Қай елгә ул кірсә, Тума кузсізні курсә, Туруб дуалар қылса, Кузлік булар ерді-йә. Ақын шығармада Әзірейілдің кескін-келбетін (портретін) ерекше суреттемесе де, оның бейнесін Мәриямның қорыққан түрі арқылы беруге тырысқан. Жаналғыш періштені көрген уақытта Мәриямның бүткіл денесі тітіреп, сүйектері сықырлап, жүрегі қысылып, шыбын жаны өзін қоярға жер таппайды. Бүкіл адам санасында қорқынышты кейіпте бейнеленетін Әзірейіл Бақырғани дастанында да сол қалпында суреттелген.
Бақырғанидың өзі о дүниенің қамын ойлап, зар еңіреп жүргендіктен де, оның хикаялы жыр-жолдарының басым бөлігі сондай аянышты етіп жазылған. Исаның анасынан айрылуын суреттеген ақын, барша адамзат баласының сүйікті пайғамбары Мұхаммедтің дүниеден өткенін де, өте әдемі жеткізе білген. Мұндай хикметті жазудың ақынға оңайға соқпағанын “өртенейін хош тыңдаңыз, ей, достар” деген жолдардан пайымдауға болады. Бұл шығармада да алғашқы дастандағы секілді қайғы мен өкініш қатар түсіп отырады. Пайғамбардың ауырып жатқанына тоғызыншы күн. Барша жанды-жансыз жаратылыс үнсіз қалған кез. Мұхаммед төсекте жатып, өз жағдайын емес, артында қалып бара жатқан үмметтерінің болашақ хәліне алаңдаулы:
Қайғурур “уммәтім” деб Расул йатыб, Фатима иғлар ерді башын тутыб. Әзраил келді фарман бірлә Хақдын етіб, Шариф тандін азиз жанны алмақ учун. “Әзірейіл келді жарлықпен Хақтан жетіп, аялы денеден нәзік жанды алу үшін”. Көкірегінде иманы бар пенде бұл хикметті оқи бастағаннан-ақ, көзіне жас үймелейді. Себебі, ақын бұл шығарманы қайғы үстінде отырып жазған. Ол қайғы – дозақ отынан қорқу, жан азабынан шошу.
Көктен енген Әзірейіл әуелі есікті қағады. Фатима барып ашады. Сонда кім келгенін білмек үшін есік жаққа пайғамбар да жарыса қарайды. Қызы оған сәлем береді. Періште қаһарланып оның сәлемін алады. Мұхаммед уақыт сағатының жақындағанын сезеді. Оның сахабалары қатты қайғырады:
Расул айтды: “Сахабалар бәхил қалың, Ахирәтгә ундәділәр байақ учун. Арығ йунуб масжид таба кунда келің, Өзіңізді жәһәннәмдін йулмақ учун”. Сонда жан тапсырғалы жатқан пайғамбар жарандарына қарап “жаһаннам–нан құтылғыларың келсе, мешітке жуынып күнде келіп тұрыңдар” деген өсиет айтады. Әзірейіл Алла елшісінің жанын алады. Жердегі және көктегі барша жан бұған қайғырады. “Дүйсенбі күн Расулулла сапар қылды, Құдайдың жазғанына мойынсұнды”. Аялы денеге Хазірет Аббас су құйып тұрды, күйеу баласы Әли жуды. Періштелер оның мәйітін көтерген қалпы “Сидратул мунтаһаға” алып ұшты дейді ақын. Шығарма соңында Бақырғани пайғамбардың атына салауат айтуға шақырады.
-7-
Ақын туындыларында суреттелетін образдар мен сюжеттердің бәрі дерлік
