Сабақ №1 Тақырыбы: Адам ағзасының даму ерекшелігі. Антропометрлік көрсеткіштер.Өсу мен даму заңдылықтары

Мидың құрылысы мен қызметін зерттеп, төмендегі кестені толтыру.

Бала миының дамуы ол дүниеге келген кезде де аяқталмайды.Бірақ мидың құрамындағы нейрондар саны жас нәрестеде де, ересек адамда да бірдей болады. Жаңа туған балада да мидың салмағы 300-400гр., бір жаста800гр.,үш жаста 1170гр.,жеті жаста4250гр., 18 жаста ересектерде 1250-1550гр.,Әрбір адамның жеке басының ерекшеліктеріне сәйкес ересек адамдарда ми салмағының ауытқуы өте зор.960 граммнан 2000 граммға дейін болады. Баланың 12 айында оның миының құрылысы ересектер миының құрылысына ұқсайды. Демек сандық өзгерістер мен қатар сапалық өзгерістер де жүреді. Миқыртысындағы сұр заттар ұлғаяды және ионың ақ заттан бөлінуі мен жіктелуі де күрделенеді(жаңа туған балаларда олрадың пішіні ұршық тәрізді және өсінділерінің т саны аз).Осы күрделенудің нәтижесінде әр түрлі нерв жасаушаларынан 7 қабаттан тұратын ми қыртысы түзіледі.

Жұлынның ұзындығы және салмағы адамның жасы мен жынысына байланысты.

Жас кезеңдері	Ұзындығы(см)	Салмағы(гр)
Нәресте	14-16	3
Бастауыш мектеп жасындағы оқушы	30-32	18
Ересек адам	43-45	30

Омыртқа жотасына сәйкес жұлынның мойын,арқа,бел,сегізкөз, бөлімдерін ажыратады. Жұлын трүбірлері омыртқа жотасының каналынан шығар тұста жұптаса бірігіпе, 31 жұп аралас нервтерін құрайды.

Рефлекс нерв системасы қызметінің негізі болып табылады. Рефлекс дегеніміз сыртқы ортаның тітіркендіргіштеріне организмнің жауапты реакциясы.

Рефлекторлық доға дегеніміз рефлекс кезінде қозудың жзүріп өткен жолы.Рефлекторлық доға бес бөлімнен тұрады. Рецептор афферентті нейрон орталық нерв жүйесінің белгілі бір бөлімі эфферентті нейрон жұмыс істейтін мүше

.Вегетаттивті нерв жүйесі қызметі жағынан бір біріне қарама-қарсы екі жүйенің симпатикалық және парасимпатикалық нерв жүйелерінің бірлігі екенін айқындау керек.

Вегетативтік нерв системасының әсері.

Иннервацияланатын мүше	Симпатикалық нервтің әсері	Параксимпатикалық нервтің әсері
Жүрек	Жүрек жиырылуының жиілеуі және күшеюі	Жүрек жиырылуының баяулауы және әлсіреуі
Артериялар	Тамырлардың тарылуы және қан қысымының әлсіреуі	Тамырлардың кеңеюі және қан қысымының төмендеуі
Қуық	Қуықтың босануы	Қуықтың жиырылуы
Көздің нұрлы қабағының бұлшық ет талшықтары	Көз қарашығының кеңеюі	Көз қарашығының кішіреюі
Ас қорыту жолы	Толқын тәрізді жиырылудың баяулауы,активтілігінің әлсіреуі	Толқынды қозғалыстардың күшеюі,активтілігінің артуы
Шашты тік тұрғызатын бұлшықеттер	Шаштың тітіркенуі	Шаштың жатуы
Тер бездері	Секрецияның артуы	Секрецияның бәсеңсуі