Дайындаған: Биология 1-курс магистранты, Полатова Альвина Берікқызы Алматы 2023 ж.
Қазақ Ұлттық Қыздар педагогикалық университеті
Факультет: Жаратылыстану
Кафедра: Биология
Қоректену әдістерінің әртүрлі болуына байланысты бунақденелілердің көпшілік топтары ауыз аппаратының құрылысы арқылы ажыратылады. Ауыз аппаратының негізгі міндеті - қорегін ұстау және ұсату.
Қоректену әдістерінің әртүрлі болуына байланысты бунақденелілердің көпшілік топтары ауыз аппаратының құрылысы арқылы ажыратылады. Ауыз аппаратының негізгі міндеті - қорегін ұстау және ұсату.
Ең алғаш пайда болған кеміргіш ауыз (1-сурет) аппараты түзуқанаттыларда, тарақандар мен қоңыздарда кездеседі.
Алдыңғы жағында ауызы "жоғарғы ерінмен" жабылып тұрады. Ол бас жабынының қатпары мен ауыз қуысының алдыңғы қабырғасын жасайды. Жоғарғы ерін аяқтардан бөлек жасалынады жөне оларға гомологты емес. Онан кейін бір жұп жоғарғы жақтар немесе мандибулалар орналасқан. Оның екі шетінде тістері бар және асты ұсатуда негізгі рөл атқарады. Мандибулалар - бастың II - бунағының аяқтары. III жөне IV- бунақтардың аяқтары максиллалар немесе төменгі жақтар. Олар бунақты болғандықтан жүргіш аяқтардан шыққандығын еске түсіреді. Төменгі жақтардың бірінші жұбы ауыздың бүйір жағында орналасқан, әр жақ қос бунақты негізден және оның ұшында отырған үш өсінділерден: ішкі және сыртқы екі жақтау мен бунақты жақ қармалауышынан тұрады.
Төменгі ерін негізгі тақта мен онда отырған үш жұп өсінділерден құралған. Ол өсінділер-екі жұп бунақталмаған жақтаулар мен жұп төменгі ерін қармалауыштары. Ауыз аппаратына сол сияқты ауыз қуысы түбінің хитинді томпаюы-гипофаринкс немесе тіл жатады.
1-сурет. Қара тарақанның кеміргішауыз аппараты; 1- жоғарғы ерін, 2-жоғарғы жақ-мандибула, 3-төменгі жақ қармалауышы, 4- төменгі жақтың сыртқы жақтауы, 5- төменгі жақтың ішкі жақтауы, 6-бағана мен негізгі бунақтан тұратын төменгі жақ, 7-иек және иек асты иектен тұратын төменгі ерін, 8-төменгі еріннің ішкі жақтауы, 9-төменгі еріннің сыртқы жақтауы, 10-төменгі ерін қармалауышы.
