Қазақ фразеологизмдеріндегі антропонимдердің линговмәдени ерекшеліктері

ҚАЗАҚ ФРАЗЕОЛОГИЗМДЕРІНДЕГІ АНТРОПОНИМДЕРДІҢ
ЛИНГОВМƏДЕНИ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Жорабаева Арайлым
arailymzh01@mail.ru
Сулейман Демирель университеті
«Қазақ филологиясы» мамандығы 1-курс студенті
Қаскелең қаласы / Алматы облысы
Ғылыми жетекші:
Ph.D., ассоц.профессор Құрманəлі Алтыншаш
Аңдатпа
Антропонимдер халықтардың қазіргі жəне өткен замандағы тұрмысын,
қоғамдық-əлеуметтік жəне мəдени өмірін айқын көрсетеді. Осыған орай, зерттеу
жұмысымызда қазақ фразеологизмдерінде орын алған антропонимдерді тауып,
олардың лингвомəдени ерекшеліктерін айқындау мақсат етілді. Мақалада қазақ
фразеологизмдерінің құрамында кездесетін антропонимдерді тарихи тұлғалардың
есімдері, мифтік бейнелердің есімдері, пірлер мен əулиелердің есімдері,
халқымыздың бай ауыз əдебиетінен алынған фольклорлық антропонимдер деп
бірнеше топқа бөлініп қарастырылды. Зерттеу жұмысының нəтижелері ономастика
ғылымын зерттеуге өзіндік үлес қосады деген үміттеміз.
Түйін сөздер:
фразеологизмдер, мақал-мəтелдер, антропонимдер, лингвомəдени
ерекшеліктер.
Аннотация
Антропонимы четко отражают текущую и прошлую жизнь, социальную и
культурную жизнь народов. В связи с этим было нацелено найти антропонимы в
казахской фразеологии и определить их лингвокультурные особенности. В статье
рассматриваются антропонимы исторических личностей, имена мифических образ,
имена святых людей, фольклорные антропонимы из богатой литературы нашего
народа. Надеемся, что результаты исследования внесут вклад в изучение науки в
ономастике.
Ключевые слова:
фразеологизмы, пословицы, антропонимы, лингвокультурные
особенности.
Abstract
Anthroponyms clearly reflect the different peoples’ current and past life styles, social
and cultural life. In this regard, we aim to find anthroponyms in Kazakh phraseological
units and to define their linguistic-cultural features in the study. In the article the
anthroponyms are divided into several groups such as names of historical personality,
mythical images, prophet’s names, holy peoples’ names. We hope that the results of the
research will make an important contribution to study the science of onomastics.
Keywords:
phraseology, proverbs, anthroponyms, linguo cultural features.

Кіріспе
Тіл
ұлттың
тарихымен,
мəдениетімен,
рухани
қазынасымен,
яғни
дүниетанымымен тығыз қарым-қатынаста бірлікте алып қарастырылған жағдайда
ғана ұлттық тілдің табиғатын шынайы танып білуге жол ашылады. Халықтардың
ұлттық мəдени өмірінің көрінісі олардың сөздік құрамының елеулі бөлігін қамтып
тұрған фразеологизмдерден (тұрақты тіркестер мен мақал-мəтелдер қорынан)
ерекше көрінеді. Антропонимдер ұзақ тарихы бар ұлттық таным мен мəдени
тəжірибенің үздік жемісі болып табылады. Құрамында антропонимдері бар
фразеологизмдердің бойында сақталып отырған рухани мəдениет көріністерін
ұлттың
танымдық
тəжірибесімен
сабақтастыра
отырып,
халқымыздың
дүниетанымындағы ұғымдарды жүйелі түрде қарастыру