молекуласына тән белгілер:Екі жіпшеден тұрады; Моносахарид- дезоксирибоза болады; Генетикалық ақпаратты сақтайды. Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Аралық филаменттер – бұл: Элементы цитоскелета в виде длинных тонких неветвящихся нитей толщиной около 10 нм. Фибриллярлы белоктар кератин, виментин немесе десминнен құралған цитоқаңқа элементтері Тірек-қимыл қызметін атқаратын цитоқаңқа элементтері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Гетерохроматин – бұл: Хромосомалардың белсенділігі төмен бөлімдері Хромосомалардың толық емес деконденсацияланатын аймақтары аРНҚ молекулаларының жасалуы мен ақпараттың оқылуы жүріп жатпаған хромосома бөлімдері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Клетка органеллалары – бұл: Клетканың міндетті компоненттері Белгілі қызмет атқаратын клетка ішілік құрылымдар Мембранамен шектелген не шектелмеген клеткаішілік құрылымдар Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Микротүтікшелер – бұл: Сыртқы диаметрі 24 нм, ішкі диаметрі14 нм жіңішке цилиндр түріндегі құрылым Глобулярлы белок тубулиннен құралған цитоқаңқа элементтері Кірпікшелер мен талшықтардың аксонемасының құрылуына қатысатын цитоқаңқа элементтері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Микрофиламенттер – бұл: Жуандығы 7 нм шамасындағы жіңішке белокты жіпше түріндегі құрылымдар Фибриллярлы белок миозиннен құралған цитоқаңқа элементтері Фибриллярлы белок актиннен құралған цитоқаңқа элементтері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Эухроматин – бұл: Хромосомалардың белсенділігі жоғары бөлімдері Хромосомалардың толық деконденсацияланатын аймақтары аРНҚ молекулаларының жасалуы мен ақпараттың оқылуы жүріп жатқан хромосома бөлімдері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Белок синтезін гиалоплазмадағы бос рибосомалар және түйіршікті эндоплазмалық тордың фиксирленген рибосомалары қамтамасыз етеді Липидтер синтезін тегіс эндоплазмалық тор қамтамасыз етеді П Егер сәйкес геннің кодталушы бөлігі 282 нуклеотидтен тұрса, онда ақуыз молекуласындағы амин қышқылдарының саны мынаған тең болады:C) 94. Егер х15 объективі, х40 окуляры қолданылса, микроскоп зерттелуші зерзатты осы санға сәйкес үлкейтеді: 600 Екі иығы тең хромосома жатады: метацентрлікке Екі мембраналы органоидтарға жатады: митохондрия, пластидтер Егер аналық клеткада хромосом саны 36-ға тең болса, мейоз жүрiп өткеннен кейiн клеткадағы хромосом саны қаншаға тең болады:18. Егер белоктың синтезiне жауап беретiн бiр геннiң құрамы 6000 нуклеотидтен тұратын болса, белоктың құрамындағы аминқышқылдарының саны қанша болады:2000. Ең тығыз клеткалық құрылым:Ядрошық Екіншілік лизасомада жүретін процестер: Заттар гидролазалармен мономерге ыдырайды Ең кішкене хромосомалар: Қарапайымдарда Ескі органоидтар тіршілігін тоқтатқаннан кейін қалай қорытылады: Аутолизосомалар Ескі органоидтар тіршілігін тоқтатқаннан кейін қорытылады: Аутолизосомалармен Екі мембраналы органоидқа жатады: 1.лейкопласт 2.хромапласт 3.хлоропласт Екі мембраналы органоидтарға жатады: 1.митохондрия 2.хлоропласт 3.хромопласт, лейкопласт Екінші лизосоманың құрамы: 1.ыдыратқыш гидролаза ферменті 2.гидролаза мономерге ыдырайды 3.зат алмасу процесіне қатысады Екіншілік лизосомада жүретін процестер: 1.синтездік алмасу процесі жүреді 2.ыдыраған заттар мембрана арқылы тасымалданады 3.Заттар гидролазалармен мономерге ыдырайды Ең кішкене хромосомаларда 1.балдырларда 2.Қарапайымдарда 3.Саңырауқұлақтарда Егер сәйкес геннің кодталушы бөлігі 282 нуклеотидтен тұрса, онда ақуыз молекуласындағы амин қышқылдарының саны мынаған тең болады: 94. Ерекшелігі 1. аминқышқылынан тұратын полимер 2.құрамына пентоза-рибоза кіреді 3.мономерлер арасында ковалентті пептидті байланыс 4.полимер нуклеотидтері: аденин,гуанин,цитозин,тимин 5.полимер нуклеотидтері: аденин, гуанин, цитозин, уроцил 1)1–Б , 2-Б 2)3-В , 4-А 3)5-Б олисахаридтер синтезін Гольджи кешені қамтамасыз етеді Екіншілік лизосомалар біріншілік лизосомалардың қосылуынан түзіледі: Фагосомамен Пиносомамен фагоцитарлы вакуолмен Жануар мен өсімдік жасушасының негізгі айырмашылықтары:Жануар жасушасындағы центриоль өсімдіктерде болмайды; Өсімідіктерде пластидтер болады; Өсімдік жасушасының қабығы целллюлозадан тұрады Жасуша орталығы түзіледі: Екі диплосомадан; Центросферадан. Жасуша орталығы:Диплосомадан, центросферадан тұрады; Митоз ұршығын түзуге қатысады; Микротүтікшелерді құрау. Жасушааралық күрделі қосылыстар бөлінеді: Адгезиялы; Тұйықтағыш; Тіркестік белгісі. Жасушаның беттік кешенінің құрылымдық компоненттеріне жатады:Гликокаликс; Плазмалемма; Цитоплазманың кортикальдық қабаты Жасушаның қосымша заттары:Гликоген; Май тамшылары Жасушаның органикалық заттары болып табылады:Ақуыз; Майлар; Көмірсу. Жыныс клеткаларының (гаметалардың) түзiлуi клетка бөлiнуiнiң қай түрiне жатады:Гаметогенезге. Жыныссыз көбею түріне жатады:Өсімді көбею; Бүршіктену; Спора түзу Жарықтық микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Жарық микроскопының рұқсат берiлетiн ең кiшi қашықтығы 0,2 мкм Жарық көзi ретінде табиғи жарық немесе шоқтану шамдарының жарығы қызмет етедi Препараттарды бояу қажет Интерфаза уақытында клеткалық орталықтың центроиль саны: Диплоидты клеткада екеу Тетраплоидты клеткада төртеу Политенді клеткада болмайды Көпжасушалы ағза мыналардан тұрады:A) Жасушалардан. B) Жасушааралық заттан. C) Жасушаүсті және постжасушалық құрылымдардан. Көпжасушалы ағзадағы постжасушалы құрылымдарға жатады: A) Эпидермистің, шаштың және тырнақтың мүйізді қабыршақтары (корнеоциттер). B) Эритроциттер. C) Тромбоциттер. «Кесінді» гистологиялық препаратын дайындау процесінде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады:A) Кесіндіні бояу. B) Кесіндіні консервілеу ортасына енгізу. C) Кесіндіні дайындау. D) Материалды алу және фиксациялау. «Кесінді» гистологиялық препаратын дайындау процесінде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады:A) Кесіндіні бояу. B) Материалды сусыздандыру және тығыздау. C) Кесіндіні дайындау. D) Материалды алу және фиксациялау. «Кесінді» гистологиялық препаратын дайындау процесінде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады:A) Материалды алу және фиксациялау. B) Материалды сусыздандыру және тығыздау. C) Кесіндіні дайындау. D) Кесіндіні бояу. «Клетка» терминін ғылымға енгізген ғалым: B) Р.Гук (R.Hooke, 1635-1703) Кристер мыналардың құрушы элементі болып табылады: C) Митохондриялардың. Калийдің концентрациясының жоғарғы болуы әсер етеді: белок синтезіне Кариокинез өтетін фаза:телофаза Кариолемма кездеседі: Ядрода Кариотип көрсеткіші : Хромосома жиынтығы Кариотип Тұрақты болады, бөліну процесі кезінде өзгермейді Карокинезде пайда болады: Ядролар Кедірлі эндоплазмалық тордың негізгі қызметі : Белок синтезі Кариотип дегеніміз:Хромомсома санының жиынтығы; Хромосоманың морфологиялық белгілерінің жиынтығы; Хросмосомалардың түрлік жиынтығы Катаболизм процесіне тән сипаттамалар:Ыдырау реакциялары; Энергияның бір бөлігі АТФ күйінде жинақталады; Соңғы өнімдері СО2 мен Н2О Катаболизм реакцияларының нәтижесінде энергия төмендегі күйде сақталады:АТФ энергиясы; НАДФ Н Клетка циклiнiң қай фазасында ДНҚ молекуласының екi еселенуi жұзеге асырылады:Интерфазада. Клеткада гликоген ролі:Трофикалық Клеткада ДНК-ның сандық мөлшерін анықтайтын әдіс:Ультромикроскопиялық Клеткадағы химиялық қосылыстардың шоғырлануын анықтаушы әдіс:Цитохимия Клеткаларды зерттеу әдістері:Фазасы қарама-қарсы микроскопия; Радиоавтография; Флуоресценциялық микроскопия. Клеткаларды зерттеу әдістері: Клеткалық микроскопия. Клетканың бос (активтi) бетiнде орналасатын түзiндiлер:Микробүрлер; Десмосомалар Клетканың «ас қорыту мүшесі» деп аталадыЛизосома. Клетканың мембранасыз органеллалары:Pибосомалар; Mикротүтiкшелер Клетканың теориясын құрастырған ғалымдар:Шлейден; Шванн Клетка бөлімдері: Клетка қабықшасы, цитоплазма,ядро Клетка бөліну барысында ядрошық жойылатын фаза: Профаза Клетка бөлінуіндегі ең қысқа фаза : Метафаза , анафаза Клетка бөлінуіндегі ең ұзақ фаза :профаза Клетка деген ұғымды ғылымға енгізген: Р. Гук 1663 ж Клетка қабығы тұрады: Белок молекулаларының екі қабатынан және липид молекулаларының қабатынан Клетка орталығы : центросома Клетка орталығын құрайтын цилиндр тәрізді құрылым: центриоль Клетка сөлінің құрамы: Неорганикалық тұздар Клеткада иондар күйінде кездесетін элементтер: калий Клеткадағы заттардың алмасуын қадағалайды :ядро Клеткалық центр кездеседі: жауарларда Клеткалық центрге тән: микротүтікшелердің 9 триплеті Клетканы кесетін құрал: микроманипулятор Клетканың алғашқы құрылымын ашқан ғалым: Р. Гук 1665 ж Клетканың амитоз жолымен бөлінуінде ядроларда хромосомдар саны :гаплоид Клетканың қуат-күші :метохондрия Клетканың митозық бөлінуінің алдында ДНҚ-ның әрбір молекуласы: екі еселенеді Клетканың секреторлы өнімдерін шығаратын модификациялайтын , тасымалдау , секреция жинақталу функциясын атқаратын органеллалар : Гольджи аппаратының диктиосомалары Клетканың тұрақсыз кірінділері: Пигменттер Комплементарлы принцип: А-Т Г-Ц Конъюгация дегеніміз: екі дараның уақытша қосылуы Коньюгация процессі өтетін фаза: Профаза Коньюгация процесі: Хромосомалардың түйісуі Копуляция дегеніміз: екі дара бір-бірімен қосылып зиготаны түзуі Көмірсу кірінділері-гликоген кездеседі: көлденең салалы бұлшық етте Көмірсулар түйіршіктері боялып зерттеледі: ШИК-реакциясымен Көмірсулардың қызметі: тіректік Көмірсулардың үш класы: моносахаридтер Көп жасушалы ағзалардың ұрықтанбай көбею жолдары: партеногенез, гиногенез, андрогенез Кроссинговер құбылысы өтетін фаза: Профаза Кроссинговер құбылысы: Хромосомалардың блоктарының алмасуы Күрделі белоктардың түрлері: Фосфо-, хромо-, нуклеопротеидтер Кірпікшелер мен талшықтылардың нәзік құрылысы: плазмалеммамен қоршалған Кірпікшелердің қозғалысы ортада.... иондарының болуына тәуелді: натрий, калий Кірпікшелердің құрамында бар: тубулин белогы Кірпікшелердің талшықтардан айырмашылығы:қысқа болады К және Mg клетканың қандай маңызды қосылыстарының құрамыны кіреді: 1.эритроцит 2.гемоглобин 3.хлорофилл Калийдің концентрациясының жоғары болуы әсер етеді: 1.Белок синтезіне 2.Гликолизге 3.Фотосинтезге Кариотиптер жиынтығы: 1.Дене клеткаларындағы хромосомалардың диплоидты жиынтығы 2.Хромосомалар жиынтығының сандық және сапалық белгілерінің жиынтығы 3.Тұрақты болады, бөліну процесі кезінде өзгермейді Катаболизм процесі дегеніміз: 1.ферменттер көмегімен күрделі заттың қарапайым затқа ыдырауы 2.энергияның босап шығуы 3.АТФ түрінде сақталуы Кейбір қарапайымдардың ядросыз бөлігінің қызметі: 1.көп уақыт тіршілігін сақтайды 2.қоректене алады 3.қозғалу қабілетін сақтайд Кесініділерді жасауға және қатыруға қолданылады : 1.микротоммен кесінді жасайды 2.кесінділерді бояу3.кесінділерді бальзаммен қатыру Клетка бетінің маманданған құрылымдарына жатады: 1.микробүрлер 2.кірпікшелер 3.талшықтар Клетка құрлысы болмайтын организм және оның тіршілігі: 1.вирустар 2.басқа организмнің клеткасында кездеседі 3.басқа организмнің клеткасында көбеуі Клетка массасының 98-% химиялық элементтердің құрайды :1.органогендер 2.макроэлементтер 3.микроэлементтер Клетка органиойдтарына жатады: 1.ядро,эндоплазмалық тор 2.Гольджи аппараты, митохондрия 3.лизосома,клетка орталығы Клетка органоидтары мен қызметтерін сәйкестендірҚызметі: 1. глюкоза синтезі 2. органикалық заттарды жинақтау 3. эмбринондардың уақытша мүшелерін жою 4. күн энергиясын сіңіру 5. Органикалық заттардың химиялық модификациясы 6. биополимерлердің ыдырауы 1)1-в, 4-в2)2-а, 5-а3)5-в, 6-в Клетка оргоноиды мен құрылымы ерекшелігіне, қызметіне сәйкестендір. Клетка орталығының ашылуына үлес қосқан ғалымдар: 1.Гертвиг 2.Э. Ван Беннеден және Бовери 3.Гейденгайн Клетка орталығының құрылысында кездеседі: 1.центриоль 2.центросфера 3.микротүтікшелер (9 триплет) Клетка сөлінің құрамы: 1.неорганикалық тұздар 2.органикалық қышқылдар,пигменттер 3.ерігіш көмірсулар,кейбір белоктар Клетка теориясы туралы лілімнің негізін мына қағидалар анықтайды: 1.клеткалар бөлінуге қабілетті 2.арлық организмдер клеткадан тұрады 3.барлық клеткалар клеткадан пайда болды Клеткааралық байланыстың түрлері: 1.десмосомалық,саңылау 2.жай құлып,саусақ 3. синапстық,плазмодесмалық Клеткаға органикалық және бейорганикалық заттар қандай күйде келіп түседі: 1.ион 2.молекула 3.ерітінді,тамшы Клеткада химиялық элементтер оргоногендерге жатады: 1.O, C, H, N, 2.Zh, Cu, J, Bz, Ni, Ag 3.P, S, Na, Cl, K, Ca, Fe, Mg Клеткада иондар күйінде кездесетін элементтер: 1.калий 2.натрий 3.кальций Клеткада нуклейн қышқылдарының қызметі: 1.тұқым қуалау, белоктың синтезін бақылау 2.биохимиялық процестерді реттеу3.клетканың бөліну процесіне қатысу Клеткадағы плазмалық мембрананың қызметі:1.клетканы қоршайды, қорғайды 2.заттарды клетка ішіне таңдап өткізеді, сыртқы ортамен байланыстырады 3.липид белок қабатынан тұрады Клеткалар бір-бірімен мына ерекшеліктерімен ажыратылады: 1.құрлысы 2.қызметі 3.зат алмасуы Клеткалар массасының 99% құрайтын тірі материяның басты элементтері: 1.сутегі, көміртегі 2.күкірт , фосфор 3.оттек, азот Клеткалардың митоздық бөлінуінде: 1.хроматин мейлінше ширатылады 2.тығыз денешіктер – хромасомалар күйінде байқалады 3.хромосомалар ешқандай синтездік қызмет атқармайды Клеткалық қозғалыстың түрлері: 1.бұлшық еттік қозғалыс 2.талшықтармен кірпікшелер 3.амеба тәрізді қозғалыс, цитоплазмалық қозғалыс Клеткалық теорияның дамуына үлес қосқан ғалымдар: 1.М.Шлейден 2.Т.Шванн 3.Р. Вирхов Клеткалық теорияның негізгі қағидалары 1.Түрлі организмнің клеткалары құрылыс жағынан ұқсас 2.Көп клеткалы организмдер клетка туындыларының жиынтығы 3.Клетка тіршіліктің ең кішкене бірлігі және бөліну арқылы көбейеді Клеткалық центр кездеседі:1.жануарларда 2.адамда 3.жоғары сатыдағы жануарлар Клеткалық центрге тән:1.микротүтікшелердің 9 триплеті 2.формуласы 9 + 0 3.формуласы (9х3)+0 Клетканы зерттеген ғалымдар: 1.А.Ван Левенгук 2.Т.Шванн, М.Шлейден 3.Р.Гук Клетканы зерттеу әдістеріне жатады: 1.интерференциялық микроскоп 2. поляризациялық микроскоп 3.фазасы қарама-қарсы микроскоп Клетканың органоидтарында белок синтезделеді және белок молекуласының қосылыстарын және аминқышқылдары кездесетіндігін атаңыз:1.рибосомада 2.аминқышқылдары 3.20 Клетканың қозғалыс органоидына жатады: 1.жіпшелер 2.талшықтар 3.кірпікшелер Клетканың құрамындағы элементтерді бөлеміз: 1.негізгі элементтер 2.ультромикроэлементтер 3.микроэлементтер Клетканың мембранасының қалыңдығы қанша НМ және қандай қабаттан тұрады,иілгіштік қасиеті бар ма жоқ па: 1.7,5 нм 2.билипидті қабат 3.иілгіш Клетканың митоздық бөліну жайлы мәліметтерді ашуға үлес қосқан ғалымдар: 1.1878 жылы Страсбургер 2.1873 жылы Шнейдер 3.1875 жылы Н.Д.Чистяков Клетканың митоздық бөлінуінің алдында ДНҚ-ның әрбір молекуласы: 1.екі еселенеді 2.ядродағы ДНҚ-ның мөлшері уақытша екі есе көбейеді 3.ДНҚ ескісі жаңа клеткаларға тең бөлінеді Клетканың негізгі бөліктері: 1.плазмалық мембрана 2.цитоплазма 3.ядро Клетканың негізгі теориялық қағидалары: 1.клетка тіршіліктің ең кішкене бірлігі , құрылысы ұқсас 2.көп клеткалы организмдер клеткалар мен олардың туындылардың жиынтығы 3.клеткалар бөліну арқылы көбейеді Клетканың өзінің пайда болуымен және оның клеткаларға бөлінуінің арасындағы кезең кезеңімен жүретін оқиғалардың жиынтығын: 1.клеткалық цикл дейді 2.митоздық цикл дейді 3.клеткалық немесе митоздық цикл дейді Клетканың өзінің пайда болуымен және оның клеткаларға бөлінуінің арасындағы кезең кезеңімен жүретін оқиғалардың жиынтығын: 1.клеткалық цикл дейді 2.митоздық 3.клеткалық немесе митоздық цикл дейді Клетканың тұрақсыз кірінділері: 1.секретер және экскреттер 2.трофикалық кірінділер 3.пигменттер Клетканың тұрақсыз қосылыстары жиналады: 1.бездерде 2.бұлшық етте 3.қара бауырда Клетканың тұрақсыз қосылыстары жиналады. 1.амфибияның сарыуызында 2.май ұлпасында 3.қоңыр теріде меланин пигменті, липофусцин сары түсті теріде Клетканың тіршілігіндегі ядроның рөлі: 1.көбеюге қатысады 2.тіршілік әрекеттерін реттейді 3.белок синтезін бағдарлайды Клетканың үш жолының бөлінуін атаңыз: 1.амитозды-тікелей бөліну 2.митоз-күрделі бөліну (сомалық немесе дене клеткасы) 3.мейоз-редукциялық бөліну (жыныстық клеткалары) Клетканың шығу тегінің бір екендігін дәлелдеуге болады: 1.пішіні 2.клетканың ұқсастығы 3.шығу тегі Клетканың шығу тегінің этаптары: 1.вирустар 2.прокариоттар 3.эукариоттар Клетканың ішіне сұйықтық тамшылардың сіңіруін, заттардың өтуін атаңыз: 1.фагацитоз 2.эндоцитоз 3.пиноцитоз Клетканың ядросы тұрады 1.ядро қабықшасынан 2.ядрошықтан, хроматиннен 3.кариоплазмадан Клетканыңтұрақсыз қосылыстарына жатады: 1.секретті 2.пигментті 3.қоректік Клеткасыз құрылыстарға жатады: 1.синцитий 2.клеткааралық зат 3.симпласт Клеткасыз организмдердің денесі тұрады: 1.ДНК 2.РНК 3.белокты қабықшамен қапталған Көк балдырлар клеткаларына тән органоидтар: 1.митохондриялар, хромотофорлар 2.ядро 3.цитоплазма Көк-жасыл балдырларда, жасыл балдырлармен салыстырғанда қандай үш органоид болмайды: 1.ядро 2.хлоропластар 3.митохондрия Көмірсу кірінділері – гликоген кездеседі: 1.көлденең салалы бұлшық етте 2.неирондарда 3.бауыр клеткаларында Көмірсулар қызметі: 1.энергияның негізгі көзі 2.целюлозада кездеседі 3.қор жинау қасиетіне ие, ДНК, РНК, АТФ компонентері 4.Na конценцентрациясын төмендету Көмірсуларға жатады:1. моносохаридтер 2.полисахаридтер 3.олигосахаридтер Көмірсулардың ең маңызды қызметі:1.энергетикалық 2.құрылыс материалы 3.қор заты Көмірсулардың ең маңызды және ерекше міндеті:1.тіректік 2.энергия көзі 3.транспорттық Көмірсулардың үш класы: 1.моносахаридтер 2.дисахаридтер 3.полисахаридтер Көп қабатты мүйізденбейтін эпителидің қабатын атаңыз:1.көп бұрышты 2.жалпақ клеткалы 3.базальды Көп қабатты эпителидің қызметі кездесетін түрлері: 1.қорғаныш 2.мүйізденбейтін 3.мүйізделуші Көпклеткалы организмдерге жатады: 1.ішекуыстылар 2.губкалар 3.қоңырбалдырлар Куб пішінді эпителидің кездесетін органдарын атаңыз:1.жыныс безінде 2.бүйректе 3.бауыр, ұйқы, сілекей бездерінде Кірпікшелер қозғалысына әсер ететін факторлар: 1.механикалық энергия 2.температура 3.электр тогы Кірпікшелер, талшықтар, жіпшелер, кездесетін организмдер: 1.сперматозойд 2.эвглена 3.туфелька Кірпікшелердің талшықтардан айырмашылығы: 1.қысқа болады 2.көп болады 3.клетканың бос бетінде орналасады Кірпікшелермен талшықтардың нәзік құрылысы: 1.Плазмалемамен қоршалған 2.матриксінде екі орталық дара болады 3.9жұп шеткі түтікшелер орналасқан Кірпікшелілердің қозғалысы ортада.. ..иондардың болуына тәуелді: 1.рубидий, цезий 2.Натрий, калий 3.Кальций, магний Көпжасушалы ағза мыналардан тұрады: Жасушалардан. Жасушааралық заттан. Жасушаүсті және постжасушалық құрылымдардан. Көпжасушалы ағзадағы постжасушалы құрылымдарға жатады: Эпидермистің, шаштың және тырнақтың мүйізді қабыршақтары (корнеоциттер). Эритроциттер.Тромбоциттер. Кристер мыналардың құрушы элементі болып табылады: Митохондриялардың. «Кесінді» гистологиялық препаратын дайындау процесінде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Кесіндіні бояу.Кесіндіні консервілеу ортасына енгізу. Кесіндіні дайындау. «Кесінді» гистологиялық препаратын дайындау процесінде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Кесіндіні бояу. Материалды сусыздандыру және тығыздау. Кесіндіні дайындау. Материалды алу және фиксациялау. «Кесінді» гистологиялық препаратын дайындау процесінде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Материалды алу және фиксациялау. Материалды сусыздандыру және тығыздау. Кесіндіні дайындау. Кесіндіні бояу. «Клетка» терминін ғылымға енгізген ғалым: Р.Гук (R.Hooke, 1635-1703). Кесініділерді жасауға және қатыруға қолданылады : микротоммен кесінді жасайды; кесінділерді бояу; кесінділерді бальзаммен қатыру Клетка қосылыстары – бұл: Клетканың міндетті емес компоненттері Гиалоплазмадағы май тамшылары, гликоген түйіршіктері Меланин түйіршіктері Клетка теориясының негізігі ережелері: Тірі организмдердің ең кіші бірлігі клетка болып табылады Әртүрлі тірі организмдердің клеткалары негізінен құрылыстары бойынша бірдей Клеткалардың көбеюі митоз жолымен жүреді Клетка циклы кезіндегі процесстер туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Пресинтетикалық кезеңде клетканың өсуі жүреді Синтетикалық кезеңде ДНҚ-ның екі еселенуі жүреді Постсинтетикалық кезеңде бөліну ұршығында белок синтезі жүреді Клетка циклына қандай кезеңдер жатады? Пресинтетикалық кезең Синтетикалық кезең Постсинтетикалық кезең Клетка цитоплазмасында болады: Гиалоплазма Мембраналы және мембранасыз органеллалар Трофикалық, секреторлы, пигментті қосылыстар Клеткадағы белок синтезі жүзеге асады: бос рибосомалар ГЭТ-дың фиксирленген рибосомалары Гиалоплазмадағы полисомалар Клеткадағы рибосомалар орналасқан: Тікелей гиалоплазмада Түйіршікті эндоплазмалық тордың мембранасында Митохондрияларда Клеткалық мембрананың негізгі химиялық компоненттері болып табылады: липидтер (40%) белоктар(60%) көмірсулар (5-10 %) Клеткалық орталық – бұл: Екі центриолден және центросферадан тұратын құрылым Микротүтікшелерден құралған органелле Бөліну ұршығының түзілуіне қатысатын органелла Клеткалық теорияға сәйкес клетка төмендегі қабілеттіліктерге ие, организмнің ең кіші бірлігі болып табылады: Жаңғыртуға(қалпына келтіруге) Зат және энергия алмасуға Бейімделушілікке Коммуникативті клетка аралық байланыстарға жатады: Электрлік синапс Химиялық синапс Саңылаулы байланыс Кірпікше – бұл: Маятниктәрізді немесе толқын тәрізді қозғалыс жасауға қабілетті цитоплазманың цилиндрлі жіңішке өсіндісі Микротүтіктердің 9 дуплеттерінен құралған және орталығында 2 микротүтіктерімен аксонемасы бар құрылым Аксонемасы және негізінде базальді денешігі бар құрылым Қазіргі замандық жасуша теориясының постулаттары болып табылады: Жасуша – тірінің злементарлы бірлігі. Әртүрлі ағзалардың жасушалары құрылысы жағынан гомологиялы.Жасушалардың көбеюі аналық жасушаның бөлінуі арқылы жүзеге асады. Құрамында гидролитикалық ферменттер бар органоид.лизосомалар. Қан плазмасының негізгі құрамы: Белоктар,майлар,көмірсулар,мочевина Қанның клеткасы: Эритроцит Қарапайым белоктардың түрлері : Глобулин , альбумин , протамин , гистон Қарапайымдылар мен бактерияларды алғашқы ашқан ғалым:А. Левенгук 1674 ж Құрамында тұқым қуалайтын ақпараты бар ядроның компонентін көрсет: хромосомалар Құрамында хлорофилл бар пластидті көрсет: хлоропласт Құрылысы бойынша жасушалық емес ағзаға жататындар:вирустар, фагтар Құрылысы болмайтын организмді ата: Вирустар Құрылысы қуысты каналдардан тұратын органоид:эндоплазмалық тор Қазіргі кездегі клеткалық теорияның негізгі қағидалары:1.Клеткада генетикалық ақпарат болады 2.клетка органоидтары ұқсас 3.клеткалар бөліну арқылы көбейеді Қалдықты денешік қатысады: 1.сүтқоректілердің жүрек етінің талшығында 2.бауыр клеткаларында 3.нейрондарда Қан клеткаларын түзетін ұлпа және түрлері: 1.гемапоэз 2.миелиндік 3.лимфалық Қан плазмасының негізгі құрамы: 1.белоктар 2.майлар, көмірсулар 3.мочевина Қанның қызметі,клеткалары және қандай ұлпаға жатады: 1.трофикалық,қорғаныш 2.эритроцит,лейкоцит,тромбоцит 3.сұйық дәнекер ұлпа Қарапайымдылар клеткасында митохондрияның қызметі: 1.АТФ синтезі 2.ас заттарын ыдырату 3.тыныс алу Қарапайымдыларда клетканың заттары кездеседі және органоид ас қорыту қызметін атқарады: 1.цитоплазма 2.эндоплазмалық тор 3.лизосома Қарапайымдылардың қозғалыс органоидтарына жатады: 1.жіпшелер 2.талшықтар 3.кірпікшелер Қозғалыс органойдтары және оның белоктарын атаңыз: 1.тубулин, актин 2.микрофиламенттер 3.микротүтікшелер Құрылым ерекшелігі мен қызметі: 1. мембранасы тегіс және өткізгіштігі түрліше болады 2. каналшықтар құраушы мембранадан тұрады 3. цистерналар мен вакуоль түзеді 4.майлар мен белок синтезіне қатысады 5. лизосома түзілуіне қатысады 1)1-б,2-б 2)3-а 3)4-б, 5-а Құрылысы мен құрамы жағынан мембраналардың жалпы қасиеттері: 1.мембрана үзінділерінің ұштары ұштасып көпіршіктер құрайды 2.орташа қалыңдығы 7нм-ге тең 3.белоктар мен липидтерден тұрады,олар өткізгіштіктің тосқауылы Қазіргі замандық жасуша теориясының постулаттары болып табылады:Жасуша – тірінің злементарлы бірлігі. Әртүрлі ағзалардың жасушалары құрылысы жағынан гомологиялы.Жасушалардың көбеюі аналық жасушаның бөлінуі арқылы жүзеге асады. Құрамында гидролитикалық ферменттер бар органоид.Лизосомалар. Қалдықты денешіктер – бұл: құрамында қорытылмаған алмасу өнімдері бар лизосома клетканы жоюға жататын құрылымы бар вакуоль Гидролаза белсенділігі төмен былбыраған құрылымды лизосома Қосылыстардың мынандай түрлерін ажыратады: Трофикалық Секреторлы Пигменттік Лизосомалардың келесі құрылымдық-қызметтік типтерін атап көрсетуге болады: Біріншілік.Екіншілік. Қалдық (редуцирленген) денелер. Лизасоманың құрылымдық ерекшеліктері: Мембранамамен қоршалған Лизосома қалыптасатын органоид :Эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты Лизосомаларды құрайды: Гольджи аппараты , эндоплазмалық тор Лизосомаларды түзуге нелер қатысады: ЭПТ және гольджи апараты Лизосоманы ашқан ғалым: 1955 жылы Де Дюв Лизосоманың атқаратын қызметі: қоректік заттарды ыдырату процесіне қатысады Лизосоманың құрамына кіреді: Гидролиздеуші ферменттерден құралған Лизосоманың құрылымдық ерекшелігі: Гольджи кешенінде қалыптасады Липидтермен кейбір полисахариттердің синтездейтін эндоплазмалық тор:Агранулалы эндоплазмалық тор Липидті биқабаттың негізін түзеді: Фосфолипидтер Локус дегеніміз: Геннің хромосомада орналасқан жері Лизосама кездеседі: 1.жануарда 2.өсімдікте 3.саңырауқұлақта Лизосомалардың келесі құрылымдық-қызметтік типтерін атап көрсетуге болады:Біріншілік.Екіншілік.Қалдық (редуцирленген) денелер. Лизосома пайда болады: 1.эндоплазмалық торда синтезделген ферменттерден 2.Гольджи аппаратына тасымалданған ферменттерден 3.ферменттердің көпіршік түрінде бөлінуінен Лизосомалар органоидтар есебінен пайда болады. 1.эндоплазмалық тор 2.гольджи аппараты 3.плазмалық мембра Лизосомаларға түскен заттар қорытылады: 1.клеткаларда аяғына дейін жүрмейді 2.қуыстарда қалуы мүмкін 3.қалдық денешіктер (телолизосомалар) Лизосоманың қызметі: 1.бөгде заттарды еріту 2.бөгде заттарды жою 3.жебір клетка Лизосомаларда кездес етін гидролазалар (катализаторлар): 1.нуклеазалар 2.фосфатазалар 3.протеиназалар Лизосомалардың түрлері: 1.алғашқы лизосомалар 2.екіншілік лизосомалар 3.аутофагасомалар,қалдық денешіктер Лизосомалардың түрлері: 1.цитолизосомалар 2.Алғашқы лизосомалар, екінші лизосомалар 3.эндолизосомалар Лизосоманың қосымша атаулары: 1.цитолизосомалар 2.Қалдық денешік 3.эндолизосомалар Лизосоманың құрылымдық ерекшелігі мен ұқсастығы : 1.мембранамен қоршалған 2.Гольджи кешенінде қалыптасады 3.Гидролиздеуші ферменттерден құралған Лизосоманың мембранасы және организмдегі қызметі: 1.жалғыз мембраналы 2.ас қорыту 3.биполимерлерді ыдырату Лизосоманың мембранасы және организмдегі қызметі: 1.жалғыз мембраналар 2.биполимерлерді ыдырату Липидтердің қызметі мен атқаратын функциясы және табиғаттағы ерекшелігі: 1.құрылыс материалы 2.қорғаныш 3.стероидтер Липидтердің қызметі: 1.құрылымдық, 2.регуляторлық қорғаныштық,3.жануарлар организмінде су көзі энергия бөлу Липидтердің түрлері:1. жай липидтер 2.күрделі липидтер 3.стероидтер Лизосомалар болады: Бір мембранамен шектелген мөлшері 0,2-0,4 мкм вакуолдер Гольджи кешенінің транс-полюса диктиосомасынан бөлініп шығатын вакуолдер Гидролазалармен толтырылған вакуолдер Лизосоманың келесі типтерін ажыратады: Біріншілік лизосомалар Екіншілік лизосомалар Қалдықты денешіктер Мейоз барысында аллельдiк гендер қалай ажырайды:Әр клеткаға кетедi. Мейоз дегеніміз:Пісіп жетілу аймағындағы жыныс жасушасының бөлінуі; Жасушаның хромосома санының 2 есеге азайып бөлінуі. Мембраналы органеллаларға жататындар:Лизосомалар; Эндоплазмалық тор; Митохондриялар Микротүтікшелер:Цитоқаңқаны құрайды; Цитоплазманы тесіп өтеді. Митоздың қай сатысында жас хромосомалар полюстерге ажырайды:Анафаза Митоздың қай фазасында хромосомалардың морфологиясын тексеріп көруге болады:Метафаза. Митохондрия құрамына қандай құрылымдар кіреді:Мембраналар; Кристалар; Матрикс Митохондрия құрылымы тұрады:Ішкі сыртқымембранадан; Кристалардан; Матрикстен. Морфологиясы бойынша хромосомалар бөлінеді:Метацентрлік; Субсетацентрлік; Метафаздық. НННН Митоза барысында келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Профаза.Метафаза.Телофаза.Анафаза. Мейоздың айрықша ерекшеліктері болып табылады: Кроссинговер жүреді. Гомологиялық хромосомалар конъюгациясы жүреді.4 гаплоидты жасуша түзіледі. Митотикалық циклде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады:Тыныштық.Синтетикалық. Постсинтетикалық.Пресинтетикалық. Митоздың қай стадиясында дочерлік хромосомалар полюстерге ажырап кетеді: Анафаза Метафазалық хромосоманың құрылысынан келесі элементтерді атап көрсетуге болады: Иықтар. Хроматидтер.Теломерлер. Микротүтікшелер келесі жасушалық құрылымдарды түзуге қатысады: Центриоль.Талшық аксонемасы. Мембрананың фосфолипидтері:Өздігінен екіқабатты құрылымдар түзуге қабілетті. Гидрофобты полярлы емес бөлігі бар. Гидрофильді полярлы бөлігі бар. Мембраналық ақуыздар:Полярлы амин қышқылдарынан тұрады. Жартылай интегралды, интегралды және мембрана маңды болуы мүмкін.Рецепторлық қызмет атқарады. Микротүтікшелер келесі жасушалық құрылымдар түзуге қатысады: Центриоль.Талшықтар аксонемасы. Микроскоптың механикалық жүйесін құрайды: Штатив.Тубус.Заттық үстелше. Микроскоптың оптикалық жүйесін құрайды: Жарық көзі.Конденсор.Диафрагма. Май қосындылары ерекше бояумен боялады: Судан ІІІ – ІҮ Май қышқылдарының ерекшелігі: Суда ерімейді Мезодермадан дамиды: қаңқа бұлшық еттері Мезодерманың қалыптасу түрлері: телобластикалық, энтероцелдік Мезодерманың телобластикалық қалыптасуы: бластопорға жақын жерде жасушалар пайда болады Мезодерманың энтероцелдік қалыптасуы: Қалташықтарортаңғы қабатты құрайды Мейоз типтері: Гаметалық Мейоз І аталады :редукциялық Мейоз І профазасындағы сатыларды анықта:лептонема Мейоз І тән:пофаза 1 ұзақ 5 сатыдан тұрады Мейоз І тән фазалар: профаза 1, метафаза 1, анафаза 1, телофаза1 Мейоз ІІ аталады : Эквационды Мейоз ІІтән фазалар: профаза 2, метафаза2, анафаза 2, телофаза 2 Мейозда лептонема, пахинема жүретін фаза :профаза Мейоздың биологиялық маңыздарының бірі: кроссинговер жүреді Мейоздың биологиялық маңызы: хромосомалар санының тұрақтылығын қамтамасыз етеді Мейоздың биологиялық маңызына жатады: жаңа белгілермен ағзаны қамтамасыз етеді Мейоздың биологиялық мәні: комбинативтік өзгергіштікпен қамтамасыз етеді Мейоздың жасушада екі бірдей диплоидты ядролар пайда болатын фазасы:Екі бірдей диплоидты ядролар түзілмейді Мейоздың митоздық бөлінуден ерекшелігі: 1-ші және 2-ші бөлінудің арасында S фаза болмайды Мейоздың типтері: зиготалық Мембрана ақуыздары мен липидтердің жасушада синтезделуі:Эндоплазмалық торда Мембраналық құрылымдардың ультрақұрылымдық құрылысын қарастыратын циталогияның негізгі тәсілі:Электронды микроскоп Мембраналық құрылысы жоқ клетка органелласыМикротүтіктер Мембрананың ақуыздары мен липидтері синтезделеді: Эндоплазмалық торда Мембрананың липидті қабатының құрылысы: Фосфолипидтердің үзіліссіз бимолекулярлы қабаты Мембранасыз органоидтарға жатады: рибосома, жасуша орталығы Метацентрлік хромосомаға тән: иықтарының ұзындығы тең Микроскопта жарықты жинаушы: конденсор Микроскопты алғашқы ашқан ғалым: Г. Галилей 1609 ж Микроскоптың механикалық бөліміне жатады: Тубу, винттер Микроскоптың оптикалық жүйесі: конденсатор Микроскоптың оптикалық бөліміне жатады: Конденсор , объектив , окуляр Микротүтікшелер құрылысын ..... бұзуға болады: жоғары қысыммен Микротүтікшелерден түзіледі: кірпікшелер мен жіпшелер Микротүтікшелердің құрамында: динеин белоктары Микротүтікшелердің құрылысы: көбінесе 13 талшықтан құралады Микротүтікшелердің қызметі: Клеткалардың өсуі Миотомнан дамиды: қаңқа бұлшық еттері Митоз дегеніміз: ядролардың күрделі бөлінуі Митоз кезінде: Клетканың барлық құрылымы толықтай қатысады Митохондрияның ішкі мебранасының құрамы, физикалық қасиеттері: заттарды белсенді тасымалдайды Митозда ядро қабықшасы еріп жойылатын фаза: Профаза Митоздық ақпараттың жалпы құрамы: Полисахарид, липид Митоздың реконструкция кезеңінде жүреді: жасушаның қайта қалпына келуі Митоздың фазалары: профаза, метафаза, анафаза, телофаза Митотикалық аппараттың клетка бөлінуінде түзілетін фазасы: Метафаза Митотикалық аппараттың қызметі: Хромосомаларды ажыратады Митотикалық циклдың кезеңдері : интерфаза, митоз Митохондрия қызметі: ерітуге қатысады Митохондриядағы матрикстің құрамы:Ферменттер Митохондриялар болмайды: прокариоттарда Митохондриялар тегі симбиоздық бактериялар деген гипотезаның авторы: Л. Маргулис Митохондриялардың прокариоттармен айырмашылығы: геномның оған сәйкес гендік информацияларының көлемінде Митохондриялардың ішкі мембрансының инвагинациясы: Матрикс Митохондриялық ДНҚ-ның ядролық ДНҚ-дан айырмашылығы: гендік информация мөлшері аздығында Митохондриялық рибосоманың басқа рибосомалардан айырмашылығы: белоктарды синтездеуші системаларында Митохондрияны ашқан ғалым: Келликер Митохондрияның атқаратын қызметі: АТФ синтездейді Митохондрияның көп кездесетін жері: бұлшық ет Митохондрияның сыртқы мембранасының құрамы, физикалық қасиеттері: электролиттерді, суды жеңіл өткізеді Митохондрияның ішкі мембранасы: кристалдар Моносахаридтерге жатады: Глюкоза, фруктоза , сахароза Морфологиялық жіктелу болмаған гаметалар : изогамиялар Май қышқылдарының ерекшелігі: 1суда ерімейді 2.биологиялық тосқауыл функциясын атқарады 3.энергия көзі Майлар клетканың органойдтарында синтезделеді және ол органойдтың құрлысы: 1.эндоплазмалық торда 2.қуыс цистерна 3.ядро Майлар тасмалдайтын органоид және майлар кездеседі:1.эндоплазмалық тор 2.мембранада 3.пластидте Макроэлементтердің негізгі топтары: 1.сутегі,көміртегі,азот,оттегі 2.натрий,магний,фосфор 3.кальций,күкірт,хлор Мезодермадан пайда болатын цело–нефродермалық эпителий: 1.жыныс баздерінің эпителиі 2.бүйрек эпителиі 3.мезотелий Мезодермадан пайда болатын эпителилерге жатады: 1.жыныс бездері 2.бүйрек эпителилері Мезодермадан түзілген эпителилерге жатады: 1.бүйректің жинаушы түтіктері 2.жатыр түтіктері 3.жатырды астарлайтын эпителилер Мезотелий клеткаларының ерекшелігі: 1.түлеп түседі 2.фагацетоздық қабілеті бар 3.дене қуысы мен ұлпалар арасында тосқауыл түзіледі Мейоз кезеңіндегі хромосомалардың жиынтығы және мейоз процесінің кезеңдері: 1.реакциялы бөліну (хромосомалар екі есе азаюы) 2.хромосомалар жиынтығының екі есе азаюы, гаплойдты хромосомалар, төрт клетка пайда болуы 3.эквационды бөліну (жыныс клеткаларының пайда болуы) Мейоз профазасының бес кезеңін сәйкестендір. Ерекшелігі 1. Жіңішке жіптер кезеңі а) лептонема 2. оқшауланған қос жіптер кезеңі б) зигонема 3. бірігуші жіптер кезеңі в) пахинема 4. жуан жіптер кезеңі г) диплонема 5. қос жіптер д) диакинез 1)1-а, 2-д 2)5-г 3)3-б, 4-в Мейоз процесінде анафазада болатын өзгерістер: 1.полюске бүтін хромосомалар тартылады 2.центромерлер екі полюске тартылады, әр бір хромосома екі жіпшеден тұрады3.пайда болған ядродағы хромосома екі есе азаяды Мейоз процесіндегі метафазада болатын өзгерістер: 1.ядорның қабықшасы ериді, ядырошық жойылады 2.қабықшаның еруіне байланысты кариоплазма, цитоплазма араласады 3.хроматидтер экваторға жиналады Мейоз процесіндегі редукциялы бөлінудің профазасының сатылары: 1.лептонема, зиготена 2.пахинема 3.диплонема Мейоз процесіндегі редукциялы бөлінудің фазалары: 1.профаза, метафаза 2.анафаза 3.телефаза Мейоз процесінің телефазасында: 1.гаплоидты хромосома жиынтығы бар екі клетка түзіледі 2.хромосомалар екі полюске жинақталады, ядро қабығы, ядрошық түзіледі 3.клетканың бұрынғы заттары қалпына келеді Мейоз типтері: 1.Зиготалық 2.гаметалық 3.аралық Мейоздық бөлінудің анафазасындағы этаптары : 1.Хромосомалар полюстерге жылжиды 2.Хиазмалар жарылады, гомологтар бір-бірінен босайды 3.Хромосомалар кері ширатылып жазылады Мейоздық бөлінудің профазада балатын этаптары : 1.Бес кезеңнен тұрады 2.Гомологты хромосомалардың конъюгациясы жүреді 3.Кроссинговер жүреді Мейоздық бөлінудің метафазасы: 1.Ядролық мембраналар бұзылады 2.Ұршық пайда болады 3.Центромерлер экватордың бойына жиналады Мейоздық бөлінудің телофаза кезеңі: 1Әрбір полюста хромосомалардың гаплоидтық саны болады 2.Бір клеткадан төрт клетка пайда болады 3.Хромосомалар саны бірдей болғанымен, гендік құрамы әртүрлі Микроскоптың оптикалық жүйесі: 1.конденсатор 2.объектив 3.окуляр Мейоздың жолмен көбею клеткаларға тән және мейоз гомотогенездің мына зонасында жүреді: 1.эукариотты 2.жынысты жолмен 3.пісу Мейоздың митоздан гендік ерекшелігі: 1.Гендік материалдың рекомбинациясы 2.Гомологты хромосомалардың өзара участіктерінен алмасуы 3.I және II белгіленетін екі клеткалық бөлінулерден тұрады Мейоздың митоздық бөлінуден ерекшелігі: 1.Профазада транскрипцияның активтенуі 2.1- ші және 2-ші бөлінудің арасында S-фаза болмайды 3.гендік материалдың рекомбинациясы Мейоздың айрықша ерекшеліктері болып табылады: Кроссинговер жүреді.Гомологиялық хромосомалар конъюгациясы жүреді.4 гаплоидты жасуша түзіледі. Мембраналық ақуыздар:Полярлы амин қышқылдарынан тұрады.Жартылай интегралды, интегралды және мембрана маңды болуы мүмкін.Рецепторлық қызмет атқарады. Мембранамен байланысқан рибосомалардағы трансляцияланатын ақуыздар органеллалардың қуысына түседі. Диктиосомалардан тұрады. Мембрананың фосфолипидтері:Өздігінен екіқабатты құрылымдар түзуге қабілетті. Гидрофобты полярлы емес бөлігі бар. Гидрофильді полярлы бөлігі бар. Метафазалық хромосоманың құрылысынан келесі элементтерді атап көрсетуге болады: Иықтар.Хроматидтер.Теломерлер. Микроскоптың механикалық жүйесін құрайды: Штатив. Тубус. Заттық үстелше. Микроскоптың оптикалық жүйесін құрайды: Жарық көзі. Конденсор. Диафрагма. Микротүтікшелер келесі жасушалық құрылымдар түзуге қатысады: Центриоль. Талшықтар аксонемасы. Микротүтікшелер келесі жасушалық құрылымдарды түзуге қатысады: Центриоль.Талшық аксонемасы. Митоза барысында келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Профаза.Метафаза.Телофаза.Анафаза. Митоздың қай стадиясында дочерлік хромосомалар полюстерге ажырап кетеді: Анафаза Митотикалық циклде келесі кезеңдерді атап көрсетуге болады: Тыныштық.Синтетикалық.Постсинтетикалық.Пресинтетикалық. Мейоздың профазасының кезеңдері: 1.пахинема 2.лептонеме, зигонема 3.диплонема, диакенез Мембраналар шығу тегіне және атқаратын қызметіне қарай қандай топтарға бөлінеді: 1.органойдтар сыртын ядро т.б қаптайтын мембарана 2.плазмалық мембрана 3.сыртқы клеткалы мембрана Мембраналы органеллалар: 1.эндоплазмалық тор , гольджи аппараты 2.митохондрия 3.микротүтікшелер, микрофилламенттер Мембраналы органоидтарға жатады: 1.лизосома,пероксисома 2.ядро 3.эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты Мембранасыз органоидтарға жатады: 1.клетка орталығы(центромера) 2.микротүтікшелер 3.цитоплазмалық фибрилді құрылымдары Метаболизм процесінің маңыздылығы және қандай процестер арқылы жүзеге асады: 1.ағзаны қоректік заттар және энергиямен қамтамасыз етуі 2.катаболизм (ыдырау-диссимиляция) 3.анаболизм (синтез-ассимиляция) Микробүрлердің қызметі және кездесетін заттарды атаңыз: 1.эпителий клеткаларының ауданы артады 2.гликокаликс қабаты бар бетінде 3.сіңіру процессінде қатысатын ферменттер бар Микробүрлердің қызметі және орны: 1.клеткалардың ауданын арттыру 2.ас қорыту жолында 3.бүйректе секрет бөлінетін клеткаларда Микроскоп бөліктері: 1.Оптикалық 2.механикалық 3.жарық қабылдайтын бөлік Микроскопиялық зерттеу техникасы-фиксаторларды шығарудағы ғалымдар: 1.А. 1840 жылы А.Ганновер 2.1860 жылдың аяқ кезінде Раньве 3.1893 жылы Блум Микроскоптың механикалық бөлімі: 1.тубус 2.Оптикалық және жарық бөлімдерін байланыстырады 3.Штатив Микроскоптың оптикалық жүйесі тұрады: 1.конденсордан 2.окулярдан 3.обьективпен Микроскоптың үлкейту дәрежесі: 1.объективтің үлкейтуіне тәуелді 2.объектив пен окулярдың үлкейту шамаларының көбейтіндісіне тең 3.окулярдың үлкейтуіне тәуелді Микротехникалық әдістермен дайындайды: 1.гистологиялық препараттар 2.кесінділерді бояу 3. ұсақ кесінді дайындау Микротүтікшелер мен микрофиламиндердің клеткадағы қызметі: 1.клетканың бөлінуіне қатысады 2.цитоскелет негізін құрайды 3.клеткада транспортты, органеллалардың қозғалысы Микротүтікшелер құрылысы бұзылады: 1.төмеңгі температурадан 2.колхициннен 3.винбластин , винкристиннен Микротүтікшелер құрылысын ... бұзуға болады: 1.жоғары қысыммен 2.Cа++ иондарымен 3.ауыр сумен өңдеу Микротүтікшелер түзеді: 1.центриольдар 2.кірпікшелер 3.талшықтар Микротүтікшелерде кездесетін белок: 1.динейн 2.тублинн 3.тубулин белогі Микротүтікшелердің құрамындағы тубулин: 1.микротүтіктердің қүрамды бөлігі 2.диаметрі 4 нм шамасындағы кішкене глобулалық белок 3.α және β деп белгіленетін екі түрі бар Микротүтікшелердің құрылысы: 1.көбінесе 13 талшықтан (протофиламенттерден) құралады 2.диаметрі 4 нм спираль орналасқан глобулалық суббірліктерден тұрады 3.сыртқы диаметрі 28 нм , ішкі диаметрі 14 нм Микротүтікшелердің міндеті: 1.клетканың ішкі қаңқасын құрайды 2.клетканың қозғалысына қатысады 3.клеткалардың өсу процесіне қатысады Микротүтікшелердің түзілу процесіне қажет жағдайлар: 1.тубулиндер , ГТФ қосымша белоктар 2.Mg++ иондарының болуы 3.қыздырумен және ауыр сумен өңдеу Микрохирургия немесе микрургия әдісі: 1.құралмен клетканы кеседі микроманипулятор деп аталатын 2.клетканың бөліктерін шығарып алады 3.арнаулы камераларда жүргізеді Микроэлементтер: 1.фтор,бром.стронций 2.йод, мыс, мышьяк 3.барий, кобальт Миозиндік филоменттер: 1.екі ауыр және 2-4 жеңіл тізбектен тұратын ірі белок 2.«цитобұлшық еттер» деп аталады 3.жуан жіптер деп аталатын шоғырлар құрайды Миозиндік филоменттер: 1.екі ауыр және 2-4 жеңіл тізбектен тұратын ірі белок 2.«цитобұлшық еттер» деп аталады 3.жуан жіптер деп аталатын шоғырлар құрайды Митоз жаңа клеткадағы органойдтың қайсысына ақпарат береді және митоз процесіне зиян 1.ядроға 2.тұқымқуалау ақпарат 3.мутацияға Митоз процесі, прометафаза кезінде: 1.Бөліну ұршығы толықтай қалыптасады 2.Хромосомалар экваторлық пластинканы құрайды 3.Әрбір хромосома екі хроматидадан тұратыны айқын көрінеді Митоз процесі, профазаның бастапқы кезінде: 1.Әрбір хромосома бір-біріне жанасқан екі хроматидтерден тұрады 2.Хромосомалар қысқарып жуандайды 3.Ядрошықтың жойылуы жүреді Митоз процесі, профазаның орта кезеңі: 1.Ахроматин ұршығының жіптері пайда болады 2.Ядро қабықшасы жойыла бастайды 3.Хромосомалар цетромералар арқылы ұршықтың жіптерімен байланысады 4.Центриольдар клетканың қарама-қарсы полюстарына ажырайды Митоз фазалары: 1.профаза, метафаза 2.анафаза 3.телофаза Митоздың биологиялық мәні: 1.жас клеткаларда хромосома пайда боладыы 2.хромосомалар аналық клеткалар хромосомаларының санына тен 3.екі жас клеткасының ядроларына хромосомаларды тепе - тең бөліп беру Митоздық ақпараттың жалпы құрамы мен структурасы : 1.90% белок 6% РНҚ 2.полисахарид, липид 3.АТФ-аза Митоздың патологиясы мен ауытқұшылығы : 1.хромосомалық аберация (қатерлі ісік аурулары) 2.хромосомалардың зақымдануы 3.митоздың бөгелуі, ДНҚ синтездің бұзылуы Митоздың патологиясы: 1.Пайда болуының механизмдерінің бір 2.Митоздық аппараттың зақымдалуы 3.Клетка бөлінуінің цитохимиялық механизмдерінің бұзылуы Митоздың профаза сатысында жүретін процестер: 1.Хромосомалар тығыздалып, ядрошық жойыла бастайды 2.гранулалық ЭДТ саны азайып, цистерна мен вакуольге бөлінеді 3.ядро қабықшасы ұсақ көпіршіктерге бөлінеді Митоздың типі- плевромитоз: 1.Ядро қабықшасының зақымдалмауымен жүреді 2.Центриольдар қатыспайды 3.Қарапайымдар, саңырауқұлақтарда да кең тараған Митоздың тұқым қуалаушылықтағы маңызы: 1.өсу процесінің маңызды кезеңі 2.генетикалық материал жас клеткаларға тең бөлінеді 3.хромосомалардың саны аналық клеткадағы хромосомалар санына сәйкес келеді,хромосомалар зақымданса ауытқулар болады Митоздың түрі – ортомитоз: 1.Микротүтікшелерді ұйымдастырушы орталық цитоплазмада орналасады 2.Ашық, жартылай жабық және жабық түрі бар 3.Ядро қабықшасы митоздың басынан аяғына дейін сақталады Митохондрия болмайды: 1.Бактерияларда 2.Прокариоттарда 3.Көк-жасыл балдырларда Митохондрия жартылай автономды органоид: 1.Жеке тіршілік етуге қажет нәрселерді бәрі бар 2.Амин қышқылдарынан белокты синтездей алады 3.РНҚ,ДНҚ,рибосома болады Митохондрия клеткада маңызды қызмет атқарады: 1.сұйық затты сіңіру 2.затты бөліп жинау 3.катиондарды жинау Митохондрия клеткадағы ролі : 1.Қуат станциясы 2.Тотықтырғыш ферменттер болады 3.Қос мембраналы Митохондрия құрылымына кіреді: 1.Ішкі мембрана 2.Сыртқы мембрана 3.Матрикс Митохондряның матрикстің құрамы:1.бейорганикалық иондар 2.ферменттер 3.Нуклеотидтер Митохондрия пайда болуының гипотезасы:. 1.жабайы элементтерден қайтадан түзілу 2.басқа мембраналық құрылымдардан түзілу 3.аналық» митохондрияның бөлінуінен Митохондрия функционалдық, құрылымдық қызметі: 1.АТФ синтездейді 2.Тыныс алуға қатысады 3.Ерітуге қатысады Митохондриялардың пайда болуы жөнінде гипотезамалар: 1.аналық митохондриялар бөлінуінің нәтижесінде көбейеді 2.басқа мемраналық структураларынан пайда болады 3.жабайы структуралық элементтерден жаңадан пайда болады Митохондриялардың прокарионттардан айырмашылығы: 1.Белок синтездеуші аппаратының компоненттерінде 2.Геномының оған сәйкес гендік информацияларының көлемінде 3.Поли адининдік қалдықтардың көп болуында Митохондриялардың прокариоттардан айырмашылығы: 1.геномының оған сәйкес гендік информацияларының көлемінде 2.полиадениндік қалдықтардың көп болуында 3.белоксинтездеуші аппаратының компоненттерінде Митохондриялық рибосоманың басқа рибосомалардан айырмашылығы: 1.белоктарды синтездеуші системаларында 2.ұсақ 3.ингибиторлардың қатысында Митохондрияның құрамында тыныс алуына қажетті фермент орналасады және аты аталғандардың фосфорлануы нәтижесінде синтезделеді: 1.криста 2.АДФ 3.АТФ Митохондрияның матриксінде кездесетін заттар және митохондрия клеткаға бөледі: 1.ДНК, РНК, рибосомалар 2.нуклеотидтер, аминоқышқылдары, ферменттер 3.энергия көзі АТФ синтезі Митохондрияның мембранасы: 1.екі мембраналы 2.сыртқы мембранадан заттар ішке енеді 3.ішкі мембранада (криста) денешіктер орналасқан Митохондрияның қай бөлігінде АТФ синтезі жүреді және митохондрияда жүретін қандай процестің нетижесінде АТФ ситезделеді 1.қатпарларда 2.цитоплазмада 3.тыныс алу Митохондрияның сыртқы мембранасы:1.7 нанометр 2.Тегіс 3.Басқа мембраналармен жалғаспайды Митохондрияның сыртқы мембранасының құрамы,физикалық қасиеттері: 1.Тотықтырғыш ферменттері аз 2.Электролиттерді,суды жеңіл өткізеді 3Қантты жеңіл өткізеді Митохондрияның ішкі мембранасы қоршап жатады және бұл мембранада орналасқан: 1.матрикісін 2.тыныс алу тізбегі 3.фосфорлау жүйесі Митохондрияның ішкі мембранасы: 1.Матриксті қоршап тұрады 2.Кристалар 3.Фосфорлау жүйесі болады Митохондрияның ішкі мембранасының құрамы,физикалық қасиеттері: 1.Тотықтырғыш ферменттер көп 2.Қаныққан май қышқылдары көп болады 3.Заттарды белсенді тасымалдайды Морфология іліміне жатады:1. цитология,гистология 2. Эмбриология 3.анатомия Мүйізделуші эпителиге жатады: 1.тері 2.тырнақ 3.шаш Микротехникалық әдістермен дайындайды:+гистологиялық препараттар +кесінділерді бояу+ ұсақ кесінді дайындау Мейозға қатысты дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Мейоз нәтижесінде бір тетраплоидты клеткадан төрт гаплоидты клетка түзіледі Мейоз арасында синтетикалық кезеңсіз ұзақ емес интерфаза болатын арты артынан кезектесіп бөлінетін екі кезеңнен тұрады Жұмыртқа клеткасының құрылуында бастапқы тетраплоидты клекадан бір гаплоидты жұмыртқа клеткасы және үш гаплоидты редукциялық денешіктер түзіледі Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің диплотена уақытында: Биваленттердің iшiнде гомологиялық хромосомалардың итерілуі жүреді Биваленттерде хромосомалардың ілінісуі мен қиылысу орны-хиазмаларды анықтайды Хромосомалардың конденсациясы және ары қарайғы қысқаруы жүреді Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің пахитена уақытында: Гомологиялық хромосомалардың толық конъюгациясы орын алады Кроссинговер жүреді Гомологиялық хромосомалардың арасында бiрдей бөлiмшелермен өзара ауысу орын алады Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің профазасы өзіне қосады: Лептотена, зиготенаны Пахитенаны Диплотенаны, диакинезді Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің профазасының диакенез уақытында: Хромосомалардың конденсациясы және ары қарайғы қысқаруы жүреді Хиазма санының азаюы белгіленеді Хромосомалар ядро қабығымен байланысын жоғалтады Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің профазасының зиготена уақытында: Гомологиялық хромосомалардың конъюгациясының басы және жақындауы жүреді Гомологиялық хромосомалар биваленттер қалыптастырады Клеткада биваленттердің 1n саны болады Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің профазасының лептотена уақытында: Клеткада 4n хромосома жиынтығы болады Хромосомалар конденсациялана бастайды Орама түрiнде хромосомалар клетканың ортасында орналастырылған Мембраналардың құрамынан бөлініп алынатын көмірсулар болады: Гликопротеидтерді құра, белок молекулаларымен байланысты болады Гликолипидтерді құра, липид молекулаларымен байланысты болады Гликокаликстің құрамды компоненті Мембраналы органеллаларға жатады: Гольджи кешені, лизосомалар, пероксисомалар митохондриялар, пластидтер Эндоплазмалық тор Мембрананың интегралды белоктары: билипидті қабатқа толықтай еніп жатады билипидті қабатқа толықтай еніп жатады билипидті қабатта толықтай жайғасып жатады Мембранасыз органеллаларға жатады: Рибосомалар Клеткалық орталық микротүтіктер, микрофиламенттер, аралық филаменттер Митоздың анафаза уақытында орын алады: Хромосома центромера ауданында байланыс жоғалтады және клетканың полюстарына тарқайды Хромосомалардың центромера бөлiмшелерi клетка полюстеріне қарай бағытталған Хромосомалардың центромера бөлiмшелерi клетка экваторына қарай бағытталған Митоздың кезеңдері: Профаза Метафаза Анафаза, телофаза Митоздың метафаза уақытында орын алады: Бөліну ұршығының қалыптасуын аяқталуы Хромосомалардың центромера бөлiмшелерiне бөлiну ұршығының микротүтiктерiнiң бекiтiлуі Қатаң тәртiпте клетканың экваторлық жазықтықтығында хромосомалардың қатарға тұрғызылуы Митоздың профазасы уақытында орын алады: Ядро қабықшасының фрагментациясы Цитоплазмалық желінің редукциясы, рибосома санының азаюы Хромосома конденсациясы Митоздың телофаза уақытында орын алады: Хромосомалардың деконденсациясы Ядро қабықшасының қалыптасуы Клетканың екі еншілес клеткаға бөлінуі Митохондрия кристалары – бұл: Ішкі мембрананың органеллелерға қарайғы қатпарлары Ішкі мембрананың матриксқа қарайғы тақташа пішіндегі өсінділері Ішкі мембрананың матриксқа қарайғы түтік пішіндегі өсінділері Митохондрия қызметтері: Органикалық субстараттың көмірқашқыл газына дейін тотығуын жүзеге асыру Тотыға фосфорлану Макроэргиялық қосындыларды түзу Митохондриялар туралы дұрыс жауап нұсқасын таңдаңыздар: ДНҚ-ның меншікті молекулалары бар АТФ молекуласының синтезін қамтамасыз етеді Меншікті рибосомалары бар Митохондриялар-бұл: Дөңгелек, сопақ, созылған пішінді Клетка ішінде көшуге қабілетті Бір бірімен қосылуға қабілетті Нефрогонотомнан дамиды: жыныс бездері мен зәр шығару мүшелері Спланхнотомнан дамиды: қан тамырлары, жүрек Нуклеин қышқылдары нуклеотидінің құрамы: пентоза Нуклеопротеидтердің құрамында бар: ДНҚ мен гистонды белоктардың қосылысы Натрий-калий насосының қызметі нәтижесінде: 1.қозған клеткаларда тыныштық потенциалы қалыптасады 2.бір цикл ішінде клеткадан 2 иона Na+ шығарылады да, 3 иона K+ сіңеді 3.мембрананың сырты оң зарядқа ие болады Нәруыздың қызметі: 1.тасымалдау,катализдік 2.құрылымдық, энергетикалық, қабылдағыштық 3.қорғаныштық,реттеу,жиырылу Нейтралды бояулар: 1.орсеин 2.Судан ІІІ 3.осмии қышқылы Нуклеин қышқылдары нуклеотидінің құрамы: 1.фосфор қышқылы 2.азотты негіз 3.пентоза Нуклеин қышқылдарының түрлері: 1.ДНК және РНК мономері 2.фосфор қышқылының қалдығы (H3PO4)қалдығы 3.рибоза немесе дезоксирибоза, азотты негіз (аденин, гуанин, цитозин, тимин, урацил) Нуклейн қышқылдарының құрамы мөлшері: 1.р+нуклеотид 2.аминқышқылы, азоттық негіз 3.фосфорқышқылының қалдығы, көмірсу Некроз сипатталады: Клетканың мембраналық компоненттерінің ісінуімен АТФ, белок, нуклеин қышқылдарының синтезінің төмендеуімен Лизосома ферменттерінің активациясы Осмос – бұл:Судың молекулаларының концентрация градиенті бойынша гипотоникалық ерітіндіден гипертоникалық ерітндіге ауысуы. Овогамияға тән: үлкен гаметалар қозғалмайды Овогенез: үш дәуірге бөлінеді Овогенездің көбею дәуірі: аналық клеткалар оогонийлар деп аталады Овогенездің өсу дәуірі: огонийлер I ретті ооциттерге айналады Онтогенездің белгілі бір сатысымен байланысты болатын сыртқы фактор әсерінен пайда болатын апоптоз түрлері: Насекомдар метаморфозында қуыршақ сатысы жасушаларының өлуі; Омыртқалылар эмбриогенезінде ұрық жасушаларының редукциясы Овогенездің соңында бір жасушадан: бір үлкен жасуша, үш бағыттаушы денешік түзіледі Онтогенез дегеніміз: әрбір дараның даму циклының толық жиынтығы Онтогенездің типтері: тікелей емес, тікелей даму Онтогенездің эмбрионалдық дамуы барысында қатерлі әсер көрсететін факторлар: химиялық Органикалық қосылыстарға жатады: Көмірсулар, майлар, белоктар, нуклеин қышқылдары Овогенез процесінің даму циклы : 1.Қалыптасу дәуірі болмайды2.Үш дәуірге бөлінеді3.Жұмыртқа клетканың даму циклі Осмос – бұл: Судың молекулаларының концентрация градиенті бойынша гипотоникалық ерітіндіден гипертоникалық ерітндіге ауысуы. Овогенездің көбею дәуірі: 1.Аналық клеткалар митоздық жолмен бөлінеді 2.Аналық клеткалар оогонийлар деп аталады 3.Бұл дәуір эмбриогенез кезінде жүреді Овогенездің өсу дәуірі: 1.Оогонийлер I ретті ооциттерге айналады 2.Ұзаққа созылады 3.I ретті ооциттің көлемі де бірнеше есе қысқарады Овогенездің пісіп-жетілу дәуіріндегі жүретін процесстер: 1.Бағыттаушы деншіктер пайда болады 2. I ретті ооцит екі рет бөлінеді 3.бір ғана жыныс клеткасы пайда болады Олигосахаридтер қатары: 1.лактоза 2.сахароза 3.мальтоза Организмнің көбею: 1.клеткалар бөліну арқылы 2.жынысты жолмен 3.жыныссыз жолмен Органоидтармен олардың құрылысы және қызмет ерекшелігіне сәйкестендір: Құрылысы және қызметі Органоид 1. құрамында хлорофилл пигменті бар А)митохондрия 2. клеткадағы энергия алмасуды жүзеге асырады В) хлоропласт 3. фотоцинтез процесін жүзеге асырады 4. ішкі мембранасында тарақ тәрізді өсінді болады-криста 5. негізгі қызметі-АТФ синтезі 1)5-а 2)1-б, 2-а 3)3-б, 4-а Өсімдік жасушаларының вакуольдері келесі ерекшеліктермен сипатталады: Жасушаның тургор қысымын ұстап тұру қызметін атқарады. Жасушаның қор заттарын жинайтын резервуары ретінде пайдаланылады. Метаболиттерді жасушадан шығаруда экскрециия үшін пайдаланады. Өсімдік жасушаларында пластидтердің келесі типтерін кездестіруге болады: +E) Ламела. Өсімдік жасушасында кездеспейді: Жасуша орталығы Өсімдіктерге ғана тән оргониодты көрсет: пластид Өсімдіктерде кездесетін клеткааралық байланыстар: плазмодесмолар Өсімдіктерде клеткалық қабырғаның негізгі компоненттері: гликолипидтер Өсімдік клеткасына тән: 1.клетка қабығы бар 2.вакуольдер бар 3.центриольдер жоқ Өсімдік клеткасының жануар клеткасынан ерекшелігі : 1.вакуоль болады 2.пластидтер болады 3.целлюлозадан тұратын қатты клеткалық қабырға тән Өсімдіктерде клеткалық қабырғаның негізгі компоненттері: 1.гликолипидтер 2.полисахарид 3.целлюлоза Өсімдік жасушаларында пластидтердің келесі типтерін кездестіруге болады:Ламела. Өсімдік жасушаларының вакуольдері келесі ерекшеліктермен сипатталады: Жасушаның тургор қысымын ұстап тұру қызметін атқарады. Жасушаның қор заттарын жинайтын резервуары ретінде пайдаланылады. Метаболиттерді жасушадан шығаруда экскрециия үшін пайдаланады. Пасссивті тасымалдау: нергия жұмсауды қамтамасыз етпейді; Концентрация градиентіне байланысты жүреді; Диффузия. Пероксисомалардың клеткадағы түзiлетiн орнын ата:Гольджи пластинкалы комплексi Пиримидиндік азотты негізге жататын нуклеотидтер:Тимин; Цитозин. Плазмалемма арқылы белсенді тасымалдау:Арнайы өткізгіш ақуыздар көмегімен жүреді; Протон потенциалынан пайда болған энергия жұмсалады; Концентрация градиентіне қарай жіреді. Плазмалемма арқылы заттардың пассивті транспорты бұл:Концентрация градиентіне қарай өткізу Пластидтер түріне байланысты бөлінеді:Лейкопласттар; Хромопластар; Хлоропластар. Пластинкалық комплекс құрамына кiретiндер:Жалпақ цистерналар; Көпiршiктер Прокариоттарға жатады:Көк-жасыл балдырлар; Бактериялар Пуриндік негізге жататын нуклеотидтер:Аденин; Гуанин. Прокариот және эукариот жасушаларының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктерінің ұқсастығы:A) Плазматикалық мембранамен қоршалған. B) Заттардың жасушаның ішіне және одан сыртқа белсенді тасымалдану қызметінде ұқсастық бар. C) Рибасомаларда ақуыз синтезі жүзеге асады. D) Ұқсас биоэнергетикалық процестерге ие. Прокариот және эукариот жасушаларының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктерінің ұқсастығы:A) Ұқсас репликация және транскрипция процестерімен сипатталады. B) Заттардың жасушаның ішіне және одан сыртқа белсенді тасымалдану қызметінде ұқсастық бар. C) Рибасомаларда ақуыз синтезі жүзеге асады. D) Плазматикалық мембранамен қоршалған. Прокариот және эукариот жасушаларының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктерінің ұқсастығы:A) Ұқсас репликация және транскрипция процестерімен сипатталады. B) Биоэнергетикалық процестері ұқсас. C) Рибасомаларда ақуыз синтезі жүзеге асады. D) Плазматикалық мембранамен қоршалған. Прокариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады: A) Жасушалық қабырғамен немесе жасушалық қабықшамен қоршалған. B) Морфологиялы анық көрінетін ядросы жоқ. C) Жасушада ДНҚ-да нуклеоид бар . Прокариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады: B) Жасушада ДНҚ-да нуклеоид бар. Пиноцитоз – бұл: E) Коллойдтық ерітінділердің және өлшенген бөлшектердің жұтылуы. Плазмолемма арқылы жүзеге асады:A) Заттардың пассивті тасымалдануы. B) Заттардың белсенді тасымалдануы. C) Эндоцитоз. D) Репликация. Парафин блогынан шыныға бекитін жұқа кесінділер дайындалады: Микротоммен Партеногенездің түрлері: гиногенез, андрогенез Пигментті қосындылар түрлері: эндогенді, экзогенді Пиноцитоз дегеніміз: мембрана арқылы жасуша ішіне сұйық тамшылардың енуі Плазмалық мембрана қызметі:Сыртқы ортадан бөліп тұру Плазмалық мембрананың қызметі: Рецепторлық Плазматикалық мембрана кездеседі: Өсімдіктер , жануарлар Плазмолеммалық мембрананың негізгі қасиеті: жартылай өткізгіштігі Пластидтер жартылай автономды болады: РНҚ, ДНҚ,рибосома болады Пластидтер жатады: екі мембраналы Пластидтердің жасыл түрін көрсет: хлоропласт Пластидтердің түрлі-түсті түрін көрсет: хромопласт Пластидтердің түссіз түрін көрсет: лейкопласт Полисахаридтер: Хитин Полисахаридтерге жатады: Крахмал ,целлюлоза , гликоген Прокариот және эукариот жасушаларының негізгі айырмашылықтары: Жасушаішілік құрылым – органоидтар құрамында Прокариот және эукариот жасушаларының айырмашылығы: Жасушаішіндікқұрылым-органоидтар құрамында Прокариоттар цитоплазмасында орналасқан: генофор, рибосомалар Прокариоттарға жатады: Бактериялар мен көк-жасыл балдыр Прокариоттардың цитоплазмасында кездеспейді: Эндоплазмалық ретикулум Прокариотты жасушалардың көбеюі: Екіге жай бөліну жолымен Прокариотты организмдер клеткасында эукариоттар мен салыстырғанда жоқ органоидтар: Ядро Протоплазманы ашқан ғалым: Пуркинье Профазада I-дің кезеңінде кроссинговер жүреді: Зигонема Профазада хромосомалар болатын саты: Хроматидтер Профазалық бөліну бес кезеңнен тұрады: мейоздық профазада Пигменттік кірінділер: 1.меланин 2.D. пигмент 3.каротиноид Плазмалемманың негізгі атқаратын қызметтері: 1.қорғаныштық 2.өткізгіштік 3.тасмалдаушы Плазмалық мембарананың қызметі: 1.өткіщгіштік 2.тасымалдаушы 3.қорғаныштық Плазмалық мембрана қызметі: 1.рецепторлық 2.сыртқы ортадан бөліп тұру 3.тасымалдау Плазмалық мембранасың құрамы: 1.белок (60%) 2.май (40%) 3.көмірсу (5-10%) Плазмодесмалық байланыс түрлері: 1.жапырақта 2.өсімдікте 3.гүлде Пластидтер жартылай автаномды органоид: 1.РНҚ, ДНҚ , рибосома болады 2.амин қышқылдарынан белокты синтездей алады 3.жеке тіршілік етуге қажет нәрселердің бәрі бар Политендік хромосомалар құрылысы: 1.жолақтар қанық боялады және Фельгеннің оң реакциясын береді 2.ұзына бойында ақшыл участіктер болады 3.ені түрліше бірнеше күңгірт жолақтар – дискілер орналасқан Политендік хромосомалар: 1.гомологті хромосомалардың қосылуынан пайда болады 2.Ақшыл участіктермен кезектесетін күңгірт жолақтар орнааласқан 3.1881 жылы Бальбиани алғаш рет байқаған Постмитоздық кезең: 1.ДНК-ның синтезіне әзірлік жүреді 2.Цитоплазманың өсуі байқалады 3.Центриольдар екі еселенеді Премитоздық кезең: 1.Клеткада энергия жиналады 2.Ерекше белоктар синтезделеді 3.Синтездік кезеңнен кейін басталады Препараттар дайындау: 1.Материальды фиксациялайды, сумен жуады 2.спирттерден өткізеді, парафинде қатырады3.микротомда кесінділер дайындап, парафиннен тазартады Поляризациялық микроскопия әдісі: 1.Анизотропты құрылымдарды зерттейді 2.конденсордың алдында поляризатор орналасқан 3.анализатропты объектілер қараңғы өрісте жарық шығарады Препаратты жасау тәсіліне жатады: 1.кесіндіні суға жуу 2.кесінділерді парафинде қатыру 3.спирттермен сусыздандыру Прокариот клеткасында болады: 1.рибосома 2.мезосома 3.жалпақ қапшықтар Пиримидиндік негіздер: 1.цитозин 2.урацил 3.тимин Прокариот клеткасының беттік құрылымдары: 1.жасуша қабықшасы 2.капсула 3.талшықтар Прокариоттар қатарына мыналар жатады: 1.спирохеталар 2.микроплазмалар 3.риккетсиялар Прокариоттарға жатады : 1 бактериялар. 2. көк-жасыл балдырлар 3. Спирохеталар Прокариоттарда кездеседі: 1. мезасома түтігі 2. Талшықтар 3. Ферменттер Протеидтерге қатарына жатады: 1.альбумин 2.глобулин 3.протаминдер Пиноцитоз – бұл: Коллойдтық ерітінділердің және өлшенген бөлшектердің жұтылуы. Плазмолемма арқылы жүзеге асады: Заттардың пассивті тасымалдануы. Заттардың белсенді тасымалдануы. Эндоцитоз.Репликация. Прокариот және эукариот жасушаларының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктерінің ұқсастығы: Плазматикалық мембранамен қоршалған. Заттардың жасушаның ішіне және одан сыртқа белсенді тасымалдану қызметінде ұқсастық бар. Рибасомаларда ақуыз синтезі жүзеге асады. Ұқсас биоэнергетикалық процестерге ие. Прокариот және эукариот жасушаларының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктерінің ұқсастығы:Ұқсас репликация және транскрипция процестерімен сипатталады. Заттардың жасушаның ішіне және одан сыртқа белсенді тасымалдану қызметінде ұқсастық бар.Рибасомаларда ақуыз синтезі жүзеге асады. Плазматикалық мембранамен қоршалған. Прокариот және эукариот жасушаларының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктерінің ұқсастығы: Ұқсас репликация және транскрипция процестерімен сипатталады. Биоэнергетикалық процестері ұқсас. Рибасомаларда ақуыз синтезі жүзеге асады. Плазматикалық мембранамен қоршалған. Прокариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады: Жасушалық қабырғамен немесе жасушалық қабықшамен қоршалған. Морфологиялы анық көрінетін ядросы жоқ. Жасушада ДНҚ-да нуклеоид бар . Прокариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады: Жасушада ДНҚ-да нуклеоид бар. Препаратты жасау тәсіліне жатады: кесіндіні суға жуу; кесінділерді парафинде қатыру; спирттермен сусыздандыру Пероксисомалар: Кристалды өзекті сопақша вакуоль пішінді Аминқышқылдарының тотығу ферменттері мен каталаза бар вакуолдер Ішінде сутегі пероксидінің тотығуы жүретін вакуольдер Пигментті қосылыстар болады: Каротин Меланин, гемоглобин Гемосидерин, билирубин, липофусцин Плазмолемма мынандай қызметтер атқарады: Шекаралық рецепторлық Транспорттық Пластид типтерінің дұрыс атауларын таңдаңыз: Лейкопласттар Хромопласттар Хлоропласттар Пластидтерге қатысты дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Екі мембранамен қоршалған Тилакоидтары болады Меншікті құрылымдық белоктардың бір бөлігін синтездеуге қабілетті Полиплоидия – бұл: ДНҚ-ның жоғары құрамымен клеткалардың құрылуы Жоғары маманданған клеткаларда хромосомдар жиынтықтырының санының жоғарылауы Хромосома жиынтығының сананың өсуі (гаплоидты жиынтыққа қатысты) Полиплоидты клеткаларға жатады: 4n хромосомалардың жиынтығы бар 8n хромосомалардың жиынтығы бар 32n хромосомалардың жиынтығы бар Рибосомды РНҚ және рибосомалардың жасушадағы түзілетін орны:A) Ядрошық. Репликация – бұл:A) ДНҚ молекуласының екі еселенуі. Рибосомалар кешенімен түзілген құрылымдар: D) Полисомдар. Редупликация процесі : ДНҚ молекуласының екі еселенуі,жаңа тізбегінің синтезделуі Редуциялық бөліну, хромосомалар саны екі есе азаяды: мейоз Рецепторлық қызмет атқарады: Плазмалық мембрана Рибоза кездеседі: РНҚ Рибосомалар қалыптасатын органоид:ядрошық Рибосомалар кездеседі: митохондрияда Рибосомалар қатысады: Белок синтезіне Рибосомалардың атқаратын қызметі: белокты синтездейді Рибосомалардың көп шоғырланған жері: полисомалар РНҚ синтезі жүретін органоид :ядрошық РНҚ құрамы: Рибоза РНҚ осында орналасқан: рибосомада РНҚ синтезіне қатысатын ядроның злементтері: Ядрошық РНҚ-ның үш типі: рибосомалық РНҚ Рентгенструктуралық талдау әдісі: 1.рентген сәулелердің дифракция құбылысына негізделген 2.молекулалардың кеңістіктегі орналасуын анықтайды 3.олардың ара қашықтықтарын өлшейді Рибосомалар қандай органойдтың мембранасына бекиді, суббірліктері неден тұрады және қызметі: 1.эндоплазмалық тордың мембранасы бекіген 2.белоктарды синтездейді 3.РНК мен белок Рибосомалардың денесінқұрайтын компоненттер және и-РНК триплеті сәйкестігі: 1.белоктар 2.РНК 3.аминқышқылына Рибосомалардың орналасуы. 1.хлоропластарда 2.эндоплазмалық тордың мембранасында 3.цитоплазманың матриксінде РНК кездесетін органоид және РНК түрлерінің түзілуі ядроның қандай структурасымен байланысты: 1.ядро 2.ядрошық 3.хромосомдармен РНК түрлері: 1.ақпараттық РНК 2.рибосомалық РНК 3.тасымалдаушы РНК РНКБелоктың биосинтезіне қатысады: 1.клетка ядросының ДНҚ-сы 2.РНК-ның үш типі 3.рибосома РНҚ – да орналасқан : 1.митохондрия 2.Рибосома 3.хромосома РНҚ-ның үш типі: 1.матрицалық РНҚ 2.тасмалдаушы РНҚ 3.рибосомалық РНҚ Рибосома кездеседі: 1.ядро қабықшасының сыртында 2.митохондрия мен хлоропластарда 3.цитоплазмада, гранулалық ЭДТ-да Репликация – бұл:ДНҚ молекуласының екі еселенуі. Рибосомалар кешенімен түзілген құрылымдар: Полисомдар. Рибосомды РНҚ және рибосомалардың жасушадағы түзілетін орны:Ядрошық. Тек қана аналық ДНҚ беріледі (ұрпаққа тек әйелдің жыныс жасушаларының ДНҚ-сы берілетіндіктен).Өзіндік ДНҚ репликациясы жасушалық циклдің кез- келген фазасында жүреді (митотикалық бөлінудің өзін қоспағанда). Рибосомаға қатысты дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Полипептидті молекулалар синтезінің қарапайым болып табылады Рибосомалар – бұл: Рибонуклеопротеидтер Мембранамен шектелмеген мөлшері25/20/20 нм түйіршіктер Бір үлкен және бір кіші суббірліктерден құралған мөлшері25/20/20 нм түйіршіктер Рибосомалардың мынандай түрлерін ажыратады: Бос Фиксирленген Полирибосомалар Саңылау арқылы байланысты анықта: нексустар арқылы байланысады Саңылау тәрізді байланыс: нексустар Саңырауқұлақтар жасуша қабырғаларының құрылымдық компоненті: Хитин Секреттер:бездік клеткалардан бөлінеді Секреттік кірінділердің химиялық құрамы:липопротеидтер Синапстық байланысты анықта: жүйке жасушасында кездеседі Синаптонемді кешеннің пайда болу кезеңі: Зигонема Синкарион дегеніміз: аталық және аналық ядролардың қосылуы Синтез процесі тоқтайды: Митоз кезінде Синтезден кейінгі кезеңнің G2 - сипаттамасы:РНК мен белок синтезделеді және энергия жиналады Склеротомнан дамиды: шеміршек, сүйек Сомиттер жіктеледі: склеротом Сперматогенездің өсу дәуірінде: аталық клеткалар алғашқы сперматоциттер деп аталады Спутниктік хромосомаға тән: хромосома буылтықты болады Субметацентрлік хромосомаға тән: иықтарының ұзындығы тең емес Сұйықтықтардың клеткаға енуі :пиноцитоз Cперматогенездің көбею дәуірінде: сперматогонийлер митоздық тәсілмен бөлінеді Саңырауқұлақтар клеткасында кездесетін органоидтар : 1.ядро 2.цитоплазма 3.митохондрия Саруыз мөлшеріне байланысты аналық жыныс клеткасы (жұмыртқа клеткасы) бөлінеді: 1.алетцальды, олиголетцетальды 2.мезалетцетальды 3.полилецетальды Саруыздың жұмытқа клеткасында орналасуына байланысты: 1.полилетальды 2.голлоизолецетальды 3.телолетцетальды Сәйкесін тап: Клетканың құрылымдық компоненттері: Қызметі: 1.ядро А) белок синтезі 2. рибосома Б) клетка ауданын арттыру 3. микробүрлер В) гендік информацияны сақтау 1)1-в 2)2-а3)3-б Секретті түзуі тәсіліне қарай бездерді бөлінеді: 1.галокринды 2.мерокринды 3.апокринды Секреттік кірінділердің химиялық құрамы : 1.липопротеидтер 2.полисахаридтер 3.гликопротеидтер Синапстық байланыс кездеседі: 1.жануарларда 2.жүйке ұлпасында 3.жүйке жүйесінде Синтездік (S) кезең: 1.ДНК синтезделеді 2.Хромосомалар екі еселенеді 3.Постмитоздық кезеңнен кейін басталады Сперматазоидтың құрлысы: 1.бас 2.мойын 3.құйрық Сперматозоидтың бас бөлімінде орналасқан: 1.ядро 2.ДНҚ 3.акросома Субметацентрлік хромосомалар: 1.Пішіні латынның L әрпі 2.бір иығы қысқа, нашар байқалады 3.иықтарының ұзындығы тең емес Сыртқы ортадан алынатын энергияның түріне байланысты тірі клеткаларды бөлеміз: 1.гетеротрофты 2.жоғарғы сатыдағы организмдер 3.автотрофты Сыртқы әсерлердің зақым келтіру нәтижесінде кедір-бұдырлы цитоплазмалық тор құрылысында келесідей бұзылыстар орын алуы мүмкін: Вакуолизация жүреді және ұсақ көпіршіктерге ыдырап кетеді Фиксирленген рибосомалар саны азаяды Секретті өнімдердің синтезінің қарқындылығы төмендейді Сыртқы әсерлердің зақым келтіру нәтижесінде митохондрия құрылысында келесідей бұзылыстар орын алуы мүмкін: Мембранааралық кеңістік кеңейеді Санның және кристалардың өлшемдерінің редукциясы орын алады Мембрана жыртылуы мүмкін Тасымалдау процесі кезінде энергияны қажет ететінін түрін көрсет: активті тасымалдау Тасымалдаушы қызметін атқаратын органойд :Эндоплазмалық тор Тасымалдаушы қызметін атқаратын цитоплазманы кесіп өтетін каналдар мен цистерналар жүйесі: Эндоплазмалық тор Тегіс эндоплазмалық торда: липидтер синтезделеді Телофазаның соңында түзіледі:клетка Телоцентрлік хромосомаға тән: бір ғана иығы бар Тең иықты хромосомалар : Метацентрлік Тонофибриллалар атқаратын қызметі:Тіректік қызметі Төмендегі көосетілген функциялардың қайсысын ядро орындамайды: Трансляция Транскрипция процесі дегеніміз: ДНҚ-дан информацияның РНҚ-ға көшірілуі Трофикалық зат: белоктар Трофикалық кірінділер: Белок Тубилин белогы болады: микротүтікшелерде Тұқым қуалайтын ақпаратты сақтайтын органоид: ядро Түйіршекті эндоплазмалық торда: белоктар синтезделеді Түйіршікті заттардың клеткаға енуі :фагоцитоз Тығыз жанасу дегеніміз: Жасушааралық байланыс Тыныс алу процесі жүретін органоид: Митохондрия Тағамға қосып немесе инъекциямен организмге енгізетін радиоактивті изотоптар: 1.P3 2.C14 3.H3 Трансляция: 1.тРНҚ-ның триплеттер негіздерінің аминқышқылдар қатарына аудару 2.гендік информация иРНҚ-ның төрт әріпінен белоктардың 20 әріптік тіліне аудару 3.тРНҚ триплеті иРНҚ триплетіне комплементарлы болып амин қышқылын анықтау Трофикалық кірінділер: 1.белоктар 2.майлар 3.көмірсулар Түйіршіксіз эндоплазмалық тордың қызметі: 1.липидтермен стероидты гормондарды синтездеу 2.усыздандыру , гликогенді синтездеу, кальциді жинау, сақтау 3.липопротеидтер өндіріледі Тыныс алу теңдеуінің нәтижесі: Органикалық молекулалар+ О2→ ? + ? +? 1).СО2 2).Н2О 3).энергия Тізімдердегі қасиетіне байланысты артық элементтер: 1).O,Zn,C,H,N 2).K,Cu,P,S,Mg 3).Cl,Ca,Mn,Na,Fe Тіршіліктің маңызды биполимерлеріне жатады: 1.нуклеин қышқылдары 2.полисахаридтер 3.белоктар Тірі ағзалардың көбеюі: 1.тірі ағзалардың өзінен кейін ұрпақ қалдыруы 2.жер бетінде тіршілік үздіксіз жалғасып отыруы 3.жыныссыз және жыныстық көбеюі Тірі жасушада К+концентрациясы және Na- концентрациясы қалай кездеседі,аниондар pН деңгейін қалай ұстайды: 1. К+ концентрациясы жоғары 2. Na-концентрациясы төмен 3. аниондар рН деңгейін тепе - теңдікте ұстайды Тірі организмдер ненің арқасында сақталады, көбею формаларын атаңыз, және көбеюдің қандай түрі ең соңында пайда болады: 1.көбею 2.жынысты және жыныссыз 3.жынысты Трофикалық қосылыстар болады: гиалоплазмадағы май тамшылары гиалоплазмадағы гликоген түйіршіктері ГЭТ ішіндегі белоктық гранулалар Түрдің кариотипі– бұл: Хромосомалардың белгiлi саны Хромосомалардың белгiлi құрылымы Хромосомалардың санның жиынтығы, өлшемдері және құрылысының ерекшелiктерi Тығыз байланыс мынандай болып табылады: Макромолекулаларды өткізбейтін Иондарды өткізбейтін Суда еріген заттарды өткізбейтін Универсалдық маңызы жоқ арнаулы органоидтар: миофилламенттерУниверсалдық маңызы жоқ арнаулы органоидтар: 1.нейрофибриллалар 2.миофибриллалар 3.тонофибриллалар Ультракүлгін микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Ультракүлгін микроскопының рұқсат берiлетiн ең кiшi қашықтығы 0,1 мкм Жарық көзi ретінде сынапты немесе ксенонды шамдардың ультракүлгін сәулелері қызмет етедi Люминесцентті экран және электро-оптикалық өңдегіш қажет Үлкен және кіші мөлшерге ие болған гаметалар: анизогамиялар Үнемі бөлінетін клеткалар: 1.ішек криптісінің клеткалары 2.сүйектің қызыл май мен көк бауырдың қан түзуші клеткалары 3.жамылғы эпителлийдің базальдік қабатының клеткалары Ұлпаның түрлерінің саны:4 Ұрықтанбаған жұмыртқа жасушасынан дамып жетілуді : партеногенез дейді Ұрықтану дегеніміз: зиготаның пайда болуы Ұрықтану келесі фактормен сипатталады: ядроның активтелінуімен Ұрықтану: зигота түзіледі Ұлпаларды қолдан өсіру әдісі: 1.тірі клеткаларды кинопленкаға түсіріп алуға да болады 2.ұлпалар мен клеткаларды in vitro жағдайында қолдан өсіреді 3.организмнің өзінің құрамында ( in vitro) жүргізуге болады Фагоцитоз – бұл:Қатты бөлшектердің жұтылуы. Фотосинтездеуші жасушалардың пластидтері келесі компоненттерден тұрады: Сыртқы мембранадан.Ішкі мембранадан.Матрикстен. Фагасома- дегеніміз: Плазматикалық мембрананың фрагментімен қоршалған, бөлшектерді қоршап алған вакуольдер Фагоцитоз дегеніміз: мембрана арқылыжасуша ішіне қатты түйіршектердің енуі Физикалық факторға жатады: радиация, температура Фиксациялаудың мақсаты: Жасушамен ұлпаларды бүлінуден сақтау Флуоресценция құбылысы дегеніміз: Жарық сәулелерін сіңіре отырып жарық шығару Фотосинтез жүретін пластидтің түрін көрсет: хлоропласт Ферменттер кездесетін органоид, ферменттердің қызметі, ферменттердің белоктардан айырмашылығын атаңыз: 1.лизосома 2.затты ыдырату катализатор 3.рибосомаларды синтездейді Фотосинтез процесінің нәтижесінде түзіледі және аталғандардың қайсысында жұреді: 1.көмірсулар 2.өсімдікте 3.хлоропласта Фотосинтездеуші эукариотты органоидтарға жатады: 1.хлоропластар 2.хромопластар Фагоцитоз – бұл:Қатты бөлшектердің жұтылуы. Фотосинтездеуші жасушалардың пластидтері келесі компоненттерден тұрады: Сыртқы мембранадан.Ішкі мембранадан.Матрикстен. Фазалы-контрасты микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Боялмаған тірі объекттерді зерттеуге мүмкіндік береді Жарық көзi ретінде табиғи жарық немесе шоқтану шамдарының жарығы қызмет етедi Объективте фазалық пластинканы және конденсаторда арнай сақиналы диафрагманы қолдану қажет Химиялық факторға жатады: спирт, формалин Хлоропластардың митохондриядан айырмашылығы: тилакойдтар болады Хлоропластардың сипаттамасы: Қос мембраналы Хлоропластың тилакоидтары бағанасы құрайды: Грана Хлоропластың ішкі мембранасының инвагинациясы: Тилакоид Хроматидтер арасындағы байланыс жойылатын митоздық фаза: анафаза Хроматинде болатын гистондар типі:5 Хроматиннің түрлері: эухроматин, гетерохроматин Хромосома компактіленген фаза: Метафаза Хромосомалар деспиралданатын митоздық фазасын көрсет: телофаза Хромосомалар екі еселенген соң, жасушаның бөлінуі жүрмейді – ол: эндомитоз Хромосомалар иықтарының шеті: теломерлер Хромосомалар спиралданатын митоздық фаза: профаза Хромосомалардың жіңішке құрылымы хромонемалардың екі еселенуі: политения Хромосомалардың морфологиясын зерттеуге болатын фаза: Телофазада Хромосоманың ақшыл жіңішкерген учаскесі:центромера Хромосоманың белсенді емес бөлшегі :спиралданған Хроматин жіпшелері неден тұрады және қанша түрі бар, нәруыздар шиыршықталып түзеді: 1.нуклеопротейдтен 2.геторохроматин және эухроматин 3.шиыршықталып ДНҚ хромосома түзеді Хроматин немен байланысқан және немен қосылып хромасома түзеді: 1.хромосомалар клетка бөлінерде түзіледі, генетикалық ақпарат сақталады 2.нәруызбен байланысқан ДНҚ молекуласы 3.нәруыздармен қосылып шиыршықтанған ДНҚ хромосомалар түзеді Хромосомадағы центромерлердің орналасу ретіне қарай көруге болады: 1.акроцентрлі-центромері бір ұшында орналасқан сыңар иықты хромосома 2.метацентрлі-центромері дәл ортасына орналасқан тең иықты 3.субметацентрлі-иықтары тең емес Хромосомалар қамтамасыз етеді: 1.сақталған ақпаратты жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді 2.клеткадағы барлық процесстерді бақылайды 3.генетикалық ақпаратты сақтап келесі ұрпаққа беру Хромосомаларда ядроның орналасқан және барлық хромосомаларда ядрошықтың болуы: 1.екінші кермеде 2.бірнешеуінде 3.біреуінде Хромосомаларды алғаш ашқан және «хромосома » деген ұғымды ұсынған: 1.Флеминг (1882 ж) 2.Страсбург(1884 ж) 3.В.Вальдейер(1888 ж) Хромосоманың химиялық құрамы: 1.ДНҚ 2.белок- гистон 3.РНҚ Хроматиннің келесі түрлерін ажыратады: Хромосомдар Эухроматин Гетерохроматин Хромосома ие болады: Хромосоманы екі иыққа ажырататын центромера Хромосоманың серігін бөлетін екіншілік тартылу (вторичная перетяжка) Теломерлер Хромосома уақытындағы – бұл: ДНП-ның бір молекуласы Митоз кезіндегі ДНҚ молекуласы Центромері және екі иығы бар максимальді тығыздалған ДНҚ молекуласы Хромосомаларды ажыратады: Метацентрлі Субметацентрлі Акроцентрлі Хромосомалардың ядрошықтық ұйымдастырушысы – бұл: Екіншілік көшірілу аймағы рРНҚ-ның құрылымы туралы ақпаратты тасымалдаушы гендердің көптеген көшірмелері бар хромосома бөлімі Интерфаза сатысында ядрошықтың жасалуына қатысатын бір немесе бірнеше хромосомалардың бөлімі Хромосоманың центромерасы – это: Алғашқы тартылу аймағы Хромосоманың кинетохор орналасқан аймағы Митоз уақытында бөлiну ұршығының жіпшесі бекiген хромосоманың денесiндегi бөлiмше Цитологияның зерттеу заттары болып табылады: Жасушаның құрылысы. Цитологияның дамуының негізін қалаған ғалымдар: Р.Гук.Мальпиги.А. ван Левенгук. Цитоплазмалық мембрана арқылы заттардың белсенді транспорты – бұл: Заттардың концентрация градиенттеріне қарсы АТФ энергиясын жұмсай отырып түсуі. Цитоплазмалық мембрана арқылы заттардың баяу транспорты – бұл: Заттардың концентрация градиенттері бойынша АТФ энергиясын жұмсамай түсуі. Центроильдің қызметі: бөліну ұршығын қалыптастырады Центромера орналасады: Хромосомада Центромераларының орналасуына байланысты митоздық хромосомалар бөлінеді: 5 типке Центромерлердің орналасуына қарай хромосомалардың типтері: Метацентрлік Цитокенез жүретін фаза: Телофазада Цитокенез –клетка бөлінуін ашқан: Уитман Цитоқаңқа компоненттері:Микрофиламенттер. Цитология пәнінің міндеттері болып табылады:Клеткалардың құрылысын зерттеу; Клеткалардың қызметін зерттеу. Цитологияда қолданылатын әдістер:Қараңғы өрісті микроскопия; Электронды микроскопия. Цитоплазмадан заттардың тасымалдануының түрлері:Иондық; Белсенді; Зарядты. Цитоплазманың құрылымдық компоненттері:Гиалоплазма; Органеллалар; Қосымшалар Цитокенез қай фазада жүреді: Телофазада Цитокинездің сипаттамасы: цитоплазманың екі жас жасушаларға бөліну процесі Цитологияда қолданылатын өлшем бірліктер: микрометр Цитологиялық препараттарда кесіндінің қалыңдығы: 5-7мкм Цитоплазмалық кірінділердің түрлері: торфикалық кірінділер Цитоплазманың екі жас жасушаларға бөліну процесін: цитокинез Центриоллилерді ұстап тұратын не және оның атауы, центриоллилердің қызметі: 1.қысқыштар 2.центродесмоз 3.клетканың бөлінуіне қатысады Центромераның хромосомаларында орналасуына қарай бөлінуі: 1.телоцентрл 2.метацентрлі,субметацентрлі 3.акрометацентрлі Цитоқаңқаның (цитоклет) клеткадағы қызметі: 1.клеткалық қозғалыстарға қатысады 2.клетканы өзара байланыстыру 3.клетканың ішкі тірегі Цитология зерттейді: 1.клеткалардың құрылысын 2.клеткалардың дамуын 3.клеткалардың қызметін Цитологияда негізгі қолданылатын әдістер: 1.микроскоп 2.цитологиялық препараттар 3.гистологиялық препараттар Цитоплазманың құрылысы ,құрамы,қызметі: 1.клетканың ішіндегі қоймалжың зат ,сыртқы ортадан мембрана арқылы бөлінген 2.метаболизмдік жұмысшы аппараты, құрамында қосындылар, жіпшелер, түтікшелер кездеседі 3.белокты синтездейді Цитоплазманың негізгі матриксі: 1..клетканың ішкі ортасы 2.гиалоплазма 3.гомогенді ұсақ дән зат Цитологияның дамуының негізін қалаған ғалымдар: Р.Гук Мальпиги А. ван Левенгук. Цитологияның зерттеу заттары болып табылады: Жасушаның құрылысы. Цитоплазмалық мембрана арқылы заттардың баяу транспорты – бұл: Заттардың концентрация градиенттері бойынша АТФ энергиясын жұмсамай түсуі. Цитоплазмалық мембрана арқылы заттардың белсенді транспорты – бұл:Заттардың концентрация градиенттеріне қарсы АТФ энергиясын жұмсай отырып түсуі. Цитология зерттейді: +клеткалардың құрылысын, +клеткалардың дамуын+клеткалардың қызметін Цитоқаңқа туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Мембраналы емес белокты құрылымдармен көрсетілген Микрофиламенттерден, аралық филаменттерден және микротүтіктерден құралған Жиырылу және тірек-қимыл қызметін атқарады Цитоқаңқалар болып табылады: Микротүтікшелер Микрофиламенттер Аралық филаменттер Цитоплазмалық тор, Гольджи кешені, митохондрия, рибосомалар кезедеседі: Жануарлар клеткасында Өсімдік клеткасында Адам клеткаларында ғана Эукариоттық жасушаның лизосомалары үшін мыналар тән: 1949 жылы де Дюв ашқан.Жалғыз мембранамен шектелген.Гидролитикалық ферменттері бар. Эукариоттық жасушада рибосомалардың келесі типтері кездеседі: Мембранаға байланған цитоплазматикалық. Бос цитоплазматикалық. Эукариоттық жасушалардың рибосомаларына мыналар тән: Трансляцияны жүзеге асырады. Суббірліктер ядрошықтарда түзіледі. Эукариоттық жасушаның митохондриялары құрылысында келесі элементтерді кездестіруге болады: Сыртқы мембрананы; Ішкі мембрананы; Матриксті. Эукариоттық жасушаның митохондрияларына мыналар тән: +A) Ядроға қарағанда өзіндік ДНҚ мутациясының жиілігі 10 есе жоғары. +B) Тек қана аналық ДНҚ беріледі (ұрпаққа тек әйелдің жыныс жасушаларының ДНҚ-сы берілетіндіктен).+C) Өзіндік ДНҚ репликациясы жасушалық циклдің кез- келген фазасында жүреді (митотикалық бөлінудің өзін қоспағанда). Эукариоттық жасушада микрофиламенттер келесі ерекшеліктермен сипатталады: +A) Актин ақуызынан тұрады.+B) Микроталшықтар скелетін құрайды. +C) Жасуша қозғалысының кейбір формаларына қатысады. Эукариоттық жасушаның микротүтікшелері үшін келесі ерекшеліктер тән: +A) Цитоскелеттің құрылуына қатысады. +B) Жасушаның ортасынан басталып, плазмолеммаға радиальды түрде таралатын қалың тор түзеді. +C) Тубулин ақуызынан тұрады. Эукариоттық жасушаның центриолдарына келесі ерекшеліктер тән: +A) Микротүтікшелерден тұрады.+B) Құрамы (9*3) +0 формуласымен кескінделеді. +C) Бір-біріне тік бұрыш жасап, диплосома түзе отырып жұптасып орналасады. Эукариоттық жасушаның қорлық қосымшалары болып табылады: +A) Бауыр жасушаларындағы гемосидерин гранулалары.+B) Бұлшықет талшықтарындағы гликоген гранулалары. Эукариоттық жасушаның цитоплазмасының қосымшаларына мыналар тән: +D) Міндетті емес құрылымдар. +E) Жасушаның метаболитикалық жағдайына байланысты пада болады және жоғалады.+F) Секреторлы, экскреторлы, пигментті және трофикалық болады. Эукариоттық жасушаның ядросының ерекшелігі: +A) Жасушаның тұқым қуалау материалдары бар маңызды құрылымы.+B) ДНҚ ақпараттарының жасушаның өзінде орындалуын қамтамасыз етеді. +C) Тұқым қуалау материалдарын дочерлық жасушаларға беру үшін сақтайды. Эукариоттық жасушаның хромосомалары келесі ерекшеліктермен сипатталады: +A) Интерфаза кезеңінде олар ядрода белгілі бір реттілікті сақтап орналасады. +B) Интерфаза кезеңінде деконденсирленген жағдайда болады. +C) Жасушаның бөлінуі кезінде (митоз немесе мейоз) олар қысқарып, жуандап конденсирленеді, сондықтан жарықоптикалық деңгейде көрініп тұрады. Эукариоттық жасушаның ядросына мыналар тән:+A) Бұл гентикалық материалдың орны. +B) Генетикалық материалдың функционирлеу орны. +C) Генетикалық материалдың шығарылатын орны. Экзоцитоз – бұл:+E) Заттардың жасушадан шығарылуы. Эндоцитоз – бұл:Заттардың жасушаға түсуі. Эукариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады:+D) Ұйымдасқан ядросы бар.+E) Мамандандырылған органеллалары бар.+F) Жасушада мембраналық құрылымдар бар.+G) Жасушада энергияны митохондриялар жасайды. Эукариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады:+D) Ұйымдасқан ядросы бар.+E) Мамандандырылған органеллалары бар.+F) Жасушада лизосомалар бар.+G) Жасушада энергияны митохондриялар жасайды. Экваториалдық жазықтық жүретін фаза: Метафаза Экзоцитоз дегеніміз: заттардың сыртқа шығарылуы Эктодермадан дамиды: жүйке жүйесінің ұлпалары Электронды микроскопқа алынған кесіндіні бояйды: Қорғасынмен Эндомитозда хромосомдар болады :еселенген Эндоплазмалы тордың қабырғасының құрылысы:Липопротеиндік мембрана Эндоплазмалық тор мембранасы мен плазмалемма арасында байланыс түзуші: Гольджи аппараты Эндоплазмалық торда синтезделген заттар тасымалданатын органоид :Гольджи аппараты Эндоплазмалық торды ашқан ғалым: 1945 жылы Портер Эндоплазмалық тордың атқаратын қызметі: тасымалдаушы қызмет атқарады Энтодермадан дамиды: ас қорыту мүшелеріндегі эпителий Эозинокышқылымен боялатын құрылымдардың аталуы:Ацидофильді немесе эозинофильді Эпиболия дегеніміз: жұмыртқаның анимальдік полюсі Эукариоттар цитоплазмасында орналасады: ядро және органоидтар Эукариоттық жасушалардың құрылысының өсімдік жасушаларына сай емес ерекшелігі: Жасуша орталығы Эухроматин ядроның қай бөлігінде: Ядроның центріне қарай жақын Эктодермадан пайда болатын эпидермалық эпителий: 1.жабынды эпителий, тері бездері 2.ауыз қуысының эпителиі 3.сілекей бездері Эктодермадан пайда болған эпителий кездеседі: 1.ас қорыту жолында 2.өт қабында 3.бауыр, ұйқы безінде Эктодермалық эпителидің негізгі функциясы: 1.сіңіру 2.секрет бөлу 3.қорғаныш Электронды микроскопқа алынған кесіндіні бояйды: 1. Қорғасынмен 2.уранилацетатпен 3.вольфраммен Эмбриондарда қан бастапқыда түзіледі: 1.сарыуыз қапшығында 2.бауырда,лимфа түзуші органдарда 3.сүйекмайында Эндодермада пайда болған ұлпа: 1.ішек 2.бүйрек 3.ет.4.бездер5.ми Эндомитоздың ерекшелігі және кездеседі: 1.өсімдіктер,жануарлар ұлпаларында кездеседі 2.хромосомалар саны екі есе артады 3.ядро екіге бөлінбейді Эндоплазмалық тор қандай клеткаларда кездеседі және атқаратын қызметіне қарай түрлері: 1.өсімдіктер мен жануарларда кездеседі 2.гранулярлы(кедір - бұдырлы) 3.агранулярлы (тегіс) Эндоплазмалық торда синтезделген өнімдер қайда жиналады және қайда жеткізіледі:1.каналдарға жиналады 2.қуыстарға жиналады 3.органиойдтарға жеткізіледі Эндоплазмалық торды немен көруге болады, қайда орналасқан және қандай органойдтың қабықшасынан қалыптасады: 1.цитоплазмада орналасқан 2.электронды микроскоппен көруге болады 3.ядроны қоршап қабықшасын қалыптастырады Эндоплазмалық торды кім қай жылы ашты; гранулярлы эндоплазмалық тордың мембранасында не орналасқан және нені синтездеуге қатысады: 1.К.Р.Портер 1945ж 2.+рибосомалар орналасқан 3.белокты синтездейді Эндоплазмалық тордың клеткадағы қызметі: 1.тасымалдау 2.заттардың ішке түсуі 3.рибосомалар белок синтезіне қатысуы Энергетикалық алмасу: 1.органикалық қосылыстардың ферменттер қатысуымен ыдырауы 2.клеткадағы реакциялардың энергия көзі-АТФ 3.энегияға бай қосылыстардың түзілуі Энтодермадан дамитын энтодермалық эпителий: 1.ішек 2.бауыр 3.ұйқы безі Эпителий ұлпасы: 1дененің бетін жауып тұрады 2.ішкі органдардың сыртын астарлайды 3.шекаралық ұлпа болып саналады Эпителий ұлпасында кездеспейді: 1.қан тамырлары кездеспейді 2.дифузды қоректенеді 3.қоректі дәнекер ұлпасынан алады Эпителий ұлпасының клеткалары бір–бірімен байланысады: 1.десмосомалық байланыс 2.құлып тәрізді байланыс 3.саусақ тәрізді байланыс Эпителий ұлпасының клеткаларының құрылысы: 1.полярлы 2.апикальді 3.базальді Эпителий ұлпасының негізгі массасын құрайды: 1.клеткалар 2.клеткалар қабат құрып орналасады 3.клеткааралық зат болмайды Эпителий ұлпасының негізгі функциясы 1.барьерлік 2.қорғаныштық 3.заттардың алмасуы Эпителий ұлпасының пайда болуы және дамуы: 1.онтонез 2.эктодерма, эндодерма 3.мезодерма Эукариоттарға жатады: 1. Қарапайымдылар 2. Жануарлар 3. Өсімдіктер Экзоцитоз – бұл:Заттардың жасушадан шығарылуы. Эндоцитоз – бұл:Заттардың жасушаға түсуі. Эукариоттық жасушада микрофиламенттер келесі ерекшеліктермен сипатталады: Актин ақуызынан тұрады.Микроталшықтар скелетін құрайды. Жасуша қозғалысының кейбір формаларына қатысады. Эукариоттық жасушада рибосомалардың келесі типтері кездеседі: Мембранаға байланған цитоплазматикалық.Бос цитоплазматикалық. Эукариоттық жасушалардың рибосомаларына мыналар тән: Трансляцияны жүзеге асырады.Суббірліктер ядрошықтарда түзіледі. Эукариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады: Ұйымдасқан ядросы баар. Мамандандырылған органеллалары бар. Жасушада мембраналық құрылымдар бар.Жасушада энергияны митохондриялар жасайды. Эукариоттық жасушаның жасушалық қауымдастығының айрықша сипаты болып табылады:Ұйымдасқан ядросы бар. Мамандандырылған органеллалары бар.Жасушада лизосомалар бар. Жасушада энергияны митохондриялар жасайды. Эукариоттық жасушаның қорлық қосымшалары болып табылады: Бауыр жасушаларындағы гемосидерин гранулалары.Бұлшықет талшықтарындағы гликоген гранулалары. Эукариоттық жасушаның лизосомалары үшін мыналар тән: 1949 жылы де Дюв ашқан.Жалғыз мембранамен шектелген. Гидролитикалық ферменттері бар. Эукариоттық жасушаның микротүтікшелері үшін келесі ерекшеліктер тән: Цитоскелеттің құрылуына қатысады. Жасушаның ортасынан басталып, плазмолеммаға радиальды түрде таралатын қалың тор түзеді. Тубулин ақуызынан тұрады. Эукариоттық жасушаның митохондриялары құрылысында келесі элементтерді кездестіруге болады: Сыртқы мембрананы.Ішкі мембрананы.Матриксті. Эукариоттық жасушаның митохондрияларына мыналар тән: Ядроға қарағанда өзіндік ДНҚ мутациясының жиілігі 10 есе жоғары. Эукариоттық жасушаның хромосомалары келесі ерекшеліктермен сипатталады: Интерфаза кезеңінде олар ядрода белгілі бір реттілікті сақтап орналасады. Интерфаза кезеңінде деконденсирленген жағдайда болады. Жасушаның бөлінуі кезінде (митоз немесе мейоз) олар қысқарып, жуандап конденсирленеді, сондықтан жарықоптикалық деңгейде көрініп тұрады. Эукариоттық жасушаның центриолдарына келесі ерекшеліктер тән: Микротүтікшелерден тұрады.Құрамы (9*3) +0 формуласымен кескінделеді. Бір-біріне тік бұрыш жасап, диплосома түзе отырып жұптасып орналасады. Эукариоттық жасушаның цитоплазмасының қосымшаларына мыналар тән: Міндетті емес құрылымдар. Жасушаның метаболитикалық жағдайына байланысты пада болады және жоғалады.Секреторлы, экскреторлы, пигментті және трофикалық болады. Эукариоттық жасушаның ядросына мыналар тән:Бұл гентикалық материалдың орны. Генетикалық материалдың функционирлеу орны. Генетикалық материалдың шығарылатын орны. Эукариоттық жасушаның ядросының ерекшелігі: Жасушаның тұқым қуалау материалдары бар маңызды құрылымы. ДНҚ ақпараттарының жасушаның өзінде орындалуын қамтамасыз етеді. Тұқым қуалау материалдарын дочерлық жасушаларға беру үшін сақтайды. Экзоцитоз – бұл: Клеткадан табиғаты белоктық секреторлы өнімді шығару процесі Клеткадан табиғаты көмірсулы секреторлы өнімді шығару процесі Клеткадан қорытылмаған өнімдердің шығарылу процесі Электронды микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:: Электронды микроскопта рұқсат берiлетiн ең кiшi қашықтығы 0,1 – 0,7 нм Вакуумда электрондар ағыны пайдаланылады Препартаттарды контрастирлеу қажет Эндоцитоз – бұл: Макромолекулалардың клетка ішіне жұтылу процесі Судың клетка ішіне жұтылу процесі Суда еріген микроэлементтердің клетка ішіне жұтылу процесі Эукариотклеткаларына тән: Шизогония дегеніміз: ядроның көпке бөлінуі Шығу тегіне қарай эпителий ұлпасы бөлінеді: 1.эктодермалық 2.эндодермалық 3.мезодермалық Ядросы бар Митохондриясы, цитоплазмалық торы, Гольджи кешені бар Митозбен бөліну Іштен бүршіктену дегеніміз: эндогония Ішек эпителиі клеткаларының апикальды, базальді бөлігінде кездесетін заттар және қызметі: 1.апикальді бетінде микробүрлер бар 2.базальды бетінде микро бүрлер жоқ 3.базальді мембрана эпителий ұлпасы мен дәнекер ұлпасын біріктіріп тұрады Ішкі ортаның ұлпаларының тән ортақ белгі: 1.гетерополярлы 2.қабат құрамайды 3.талшықтар мен негізгі заттан тұрады Ішкі ортаның ұлпаларының функциясы: 1.қоректендіру 2.қорғаныштық 3.инфекциядан қорғау Ядрошық келесі белгілермен сипатталады: A) Бұл ядроның ең тығыз құрылымы.+B) Кейбір хромосомалардың екіншілік тартылу ауданында түзіледі.+C) Рибосомдық РНҚ синтезін қамтамсыз етеді. Ядрошықтың қызметі:+E) Рибосомалар түзілуі. Ядролық ДНҚ молекулаларына келесі процестерге қатысу тән:+A) Репликация.+B) Репарация.+C) Транскрипция. Ядро (Nucleus)деген терминді енгізген: Броун Ядро бөлінуінде – кариокинез процесін ашқан: Чистяков Ядро кездеспейді: эритроциттерде Ядро қабықшасы болмайтын организмдер: Прокариоттар Ядро қабықшасының қызметі: өткізгіштік Ядро орындамайтын функция: Трансляция Ядроға хромасомалардың жақсы боялатын күңгірт түсті бөлімдері:Гетерохроматин Ядроға хромасомалардың нашар боялатын ашық түсті бөлімдері: эухроматин Ядроның айналасындағы мембраналы органоид Эндоплазмалық тор Ядроның атқаратын қызметі: генетикалық информацияны сақтау Ядроның ең басты компоненті: нуклеин қышқылдары Ядроның компоненттерін көрсет: ядро қабықшасы, кариоплазма, ядрошық, хроматин Ядроның көпке бөлінуі: шизогония Ядроның күрделі бөлінуі, 4 фазадан тұрады – ол: митоз Ядроның негізгі құрылымдық бөліктері: кариоплазма Ядроның тікелей бөлінуі: амитоз Ядрошық ядродағы хромосомалардың : ең тығыз орналасқан жері Ядрошықта синтезделеді: р-РНҚ мен рибосомалар Ядрошықтың қызметі: рибосоманың бөліктерін синтездеу Ядролық хромосоманың матриксі: 1интерфазадан бастап байқалады 2.хромосоманы орап тұрады 3.құрамында рибонуклеопротеидтер болады Ядроның қызметін атаңыз: 1.тұқым қуалаушылық, ақпаратты сақтау, беру 2.клетканың бөлінуіне қатысу, белоктың биосинтезіне қатысу 3.ДНК,РНК синтезіне қатысу Ядроның маңызы: 1.тұқымқуалаушылық ақпаратты сақтайды 2.клеткаішілік метаболизмді басқаратын орталық 3.жас клеткаларға генетикалық ақпаратты береді Ядроның мембранасы және осы мембрананың ортасында кездеседі 1.ортасында қоймалжың зат 2.кеңістік болады(перинуклеар) 3.ішкі сыртқы мембрана Ядроның сыртқы қабықшасында: 1.тесіктер болады(поралар) 2.зат ішке енеді 3.зат сыртқа шығады Ядроның кариоплазмасында кездеседі: 1.белоктар 2.ферменттер, нуклеотидтер 3.иондар Ядросыз бөліктің ядролы бөлікке қарағанда айырмашылығы: 1.+ гликолиз баяулайды 2.протеаза, АТФ-аза тыныс ферменттері мөлшері аз өзгереді 3.қышқыл фосфатазаның, экстеразаның мөлшері тез азаяды Ядросыз организмдерге жатады: 1.бактериялар 2.көк жасыл балдырлар 3.көк балдырлар Ядрошықтың денесі және құрамында кездеседі: 1.гистондар 2.домалақ тығыз денешік 3.РНҚ, белок Ядролық ДНҚ молекулаларына келесі процестерге қатысу тән:Репликация.Репарация.Транскрипця Ядрошық келесі белгілермен сипатталады: Бұл ядроның ең тығыз құрылымы.Кейбір хромосомалардың екіншілік тартылу ауданында түзіледі.Рибосомдық РНҚ синтезін қамтамсыз етеді. Ядрошықтың қызметі:Рибосомалар түзілуі. Ядролық қабықша: 1.белоктармен липидтерден тұрады 2.ядролық поралар болады 3.Перинуклеарлық кеңістік Ядро қабықшасының құрылысы туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз: Ядерная оболочка образована двумя мембранами, на наружной мембране выявляются фиксированные рибосомы Ядерная оболочка содержит ядерные поры, имеющие постоянный диаметр около 90 нм. Ядерная оболочка состоит из внешней и внутренней мембран, разделенных перинуклеарным пространством Ядро құрылымының сыртқы әсерлердің нәтижесінен бұзылысының морфологиялық белгілері болып табылады: Хроматиннің агрегациясы Ядрошық көлемінің кішірейуі, фрагментациясы, түйіршікті материалын жоғалтуы Перинуклеарлы кеңістіктің ұлғаюы Ядро хромотині тұрады: ДНК-дан Гистонды және гистонды емес белоктан РНК-дан Ядролық саңылаулар – бұл: Ядролық қабықшадағы тесіп өтетін диаметрі тұрақты 90 нм шамасындағы тесіктер Мембраналық перфорациялардан тұратын, 3 қатарға әрқайсысында 8 түйіршіктен орналасқан гранулярлы материалдан сонымен бірге грануладан шектетілген фибриллалардан тұратын ядролық қабықшадағы тесiп өтетін саңылаулар Тасымалданатын макромолекулалардың рецепциясына қатысатын ядролық қабықшадағы тесiп өтетін саңылаулар Ядроның компоненттеріне жатады: Хроматин Ядрошық Ядро қабықшасы Ядроның қызметтері: иРНК, тРНК, рРНК молекулалары - белокты синтездің аппаратын жасау ДНҚ редупликациясы Рибосомаардың суббірліктерін жасау Ядрышық – бұл: Рибосомалардың суббірліктері жасалынатын ядроның ішкі бөлімі Фибриллярлы және гранулярлы компоненттерден тұратын ядроның ішкі аймағы. Рибосома суббірліктерінің жасалуы жүретін хромосомалардың ядрошықтық ұйымдастырушысы аймағындағы бөлімі I-мейоз профазасы кезеңіне тән фазалар: Лептотена; Монотена; Пахитена АААААА Агранулярлы эндоплазмалық тор көрсетілген:ұсақ вакуольдерімен, түтіктермен, каналдарымен, олардың мембраналары фиксирленген рибосомаларды алып жүрмейді; Агранулярлы эндоплазмалық тор қызметтер арқарады: Полисахаридтер синтездеу; Кальций иондарының жиналуын;Детоксикация; Ағзаның кариотипiн зерттеуге мына фазалар мен бөлiну қолайлы:Митоз метафазасы. Айқас клетка аралық байланыстарға жатады:Десмосома;Жартылай десмосома;Адгезиялық белбеу; Ақуыз (нәруыз) молекуласының мономерлері:Аминқышқылдар. Ақуыз биосинтезінің кезеңдері:Транскрипция; Трансляция Ақуыз қай органоидта түзiледi:Рибосомада. Ақуыздарға тән сипаттама: Мономері-амин қышқыл; Макромолекулалық табиғи қосылыс, биологиялық полимерлер; Құрылымдық қызмет атқарады Амитоз – бұл:Бірмәнді емес екі ядролы бір клетканың түзілуіне әкелетін, ядросы интерфаза жағдайында болатын клетканың бөлінуі; Бөліну кезінде клетка хромосомалары конденсацияланбайды және бөліну ұршығы түзілмейді, клеткалардың екіге бөлінуі жүрмейді, ал интерфазалық ядроны көшіру орын алады;Көшірілу жолымен клетка ішінде екі бірмәнді емес генетикалық материалдармен ядролардың бөлінуі Анаболизм процесіне тән сипаттама:Қарапайым заттардан күрделі молекулалар түзіледі; Синтез реакциялары; Энергия жұмсалу арқылы жүреді. Апоптоз – бұл:Өз-өзін жоюғажауапты гендердің белсенденуі нәтижесінде болатын клетка өлімі;Мемраналы органеллалар өзгермейді, РНҚ және белок синтезі тоқтатылмаған кездегі клетка өлімі;Ядро фрагменттеліп «микроядроларға» ыдырай бастайтын, цитоплазма да фрагменттеле бастайтын бағдарланған клетка өлімі Апоптоз құбылысына тән сипаттамалар:Жасушаның бағдарлы өлімі; Ағзаға қажетсіз, ақаулы жасушалардың жойылуы. Апоптоздың қосымша факторлары:Митохондриялық фактор; Митохондрияның трансмембраналық потенциалы. Арнаулы органоидтар болып табылады:Миофибрилла; Тонофибрилла; Нейрофибрилла. Аталық жыныс жасушаларының аналық жыныс жасушаларынан ерекшелігі:Мөлшері өте кішкентай; Қозғалғыш болады; Саны көп болады Аталық жыныс жасушаларының дамуы кезінде түзіледі:Сперматоцит; Сперматид; Сперматозоид АТФ ролі:Энергетикалық Аутофагосомалар біріншілік лизосомалардың қосылуынан түзіледі:зақымданған митохондрияме; ГЭТ-дың зақымданған фрагменттерімен БББББ Белок синтезі жүзеге асуы мүмкін:Гиалоплазмада; Митохондрия; гранулярлы цитоплазмалық торда Белсенді тасымалдау: Энергияға тәуелді; Арнайы өткізгіш-ақуыздар көмегімен жүреді; Концентрация градиентіне қарсы жүреді. Бөліну ұршығының ыдырауына әкеле, тубулиннің полимеризациясын бұзатын колхицинмен бөлініп жатқан клеткаға әсер еткенде болады:4n хромосома жиынтығы бар бір ядролы бір клетка пайда болады;Клетканың екі еншілес клеткаға бөлінуі жүрмейді, хромосомалар клетканың экватор аймағында қалады;Хромосомалар клетканың экватор аймағында қалады, олардың айналасында ядролық қабықша түзіледі, клетка бөлінуі жүрмейді Бөлініп жатқан клеткаға рентген сәулесінің әсері:Екі центромерлі хромосомалардың және центромерсіз хромосомалардың түзілуіне апаратын, хромосомалардың кездейсоқ бөлімдерінде үзілістер пайда болуына әкеледі; Еншілес клеткаларға генетикалық материалдардың бірдей үлестірілмеуіне әкеледі; Анеуплоидты клеткалардың пайда болуына әкеледі ВВВВВВ Вакуольдер:Жасушаның осмос қысымын анықтайды; Цитоплазмадағы сұйықтыққа толы қуыс; Тонопластпен қапталған. ГГГГГГ Генетикалық ақпарат мына схемалардың қайсысы бойынша берiледi:ДНҚаРНҚ-белок. Гиалоплазма:Цитоплазманың матриксі; Цитоплазма органоидтары орналасады. Гликокаликс құрамына кіреді:гликолипидтердің көмірсулы компоненттері; Гликопротеидтердің көмірсулы компоненттері; Мембрана жанындағы белоктар Гольджи аппараты төмендегі мембраналық элементтерден құралады:Жазық қапшық(цистерна); Көпіршік. Гольджи аппаратының ролі:Секретті жинақтау мен бөліп шығару Гольджи кешені туралы дұрыс жауап нұсқасын таңдаңыздар:Жазықталған мембрана қалталарымен және табанша түрде орналасқан везикулалар түрінде көрінеді; Цис-полюс және транс-полюсі бар ;Полисахаридтер синтезіне қатысады Гольджи кешенінің атқаратын қызметтері:Полисахаридтер синтездеу; Гликопротеидтер секретін сұрптау және конденсациясы; Белокты көмірсутекті заттардың секретін клетканың басқа бөлімдеріне тасымалдау Гольджи кешенінің диктиосомасындағы секреттің проксимальді бөліміндегі цистернадан дистальді бөліміндегі цистернаға тасымалдануы жүзеге асады:Цистерналардан бөлініп шығатын вакуольдің іші; Транспортталатын секреті бар ұсақ вакуольдердің тасымалдану жолы арқылы; Секреторлық өнiм толтырылған ұсақ везикулаларды үзу және жоғарыда орналасқан цистернаға оларды қосу арқылы; Гольджи комплексі жақсы дамыған:Секреторлы клеткаларда Гранулярлы эндоплазмалық тор көрсетілген:жазықталған қалталарымен, цистерналарымен, түтіктерімен, фиксирленген рибосомаларды алып жүрген мембраналар;көп тармақты каналдармен, фиксирленген рибосомаларды алып жүретін мембраналар;тармақталған каналдар жүйесімен, жазықталған цистерналармен, олардың мембраналарындағы фиксирленген рибосомалары бар вакуольдермен; Гранулярлы эндоплазмалық тор мынандай қызметтер арқарады:Экспортқа белок синтездеу; Лизосома құрамына кіретін белок-ферменттерді синтездеу; Секреттелген белоктың изоляциясын, конденсациясын, дамуын және клетканың басқа бөлмдеріне тасымалдануын қамтамасыз етеді; ГЭТ-дың мембранасымен байланысқан фиксирленген рибосомалар келесі синтездерге қатысады:секреторлы белоктар; Ферменттер; Мембрана құрамына кіретін белоктар ДДДДДДДД Диплоидты ядроның мейоздық бөлiну барысында хромосом жиынтығы қандай болады:Гаплоидты. ДНК редупликациясы өтеді:Интерфазаның синтез кезеңінде ДНК репликациясы қай ферменттің қатысуында орындалады:ДНК-полимераза ДНҚ дан РНҚ ға ақпараттың көшірілу кезеңі қалай аталады:Транскрипция. ДНҚ молекуласына тән белгілер:Екі жіпшеден тұрады; Моносахарид- дезоксирибоза болады; Генетикалық ақпаратты сақтайды. Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Аралық филаменттер – бұл:Элементы цитоскелета в виде длинных тонких неветвящихся нитей толщиной около 10 нм. ; Фибриллярлы белоктар кератин, виментин немесе десминнен құралған цитоқаңқа элементтері;Тірек-қимыл қызметін атқаратын цитоқаңқа элементтері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Гетерохроматин – бұл:Хромосомалардың белсенділігі төмен бөлімдері; Хромосомалардың толық емес деконденсацияланатын аймақтары; аРНҚ молекулаларының жасалуы мен ақпараттың оқылуы жүріп жатпаған хромосома бөлімдері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Клетка органеллалары – бұл:Клетканың міндетті компоненттері; Белгілі қызмет атқаратын клетка ішілік құрылымдар; Мембранамен шектелген не шектелмеген клеткаішілік құрылымдар Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Микротүтікшелер – бұл:Сыртқы диаметрі 24 нм, ішкі диаметрі14 нм жіңішке цилиндр түріндегі құрылым;Глобулярлы белок тубулиннен құралған цитоқаңқа элементтері; Кірпікшелер мен талшықтардың аксонемасының құрылуына қатысатын цитоқаңқа элементтері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Микрофиламенттер – бұл:Жуандығы 7 нм шамасындағы жіңішке белокты жіпше түріндегі құрылымдар;Фибриллярлы белок миозиннен құралған цитоқаңқа элементтері;Фибриллярлы белок актиннен құралған цитоқаңқа элементтері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз. Эухроматин – бұл:Хромосомалардың белсенділігі жоғары бөлімдері; Хромосомалардың толық деконденсацияланатын аймақтары; аРНҚ молекулаларының жасалуы мен ақпараттың оқылуы жүріп жатқан хромосома бөлімдері Дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Белок синтезін гиалоплазмадағы бос рибосомалар және түйіршікті эндоплазмалық тордың фиксирленген рибосомалары қамтамасыз етеді;Липидтер синтезін тегіс эндоплазмалық тор қамтамасыз етеді;Полисахаридтер синтезін Гольджи кешені қамтамасыз етеді ЕЕЕЕЕЕ Егер аналық клеткада хромосом саны 36-ға тең болса, мейоз жүрiп өткеннен кейiн клеткадағы хромосом саны қаншаға тең болады:18. Егер белоктың синтезiне жауап беретiн бiр геннiң құрамы 6000 нуклеотидтен тұратын болса, белоктың құрамындағы аминқышқылдарының саны қанша болады:2000. Екіншілік лизосомалар біріншілік лизосомалардың қосылуынан түзіледі: Фагосомамен; Пиносомамен; фагоцитарлы вакуолмен Ең тығыз клеткалық құрылым:Ядрошық ЖЖЖЖЖЖЖ Жануар мен өсімдік жасушасының негізгі айырмашылықтары:Жануар жасушасындағы центриоль өсімдіктерде болмайды; Өсімідіктерде пластидтер болады; Өсімдік жасушасының қабығы целллюлозадан тұрады Жарықтық микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Жарық микроскопының рұқсат берiлетiн ең кiшi қашықтығы 0,2 мкм; Жарық көзi ретінде табиғи жарық немесе шоқтану шамдарының жарығы қызмет етедi;Препараттарды бояу қажет Жасуша орталығы түзіледі: Екі диплосомадан; Центросферадан. Жасуша орталығы:Диплосомадан, центросферадан тұрады; Митоз ұршығын түзуге қатысады; Микротүтікшелерді құрау. Жасушааралық күрделі қосылыстар бөлінеді: Адгезиялы; Тұйықтағыш; Тіркестік белгісі. Жасушаның беттік кешенінің құрылымдық компоненттеріне жатады:Гликокаликс; Плазмалемма; Цитоплазманың кортикальдық қабаты Жасушаның қосымша заттары:Гликоген; Май тамшылары Жасушаның органикалық заттары болып табылады:Ақуыз; Майлар; Көмірсу. Жыныс клеткаларының (гаметалардың) түзiлуi клетка бөлiнуiнiң қай түрiне жатады:Гаметогенезге. Жыныссыз көбею түріне жатады:Өсімді көбею; Бүршіктену; Спора түзу ЗЗЗЗЗЗЗ Зат алмасу процестері:Анабализм; Катаболизм. Зат алмасу:Ағзадағы органикалық заттардың химиялық өзгерістері; Тірі ағзаның химиялық құрамының жаңаруы; Барлық тірі ағзаға тән Интерфаза уақытында клеткалық орталықтың центроиль саны: Диплоидты клеткада екеу; Тетраплоидты клеткада төртеу; Политенді клеткада болмайды КККККК Кариотип дегеніміз:Хромомсома санының жиынтығы; Хромосоманың морфологиялық белгілерінің жиынтығы; Хросмосомалардың түрлік жиынтығы Катаболизм процесіне тән сипаттамалар:Ыдырау реакциялары; Энергияның бір бөлігі АТФ күйінде жинақталады; Соңғы өнімдері СО2 мен Н2О Катаболизм реакцияларының нәтижесінде энергия төмендегі күйде сақталады:АТФ энергиясы; НАДФ Клетка қосылыстары – бұл:Клетканың міндетті емес компоненттері ;Гиалоплазмадағы май тамшылары, гликоген түйіршіктері; Меланин түйіршіктері Клетка теориясының негізігі ережелері: Тірі организмдердің ең кіші бірлігі клетка болып табылады; Әртүрлі тірі организмдердің клеткалары негізінен құрылыстары бойынша бірдей; Клеткалардың көбеюі митоз жолымен жүреді; Клетка циклiнiң қай фазасында ДНҚ молекуласының екi еселенуi жұзеге асырылады:Интерфазада. Клетка циклы кезіндегі процесстер туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Пресинтетикалық кезеңде клетканың өсуі жүреді;Синтетикалық кезеңде ДНҚ-ның екі еселенуі жүреді;Постсинтетикалық кезеңде бөліну ұршығында белок синтезі жүреді Клетка циклына қандай кезеңдер жатады?Пресинтетикалық кезең;Синтетикалық кезең; Постсинтетикалық кезең Клетка цитоплазмасында болады: Гиалоплазма; Мембраналы және мембранасыз органеллалар; Трофикалық, секреторлы, пигментті қосылыстар Клеткада гликоген ролі:Трофикалық Клеткада ДНК-ның сандық мөлшерін анықтайтын әдіс:Ультромикроскопиялық Клеткадағы белок синтезі жүзеге асады:бос рибосомалар; ГЭТ-дың фиксирленген рибосомалары; Гиалоплазмадағы полисомалар Клеткадағы рибосомалар орналасқан:Тікелей гиалоплазмада;Түйіршікті эндоплазмалық тордың мембранасында; Митохондрияларда Клеткадағы химиялық қосылыстардың шоғырлануын анықтаушы әдіс:Цитохимия Клеткаларды зерттеу әдістері:Фазасы қарама-қарсы микроскопия; Радиоавтография; Флуоресценциялық микроскопия.Клеткалық микроскопия. Клеткалық мембрананың негізгі химиялық компоненттері б.т.:липидтер (40%);көмірсулар (5-10 %) Клеткалық орталық – бұл:Екі центриолден және центросферадан тұратын құрылым; Микротүтікшелерден құралған органелле; Бөліну ұршығының түзілуіне қатысатын органелла Клеткалық теорияға сәйкес клетка төмендегі қабілеттіліктерге ие, организмнің ең кіші бірлігі болып табылады: Жаңғыртуға (қалпына келтіруге); Зат және энергия алмасуға; Бейімделушілікке Клетканың бос (активтi) бетiнде орналасатын түзiндiлер:Микробүрлер; Десмосомалар Клетканың «ас қорыту мүшесі» деп аталадыЛизосома. Клетканың мембранасыз органеллалары:Pибосомалар; Mикротүтiкшелер Клетканың теориясын құрастырған ғалымдар:Шлейден; Шванн Коммуникативті клетка аралық байланыстарға жатады:Саңылаулы байланыс; Электрлік синапс;Химиялық синапс; Кірпікше – бұл:Маятниктәрізді немесе толқын тәрізді қозғалыс жасауға қабілетті цитоплазманың цилиндрлі жіңішке өсіндісі; Микротүтіктердің 9 дуплеттерінен құралған және орталығында 2 микротүтіктерімен аксонемасы бар құрылым; Аксонемасы және негізінде базальді денешігі бар құрылым; ҚҚҚҚҚҚҚ Қалдықты денешіктер – бұл:құрамында қорытылмаған алмасу өнімдері бар лизосома; клетканы жоюға жататын құрылымы бар вакуоль; Гидролаза белсенділігі төмен былбыраған құрылымды лизосома Қосылыстардың мынандай түрлерін ажыратады:Трофикалық; Секреторлы;Пигменттік Құрамында гидролитті ферменті бар органоид: Лизосома. ЛЛЛЛЛЛЛ Лизосом ферментінің ролі:Гидролитикалық Лизосомалар болады:Бір мембранамен шектелген мөлшері 0,2-0,4 мкм вакуолдер; Гольджи кешенінің транс-полюса диктиосомасынан бөлініп шығатын вакуолдер; Гидролазалармен толтырылған вакуолдер Лизосомалар:Де Дюв ашқан; Құрамында гидролаза ферменттері көп болады; Жасуша ішіндегі қорытылу процестеріне қатысады Лизосомалардың қызметі:Жасушаішілік қорытылу. Лизосоманың келесі типтерін ажыратады:Біріншілік лизосомалар; Екіншілік лизосомалар; Қалдықты денешіктер ММММММ Мейоз барысында аллельдiк гендер қалай ажырайды:Әр клеткаға кетедi. Мейоз дегеніміз:Пісіп жетілу аймағындағы жыныс жасушасының бөлінуі; Жасушаның хромосома санының 2 есеге азайып бөлінуі. Мейозға қатысты дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Мейоз нәтижесінде бір тетраплоидты клеткадан төрт гаплоидты клетка түзіледі;Мейоз арасында синтетикалық кезеңсіз ұзақ емес интерфаза болатын арты артынан кезектесіп бөлінетін екі кезеңнен тұрады;Жұмыртқа клеткасының құрылуында бастапқы тетраплоидты клекадан бір гаплоидты жұмыртқа клеткасы және үш гаплоидты редукциялық денешіктер түзіледі Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің диплотена уақытында:Биваленттердің iшiнде гомологиялық хромосомалардың итерілуі жүреді;Биваленттерде хромосомалардың ілінісуі мен қиылысу орны-хиазмаларды анықтайды ; Хромосомалардың конденсациясы және ары қарайғы қысқаруы жүреді Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің пахитена уақытында:Гомологиялық хромосомалардың толық конъюгациясы орын алады;Кроссинговер жүреді; Гомологиялық хромосомалардың арасында бiрдей бөлiмшелермен өзара ауысу орын алады Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің профазасының диакенез уақытында:Хромосомалардың конденсациясы және ары қарайғы қысқаруы жүреді;Хиазма санының азаюы белгіленеді;Хромосомалар ядро қабығымен байланысын жоғалтады Мейоздың бiрiншi бөлiнуiнің профазасының зиготена уақытында:Гомологиялық хромосомалардың конъюгациясының басы және жақындауы жүреді;Гомологиялық хромосомалар биваленттер қалыптастырады;Клеткада биваленттердің 1n саны болады Мембраналардың құрамынан бөлініп алынатын көмірсулар болады: Гликопротеидтерді құра, белок молекулаларымен байланысты болады; Гликолипидтерді құра, липид молекулаларымен байланысты болады; Гликокаликстің құрамды компоненті Мембраналы органеллаларға жатады:Гольджи кешені, лизосомалар, пероксисомалар; митохондриялар, пластидтер;Эндоплазмалық тор Мембрананың интегралды белоктары:билипидті қабатқа толықтай еніп жатады; билипидті қабатқа толықтай еніп жатады; билипидті қабатта толықтай жайғасып жатады Мембранасыз органеллаларға жатады:Рибосомалар;Клеткалық орталық;микротүтіктер, микрофиламенттер, аралық филаменттер Микротүтікшелер:Цитоқаңқаны құрайды; Цитоплазманы тесіп өтеді. Митоздың анафаза уақытында орын алады:Хромосома центромера ауданында байланыс жоғалтады және клетканың полюстарына тарқайды;Хромосомалардың центромера бөлiмшелерi клетка полюстеріне қарай бағытталған;Хромосомалардың центромера бөлiмшелерi клетка экваторына қарай бағытталған Митоздың кезеңдері: Профаза; Метафаза; Анафаза, телофаза; Митоздың қай сатысында жас хромосомалар полюстерге ажырайды:Анафаза Митоздың қай фазасында хромосомалардың морфологиясын тексеріп көруге болады:Метафаза. Митоздың метафаза уақытында орын алады:Бөліну ұршығының қалыптасуын аяқталуы; Хромосомалардың центромера бөлiмшелерiне бөлiну ұршығының микротүтiктерiнiң бекiтiлуі;Қатаң тәртiпте клетканың экваторлық жазықтықтығында хромосомалардың қатарға тұрғызылуы Митоздың профазасы уақытында орын алады:Ядро қабықшасының фрагментациясы; Цитоплазмалық желінің редукциясы, рибосома санының азаюы; Хромосома конденсациясы Митоздың телофаза уақытында орын алады:Хромосомалардың деконденсациясы;Ядро қабықшасының қалыптасуы; Клетканың екі еншілес клеткаға бөлінуі Митохондрия кристалары – бұл:Ішкі мембрананың органеллелерға қарайғы қатпарлары; Ішкі мембрананың матриксқа қарайғы тақташа пішіндегі өсінділері; Ішкі мембрананың матриксқа қарайғы түтік пішіндегі өсінділері Митохондрия құрамына қандай құрылымдар кіреді:Мембраналар; Кристалар; Матрикс Митохондрия құрылымы тұрады:Ішкі сыртқымембранадан; Кристалардан; Матрикстен. Митохондрия қызметтері:Органикалық субстараттың көмірқашқыл газына дейін тотығуын жүзеге асыру; Тотыға фосфорлану; Макроэргиялық қосындыларды түзу Митохондриялар туралы дұрыс жауап нұсқасын таңдаңыздар:ДНҚ-ның меншікті молекулалары бар;АТФ молекуласының синтезін қамтамасыз етеді; Меншікті рибосомалары бар Митохондриялар-бұл:Дөңгелек, сопақ, созылған пішінді; Клетка ішінде көшуге қабілетті; Бір бірімен қосылуға қабілетті Морфологиясы бойынша хромосомалар бөлінеді:Метацентрлік; Субсетацентрлік; Метафаздық. ННННН Некроз сипатталады:Клетканың мембраналық компоненттерінің ісінуімен;АТФ, белок, нуклеин қышқылдарының синтезінің төмендеуімен;Лизосома ферменттерінің активациясы Некроз:Жасушаның өте күшті бұзылыстары; Тіршілік жағдайларының кұшті өзгеруі салдарынан дамиды. ОООООО Онтогенездің белгілі бір сатысымен байланысты болатын сыртқы фактор әсерінен пайда болатын апоптоз түрлері: Насекомдар метаморфозында қуыршақ сатысы жасушаларының өлуі; Омыртқалылар эмбриогенезінде ұрық жасушаларының редукциясы ППППП Пасссивті тасымалдау: нергия жұмсауды қамтамасыз етпейді; Концентрация градиентіне байланысты жүреді; Диффузия. Пероксисомалар:Кристалды өзекті сопақша вакуоль пішінді; Аминқышқылдарының тотығу ферменттері мен каталаза бар вакуолдер; Ішінде сутегі пероксидінің тотығуы жүретін вакуольдер Пероксисомалардың клеткадағы түзiлетiн орнын ата:Гольджи пластинкалы комплексi Пигментті қосылыстар болады: Каротин; Меланин, гемоглобин; Гемосидерин, билирубин, липофусцин; Пиримидиндік азотты негізге жататын нуклеотидтер:Тимин; Цитозин. Плазмалемма арқылы белсенді тасымалдау:Арнайы өткізгіш ақуыздар көмегімен жүреді; Протон потенциалынан пайда болған энергия жұмсалады; Концентрация градиентіне қарай жіреді. Плазмалемма арқылы заттардың пассивті транспорты бұл:Концентрация градиентіне қарай өткізу Плазмолемма мынандай қызметтер атқарады:Шекаралық; рецепторлық;Транспорттық Пластид типтерінің дұрыс атауларын таңдаңыз:Лейкопласттар;Хромопласттар;Хлоропласттар Пластидтер түріне байланысты бөлінеді:Лейкопласттар; Хромопластар; Хлоропластар. Пластидтерге қатысты дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Екі мембранамен қоршалған;Тилакоидтары болады;Меншікті құрылымдық белоктардың бір бөлігін синтездеуге қабілетті Пластинкалық комплекс құрамына кiретiндер:Жалпақ цистерналар; Көпiршiктер Полиплоидия – бұл:ДНҚ-ның жоғары құрамымен клеткалардың құрылуы ;Жоғары маманданған клеткаларда хромосомдар жиынтықтырының санының жоғарылауы;Хромосома жиынтығының сананың өсуі (гаплоидты жиынтыққа қатысты) Полиплоидты клеткаларға жатады:4n хромосомалардың жиынтығы бар;8n хромосомалардың жиынтығы бар;32n хромосомалардың жиынтығы бар Прокариоттарға жатады:Көк-жасыл балдырлар; Бактериялар Пуриндік негізге жататын нуклеотидтер:Аденин; Гуанин. РРРРР Рибосомаға қатысты дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Полипептидті молекулалар синтезінің қарапайым болып табылады;Белоктар және рРНҚ-дан құралған;Үлкен және кіші суббірліктерден құралған Рибосомалар – бұл:Рибонуклеопротеидтер; Мембранамен шектелмеген мөлшері25/20/20 нм түйіршіктер; Бір үлкен және бір кіші суббірліктерден құралған мөлшері25/20/20 нм түйіршіктер Рибосомалардың мынандай түрлерін ажыратады: Бос; Фиксирленген; Полирибосомалар; РНҚ-ның түрлері:Ақпараттық; Тасымалдаушы; Рибосомалық. ССССС Соматикалық клеткалардың бөлiну типтерiн ата:Митоз; Амитоз Сыртқы әсерлердің зақым келтіру нәтижесінде кедір-бұдырлы цитоплазмалық тор құрылысында келесідей бұзылыстар орын алуы мүмкін:Вакуолизация жүреді және ұсақ көпіршіктерге ыдырап кетеді;Фиксирленген рибосомалар саны азаяды;Секретті өнімдердің синтезінің қарқындылығы төмендейді Сыртқы әсерлердің зақым келтіру нәтижесінде митохондрия құрылысында келесідей бұзылыстар орын алуы мүмкін:Мембранааралық кеңістік кеңейеді;Санның және кристалардың өлшемдерінің редукциясы орын алады; Мембрана жыртылуы мүмкін ТТТТТТ Тотығу-тотықсыздану ферменттері бар органоид:Митохондрия Транскрипция өтеді:Ядрода Транскрипция-бұл:ДНК матрицасында РНК молекуласының жасалынуы Транскрипцияны орындаушы фермент:РНК-полимераза. Трансляция өтеді:Рибосомада Трансляция процесінің кезеңдері:Терминация; Элонгация; Инциация Трофикалық қосылыстар болады:гиалоплазмадағы май тамшылары; гиалоплазмадағы гликоген түйіршіктері; ГЭТ ішіндегі белоктық гранулалар; Түрдің кариотипі– бұл:Хромосомалардың белгiлi саны; Хромосомалардың белгiлi құрылымы;Хромосомалардың санның жиынтығы, өлшемдері және құрылысының ерекшелiктерi Тығыз байланыс мынандай болып табылады:Макромолекулаларды өткізбейтін; Иондарды өткізбейтін; Суда еріген заттарды өткізбейтін; УУУУУУ Ультракүлгін микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Ультракүлгін микроскопының рұқсат берiлетiн ең кiшi қашықтығы 0,1 мкм;Жарық көзi ретінде сынапты немесе ксенонды шамдардың ультракүлгін сәулелері қызмет етедi;Люминесцентті экран және электро-оптикалық өңдегіш қажет ҰҰҰҰҰ Ұрықтанған жасуша:Зигота. Ұсақ молекулалы заттардың биомембрана арқылы өтуінің жолдары:Жай диффузия; Жеңілдетілген диффузия. ФФФФФФ Фазалы-контрасты микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Боялмаған тірі объекттерді зерттеуге мүмкіндік береді;Жарық көзi ретінде табиғи жарық немесе шоқтану шамдарының жарығы қызмет етедi ; Объективте фазалық пластинканы және конденсаторда арнай сақиналы диафрагманы қолдану қажет ХХХХ Хлоропластар:Стромадан тұрады; Қос қабатты мембранадан тұрады; Фотосинтезге қатысады. Хроматиннің келесі түрлерін ажыратады: Хромосомдар; Эухроматин; Гетерохроматин; Хромосома – бұл:ДНП-ның бір молекуласы ;Митоз кезіндегі ДНҚ молекуласы; Центромері және екі иығы бар максимальді тығыздалған ДНҚ молекуласы Хромосома ие болады:Хромосоманы екі иыққа ажырататын центромера;Хромосоманың серігін бөлетін екіншілік тартылу);Теломерлер Хромосома санының морфологияларының жиынтығы:Кариотип. Хромосомалар морфологиялық құрылысы центромералардың орналасуына байланысты бөлінеді: Метацентрлі; Субметацентлі; Акроцентрлі Хромосомаларды ажыратады:Метацентрлі;Субметацентрлі ;Акроцентрлі Хромосомалардың химиялық құрамы тұрады:ДНҚ, РНҚ; Гистон ақуызынан. Хромосомалардың ядрошықтық ұйымдастырушысы – бұл:Екіншілік көшірілу аймағы ; рРНҚ-ның құрылымы туралы ақпаратты тасымалдаушы гендердің көптеген көшірмелері бар хромосома бөлімі ; Интерфаза сатысында ядрошықтың жасалуына қатысатын бір немесе бірнеше хромосомалардың бөлімі Хромосоманың центромерасы – это:Алғашқы тартылу аймағы;Хромосоманың кинетохор орналасқан аймағы;Митоз уақытында бөлiну ұршығының жіпшесі бекiген хромосоманың денесiндегi бөлiмше ЦЦЦЦЦЦЦ Цитоқаңқа компоненттері:Микрофиламенттер. Цитоқаңқа туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Мембраналы емес белокты құрылымдармен көрсетілген;Микрофиламенттерден, аралық филаменттерден және микротүтіктерден құралған;Жиырылу және тірек-қимыл қызметін атқарады Цитоқаңқалар болып табылады:Микротүтікшелер; Микрофиламенттер; Аралық филаменттер Цитология пәнінің міндеттері болып табылады:Клеткалардың құрылысын зерттеу; Клеткалардың қызметін зерттеу. Цитологияда қолданылатын әдістер:Қараңғы өрісті микроскопия; Электронды микроскопия. Цитоплазмадан заттардың тасымалдануының түрлері:Иондық; Белсенді; Зарядты. Цитоплазмалық тор, Гольджи кешені, митохондрия, рибосомалар кезедеседі: Жануарлар клеткасында; Өсімдік клеткасында; Адам клеткаларында ғана Цитоплазманың құрылымдық компоненттері:Гиалоплазма; Органеллалар; Қосымшалар ЭЭЭЭЭ Экзоцитоз – бұл: Клеткадан табиғаты белоктық секреторлы өнімді шығару процесі; Клеткадан табиғаты көмірсулы секреторлы өнімді шығару процесі; Клеткадан қорытылмаған өнімдердің шығарылу процесі; Электронды микроскопияның ерекшеліктері туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз::Электронды микроскопта рұқсат берiлетiн ең кiшi қашықтығы 0,1 – 0,7 нм; Вакуумда электрондар ағыны пайдаланылады; Препартаттарды контрастирлеу қажет Эндоцитоз – бұл:Макромолекулалардың клетка ішіне жұтылу процесі;Судың клетка ішіне жұтылу процесі;Суда еріген микроэлементтердің клетка ішіне жұтылу процесі; Эндоцитоз процесі болып табылады:Фагоцитоз; Пиноцитоз. Эукариотклеткаларына тән:Ядросы бар;Митохондриясы, цитоплазмалық торы, Гольджи кешені бар; Митозбен бөліну Эукариоттағы ДНК молекуласы:Екі спиральді тізбекті ЯЯЯЯЯЯ Ядро қабықшасының құрылысы туралы дұрыс жауап нұсқаларын таңдаңыз:Ядерная оболочка образована двумя мембранами, на наружной мембране выявляются фиксированные рибосомы ;Ядерная оболочка содержит ядерные поры, имеющие постоянный диаметр около 90 нм.;Ядерная оболочка состоит из внешней и внутренней мембран, разделенных перинуклеарным пространством Ядро құрылымының сыртқы әсерлердің нәтижесінен бұзылысының морфологиялық белгілері болып табылады:Хроматиннің агрегациясы; Ядрошық көлемінің кішірейуі, фрагментациясы, түйіршікті материалын жоғалтуы; Перинуклеарлы кеңістіктің ұлғаюы Ядро хромотині тұрады: ДНК-дан; Гистонды және гистонды емес белоктан;РНК-дан; Ядролық саңылаулар – бұл:Ядролық қабықшадағы тесіп өтетін диаметрі тұрақты 90 нм шамасындағы тесіктер;Мембраналық перфорациялардан тұратын, 3 қатарға әрқайсысында 8 түйіршіктен орналасқан гранулярлы материалдан сонымен бірге грануладан шектетілген фибриллалардан тұратын ядролық қабықшадағы тесiп өтетін саңылаулар; Тасымалданатын макромолекулалардың рецепциясына қатысатын ядролық қабықшадағы тесiп өтетін саңылаулар Ядроның компоненттеріне жатады: Хроматин; Ядрошық; Ядро қабықшасы; Ядроның құрылымдық элементтері:Ядрошық; Ядро шырыны; Хроматин. Ядроның қызметтері: иРНК, тРНК, рРНК молекулалары - белокты синтездің аппаратын жасау; ДНҚ редупликациясы; Рибосомаардың суббірліктерін жасау; Ядрышық – бұл:Рибосомалардың суббірліктері жасалынатын ядроның ішкі бөлімі; Фибриллярлы және гранулярлы компоненттерден тұратын ядроның ішкі аймағы. ; Рибосома суббірліктерінің жасалуы жүретін хромосомалардың ядрошықтық ұйымдастырушысы аймағындағы бөлімі 1884 жылы Э.Страсбургерұсынған терминдер Метафаза жүктеу/скачать 146,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|