Студенттердің өздік жұмыстарына арналған тапсырмалар

Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )

1.Көрсетілген гидроксидтердің қайсысы негіздік тұздар түзе алады:

А) Cu(OH)₂; B)Ca(OH)₂; C)LiOH; D)Al(OH)₃; E)KOH?

2. P₂O₅ қай қышқылдың ангидриді:

А) фосфорлылау; B)қос фосфорлы; C)ортофосфор?

3. C₂O₇ оксидін қай қышқылдың ангидриді деп санауға болады:

А)хлор; В)хлорлы; С)хлорлылау; D)хлорлау

4. Келтірілген қосылыстардың қайсысы пероксидтерге жатады.

А)NO₂; В)K₂O₂; С)BaO₂; D)Mn

5. Калий гидроксидін ортокүшән қышқылымен нейтралдау реакциясында соңғысының эквивалентті молярлық массасы 142 г/моль тең. Нәтижесінде қандай тұз түзілді?

А) калий ортоарсенаты; B)калий гидроортоарсенаты; C)калийдің дигидроортоарсенаты.

6. Қай формула марганецті қышқылға сәйкес келеді:

А) HMnO₄; B)H₄MnO₄; C)H₂MnO₄

7. Қай формула барий хлоратына сәйкес келеді:

А)BaCl₂; В)Ba(OCl)₂; С)Ba(ClO₃)₂; D) Ba(ClO₄)₂

8. Cu (OH) ₂CO₃ тұзына қандай атау сәйкес келеді:

А)мыс гидрокарбонаты; В)гидроксомыс(11) карбонаты;

С)дигидроксомыс (11) карбонаты.

9. Гидроксомагний хлоридінен орта тұз алуға қандай әрекеттесу әкеледі?

А)MgOHCl+NaOH; С) MgOHClO₃+HCl;

В) MgOHClO₃+NaOH; D) MgOHCl+HCl

10. Негіздермен әрекеттесетін заттардың ретін анықтап, реакциялар теңдеулерін келтіріңіз:

А) Сl₂O₇, CO₂, Sr(OH)₂, HCl

B) Nb₂O₅, HNO₃, ZnO, Fe (OH) ₃

C) A₂O₃, H₂SeO₄, Sr O, HNO₂

D)H₃PO₄, Mg(OH)₂, KNO₃, SO₃

11. Қышқылдармен әрекеттесетін заттар ретін анықтап, реакциялар теңдеулерін келтіріңіз:

А) CuO, HNO₃, NaOH, CuCI₂;

B) MoO₃, Na₂O, A1₂O₃, N₂O₅;

C) MgO, Zn (OH) ₂, KOH, A1₂O₃;

D) As₂O₅, H₃PO₄, Na₂O, Cr₂O₃.

12. Алюминий гидроксиді түзілетін реакцияны анықтаңыз:

A) A1+H₂O → B) A1₂O ₃+H₂O

C) A1C1₃+KOH (артық мөлшерде)

D) A1C1₃+KOH (аз мөлшерде)

Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )

1. Берілген қышқылдардың ангидридтерінің формуласын жазыныз: H₂SO₄; H₃BO₃; H₄P₂O₇; HOCl; HMnO₄. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.

2. CuSO₄; AgNO₃; K₃PO₄; BaCl₂ тұздарынан қандай тұздарды алуға болады? Реакция тендеулерін жазып, алынған тұздарды атаңыз.

3. Келесі қосылыстарды атаңыз: K₂O₂; MnO₂; BaO₂; MnO; CrO₃; V₂O₅. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.

4. Келесі қосылыстарды атаңыз: KHSO₃; NaMnO₄; Re₂O₇; Fe₂O₃; SO₃; Al(OH)₃. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.

5. Төменде көрсетілген реакциялар ерітіндіде болуы мүмкін бе? Дәлелді жауап беріңіздер.

K₂SO₄ + CuCl₂ → BeO + H₂O→

Fe₂S₃ + KOH → ZnS + HCl→

NaCl + PbNO₃ → Fe(OH)₃ + KOH →

6. Көрсетілген қышқылдың қайсысы қышқыл тұздар түзеді: HI, H₂Se, H₂SeO₃, H₂C₂O₄, CH₃COOH? Реакция теңделерін жазып, аттарын атаңыз. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.

7. Төменде көрсетілген заттардың қайсысы натрий гидроксидімен әрекеттеседі: HNO₃, CaO, CO₂, CuSO₄, Cd(OH)₂, P₂O₅, Cr(OH)₃? Реакция тендеулерін құрастырыныз.

8. FeO, Cs₂O, HgO, Bi₂O₃ структуралық формуласын келтіріп, негіздік қасиеттерін дәлелдейтін реакция тендеулерін жазыныз.

9. SeO_2, SO₃ , Mn₂O₇ , P₂O₅, CrO₃ стуктуралық формуласын келтіріп, қышқылдық қасиеттерін көрсететін реакция тендеулерін жазыңыздар.

10. Тұздар алу жолдарына негізделіп магний хлоридінің алыну реакцияларының тендеуін құрыныз.

11. NaNO₃, NaHSO₄, Na₂HPO₄, K₂S, Fe₂(SO₄)₃ тұздарының түзілуіне әкелетін қышқыл мен негіздердің реакцияласу тендеулерін құрыныз.

12. Қышқылдың тұзбен әрекеттесуі нәтижесінде қандай заттар алынуы мүмкін? Қышқылдың негізбен ше ? Тұздың тұзбен ше? Мысалдар келтіріңіз.

14. Калий мен кальцийдің а) көмір қышқылынан; б)фосфорлы қышқылынан алынған орта және қышқыл тұздарының формулаларын жазып, аттарын атаңыз және структуралық формуласын құрастырыз.

15. Мына тұздарды атаңыз:

SbONO₃; [Fe(OH)₂]₂CrO₄; (AlOH)SO₄; Cd(HS)₂; Ca(H₂PO₄)₂.

16. Mg₂P₂O₇; Ca(PO₄)₂; Mg(ClO₄)₂; Ba(NO₃)₂ мына затардың:

а) негіздік және қышқылдық оксидтердің; б) негіз бен қышқылдық оксид; в) негіздік оксид пен қышқыл; г) негіз бен қышқылдың әрекеттесуі нәтижесінде түзілуінің реакция теңдеулерін жазыныз:

17. Лабораторияда келесі заттарды қандай реакция тендеулерінің көмегімен алуға болады: а) хлорлы сутек; б) қорғасын сульфиді; в) барий сульфаты; г) күміс ортофосфаты; д) темір (11) гидроксиді; е)мыс (11) нитраты.

18. Мына өзгерістерді қалай іске асыруға болады? Заттардың аттарын атаңыз.

а) MgO→MgCl₂→ Mg (OH)₂ → MgSO₄

б) N₂O₅ →HNO₃→ CaOHNO₃→Ca( NO₃)₂→NaNO₃

в) CaCO₃ →CaO → Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂ → CaCO₃

19. Реакцияларды аяқтаңыз:

Zn (OH) ₂ + Li OH → H₃PO₄+CaCl₂ →

CrO₃ + Na OH → Cu (OH) NO₃+HNO₃ →

Ca (HCO₃)₂ + Ca (OH) ₂ → Sb₂O₅+K₂O→

20. Төменде көрсетілген реакциялар ерітіндіде болуы мүмкін бе? Дәлелді жауап беріңіздер.

CaO+V₂O₅ → CsOH+CuSO₄→

Li₂O+CaO → Cr₂O₃+NaOH→

Sr(OH)₂+TeO₃ → Ca(OH)₂ +KCl→

21. Берілген заттардың арасынан қышқылдық әрі тұз қышқылымен, әрі калий гидроксидімен әрекеттесетін заттарды анықтап, реакция теңдеулерін жазыныз: Al(OH)₃, MgO, N₂O₅, ZnO, FeSO₄, CaCO₃, CuS, Be(OH)₂, Pb(NO₃)₂, NiWO₄, NaNO₃.

22. Берілген заттардың әрекеттесуінен орта, негіздік және қышқыл тұздар түзілуі мүмкін болатын реакцияларын жазып, заттардың аттарын атаңыз:

Fe (OH) ₃ + HNO ₃ → H₂SO₄+ Ca (OH) ₂ →

H₂CO₃ + Ca (OH) ₂ → HCl+Ca (OH) ₂ →

NaOH+H₃PO₄ → HNO₃+LiOH→

23. Көрсетілген қышқылдардың сәйкес ангидридтерінің формуласын жазыныз: H₂SO₄; HMnO₄ және HOCl.

24. Ерітіндіде төменде келтірілген реакциялардың қайсыларын іске асыруға болады:

А) CuSO₄+BaCl₂=BaSO₄+CuCl₂;

B) Fe S+K₂SO₄=FeSO₄+K₂S;

C) AgNO₃ +KCl=AgCl+KNO₃;

D) 2KNO₃+ZnCl₂=2KCl+Zn (NO₃)₂

25. CuSO₄, K₃PO₄ және BaCl₂ тұздары берілген делік. Осы тұздары пайдаланып, реакцияны ерітіндіде жүргізе отырып қандай тұздарды алуға болады? Реакциялардың тендеулерін жазып, алынған тұздарды атаңыз.

26. Көрсетілген қышқылдардың қайсысы қышқыл тұздар түзе алады: HI; H₂Se; H₂SeO₃; H₂C₂O₄ және CH₃COOH? Қышқыл тұздардың формулаларын жазыныз, аттарын атаңыз.

27. Төменде келтірілген оксидтерді сумен әрекеттестіргенде қандай қышқылдар түзіледі: P₂O₅; CO₂; N₂O₅; NO₂ және SO₂? Қышқылдардың формулаларын жазыңыз, аттарын атаңыз және структуралық формуларын келтіріңіз.

28. ZnO; Al₂O₃ және Sn(OH)₂ қосылыстарының амфотерлік қасиеттерін қалай дәлелдеуге болады?

29. Төменде көрсетілген негіздердің қайсылары негіздік тұздар түзе алады:

А) Cu(OH)₂; B) Ca(OH)₂; C)LiOH; D) Al(OH)₃; E) KOH?

Негіздік тұздардың формулаларын жазыңыз.

30. Нәтижесінде KNO₃; NaHSO₄; Na₂HPO₄; K₂S және Fe₂(SO4)₃ түзілетін қышқылдар мен негіздердің арасындағы реациялардың тендеулерін жазыңыз.

31. Цинк гидроксидінің 1 моль мөлшері ортофосфор қышқылының 2 моль мөлшерімен әрекеттескенде қандай тұз түзіледі?

32. Қандай реакциялардың нәтижесінде орта тұз түзіледі:

А) CuOH+ NaOH; C) Ca(HCO₃)₂+Na₂CO₃

B) KHSO₃+KOH; D) MgOHCl + HCl?

Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )

1. Химиялық элементтің эквиваленті неге тәуелді болады?

А) элемент валентігіне; В) әрқашан тұрақты шама болып табылады.

2. Қай формула эквиваленттер заңын сипаттайды:

А) v=m/M B) m₁. Mэ ₍₂₎ = m₂. Mэ ₍₁₎

C) Mэ=M/B D) m₁/ m₂ = Mэ ₍₂₎/ M ₍₁₎

3. Фосфор құрамы бойынша екі түрлі хлорид түзеді. Осы қосылыстарда қай элементтің эквивалентілігі тұрақты болады?

А) хлордікі; В) фосфордік

4. Қалыпты жағдайдағы оттек пен сутектің эквиваленттері көлемдерінің дұрыс мәндері қандай?

А) 11, 2л О₂ және 22, 4л Н₂;

B) 11, 2л О₂ және 5, 6л Н₂;

С) 5, 6л және 11, 2л Н₂.

5. Металдың эквивалентінің молярлық массасы 12 г/моль. Оның оксидінің эквивалентінің молярлық массасы неге тең?

А) 24 г/моль; B) анықтауға болмайды; С) 20 г/моль

6. Металдың эквивалентінің молярлық массасы оттегінің эквивалентінің молярлық массасынан 2есе артық. Оксидтің массасы металдың массасынан неше есе артық:

А) 1, 5 есе B) 2 есе С) 3 есе

7. Күкірт S₂Cl₂ және SCl₂ хлоридтерін түзеді. SCl₂ қосылысындағы күкірттің эквивалентінің молярлық массасы 16 г/моль. S₂Cl₂ қосылысындағы күкірттің эквивалентінің молярлық қанша?

А) 8 г/моль; B) 16 г/моль; С) 32 г/моль

8. CrCl₃ және Cr₂(SO₄)₃ қосылыстарындағы хромның эквиваленттіктері бірдей ма?

А) иә; В) жоқ

9. FeCl₂ және FeCl₃ қосылыстарындағы темірдің эквивалентінің молярлық массалары бірдей бола ма?

А) иә; В) жоқ

Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )

1. 5г металл жанғанда 9, 44г металл оксиді түзілді. Металдың эквиваленттік массасын анықтаңыз.

2. Металдың бірдей мөлшері 0, 200г оттегімен немесе 3, 17г галогенмен әрекеттеседі. Галогеннің эквиваленттік массасын анықтаңыз.

3. 1л оттегінің массасы 1,4 ға тең. Магнийдің 21г массасын жағу үшін қанша литр оттек газы қажет, егерде магнийдің эквиваленті 0,5 мольге тең болса?

4. 80г металл оксидін тотықсыздану үшін 883 мл (қ.ж. өлшенген) сутек газы қажет. Оксид пен металдың эквиваленттік массаларын есептеңіз.

5. 16,8г металды еріту үшін 14,7г күкірт қышқылы жұмсалды. Металдың эквиваленттік массасын және бөленген сутек газының көлемін (қ.ж. өлшенген) анықтаңыз.

6. Белгісіз металдың 1,00г массасы 8,89г броммен немесе 1,78г күкіртпен әрекеттесе алады. Күкірттің эквиваленттік массасы 16,00 г/моль екендігін ескере отырып, бром мен металдың эквиваленттік массаларын анықтаңыз.

7. Қышқылдың 2,45г массасын нейтралдау үшін 2,00г натрий гидроксиді жұмсалды. Қышқылдың эквиваленттік массасын анықтаңыз.

8. Алюминий 0,376г массасы қышқылмен әрекеттесіп, нәтижесінде 0, 468л (қ.ж. өлшенген) сутек газы бөлінді. Алюминийдің эквиваленттік массасы 8, 99 г/моль екендігін ескеріп, сутек газының эквиваленттік массасын есптеңіз.

9. Хлордың эквивалентінің молярлық массасы 35,5г/моль, мыстың молярлық массасы 63,5 г/моль, ал мыс хлоридінің эквивалентінің молярлық масасы 99,5 г/моль. Мыс хлоридінің формуласын анықтаңыз.

10. Металдың эквивалентінің молярлық массасы 27,9 г/моль. Қалпты жағдайда ол қышқылдан 700 мл сутегін ығыстырады. Металдың массасын анықтаңыз.

11. Массасы 5,95г заттың 2,75г хлорсутектің өзара әрекеттесуінен 4, 40г тұз түзіледі. Түзілген зат пен тұздың эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.

12. Массалары 1,60г кальций және 2,61г мырыш қышқылдан бірдей мөлшерде сутегін ығыстырады. Егер кальцийдің эквивалентінің молярлық массасы 20,0 г/моль болса, мырыштың эквивалентінің молярлық массасы қандай болғаны?

13. Мыс екі оксид түзеді. Мыстың белгілі бір мөлшерінен түзілген бірінші оксидке, екінші оксидке қарағанда екі есе артық оттегі жұмсалады. Мыстың бірінші оксидтегі валентілігінің екінші оксидтегі валенттілігіне қатынасы қандай?

14. Ортофосфор қышқылы мен сілтінің өзара әрекеттесуінің нәтижесінде Na₂HPO₄ тұзы түзіледі. Осы жағдайдағы ортофосфор қышқылының эквивалентінің молярлық массасының мәні қандай?

Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )

1. Берілген газдың массасын арттырғанда оның көлемінің артуы үшін қандай жағдай туғызуға болады?

А) температураны төмендету.

В) қысымды арттыру.

С) жағдайды тандауға болмайды.

2. Газдар үшін қалыпты жағдайдағы тмпература мен қысымның сәйкес мәндері:

А) t=25⁰C; P=760 мм сын.бағ. В) t=0⁰C; P=1, 013.10⁵Па.

3. Ыдыс іші оттек және азот қоспасымен толтырылған. Газдардың массалары парциалдық қысымының қандай сәйкестіктерінде бірдей болады?

A) P_O2 =P_N2 B)P_O2 = 0,875.P_N2; C) P_O2=1,14.P_N2

4. Ауадағы оттектің парциалдық қысымы 22кПа. Көлем бойынша оттектің проценттік құрамы неге тең?

А) 42% ; В) 21% ; С) 10, 5 %

5. Бірдей жағдайда тең көлемді N₂ мен O₂ алынды. Газдардың массаларының қатынасы қандай?

А) m_O2>m_N2 ; B) m_N2> m_O2 ; C) m_O2 = m_N2

6.Бірдей көлемде H₂ мен Cl₂ араластырылды. Қоспа көлемі реакция өткеннен кейін қалай өзгереді?

А) өзгермейді; В) екі есе өседі; С) екі есе азаяды?

7. 1 моль HCl мен 1моль Cl₂ (Tмен P бірдей) алатын көлемінің қатынасы қандай?

А) V _HCl > V_Cl2 ; B) V _HCl = V_Cl2 ; C) V _HCl < V_Cl2 ;

8. HBr қыздырғанда толығымен айрылады. Сонда газ көлемі өзгермейді. Айырылу реакциясының өнімі қандай?

А) Н және Br атомдары; В) Н₂ және Br₂ молекулалары; С) Н₂ молекуласы және Br атомы?

9. Ауа бойыша хлордың тығыздығы нешеге тең?

А) 2,44; В) 3, 0 С) тек тәжірибелік жолмен анықтауға болады.

10. Газ тәрізді оксид 30, 4% азоттан тұрады. Оксид молекуласына бір атом кіреді. Оттек бойынша газ тығыздығы нешеге тең?

А) 0,94; В) 1,44 С)1,50

12. 2,24г газдың (қалыпты жағдайда) массасы 2,8г. Газдың молекулалық массасы қандай (г/моль)?

А) 14; В)28 С)42

13. Сутегі арқылы салыстырмалы тығыздығы 8,5 тең болатын газ.

A) O₂ B) H₂S C)NH₃ D) CO₂ E)N

14. Көміртек пен азоттан тұратын қосылыста азоттың үлесі 53,8 масс.% . Ауа арқылы салыстырмалы тығыздығы 1,79 тең болса, заттың молекулалық формуласы:

A)CN B)C₂N C)CN₂ D) C₂N₃ E)C₂N₂

Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )

1. 27 ⁰ C және 720мм сынап бағанасында газдың берілген бір мөлшері 5л көлем алады. Осындай газдың мөлшері температура 39 ⁰C, ал қысым 104кПа болғанда қандай көлем алатынын анықтаңыз.

2. 12, 5мПа қысымда болат баллонның ішіндегі азоттың температурасы 17 ⁰С. Балонның шектеулік қысымы -20, 3 мПа. Қандай температурада азоттың қысымы шектік мәніне жетеді?

3. 98,7 кПа қысымда және 91 ⁰ C температурада газдың көлемі 680 мл көлем алады. Газдың қалыпты жағдайда алтын көлемі қандай?

4. 21 ⁰ C температурада және 104,5 кПа (784мм сын бағ.) қысымда 1,28г металл сумен әрекеттескенде 380 мл сутегі бөлініп шығады. Металдың эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.

5. Сыйымдылығы 0,6м³ жабық ыдыста, 0 ⁰C температурада 0,2кг CO₂ 0,4кг O₂ және 0,15кг CH₄ газдар қоспасы бар. Осы жүйедегі: а) қоспаның жалпы қысымын; б) газдардың әрқайсысының парциалдық қысымын; в) көлем бойынша қоспаның проценттік құрамын есептеңіз.

6. 20⁰ C және 104,3кПа қысымда 0,350г металл қышқылдан 209 мл сутек су астында ығыстырылды. Осы температурада қаныққан су буының қысымы 2,3 кПа. Металдың эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.

7. Судың астында 26 ⁰C температурада және 98,7 кПа қысымда 250 мл сутегі жиналған. 26 ⁰C тағы су буының қаныққан қысымы 3,4 кПа. Қалыты жағдайда сутегінің көлемін және массасын.

8.Бірдей жағдайда оттек, сутек және метанның тең массалары алынды делік. Газдардың көлемдерінің қатынасын табыңыз.

9. Қалыпты жағдайда 1г ауа  773мл көлемді алады. Ауаның дәл сондай массасы 0⁰C температура мен 93,3кПа (700мм.сын.бағ.) қысымда қандай көлемді алады?

10. Қалыпты жағдайда сутек газының 1,00 мл көлемінде қанша молекула болады?

11. Газдың 27.10 ²¹ молекуласы қалыпты жағдайда қандай көлемді алады?

12. 21 ⁰C температура мен 142кПа (1065мм.сын.бағ.) қысымда N₂ газының 0,07кг массасы қандай көлемді алады?

13. Қалыпты жағдайда 200 мл ацетиленнің массасы 0,232г. Ацетиленнің мольдік массасын анықтаңз.

14. Көлемі 20л газометр газбен толтырылған. Осы газдың ауамен салыстырғанда тығыздығы 0,40. Газдың қысымы 103,3 кПа (774,8 мм.сын. бағ.), ал температурасы 17⁰C. Газдың массасын есептеңіз.

15. Сынап буының ауамен салыстырғанда тығыздығы 6,92. Сынап буындағы молекуланың құрамына қанша атом кіретіндігін есептеңіз.

16. Белгілі бір температурада күкірт буының азотпен салыстырғандағы тығыздығы 9,14. Осы температурада күкірттің молекуласы қанша атомнан тұрады?

17. 17⁰C температура мен 83,2кПа (624мм.сын. бағ.) қысымдығы ауаның 1м³ көлемінің массасын есептеңіз.

18. Берілген газдардың массаларын есептеңіз:а) 15⁰C температурадағы және 100,7кПа (775мм.сын. бағ.) 2л Н₂ ; б) 10⁰C температура және 102,9 кПа (772мм.сын. бағ.) қысымдығы 1м³ N₂ ;в) 20⁰ С температурада және 99,9 кПа (749,3мм.сын. бағ.) қысымдағы 0,5м ³ Cl₂ .

19. Қалыпты жағдайда кез келген газдың 1м³ көлемінің зат мөлшері қандай ?

20. 68, 2 бутан жанғанда қандай көлем CO₂ түзіледі? Екі газдың да көлемі бірдей жағдайда өлшенген.

21. Жабық ыдыста 120⁰ С температура және 600кПа қысымда қоспа бар. Қоспа үш көлем O₂ және CH₄ ның бір көлемінен тұрады. Егер қоспаны жарып және ыдыстың ішіндегісін бастапқы температураға әкелсек, ыдыстағы қысым қандай болады?

22. Көлемі бірдей SO₂ және O₂ қоспасы контакт аппарат арқылы өткенде SO₂ нің 90% SO₃ке айналады. Контакт аппаратынан шығатын газ қоспасының құрамын (процент бойынша көлемдік үлесі) анықтаңыз.

23. Үш көлем Cl₂ және бір көлем H₂ тұратын қоспа, тұрақты температурада жабық ыдыста, жарық астында қалдырған. Біраз уақыттан кейін қоспадағы Cl₂нің үлесі 20% ке азайды. Ыдыстағы қысым өзгерді ме? Қоспаның көлемдік үлесі қандай болды?

24. NH₃ және Cl₂ әрекеттескенде хлорсутек және азот түзіледі, NH₃ пен Cl₂ қандай көлемдік қатынастарда әрекеттеседі, ал алынған газдар ше?

25. 1,5кг мырышты тұз қышқылында еріткенде қанша көлем (17 ⁰C және 102,4кПа қысымда ) сутек бөлінеді?

26. Белгісіз зат құрамына (массасы бойынша) 26,53% калий, 35,37% хром және 38,10% оттектен тұрады. Осы заттың ең қарапайым формуласын табыңыз.

27. Құрамында (массасы бойынша) 54,4% көміртек, 36,4% оттек және 9,1% сутектен тұратын май қышқылының буының сутек бойынша тығыздығы 44 екенін біле отырып, оның молекулалық формуласын табыңыз.

28. Құрамында (массасы бойынша) 93,75% көміртек және 6,25% сутектен тұратын затың ауа бойынша тығыздығы 4,41 екенің біле отырып, белгісіз заттың молекулалық формуласын табыңыз.

29. 4,3 көмірсутек жанғанда 13,2г CO₂ түзілді. Көмірсутек бұының сутек бойынша тығыздығы 43. Заттың молекулалық формуласын табыңыз.

30. Массасы 1,88г құрамында бром болатын органикалық заттың толық жанғанда 0,88г CO₂ және 0,3г H₂O алынды.Өлшенді құрамындағы барлық бром күміс бромидіне айналғанда 3,76г AgBr алынды. Зат буының сутек бойынша тығыздығы 94 . Белгісіз заттың

молекулалық формуласын анықтаңыз.

31.Бір көлем белгісіз газбен екі көлем оттектен тұратын қоспа қопарылғанда екі көлем CO₂ және бір көлем N₂ түзіледі. Газдың молекулалық формуласын есептеңіз.

32. Көлемі 10см ³ дәнекерленген ампуладағы массасы 0,01г газ тәрізді хлорды 0-ден 273 ⁰C-қа дейін қыздырған. Хлордың бастапқы 0⁰C және 273 ⁰C температураларда қысымын анықтаңыз.

33. 15 ⁰C және 790мм сын.бағ. қысымда 10г көміртек (11) оксиді алатын көлемін табыңыз.

34. 18.10 ²³ сутек молекулаларының (қ.ж.) көлемі?

35. Сутек бойынша салыстырмалы тығыздығы 32 тең күкірт оксидінің молярлық массасын анықтаңыз.

36. 2 атм. қысымда және 100 ⁰C температурада 68г аммиактың көлемі.

37. Көлемі 2,6л колбаға қысымы 2,3 атм және 26⁰C температурада оттегі толтырылған. Колбадағы оттегінің моль санын анықтаңыз.

38. Гелий газдың біраз мөлшері 78 ⁰C мен 45,6 атм қысымда 16,5л көлем алады. Осы газдың қалыпты жағдайда көлемі және моль саны қандай?

39. Бір газдың 0,70г массасы қалыпты жағдайда 560 мл көлем алады. Осы газдың салыстырмалы молекулалық масасын есептеңіз.

40. Қалыпты жағдайда азот (IV) оксиді 6,02 .10 ²² молекулалары, көміртек (II) оксиді 6,02.10 ²³ молекулалары, көмірсутек 0, 602.10 ²³ молекулалары қанша моль болады және көлем алады.

41. 17⁰C да, 780мм с.б. қысымда 106 мл газдың массасы 0,26г. Осы газдың молекулалық масасын есептеп шығарыңыз.

Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )

1. Атомдық орбиталь дегеніміз:

А) валенттік электрон орналасқан атомның кеңістік бөлігі;

В) электронның атомдағы болу мүмкіндігі максималды болатын кеңістік бөлігі;

С) атомның электрондық тығыздығы;

D) ядро маңайында электронның таралуы;

Е) атомдағы электронның қозғалу траекториясы.

2.Қысқаша электродық конфигурациясы …4s²3d¹ болатын затты анықтаңыз:

А) скандий В) мыс С) неон D)күміс Е) аргон

3.Элементтің химиялық қасиеттері оның қандай сипаттамасына байланысты?

А) топтың номеріне В) периодтың номеріне

С) атомдық массасына D) ядро

4. Төртінші энергетикалық деңгейдегі орбиталдар және электрондар саны:

А) 14 және 28 В) 4және 8 С) 9 және18 D) 16 және 32

5.Кеңістіктегі атомдық орбитальдың пішінің белгілейтін квант саны:

А) бас В)орбиталь С)магнит D)спин

6. Бесінші топқа жататын элементтердің электрондық конфигурациясы:

А)4d³5s² В)4s²4p³ С)3d⁵4s¹ D)5s²5p⁴ E)5s²5p⁵

7. Элемент атомының сыртқы қабатшаларының электрондық құрылымы 5s²4d¹ болса оның периодтық кестеде орналасатын пеиоды мен тобын анықтаңыз:

A) VI период , 2 топ B) VI период, 3 топ C) V период, 3 топ

D) IV период, 5 топ E) V период, 4 топ

8. Элетрондық формуласы 6s²5d¹⁰6p³ аяқталатын элементтің периоды мен топтың нөмірін анықтаңыз:

A) VI және 2 B) VI және 3 C) V және 3 D) VI және 5

9. Радиусы ең үлкен болатын атомның электрондық формуласын анықтаңыз:

A) 2s² B) 2s²2p¹ C)2s²2p² D)2s²2p³ E)2s²2p⁴

10. Электрондық формуласы 3s²3p³ аяқталатын атомның жоғарғы валенттілігін анықтаңыз:

A) II B)III C)IV D) V E)VI

11. Құрамында электрондардың саны протондардың санынан көп болатын бөлшекті анықтаңыз:

A) Cl B) Ba⁺² C) Al ⁺³ D) S^-2 E) F

12. F –ионының электрондық формуласы:

A) 1s² B) 1s²2s²p⁴ C) 1s²2s²2p⁵ D) 1s²2s²2p⁶ E)2s²

13.Электротерістігі ең жоғары болатын атомды белгілеңіз:

A) Na B) Mg C) P D) O E) N

14. Иондану энергиялары кему арқылы орналасқан элементер реті:

A) Sr, Ba, Ca, Mg B) Al, Si, P, S C) Li, K, Rb, Cs

Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )

1. Электрондық құрылымы 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁷4s² болатын элементті атандар.

2. Ядроларының зарядтары 3,8,23, 31 болатын элементтердің электрондық формулалары мен конфигурацияларын келтіріндер.

3.Мыс атомының электрондық формуласы мен электрондық конфигурациясын келтіріндер. Электрондарға толған және толмаған деңгейлерді көрсетіңдер.

4. Титан (Ti) мен ванадий (V) атомдарында қанша бос d-деңгейше бар? Осы d-деңгейшелердің конфигурацияларын келтіру.

5. V период элементтерінің рет нөмерлері 37, 43, 48, 52 және 54-ке тең электрондық формулаларын жазып, элементтердің ұқсас топтардың қайсысына жататынын анықтандар. 72..

6. IV период кальций (Ca), скандий (Sc), селен(Se) және марганец (Mn) элементтерінің электрондық формулаларын жазып, элементтердің ұқсас топтардың қайсысына жататынын анықтандар.

7. II және III период элементтерінің электрондық формулалары мен электрондық конфигурацияларын келтіріп, s- және p- элементтерді атандар.

8. IV, V және VI период элементтерінің ішінен d-орбитальдары электрондарға толған элементтерді атандар. Солардың электрондық формулаларын жазып, перидтық кестеде алатын орнын (период, топ, топша) көрсетіндер.

9.Қай период элементтерінің конфигурациялары мынадай болып келеді: a)6p³; б)4f⁹; в) 7d³; г) 5f⁵ ?

10. Периодты кестедегі 83 элемент атомының электрондық формуласын жазып, қай тип элементтеріне жататының, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттілігін анықтаңыз.

11. Хлор атомының электрондық формуласын жазып, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін, және сәйкес келетін қосылыстарын келтіріңіз.

12. Бор атомының электрондық формуласын жазып, элементің қандай түріне (s-, p-, d-, f-) жатандығын, қалыпты жағдайда жұптаспаған электрондар санын анықтаңыз.

13. Периодты кестегі 51элемент атомының электрондық формуласын, қалыпты жіне қозған күйлеріндегі валенттіліктерін және сәйкес келетін қосылыстарын жазыңыз.

14. Атомының электрондық формуласы былай аяқталатын ... 3d⁶4s² элементтің периодтық кестеде орналасқан орнын, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін анықтаңыз.

15. Атомының электрондық формуласы былай аяқталатын ... 4d¹⁰5p¹ элементтің периодтық кестеде орналасқан орнын, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін анықтаңыз.

16. Берілген иондардың Bi⁺³, Sn⁺² электрондық формуласын жазып, соңғы электрондық қабатқа төрт квант саны бойынша сипаттама беріңіз.

17.VII периодта орналасқан элементтердің электрондық конфигурациясы 5f³6d¹. Ол қай элемент? Соңғы электрондық қабатқа төрт квант саны бойынша сипаттама беріңіз.

18. ¹⁵² ₆₃ Eu изотопы ядросының құрамындағы протон мен нейтрон саңдарын есептеңіз.

19. Берілген иондарының Ta⁺⁵, N⁺⁴ электрондық формуласын жазып, соңғы электрондық қабатқа төрт квант саны бойынша сипаттама беріңіз.

20. Берілген иондарының Fe⁺³, Cl^-1 электрондық формуласын жазып, соңғы электрондық қабатқа төрт квант саны бойынша сипаттама беріңіз.

21. Берілген иондарының N^-3, Mn⁺² электрондық формуласын жазып, соңғы электрондық қабатқа төрт квант саны бойынша сипаттама беріңіз.

22. Германий Ge атомының электрондық формуласын жазып, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін , және сәйкес келетін қосылыстарын келтіріңіз.

23. Азот атомының электрондық формуласын жазып, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін , және сәйкес келетін қосылыстарын келтіріңіз.

24.Реттік номірі 61, 62 элементтер атомдарында бос f-орбитальдарының саны қанша? Хунд ережесі негізінде осы элементтер атомдарының электрондық құрылымын жазыңыз.

25. Sc, Ti, V элементтер атомдарында бос d -орбитальдарының саны қанша? Осы элементтер атомдарының электрондық құрылымын жазыңыз.

26. Реттік номірі 91,92 элементтер атомдарында бос f-орбитальдарының саны қанша? Хунд ережесі негізінде осы элементтер атомдарының электрондық құрылымын жазыңыз.

27. Fe, Zr, Ta элементтер атомдарында бос d -орбитальдарының саны қанша? Осы элементтер атомдарының электрондық құрылымын жазыңыз.

28. Электрондық құрылысы мыналарға сәйкес келетін: а) s²p⁴; б)d³s²; в)p⁶s¹;г) s²p³;е) p⁶d²s² элементтердің топтары мен топшаларын атаңдар. Бұлардың қайсысы металдарға, қайсысы бейметалдарға жатады?

29. Сыртқы және сырттан ішкі қабаттардың электрондық құрылысы мыналарға сәйкес келетін: 3s²3p⁶3d⁵4s²; 4s²4p⁶4d⁵5s²; 5s²5p⁶5d⁵6s² элементтерді және қандай типке (s-, p-, d-, f-) жататын анықтаңыз. Осы элементтердің жоғары тотығу дәрежедегі оксидтерінің қасиеттері қалай өзгереді?

30. Иондану потенциалдарының мәндеріне қарай Be, Mg, Ca, Sr, Ba элементтердің қайсысы нағыз металдық қасиеттер көрсетеді?

31. Электротерістіктер мәндері негізінде O, S,Se, Te элементтер ретінде электрон қосып алу қабілеттерінің өзгеруің түсіндіріңіз.

32. Элементтердің периодтық кестесінің Iтобының элементтерінің біріншілей иондану потенциалдарының мәні (B) сәйкесінше: Li-5,4; Cs-3,9; Cu-7,7; Au-9,2 а) I топтың элементтерінің қай топшасындағы элементтердің металдық қасиеттері мейлінше айқын байқалады? б) топшалардағы иондану потенциалдарының мәндерінің өзгеру жолдарының әртүрлілігін немен түсіндіруге болады?

33.Асыл газдардың атомдарының иондану энергиясы (эВ): He-24,6; Ne-21,6; Ar-15,8; Kr-14,0; Xe-12,1; Rn-10,8 құрайды. Осы топшадағы иондану энергиясының өзгеру жолын түсіндіріндер.

34.a) Sn²⁺; б) Sn⁴⁺; в) Mn²⁺;г)Cu²⁺;д) Cr³⁺;е) P^3- иондарының электрондық формуласын жазындар.

35. Периодтық жүйенің VI топ элементтерінің ішінен электрондық аналогтарды атандар. Осы элементтер атомдарының валенттік электрондық деңгейшелерінің электрондық формулаларын жалпы түрде жазындар.

36.Не себептен хром мен кіүкірт, фосфор мен ванадий периодтық жүйеде бір топта орналасқан? Неліктен оларды әртүрлі топшаға орналастырады?

37. Ядро зарядтары a) 8; б)13;в)18;г) 23;д) 53;е) 63;ж)83 болатын элемент атомдарының электрондық формулаларын жазыңдар.

Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )

1. CO молекуласында көміртек атомының коваленттігі нешеге тең: а) екіге; б) үшке; в) төртке.

Себебі: 1) қозбаған көміртек атомында 2 жұптаспаған электрон бар; 2) көміртек атомы жұптасқан электрондарға акцептор бола алады; 3)көміртек атомында төрт валентті электрон бар.

2. HF және SiF₄ арасында реакция жүруі мүмкін бе? а) мүмкін; б) мүмкін емес.

Себебі: 1) HF молекуласы полюсті, SiF₄ полюссіз.

2) екі молекулада жұптаспаған электрон жоқ;

3) кремнийдің валенттік орбиталінің саны төрттен көп және оның жартысы валентті электронмен толмаған; 4) кремнийдің валенттік электрон саны 4-ке тең; 5) HF молекуласы жұп электрон арқылы донор бола алады.

3. O₂ молекуласына қандай магниттік қасиеттер тәң:

a) диамагнитті;б) парамагнитті.

Себебі: 1)O₂ молекуласында электрондардың саны жұп болады;

2)O₂ молекуласының спинінің қосындысы нольден айрықша.

4.NO молекуласында байланыс еселігі нешеге тең?

А)2; B)2,5; C)3.

Себебі: 1)π -орбиталінде байланыстырушы электрондардың саны 4; 2) байланыстырушы орбитальдарда босаңдатушы орбитальдарға қарағанда 5 электрон артық орналасқан ; 3) азот атомында 3жұптасқан электрон бар.

5. Мына бөлшектердің қайсысы парамагнитті:

A) N₂; B) O₂; C) NO; D) CO; E) CN?

6. Мына бөлшектердің қайсысы МО теориясы бойынша тұрақты күйінде бола алмайды?

A) H₂⁺; B) H₂; C) H₂ ^- ; D)He₂; E) He?

7. Байланыстардың барлығы σ-типке жататын молекулалар тобың анықтаңыз?

A) NH₃, HCl, H₂O D) NO₂,O₂, CH₄

B) CO, SO₂, N₂ E) SO₂, Cl₂, HF

C) SO₂, C₂H₂, AlH₃

8.Құрамында σ- және π –байланысы бар молекуланы анықтаңыз:

A) AICI₃ B) NH₃ C)O₂ D)H₂O E)Cl₂

9.Құрамында полюстi ковалентті байланысы бар полюссіз молекуланы анықтаңыз:

A) N₂ B) H₂S C) NaF D) H₂O E) BeCl₂

10.Атомдық орбиталдардың sp²- гибридтелуіне түзілетін байланыстар арасындағы бұрыш:

A)120 ⁰ B)60 ⁰ C)109 ⁰28 ^, D)104 ⁰ 5^, E)180 ⁰C

11. SiCl₄ қосылыстағы атомдық орбитальдардың гибридтелу түрін анықтаңыз:

A) sp² B)sp³ C)sp³d D)sp E)sp³d²

12. O₂ ^–молекулалық ионның түзілу мүмкіндігін және байланыс еселігін анықтаңыз

A)1 B)2 C)0,5 D)1,5 E)2,5

13. МО әдісі бойынша Cl₂ молекуланың магниттік қасиеттері қандай?

А) диамагнитті В) парамагнитті

Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )

1. H₂,Cl₂ және HCl молекулаларындағы химиялық байланыстардың түрлерін көрсетіңіз.

2. Элементтердің электртерістіктерінің мәндерін пайдала отырып K-Cl, Ca-Cl, Fe-Clжәне Ge-Cl байланыстары үшін электртерістіктердің айырымын есептеңіз. Қандай байланыста иондық табиғаты басымдау келеді?

3. Валенттік байланыстар теориясы тұрғысынан BF₃молекуласы мен BF₄ ^– ионының электрондық құрылысын жазыңыз.

4. CH₄,NH₃ молекулаларындағы және NH₄ ионындағы коваленттік байланыстардың түзілу әдңстерін көрсетіңіз.

5. NCl₃, CS₂ және ICl₅ молекулаларындағы байланыстардың табиғатын түсіндіріңіз. Әр қосылыс үшін электрон жұбының ығысу бағытын көрсетіңіз.

6. NF₃, OF₂, ClF және CO₂ молекулаларындағы байланыстардың табиғатын түсіндіріңіз. Әр қосылыс үшін электрон жұбының ығысу бағытын көрсетіңіз.

8. HCN молекуласының диполь моменті μ =9,66.10^-30 Кл.м, ал электрон зарядының абсолюттік мәні q =1,60.10^-19 Кл. Дипольдің ұзындығын есептеңіз.

9.Неліктен CS₂ молекуласының диполь моменті нольге тең болатындығын молекуланың структуралық формуласын жазып түсіндіріңіз.

10. Байланыстырушы электрон жұптарын көрсету арқылы H₂, O₂, Cl₂, N₂ және CH₄ молекулаларының құрылысын келтіріндер. Азот молекуласының аса беріктігін немен түсіндіруге болады?

11. Бірдей атомдардан түзілген молекулалардың диполь моменті мен диполь ұзындығы неге тең?

12.Келтірілген полюсті байланыстардың оң және теріс полюстерін көрсетіндер: a) H-F; б) C-H;в) H-S;г)C-I;д)C=O;е)C-F;ж)S=0.

13. HCl молекуласындағы диполь ұзындығы 0,22 A^o-ге тең. Молекуланың диполь моментін есептеңдер.

14. Келтірілген қосылыстардағы атомдар арасындағы байланыс түрін анықтаңдар: KHF₂, H₂O, HNO₃, KHSO₄

15. Мына қатардағы қосылыстардың беріктігі қалай өзгереді: HF, HCl, HBr, HI?

16. Элементтердің электртерістігін пайдаланып, мына байланыстарда элекрон жұбы қай атомға қарай ығысатығын табыңдар: S-K, S-H, S-Br, S-C.

17. H-N байланысының диполь моменті 4,342.10^-30 Кл.м-ге тең, H-N байланыс ұзындығы 0,101 нм. Сутегі мен азоттың эффектілі зарядын H^+δ, N^{- δ} табыңдар.

18. C-N байланысында көміртегі мен азоттың эффектілі заряды электронның абсолют зарядының 0,071 бөлігіне тең. C-N байланысының диполь моменті 1,67.10^-30 Кл.м. Диполь ұзындығын есептендер.

19. PCl₃, BF₃, CS₂, CCl₄, Cl₂O молекулаларда электрон жұптары қай элементке қарай ығысады?

20. ВБ теориясы бойынша NH₃ молекуланың кеңістіктегі құрылысын, полюстігін, байланыстардың табиғатын (σ , π байланыс, гибридті, полюсті, полюссіз ковалентті, ионды) анықтаңыз.

21. H₂O, H₂S, H₂Se, H₂Te молекулалардың құрылысын қарастырып (полюстілігін, байланыстар табиғатын σ , π ), байланыстар арасындағы бұрыштар қалай өзгереді? Неге?

22. H₂, H₂O, PH₃, BH₃, KBr молекулалардың полюстілігін анықтап, полюсті ковалентті байланысы бар полюссіз молекуланы анықтаңыз (жауапты түсіндіріңіз).

23. CCl₄ және CH₃Cl молекулалардың құрылысын және полюстілігін валентілік байланыс әдісі бойынша талдаңыз.

24. HF, HCl, HBr, HI, KI молекулалардың құрылысын қарастырып (полюстілігін, байланыстар табиғатын σ , π), дипольдік моменттері қалай өзгеретіндігін талдаңыз?

25. SiCl₄ молекулаланың кеңістіктегі құрылысын, полюстілігін валенттік байланыс әдісі бойынша байланыстардың табиғатын (σ , π байланыс, гибридті, полюсті, полюссіз ковалентті, ионды) анықтаңыз.

26. Азот молекуласындағы (N₂) атомдар арасындағы байланыстардың түрлері мен түзілу табиғатын валенттік байланыстар әдісі бойынша анықтаңыз.

27. O₂ молекуланың және O₂^-, O₂⁺ молекулалық иондардың молекулалық орбитальдар әдісі бойынша энергетикалық диаграммаларын құрастырып түзілу мүмкіншілігін, байланыс еселегін және магнитті қасиеттерін анықтаңыз.

28. NO молекуланың молекулалық орбитальдар әдісі бойынша энергетикалық диаграммасын құрастырып байланыс еселегін және магнитті қасиетін анықтаңыз.

Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )

1. [Pt(NH₃)₄Cl₂]Cl₂ қосылыстағы комплекстүзгіштің координациялық саны мен тотығу дәрежесі

A) 6 және 4+ B) 4және 4⁺ C)4 және 2+

D) 2 және 0 E)6 және 2+

2. Калий хлоропентагидроксоплатинаты (IV) деп аталатын қосылыстың формуласы:

A) K₂[Pt(OH)₅Cl] C) K₂[Pt(OH)₆Cl₂] E)K[Pt(H₂O)₇Cl₂]

B) K[Pt(H₂O)₅Cl] D) K[Pt(H₂O)₅Cl₂]

3.Комплексті ионның [Ni₂ (NO) ₂(CN) ₆]^4- атын атаңыз:

А) никель нитроцианид анионы

В) никель цианонитрит ионы

С) гексанитратоцианоникелет (III) анионы

Д) гексацианодинитроникелат (II) анионы

Е) гексанитродицианоникелат (III) ионы

4. Кешен ионының заряды бойынша кешен катионға жататын кешен қосылысын анықтаңыз.

A) [Co (NH₃)₂(NO₂)₃] B) K₃ [AIF₆] C) Na ₂ [Zn (OH)₄]

D) [Cr (NH₃)₅C1] SO₄ E) K₂ [PtC1₄]

5. Ацидокомплекске жататын кешен қосылысы:

A) [Cu(NH₃)₄]SO₄ В)Na₂[Pb(OH)₄] C) K₃[Al(OH)₆]

D) [Cu (H₂O) ₄] SO₄ E) K ₂[Co (SO₃)₂]

6. Тұрақтылығы ең жоғары болаты кешен ионы:

A) [HgCl₄]^2- K_Т-З=8,5.10^-18

В) [HgBr₄]^2- K_Т-З=1,0.10^-21

C) [HgI₄]^2- K_Т-З=1,5.10^-30

D) [Hg(CNS)₄]^2- K_Т-З=1,0.10^-22

E) [Zn(CN)₄]^2- K_Т-З=1,3.10^-17

7. Құрамындағы комплекстүзгіш пен лигандаларға оңай ыдырайтын кешен ионын анықтаңыз.

A) [Ag(S₂O₃)₂]^3- K_ТЗ=1,0.10^-13

В) [Ag(CN)₂]^- K_ТЗ=1,0.10^-21

C) [Ag(SCN)₂]^- K_ТЗ=2,0.10^-11

D) [Ag(NH₃)₂]⁺ K_ТЗ=5,9.10^-8

E) [Ag(NO₂)₂]^- K_ТЗ=1,3.10^-3

8. Қандай қосылыстың ерітіндісінде Cu²⁺ иондардың концентрациясы ең аз болады?

A) CuSO₄ C) Cu (NO₃)₂

B) CuCl₂ D) [Cu (NH₃)₄] SO₄ E) CuSO₄.5H₂O

9. Нитропентаамминкобальт (III) хлориді кешен қосылыстың формуласы:

A) [Co (NH₃)₃(NO₂)₂Cl]; D) [Co (NH₃)₅NO₂] Cl;

B) [Co (NH₃)₅(NO₂) Cl₂]; E) [Co (NH₃)₅ Cl] (NO₂)₂;

C) [Co (NH₃)₃(NO₂) Cl] Cl

Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )

1. [Cu(NH₃)₄]SO₄ , K₂[PtC1₆], K[Ag(CN)₂] комплексті қосылыстардың атын атап комплекстүзгіштің тотығу дәрежесін және координациялық санын анықтаңыз.

2. [Cr(H₂O)₄Cl₂]OH, K₂[HgBr₄], Na₄[Fe(CN)₆] комплексті қосылыстардың атын атап комплекстүзгіштің тотығу дәржесін және координациялық санын анықтаңыз.

3. Кобальт (III) координациялық саны =6 болса,CoCl₃∙6NH₃, CoCl₃∙5NH₃, CoCl₃∙4NH₃ комплексті қосылыстардың координациялық формулаларын жазып, аттарын атаңыз.

4. Кешен иондардың Ag(CN)₂]^- (K_Т-З=1,0∙10^-21 ), [Ag(NH₃)₂]⁺ ( K_Т-З=6,8∙10^-8 ) [Ag(SCN)₂]^- (K_Т-З=2,0∙10^-11) жақшадағы тұрақсыздық константаларK_Т-З шамаларын пайдаланып, ерітінділердің мольдік концентрациялары бірдей жағдайда, Ag ⁺ иондарының концентрациясы жоғары болатын ерітіндіні анықтаңыз.

5. Комплекстүзгіштері Cr³⁺,Pd²⁺,Ni²⁺ болатын кешен ионардың [Cr(NH₃)₅NO₃]^x, [Pd(NH₃)Cl₃]^x, [Ni(CN)₄]^x зарядын анықтап, комплексті қосылыстарын құрастырып, аттарын атаңыз.

6.Кешен иондардың[Co(CN)₄]^2-,[Hg(CN)₄]^2-, [Cd(CN)₄]^2- тұрақсыздық константаларының мәндері сәйкес 8∙10^-20, 4∙10^-41, 1,4∙10^-17 . Ерітіндінің молярлы концентрациялары бірдей болса, CN ^– иондардың концентрациясы үлкен болатын кешен ионың анықтаңыз.

7. Rb₂[PbBr₆]; K₂[PbCl₄], Na[Sb(SO₄)₂] қосылыстардағы комплекстүзгіштің тотығу дәрежесін, координациялық санын кешен ионның зарядың және K_Т-З көрінісін жазыныз.

8. [Ag(NH₃)₂]⁺, [Fe(CN)₆]^4-, [PtCl₆]^2- кешен иондардың аттарың атап, тұрақсыздық константаларының көрінісің жазыңыз. Комплекстүзгіштің тотығу дәрежесін мен координациялық санын анықтаңыз.

9. [Zn(NH₃)₄]⁺, [Fe(CN)₆]^3-, [PtCl₄]^2- комплексті иондардың аттарын атап, тұрақсыздық константаларының көрінісің жазыңыз. Комплекстүзгіштің тотығу дәрежесін мен координациялық санын анықтаңыз.

10. Платина (II) комплекстүзгіштің координациялық саны 4 тең болса, PtC1₂∙3NH₃; PtC1₂∙NH₃.KCl; PtC1₂∙2NH₃ кешен қосылыстардың координациялық формулаларын жазып, аттарын атаңыз.

11. Fe ³⁺, NH₃, Cl^-, K⁺ бөлшектердің тіркесімі бойынша жеті кешен қосылысты құрастыруға болады. Осы қосылыстардың формулаларын жазыңыз.

12. [Cr(CN)₆]^3- кешен ионның түзілу механизмің қарастырып, кеңістіктегі құрылысын анықтаңыз.

13.[AuCN₂]^- кешен ионы комплекстүзгіштің AO гибридтелу түрін анықтаңыз.

14. Құрамы CuCl₂.4H₂O және 4KCN.CoCN₂ болатын қосылыстардың координациялық құрылысын қарастырып олардың координациялық формаларын жазып, атын атаңыз.

15. Кешен қосылыстардың формулаларын құрастырыңыз:

a) аммоний гексахлоропаллааты (IV) цезий дихлороаргенаты (I)

б) дихлоротетраамминкобальта (III) сульфаты

хлоротетраминотемір (III) хлориді

в) аммоний гидроксотрихлороаураты (III) индий (I) тетраиодоиндат(III)

д) бромотетраамминкобальт (III) нитраты

е/натрий бис (тиосульфато) аргенаты (I)

16.Кешендер аталымдарында қателерін анықтап, дұрыс жауабын келтіріңіз.

a) [Fe(CO)₅] – темір карбонилы

б) [Os(NH₃)₆] – осмий гексаамины

в) [Al(H₂O)₆]³⁺ - гексагидроксоалюминий

г) [Cr(H₂O)₄Cl₂] – тетрааквадихлорохром (II)

17. Кешендер аталымдарында қателерін анықтап, дұрыс жауабын келтіріңіз.

a) [TiF₆]^2- - гексафтортитанат ионы

б) [Ag(CN)₂]^- - дицианидокүміс (I) ионы

в) [PbCl₆]^2- - гексахлороплюмбат (II) ионы

г) [Cr(NH₃)₂(H₂O)₄]^- - .

18. Координациялық саны 6-ға тең, комплекстүзгіштің Co ^III қатысуымен түзілген кешен қосылыстардың координациялық формулаларын қателерін анықтап, дұрысын келтіріңіз.

a) [Co (NO₂)₄(NH₃)₂]^-, [Co (NH₃)₃(NO₂)₃]⁺

б) [Co(H₂O)₃(NH₃)₃], [Co(NH₃)₄Cl₂]⁺

в) [Co(H₂O)₄(NH₃)₃], Na₃[Co(NH₃)₆]

Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ)

1. Есептеу жүргізбей ақ, мына процестердің қайсысы үшін энтропияның өзгерісі оң болатынын көрсетініз.

A) MgO _(к) + H₂ (г) = Mg _(к) +H₂O(c)

B) C _{(графит)} + CO_{2 (г)} = 2CO _(г)

C) CH₃COOH _(сулы) = CH₃COO^-_(сулы) + H ⁺ _(сулы)

D) 4HCl _(г) +O_{2 (г)} =2Cl_2(г) + 2H₂O _(г)

E) NH₄NO_{3 (к)} = N₂O _(г) + 2H₂O _(г)

2. Кез келген температурада мына жағдайлардың қайсысы мүмкін болады:

A) ΔH<0, ΔS>0 B) ΔH<0, ΔS<0 C) ΔH > 0, ΔS>0

3. Кез келген температурада мына жағдайлардың қайсысы жүзеге аспайды:

A) ΔH>0, ΔS>0 B) ΔH>0, ΔS<0 C) ΔH <0, ΔS<0

4. P=cont болған кезде реакция өзбетінше мына жағдайда жүреді:

A) ΔG>0; B) ΔG=0; C) ΔG<0; D) ΔS<0; E) ΔH>0

5. 4CO+2SO₂=S₂+4CO₂ реакцияға қатысатын затардың стандарты жағдайдағы түзілу энтальпиялары (ΔH ⁰_f) белгілі болса химиялық реакцияның жылу эффектісін ΔH ⁰ ₂₉₈ қалай есептеуге болады:

A) ΔH ⁰  ₂₉₈ = ΔH ⁰_f (CO)+ ΔH ⁰_f (SO₂) - ΔH ⁰_f (S₂)- ΔH ⁰_f (CO₂);

B) ΔH ⁰  ₂₉₈ = ΔH ⁰_f (S₂) + ΔH ⁰_f (CO₂) - ΔH ⁰_f (CO) - ΔH ⁰_f (SO₂);

C) ΔH ⁰ ₂₉₈ = 4ΔH ⁰_f (CO)+ 2ΔH ⁰_f (SO₂) +2 ΔH ⁰_f (S₂)+4 ΔH ⁰_f (CO₂);

D) ΔH ⁰ ₂₉₈ = 4ΔH ⁰_f (CO)+ 2ΔH ⁰_f (SO₂) - ΔH ⁰_f (S₂)-4 ΔH ⁰_f (CO₂);

E) ΔH ⁰ ₂₉₈ = ΔH ⁰_f (S₂) + 4ΔH ⁰_f (CO₂) -4 ΔH ⁰_f (CO) -2 ΔH ⁰_f (SO₂);

6. PtCl_{2 (к)} + Cl_{2 (г)} =PtCl_{4 (к)} реакцияның жылу эффектісін (кДж/моль) және реакция түрін анықтаңыз, егер стандартты жағдайда заттардың түзілу энтальпиялары ΔH ⁰ ₂₉₈ (кДж/моль):

PtCl_{2 (к)} = -118,0; PtCl₄(к) = -226,0 тең болса.

4. 
   -344, экзотермиялық D) 344, эндотермиялық
   
5. 
   -108, эндотермиялық E) -266, эндотермиялық
   
6. 
   -108, экзотермиялық
   

A) H₂O _(c) → H₂O _(г) D) 4HCl _(г) + O_{2 (г)} →2H₂O _(г) +2Cl_2(г)

B) H_{2 (г)} + Cl_{2 (г)} →2HCl _(г) E) 2NH_{3 (г)} →N_{2 (г)} +3H_{2 (г)}

C) N₂O_{4 (г)} →2NO_{2 (г)}

8. Азот диоксидінің стандартты түзілу жылуы: ΔH ⁰ ₂₉₈(NO₂) =-33,5 кДж/моль. Келтірілген реакциялардың ішінен жылу эффектісі осы санға тең реакцияны белгілеңіз (T=298K).

A) N₂+2O₂ =2NO₂; D) NO + 1|2 O₂ =NO₂;

B) 2NO +O₂ =2NO₂; E) 4NH₃ +7O₂=4NO₂+6H₂O

C) 1|2 N₂ +O₂=NO₂;

9. Энтропияның өзгеруі ΔS өсу ретімен жүретін процесті анықтаңыз.

A) CaO _(к) +H₂O _(с) = Ca (OH) _{2 (к)} D) C _{(графит)} → C _(алмаз)

B) NH_{3 (г)} +HCl _(г) = NH₄Cl _(г) E) 4Fe _(к) + 3O_{2 (г)} = 2Fe₂O_{3 (к)}

C) N₂O_4(г)→2NO_2(г)

10. (NH₄)₂CrO_4(кр) аммоний хроматының түзілу Гиббс энергиясы мына реакцияның Гиббс энергиясының өзгеруіне тең:

A) 2NH_{3 (г)} +H₂CrO_{4 (c)} = (NH₄)₂CrO_{4 (к)}

B) 2NH_{3 (г)} +CrO_{3 (к)} +H₂O _(с) = (NH₄)₂CrO_{4 (қ)}

C) N_{2 (г)} +4H₂ (_г) +Cr _(қ) + 4O_{2 (г)} = (NH₄)₂CrO_{4 (қ)}

D) 2N_(г)+8H_(г)+Cr_(г)+4O_(г)=(NH₄)₂CrO_4(қ)

E) (NH₄)₂CrO_{4 (ққ)} =2NH_{3 (г)} +CrO₃ (_қ) +H₂O (_с)

11. 2PH_3(г) + 4O_2(г) = P₂O_5(к) +3H₂O_(с) реакция теңдеуінен стандартты жағдайда фосфиннің түзілу энтальпиясын ΔH ⁰ ₂₉₈ PH₃ (кДж/моль) анықтаңыз. ΔH_х.р. = -2360 кДж, ΔH ⁰ ₂₉₈P₂O_{5 (қ)} =-1492 кДж/моль және ΔH ⁰ ₂₉₈ H₂O (_с) = -285, 8 кДж/моль.

A) -21,2 B) -10,6 C)-5,3 D)5,3 E)30,6

12. CaO_(қ) +CO _2(г) ↔CaCO_3(қ) тура бағытта өзбетінше жүре алады ма? Жауапты реакцияның Гиббс энергиясын есептеу арқылы дәлелдеңіз. ΔG ⁰ ₂₉₈ (кДж/моль):

CaO (_қ) =-604,2; CO_2(г)=-394,64; CaCO_3(қ)=-1128,7.

4. 
   -998,84 кДж/моль, ия; D) -2124,6 кДж/моль, ия;
   
5. 
   -129,9 кДж/моль, жоқ; E) -129,9 кДж/моль, ия
   
6. 
   +998,84 кДж/моль, жоқ;
   

A) 2NH_{3 (г)} = N_{2 (г)} +3H_{2 (г)}

B) CO _2(к) = CO _{2 (г)}

C) 2NO _(г) + O_{2 (г)} =2NO_{2 (г)}

D) 2H₂S _(г) +3O_{2 (г)} = 2H₂O _(с) +2SO_{2 (г)}

E) 2CH₃OH _(г) +3O_{2 (г)} = 4H₂O _(г) + CO_{2 (г)}

Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер