Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы заттық МӘдениет лексикасы
Қорамсақ. Қорамсақ – садақ оғының қабы. Т. Байжан да қорамсақты (колчан для стрел) деп дұрыс анықтаған [121, б.7]. Ќорамсаќ
жүктеу/скачать 6 Mb.
|
| Қорамсақ. Қорамсақ – садақ оғының қабы. Т. Байжан да қорамсақты (колчан для стрел) деп дұрыс анықтаған [121, б.7]. Ќорамсаќ قرمساق курамсакъ рагоносецъ, мужь обманутый женой (диан к.сл. Бурх.) въ ад. Тоже, и въ заначеніи: измнникъ, плуть, произносится курумсакъ, въ каз. қорамсақ, қрмсақ скряга, негодяй, въ Кир. скопидомъ, бережливый деп түсіндіреді сөзігінде (Будагов. 1871: 51); Кир.قورامساق курамсакъ. Колчанъ со стрлами (Будагов, 74). Біз қорам + сақ деп екіге бөліп қарастырамыз. Қорам – алт. корумъ, корымъ розсыпъ, мелкіе камни, образовавшіеся отъ обрушившейся скалы, قورومدا закласть мелкими камнями, 3) алт. коромъ посл (въ противуположность времени), 4) якут. Битое кобылъе мясо, употребляемое якутами во время свадьбы; дж. قورومسغمق курумсагмакъ – сдлаться жертвой (құрбаншыл) (Л.Будагов. 1871: 79). Демек, қорам түбірі қарсы жағын өлтіру сияқты мағынада қолданылады.
Қорам сөзі қор (саба бөлімінде айтылды) қымыздың ашытқысына байланысты емес пе екен деген ой айтылды. Қор (запас) – деген мағынасы жағынан жақындығы бар сияқты. Сол сияқты, осы сөздермен мағыналас қазақ тілінде қора (мал қорасы) деген де сөз бар. Расында да, түбір тұлғасында тұрып-ақ қап (сауыт) деген мағынаны бере алады. Р. Сыздықова қорамсақ сөзі қорам түрінде де қолданылған, оның сақ компонентін қоспай да, «оқ қабы» ұғымын бере алатындығын аңғартады [119, б.91]. Бухатын Базилхан: Поэтому такие термины как сағадақ // саадаг // садақ «лук», корумсаға // хоромсого // қорамсақ «кольчуга» и мн. др. Имеют наиболее широкое распространение и как видно из специальных исследований бытуют в изучаемых тюркских и монгольских языках в самых различных фонетических вариантах – дейді [125, б.21]. Бухатын Базилхан академик А. Т. Қайдаровтың (1973: 25-34) еңбегін еске алған болуы керек. Ә. Ќайдаров сонымен ќатар ќорамсаќ сµзіне де талдау жасаѓан: Например: са/саќ в слове ќорамса /ќорамсаќ «колчан», -саќ в слове масаќ «наконечник стрелы», сай – в сай жебе, сай кез оќ – разнавидности стрел: жа / / жай в слове сарыжа / сары жай (Қасы сарыжайдай керліген ЕТ, 363), жай в слове бұқар жай «инкрустированный лук бухарский», же в слове жебе «наконечник стрелы», жа и сақ в слове жасақ «вооруженный отряд, дружина», сақ в выражении сағы сыну «получить отпор, подвергаться удару» (Жаудың сағы сынып тұр – ХА) и.др. [66, б.35]. С. Е. Малов йа - `стрела` (не лук) оќ йа `стерлы и лук`. КБ, 16, 10: созвездие «Стрелец». РСл., III, I. (33 бет.). Оќ - `лук`; так теперь в сознании уйгуров; хотя по текстам для прошлого времени более подходит обыкновенное значение «стрелы». РСл., I, 988 (ЯЖУ. 1957: 81 бет.); Л. З. Будагов тур ياي йаы яй, алт. يا йа., кир. جا жа., тат., ييه йие, جيهжие іеіе 1) лукъ для стрлъ. 2) тур. дж. ياي йаы созвздіе Стрлец (قصص йѓѓы – 127), ياي يولي йаы, йоы пространство на выстрлъ изъ лука, ياي йаы, جكمك жќмы, قورمق ќормќ алт. Кир. يا йа, جاتارتكق жайатмќ натянуть лукъ, ياي йаы босады يصمق ослабить лукъ до конца стрлы, йаы ќршамќ ياي كرشلمق приладить тетиву къ луку, кир. انالمغان جايه طانكدار аталмаѓан жайе ѓанќр ар неумющіе стрлять, удвляется луку (послов.) (Қазақша транскрипциясын және арабша аударған – А.Қ.) (1871: 2 том: 346 ); Каталог: fulltext -> transactions transactions -> Казахстан республикасының Ғылым және білім министрлігі transactions -> Азамат Тілеуберді transactions -> Қырықбай Аллаберген тарих және баспасөЗ Қазақ мерзімді баспасөзінде тарихтың «ақтаңдақ» мәселелерінің жазылуыбаспасөзінде тарихтың transactions -> Екінші кітап transactions -> МӘШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку transactions -> МӘШҺҮр тағылымы жинақ 2 Том transactions -> Е. Жұматаева жоғары мектепте оқытудың біртұтас дидактикалық ЖҮйесінің теориясы монография Павлодар 2012 Кереку жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|