Сапа менеджменті жүйесі

__________________20 ___ж.

ЛИНГВОМӘДЕНИЕТТАНЫМ

Модульдік жұмыс оқу бағдарламасы және силлабус
ЛИНГВОКУЛТУРОЛОГИЯ

Рабочая модульная учебная программа и силлабус

Мамандық: 6М020500- Филология
Пәннің кредиттер саны: 2

Өскемен

2015

Модульдік жұмыс оқу бағдарламасы және силлабус Жұмыс оқу жоспары, Типтік оқу бағдарламасы (Алматы, 2011) және Мамандықтың модульдік білім беру бағдарламасы негізінде «Қазақ және орыс тілдері» кафедрасында әзірленді.

АТжБ факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды.

Қазақ және орыс тілдері кафедрасының отырысында талқыланды.

Әзірлеген

доцент: К. Құсманова

ПӘННІҢ СИПАТТАМАСЫ, ОНЫҢ ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕГІ ОРНЫ

ХХ ғасырға дейінгі қазақ тілінің зерттелу тарихы, ғылыми еңбектер , зерттеушілер туралы, олардың көздеген мақсат – мүдделері туралы мәліметтер. ХХ ғасыр басындағы тілге байланысты практикалық іс – шаралардың жүзеге асырылуы. Кейінгі жылдары қазақ тілі салаларының – фонетика, лексикология, морфология, синтаксис, стилистикасының қалыптасуы, зерттелуі, зерттеушілер туралы мәліметтер, қазіргі жай – күйі. Қазақ әдеби тілінің зерттелуі , теориялық негізінің салынуы, қазіргі жай – күйі . Тіл салалары мен тіл тарихына байланысты жазылған еңбектер мен оқулықтар туралы. Лингвистикалық жаңа бағыттар және қазақ тілі. Пәннің зерттеу мақсатына қарай сипаттамалы , тарихи, салыстырмалы әдістердің қолданылуы.
1.1 Зерделенетін пәннің қысқаша мазмұны
Курста лингвомәдениеттанудың тарихи және теориялық негіздеріне, тіл- адам- мәдениет-этнос төрттігі тұтастығындағы қарым-қатынастар мен өзара әсер-ықпалдар проблемасына, ғаламның тілдік бейнесі және эмпирикалық таным мәселесіне, адамдық фактордың объективті дүниедегі және тілдегі орны проблемасына айрықша көңіл бөлінді. Тілдің лексикалинг-семантикалық қорнында, әсіресе халықтың образды ойлануына қатысты болатын эталон сөз-образдардың (жеке сөздер мен бейнеелі сөз орамдары) бойында сақталған этнос болмысына қатысты бағалы мағлұматтар мен құнды деректерді сөйлетуде тілдік фактілер ретінде көбіне-көп қазақ тіліндегі материалдар негізге алынады.
1.2 Пәнді зерделеу мақсаты мен міндеттері
Лингвомәдениеттанудың негізгі мақсаты ұлттық болмыстың тілдегі көрінісін зерделей отыра, ұлттық тіл және тілдік процестер арқылы тіл иесінің материалдық және рухани мәдениетін таныту, мәдениеттің тілдік жүйеге әсерін, яғни мәдени факторлар мен адам бойындағы тілдік факторлардың байланысын зерттеу.

Мақалдар мен мәтелдерде, фразелогизмдер мен тұрақты теңеулерде, сөз символдарда тіл иесі халықтың әлеуметтік-экономиалық өмір салты, рухани әлемі мен материалдық мәдениеті, тұрмысы, діни-мифтік танымы, наным-сенімі көрініс тауып жатады. Олар – халықтың тілі (мәдениет) мен мәдениетін, этностық болмыс-бітімін танытатын құнды мағлұматтар көзі.

Жоғары оқу орындарының магистратура бөлімде оқытылатын лингвомәдениеттану пәндік курсының негізгі міндеті осындай тілдік бірліктерді астарлап жаткан мәдени фонды зерделеу, сол арқылы тілдің үстіңгі қабаттық құрлымдарын тұңғиық тереңімен жалғастыру болмақ.

1.3 Пәнді зерделеу нәтижелері
Оқу нәтижелері тиісті білім беру деңгейінің Дублин дескрипторлары негізінде анықталады және құзыреттіліктер арқылы белгіленеді. Сонда бес басты оқу нәтижесі айкындалады:

- жалпы тіл біліміндегі, қазақ тіл біліміндегі өзекті мәселелерге арналған жаңа еңбектермен, ондағы теориялық тұжырымдармен, концепциялармен танысып, оларды меңгеруі тиіс;

- теориялық білімдерін практикалық қолданбалы мақсаттағы жұмыстармен ұштастыра білуі тиіс.

- тіл біліміндегі жаңа технологиялар мен әдіс-тәсілдерді меңгеруі тиіс.

- әлемдік, отандық тіл ғылымдары дамуындағы жаңа тұжырымдар мен концепцияларды сыни тұрғыдан қарастырып, өзінің ғылыми форумдар мен семинарларда, конференцияларда еркін жеткізе білуі;

- тіл ғылымындағы әртүрлі бағыттар негізінде алған білімдерін өзара ұштастыра отырып аналитикалық талдау жасай алу, сол негізде өз білімдерін кеңейтіп, терендете алу;

- Лингвомәдениеттаным мәселелерін терең түсініп, алған білімдерін өздерінің зерттеу жұмыстарында және пәнді оқыту жұмыстарында пайдалана білу;
1.4 Пререквизиттер

Тілдік қатынас, Когнитивтік лингвистика, Этнолингвистика .

. Тіл біліміне кіріспе, Жалпы тіл білімі, Лексикология

* Егер кестенің жолдары немесе бағаналары парақтың форматынан шығып тұрса, оны екіге бөледі. Кестені бөліктерге бөлген кезде, оның бас жағы мен бүйір жағын сәйкесінше бағаналар нөміріне және жолдар нөміріне ауыстыруға болады. Кестенің бірінші бөлігінің бағаналары және (немесе) жолдары араб цифрлерімен нөмірленеді.

Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша аралық бақылау нәтижесі (рейтинг) қалыптасады.

Оқытушы ағымдағы және аралық бақылаудың барлық түрлерін өткізеді және білім алушының ағымдағы үлгеріміне сәйкес келетін бағасын (ағымдағы және аралық бақылаулардың орташа арифметикалық бағасын) шығарады. Сонда білім алушының оқу жетістіктері әрбір орындалған тапсырмасы үшін 100 балл санының шкаласы бойынша бағаланады.

3 ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. 
   Негізгі әдебиеттер
   

1. 
   Арутюнов С.А, Бадасаров А.Р. и др. Язык-культура-этнос. М.,2006.
   
2. 
   Арутюнова Н.Д. Язык и мир человека. М., 2008.
   
3. 
   Бромлей Ю.В. Этнос и этнография. М.,2009.
   
4. 
   Воробьев В.В. Лингвокультурлогия. М., 2007.
   
5. 
   Копыленко М.М Основы этнолингвистики. Алматы, 2005.
   
6. 
   Культура, человек и картина мира. М., 2007.
   
7. 
   Лосев А.Ф. Знак. Символ. Миф.. Труды по языкознанию. М., 2009
   
8. 
   Маслова В.А. Введение в лингвокультурологию. М.,2010.
   
9. 
   Потебня А.А. Символ и миф в народной культуре. М., 2011.
   
10. 
    Сепир Э. Избранные труды по языкознанию и культурологии. М., 2006.
    

2. 
   Қосымша әдебиеттер
   

12.Манкеева Ж. Мәдени лексиканың ұлттық сипаты. Алматы, 1997.

4. БІЛІМДІ БАҒАЛАУ

4.1 Оқытушының талаптары

Оқытушы талаптары (мысалы):

• 
  Сабақ кестесіндегі дәрістік және тәжірибелік сабақтарға қатысу міндетті;
  
• 
  студенттердің қатысуы сабақтың басында тексеріледі. Кешіккен жағдайда студент тыныш дәрісханаға кіріп, жұмысқа кірісуі қажет, ал үзілісте оқытушыға кешігу себебін түсіндіру қажет;
  
• 
  сабаққа екі рет кешігу бір рет сабақтан қалғанмен тең;
  
• 
  балмен есептелетін жұмыстарды бекітілген мерзімде тапсыру қажет. Жұмыс уақтылы тапсырылмаса қойылатын балл төмендейді. Барлық тапсырманы тапсырмаған студенттер емтиханға кіргізілмейді;
  
• 
  қанағаттанарлық деген баға алған студентке аралық бақылауды қайталап өтуге рұқсат берілмейді;
  
• 
  орташа рейтингі Р_ор = (Р₁ + Р₂)/2 50% кем, студенттер емтиханға енгізілмейді;
  

• 
  сабақ барысында ұялы телефондар сөндірулі болу керек;
  
• 
  студент сабаққа іскерлік киімімен келу қажет.
  

Барлық тапсырма түрлері 100-балдық жүйемен бағаланады.

Ағымдағы бақылау апта сайын өткізіледі және оның ішіне дәрістерге қатысуды, тәжірибелік сабақтар мен өздік жұмыстарды орындау кіреді.

Білімді ағымдағы бақылау тест түрінде семестрдің 7 және 15 апталарында өткізіледі. Рейтинг келесі бақылау түрлерінен жиналады*:

Пәннен студент білімінің қорытынды бағасын құрайтындар:

- 40% қорытындысы, емтиханнан алынған баға;

- 60% қорытындысы ағымдағы үлгерім.

Қорытынды баға есебінің формуласы:
, (1)
мұнда Р₁, Р₂ – бірінші, екінші рейтингтің бағасына сандық эквивалент сәйкесінше;

Э – емтихандағы бағаның сандық эквиваленті.

1.Мәдениеттің таңбалық жүйесінің типологиясы. Табиғи, функционалды конвенционалды шартты, бервалды таңбалық жүйе ретінде

2. Философтар мен лингвистер тілдің әлеуметтік табиғаты туралы

3.Тілдің структуралық құрлымы

4.Ойлау (мышление) процессіндегі тілдің танымдық (когнитивті) қызметтері [атаулық (номинативтік), құрлымдық (конструктивтік-кумулятивтік] және номинация теориясына қатысты базалық ұғымдағы (алғашқы және кейінгі атау, уәж, уәждік негіз, ішкі форма т.б.)

5.Тілдің кумулятивтік қызметі және оның атауыштық мәнінің этномәдени негіздері

6.Тілдік комуникациядағы референттік экспрессивтік, импресивтік, поэтикалық функциялар; Тілдік коммуникацияланған паралингвистикалық құралдар

7.Сөз мәдениеті тілдердің әлеуметтік мәдени дифференциациясы

8.Тіл біліміндегі парадигмалар туралы мәселе

9.Антропоцентристік парадигманың лингвомәдениеттанымдағы орны

10. Лингвомәдениеттанымның басқа да лингвистикалық пәндер қатарындағы статусы

11.Лингвомәдениеттанудың қоғамдық – әлеуметтік пәндермен сыбайластығы

12.Тіл мен мәдениеттің өзара байланысы; Сепир – Уорфты «лингвистикалық ықтималдық жайлы гипотезасы»

13.Б.А.Серебренников «Сепир - Уорфты» лингвистикалық гипотезасына» деген сыни көзқарасы және оның ментальдық іс-әрекеттің лингвокраетивті типі жайлы ғылыми жорамалы

14.В.Гумбольтд және А.АПотебнялардың тілді рухани күш деп тануы

15.Когнитивті зерттеулердегі «ғаламның тілдік бейнесі» және эмприкалық таным, ғаламның тілдік және концептуалды бейнесі жайлы ұғым

16. Тілдік гештальттер теориясы

17. В.Гумбольтты «тілдік ғаламтаным» идеясын жалғастырушы неогумбольтдистер

18.Стеореотиптің феномен ретінде зерттеудің ғылыми бағыттарына сай бөліністері (әлеуметтік стеореотип, этномәдени стеореотип, қарым-қатынас стеореотипі, афтостеореотиптермен гетеростеоретип т.б.)

19.Когнитивті лингвистикадағы және этнолингвистикадағы тілдік стеореотип. Стеореотиптерді қалыптастырушы механизмдер.

Пәндерді оқыту барысында қолданылатын, оқу әдістері (технологиялары) көрсетіледі. Білім алушыларды ізденіске және білімді басқаруға тарту, түрлі міндеттерді өз бетімен шешуде тәжірибе жинау мүмкіндігін беретін тиімді педагогикалық әдістемелер мен технологиялардың ішінен мыналарды белгілеп көрсету керек:

• 
  проблемалық және жобалық-бағдарланған оқыту технологиялары;
  
• 
  оқу-зерттеу қызметі технологиялары;
  
• 
  коммуникативтік технологиялар (пікірталас, баспасөз конференциясы, батыл ми әрекеті, оқу дебаттары және басқа да белсенді нысандар мен әдістер);
  
• 
  кейстер әдісі (жағдайды талдау);
  
• 
  ойын технологиялары, бұл шеңбер аясында білім алушылар іскерлік, рөлдік, еліктеме ойындарына катысады;
  
• 
  ақпараттық-коммуникативтік (соның ішінде қашықтықтан білім беру) технологиялар.