Лекция. Химиялық формулалар бойынша есептеулер Формула бойынша алынатын мәліметтер. Заттың молекулалық формуласы оның 1 молін көрсетеді, олай болса заттың

1. 
    Формула бойынша алынатын мәліметтер. 1 . Заттың молекулалық формуласы оның 1 молін көрсетеді, олай болса заттың :
   

                ә) молярлық массасын;

                б) 1 молінің массасын есептеуге болады .

                Мысалы:SO₂ v(SO₂) = 1 моль;  M_r(SO₂) = 64;  M(SO₂) = 64 г/моль;

m(SO₂) = 64 г .

                2.Элементтер валенттіліктері мен тотығу дәрежелерін анықтауға болады .

                Мысалы:

                _{ІV  ІІ                     +4 -2                                                     І    VІІ     ІІ                        +1    +7    -2}                              

                SO₂         S O₂           SO₂          KMnO₄          KMnO₄             KMnO<sub>4

+1     x       -2</sub>

K Mn O₄  қосылысы құрамындағы бөлшектердің тотығу дәрежелерінің қосындысы 0-ге тең болуы тиіс:  + 1 + x + 4 · (-2) = 0;   x = +7

                3.Зат құрамындағы элементтердің массалық үлестерін анықтау .Мысалы:  CO₂     M_r(CO₂) = 44;      m(CO₂) = 64 г

                w(Э) = m(Э) / m(  ) · 100 %;     w(C) = 27,3 %;    w(O) = 9267 %

                4.Зат молекуласы құрамына кіретін элемент атомдары массаларының қатынасын анықтауға болады . Мысалы:

CO₂ m (C ) : m (O ) = 12 : 32 = 3 : 8

                5. Заттың бір молекуласының (абсолюттік массасын анықтауға болады.

                Мысалы:m_M (x) = m (1 моль х) / N_A;m_M(CO₂) = 44 / 6,02 · 10²³ =

7,3 · 10^-23г

                6. Газдың абсолюттік тығыздығын анықтауға болады. Мысалы:

p(x) = m(1 моль х) / V_m,o;p(CO₂) = 44 / 22,4 = 1,81 г/л .

                7. Газ күйіндегі заттың салыстырмалы тығыздығын анықтауға болады .

Мысалы:CO₂          D(CO ₂) / H ₂ = M(CO₂) / M(H₂) = 44 / 2 = 22

D(CO ₂) / ауа= M(CO₂) / M(ауа) = 44 / 29 = 1,51

                8. Зат мөлшерінің үш формуласы бойынша есеп .

Мысалы:  v = m / M = V / V_m = N / N_A;

                Берілгені:                         Шешуі:

                m(CO₂) = 132 г               v(CO₂) = 132 / 44 = 3 моль;

                Т / к:  v, N, V                   m / M = N/N_A => N = mN_A/M;

                                                    N = 18,06 · 10²³ молекула                                       

V/V_m= N/N_A => V = NV_m/ N_A;    V =67,2 л

                               Жауабы:    3 моль;   18,06 · 10²³ молекула;  67,2 л .

 Төменде атомдық және молекулалық массаларын есептеуге байланысты мысалдар келтірілген:

1.    Фтордың   периодтық   кестеде   келтірілгек   салыстырмалы  атомдык, массасының  мәнін  (А_г (Ғ)=19)  пайдаланып, фтор   атомдарының   абсолюттік   массасының   орташа   мәнін табыңдар.