Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету

25
Тыныстық қозғалыс демді ауызбен терең ішке тарту тҥрінде 
байқалады. Адам ауаны ауызбен жҧтуға тырысады. Артынан 
тыныстық қозғалыс және жҥрек қызметі мҥлде тоқтайды. 
Осыдан
клиникалық ӛлім
дамиды, барлық рефлекстер 
жоғалады, қан қысымы, тамыр соғуы анықталмайды. Бҧл саты 
5-6 минутқа созылуы мҥмкін. Ары қарай келесі сатысы 
биологиялық ӛлім
байқалады. Ең алдымен жҥйке жҥйесінде 
қайтымсыз ӛзгерістер дамиды. Бірінші болып мидың сыртқы 
қыртысының одан кейін мидың бағаналық бӛлімінің және 
жҧлынның қызметтері істен шығады. Ӛйткені жҥйке жҥйесіне 
қанман оттегі және қоректік заттар жеткізілмеуінен 
қоректік заттардың оттегіні пайдаланып тотығуы (аэробтық 
тотығуы) бҧзылады да, кесек қуатты фосфор қосындылары 
тҥзілуі болмаудан, энергияның тапшылығы дамиды. Артынан, 
ӛлімнің 
даму 
себебіне 
қарамай, 
оттегінің 
ҥдемелі 
жетіспеушілігінен 
эндокриндік 
бездердің, 
ҧлпалық 
ағзалардың және тіндердің қызметтері бҧзылады. Бҧл кезде 
биологиялық ӛлімнің айқын белгілері болып: 
●
дененің мҧздауы;
● 
оның сіресіп қалуы; 
● 
ӛліктік дақтар 
мен жолақтардың пайда болуы 
есептеледі. Ӛліктің сіресіп қалуы ӛлгеннен соңғы 6-10 
сағаттан кейін пайда болады. Оның негізінде бҧлшықет 
жасушаларының ішінде Са
2+
иондары кӛптеп жиналып қалуы 
жатады. Ӛліктік дақтардың пайда болуы, артериолалардың 
қатты жиырылып қалуынан, қанның кӛктамырларда жиналуымен 
байланысты. Тотықсызданған гемоглобин эритроциттерден 
шығып, қан плазмасына және айналасындағы 
тіндерге 
ауысады. Онда ол дақ және қара-кҥрең тҥстес жолақтар 
тҥрінде жиналады. Мҧны ӛліктік имбибиция (лат. imbiЬеге — 
сіңіру, сорып алу) деп атайды. Әртҥрлі себептерден электр 
ағымымен жарақаттанғанда, тез қан кетуден, сілеймеден, 
наркоздан, аяқ асты жҥрек тоқтап қалғанда т. б. кенеттен 
дамитын ӛлім кездерінде оны клиникалық және биологиялық 
деп бӛлудің зор амалдық маңызы бар. Ӛйткені клиникалық 
ӛлім кезінде алғашқы 5-6 минут ішінде адамның тіршілікке 
қабілеті әлі сақталған. Сондықтан бҧл кезде организмді 
қайта тірілтуге мҥмкіншілік болады. Организмді тірілту 
(реанимация) (лат. ге - қайта, итал.- аnіmatіо - 
жандандыру) — адамның немесе жануарлардың организмін 
арнайы шаралар қолданып клиникалық ӛлім жағдайынан 
шығару. 1805 ж. орыс ғалымы Е. Мухин ӛлген организмді 
тірілту ҥшін ӛкпеге кӛріктің кӛмегімен ауа ҥрлеуді 
ҧсынды. 1902 жылы ӛлген адамның жҥрегін жандандыруды 
алғашқы рет А. А. Кулябко жасады. 1913 ж. Ф. А. Андреев 

26
итті тірілту тәсілін ҥйқы артериясына жҥрекке қарай 
адреналин қосылған Рингер-Локк сҧйығын жіберу арқылы 
жҥзеге асыруды ҧсынды. 20-шы жылдары С. С. Брюхоненко мен 
С. И. Чечулин әлемде бірінші рет жасанды қанайналым 
қҧралын жасады. Осы қҧралдың кӛмегімен тҧтас организмді 
және организмнен аластанған иттің басын тірілту бойынша 
нәтижелі тәжірибелерін ӛткізді. 
1941-1945 жж. В. А. Неговский қызметкерлерімен 
организмді тірілтудің кешенді тәсілдерін жетілдірді. Бҧл 
тәсіл 
бойынша 
шеткері 
артерияға 
(мәселен, 
иық 
артериясына) жҥрекке қарай глюкоза, адреналин және 
сутегінің 
асқын 
тотығы 
қосылған, 
38° 
С-ға 
дейін 
жылытылған қан жіберіледі. Бҧл кезде:
● жҥрекке қарай белгілі қысыммен жіберілген қан 
қоронарлық артерияларға ӛтіп, жҥрек етін қоректендіреді;
● 
артерияға 
енгізілген 
қан 
жҥрек 
пен 
тамыр 
қабырғаларының рецепторларын қоздырады. Қанды артерияға 
енгізгеннен кейін 30-40 секундтан соң жҥрек соға 
бастайды. Осыдан кейін қанды кӛктамыр ішіне енгізу арқылы 
оң жҥректің қажетті дистолалық қанмен толуын және оның 
кҥштірек жиырылуын арттыруға болады. Сонымен бірге, 
кеңірдекке енгізілген тҥтік арқылы ауа ҥрлеп, адамды 
қолмен 
дем 
алдыру 
осы 
шаралармен 
қабаттастырылып 
жҥргізіледі. 
Қазіргі 
реанимациялық 
әдістердің 
нәтижелілігі 
тәжірибелік және клиникалық зерттеулермен дәлелденген. 
Оның негізгі ҧстанымдары:
● жҥрек-қантамырларды меңгеретін мидағы орталыққа 
әсер ету,
● тыныс алу жҥйесінің орталығына әсер ету,
● организмдегі бҧзылған зат алмасу ҥрдістерін қалпына 
келтіру. 
Жалпы қанайналымы мен газдардың алмасуын қалпына 
келтіру адамды тірілтудің алғашқы және аса кҥрделі емес 
сатысы. Жҥрек пен тыныс ағзаларының қызметі қалпына 
келгеннен кейінде организімнің барлық ағзалары мен 
жҥйелерінде кӛптеген ӛзгерістердің тізбегі сақталады. 
Жаңа кҥрделі мәселе — «

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: