«Саясат» термині (грекше politika – мемлекеттік және қоғамдық істер, polis – қала-мемлекет) Саясат

88. 
    Саяси тұрақсыздықтың негізгі белгілері:ьҚоғамның құндылықтарын үлестірудегі әлеуметтік теңсіздік деңгейі;ьЭтносаралық және діни шиеленістер деңгейі;ьКонституциялық құқықтың бұзылу деңгейі;ьСолшыл радикалды идеялар деңгейі; Саяси плюрализм деңгейі.
    

89. 
    Г. Гегель «Әрбір мемлекет өзіне сәйкес, сай келетін мемлекетті құрады».
    

90. 
    Мемлекет ұғымы екі мағынада қолданылады. Біріншісі, «ел», «жұрт» деген мағынада тұтас территориясы халқымен алып түсіндірілсе, екіншісінде тек жоғарыды қолында билігі бар басшылар тобын ғана айтады.
    
91. 
    Мемлекеттің белгілері: Территория Тәуелсіздік немесе егемендік Мемлекеттік билік Халық Салық салу құқығы
    
92. 
    Мемлекеттің пайда болуы туралы бірнеше тұжырымдамалар бар. Олар: Қоғамдық келісім теориясы (Дж. Локк, Т. Гоббс);Т. Гоббс: Мемлекет әлеуметтік келіспеушіліктерді шешуге және күш көрестуді легитимді қылдыру үшін құрылған. Дж. Локк: Мемлекет билікті шектеу мақсатында құрылған,Зорлық-зомбылық тұжырымдамасы (Л. Гумплович); Маркстік концепция (К. Маркс); Теологиялық тұжырымдама (А. Августин); Патриархалдық теория (Конфуцийден бастау алады).
    
93. 
    Басқару түріне байланысты: монархия (абсолюттік, дуалистік және конституциялық) және республика (президенттік, парламенттік және аралас).
    
94. 
    Абсолюттік монархияға Сауд Аравиясы, Катар, Кувейт, Оман, Бруней жатады.
    
95. 
    Конституциялық монархияға Бельгия, Испания, Люксембург, Монако, Ұлыбритания, Дания, Швеция, Нидерланды, Жапония, Норвегия жатады.
    
96. 
    Дуалистік монархияға жататындар: Иордания, Марокко, Тунис.
    
97. 
    Абсолютік монархияның белгілері:
    

1. 
   монарх билігі Конституция немесе заңдармен шектелмеген;
   
2. 
   Парламент жоқ, немесе оның іс-қимылы барынша шектелген.
   

98. 
    Конституциялық монархияның белгілері:
    

• 
  Конституция монарх билігін шектейді;
  
• 
  монарх мемлекет символы ретінде, бірақ нақты биліктік құзыреті жоқ;
  
• 
  үкімет монарх алдында жауапты емес.
  

99. 
    Дуалистік монархия белгілері:
    

• 
  билік монарх пен парламент арасында бөлінген;
  
• 
  монарх үкіметті тағайындайды;
  
• 
  монарх парламент шығарған заңға вето жариялай алады.
  

100. 
     Парламенттік республикаға жататындар: Италия, Германия, Израиль, Индия, Греция, Австрия.
     
101. 
     Президенттік республикаға жататындар: АҚШ, Индонезия, Иран, Ирак, Кипр, Швейцария (бұл мемлекетте үкіметтің міндетін президент атқарады, ол Парламент (Федералдық Жиын) арқылы Федералдық Кеңес (Үкімет) мүшелерінен бір жыл мерзімге сайланады, бір-ақ рет).
     
102. 
     Президенттік республика белгілері:
     

Президент үкіметті құрады;

Үкімет президент алдында жауапты;

Президент парламент шығарған заңдарға вето қоя алады.

103. 
     Парламенттік республика белгілері:
     

Президентті парламент сайлайды;

Үкімет парламент алдында жауапты;

Үкімет парламентте көп орын иеленген партия арқылы құрылады;

Парламент үкіметке сенімсіздік вотумын жариялай алады.

104. 
     Аралас республикаға жататындар: Франция, Перу, Португалия, Финляндия, Исландия.
     
105. 
     Оның белгілері:
     

Президент кең құзыреттерге ие;

106. 
     Мемлекеттік құрылымына байланысты: унитарлық (Польша, Франция, Турция, Египет, Япония, Швеция), федеративтік (Россия, АҚШ) және конфедеративтік болып бөлінеді.
     
107. 
     Унитарлық мемлекетті біріктіреді:ортақ Конституция; ортақ заң шығарушы орган; ортақ әкімшілік-территориялық бөліну; ішкі шекараның болмауы;ортақ саясат.
     
108. 
     Унитарлық мемлекеттің кемшіліктері: заң шығарушы аппараттың икемсіздігі; аймақтардың мәселелерін ескермеу; этностық топтардың пікірімен санаспау.
     
109. 
     Федеративті мемлекет белгілері: бірнеше Конституция, азаматтық құқық бар; федеративті және аймақтық сот және атқарушы билік қатар жұмыс істейді; территориялық бірліктердің өз бетімен федерациядан шығуға құқығы жоқ, саяси салада орталыққа бағынған.
     
110. 
     Конфедерация белгілері:ортақ Конституция жоқ, тек құжаттарды қабылдағанда бірігеді;азаматтық ортақ емес;ортақ конфедеративтік сот жүйесі жоқ.
     
111. 
     Мемлекет Діни белгісіне байланысты: зайырлы және діни болып бөлінсе, саяси режимнің қалыптасуына байланысты демократиялық, авторитарлық және тоталитарлық болып үшке бөлінеді.
     
112. 
     Мемлекет негізгі екі қызмет атқарады: ішкі және сыртқы
     
113. 
     Ішкі қызметіне жататындар:экономикалық салады мемлекет кәсіпкер, жоспаршы, уйлестіруші ретінде мәселелерді шешеді;әлеуметтік өмірді ұйымдастырады;заңдылықты қамтамасыз етеді;мәдени-тәрбиелік салада жұмыс атқарады;
     
114. 
     Сыртқы қызметіне жататындар:мемлекеттің тұтастығы мен қауіпсіздігін қорғау;өзін-өзі билеу, егемендігін сақтау;ауқымды мәселелерді шешуге араласу;басқа мемлекеттермен қарым-қатынас жасау;
     
115. 
     мемлекеттің басты міндеті – қоғамның тұрақтылығын орнатып, қалыпты тіршілігіне жағдай жасау.
     
116. 
     Жанжал деп әрбір қарсы жақты қолайсыздықта ұшыратып, істі насырға шаптыратын қарама-қарсы мүдделердің, пікірлердің, көзқарастардың қайшы келуін, елеулі келіспеушілікті, өткір таласты айтамыз.
     
117. 
     Этносаяси жанжал тудыратын мәселелердің бірі – этникалық ұлтшылдық. Ол идеология немесе қозғалыс ретінде көрініс беруі мүмкін. Ондай этнос негізгі үш мақсатты алға қояды:автономия мен өзін-өзі басқаруды қамтамасыз ету;белгілі бір жерге, аумаққа иелік ету құқығын алу;өз мәдениетін жалпымемлекеттік мәдениетпен бірдей мәртебеге жеткізу
     
118. 
     «Партия» деген ұғым латын тілінен аударғанда «бөлік, бөлшек» деген мағынаны білдіреді.
     
119. 
     Алғашқы партиялар ежелгі Грецияда пайда болған.
     
120. 
     Жалпы партиялардың даму кезеңдері:аристократиялық котерийлер (үйірмелер);саяси клубтар;көпшілік партиялар.
     
121. 
     Саяси партиялардың түрлері өте көп. Мысалға: кадрлық, көпшілік, консерваторлық, реформаторлық, революциялық, заңды, заңсыз, басқарушы, оппозициялық, оңшыл, солшыл, орталық, парламенттік және антипарламенттік болып бөлінеді.
     
122. 
     Қоғамдағы партиялардың санына байланысты, бірпартиялық, қоспартиялық және көппартиялық жүйелер қалыптасады
     
123. 
     Партиялардың негізгі қызметтері:жекелеген пікірлерді, мүдделерді біріктіру, жүйелеу, қоғамдық деңгейге көтеру;басқа партиялармен бәсекелестікте болу;белсенді мүшелерін саяси элитаға енгізу;мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағы байланысты тұрақты ету, дамыту;қоғамның дамуына байланысты белсенді жұмыстар атқару.
     
124. 
     Саяси партиялардың қоғамдық ұйымдардан айырмашылығы, олардың басты мақсаты – мемлекеттік билікке ұмтылу, ал қоғамдық ұйымдар билікке ұмтылмайды, тек өзінің алдына қойған жалғыз мәселесін шешуге тырысады.
     
125. 
     Мемлекеттің саяси жүйесіндегі маңызды буыны – сайлау.
     
126. 
     Сайлау жүйесі дегеніміз - өкімет органдарына ашық сайлаумен байланысты және сайлау тәртібін айқындайтын қалыпты қоғамдық қатынастар жиынтығы.
     
127. 
     Сайлаудың негізгі құрамдас бөліктері төмендегідей:берілген дауысты санау тәсілі мен депутаттық мандат беру мағынасында алып қарағанда, сайлаудың саяси ұйымдастырылуы бейнеленеді; сайлау процесі сайлаудың тікелей ұйымдастрыу жағын көрсетеді.
     
128. 
     Азаматтық қоғам-адамдардың өмір сүруіне, тіршілік етуіне қажетті өзара қарым-қатынасының шарты.
     
129. 
     Азаматтық қоғам дегеніміз мемлекеттен өзін тәуелсіз сезінетін өндірушілер, игілікті жасаушылар, өздерін өздері басқарып отыратын кәсіпкерлер, кәсіподақтар, партиялар мен қозғалыстар, мәдени бірлестіктер, ғылыми қоғамдар, отбасы және дін ұжымдарының жиынтығы болып табылады.
     
130. 
     Азаматтық қоғам адамдар қауымдасуының жаңа сипаттағы биік белесі болып табылады.
     
131. 
     Азаматтық қоғам адамдардың өздерін еркін сезінуін, бас бостандығын, азаматтық қадір қасиетін, ар-ожданын қамтамасыз етеді.
     
132. 
     Құқықтық мемлекет - адам қоғамының өмір сүру формасының ең жетілген жоғары, биік сатысы.