Диплом жүмысы тақырыбы: «Бастауыш сыныпта есім сөздерді оқыту»
жүктеу/скачать 3,4 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Өйткені
27
Бірақ осы жалқы есімдсрдің де баланың таным-түсінігін арттырып, үғымдық ой қорыту қабілетін дамытатынын ескере бермейміз. Окулық мәтіндерінің қүрастырылуында ескерілетін мәселенің тағы бірі - дерексіз үғымдағы зат есімдер мен нақты мәнді сөздердің ара қатынасы "10-ға - бір", яғни 10 нақты сөзге 1 дерексіз мәнді сөз [1,57] тура келуі дүрыс деп қарастырылатынына сүйене отырып, бүл реттіліктің 50 жылдардағы оқулықтарда сақталмағандығы анықтадды. Енді осы оқулық мәтіндеріндегі сөз таптарының ара салмағын олардың қолданысы бойынша анықтайтын болсақ, жогарыдағыдай көріністі байқаймыз (4-кесте). Сыныптар бойынша алғандағы соз қолданыстарды салыстыру барысында анықталғаны - зат есімдердің үлсс салмағы өзге сөз таптарына қараганда жоғары деңгейді көрсстсді (1 сыныпта 8483 с.қ., 2 сыныпта 16412 с.қ., 3 сыныпта 49495 с.қ.). Өйтксні, зат есімдер тілдегі өзге сөздердің барлығына әрі үйтқы, әрі өзек болып қызмет атқарады [45,135]. А.Жүбанов өз еңбегінде қазақ мәтіндерін тудырушы сөз таптарының бірі ретінде оларды 70-тен аса семантикалық топтарға беледі. Ал осы 50 жылдардағы сөз таптарының қолданысын 70 жылдардагы окулықгармен жоне БӘ салыстыру барысында төмендегіше керіністі байқаймыз: 5-кссте - 50-70 ж.ж. БСО мен БӘ мәтіндеріндегі сез таптарының статистикасы
28
Мүнда 50 жылдардагы бкулықтар мсн 70 жылдардагы оқулыктарда сыныптар бойынша алғанда зат ссімдердің алатын улестік салмагы шамалас (50 ж. БСО 1 сыныпта 34,87%, 2 сыныпта 37,19%, 3 сыныпта 42,14% болса, 70 ж. БСО 1 сыныпта 38,84%, 2 сыныпта 39,42%, 3 сыныпта 42,46%) болып келсе, БӘ зат есімдердің пайыздық үлесі де соган жақын (37,7%). Сол сияқты өзге сез таптарының қолданысы бойынша да салыстырылған мәтіндерде олардың алатын үлестік салмагы үқсас екендігін көреміз. Мүның өзі БСО мәтіндік қүрылымындагы тақырыптық-мазмүндық үқсастықты гана емес, сонымен бірге сөз таптарының қолданылуындагы бслгілі бір зандылықты аңғартса керек. Бүл түжырымның нақтылығына 90 және 2000 жылдардағы оқулықтарды салыстыру барысында коз жеткізуге болады (6-кесте). 6-кесте - 1990-2000 ж.ж. БСО мәтіндерінің лексика—грамматикалық топтармсн қамтылуы
6-кестеде келтірілген мәліметтерден 90 және 20000 жылдардагы оқулыктардың мәтіндеріндегі сөз таптарының ара салмағы жогарыда келтірілген дер.ектерге үқсас екендігін байқаймыз: 90 жылдардагы оқулыкхарда зат есімдердің олданылуы 39,14% болса, 2000 Жылдардағы оқулықтарда 38,61%. Сол сияқты етістіктердің Қолданылуыи салыстыратын болсақ, 50 жылдардагы оқулықтарда °лардың үлссі 30,16% шамасында (1 сыныпта 32,26%, 2 сыныпта 31,17%, 3 сыныпта 29,35%) болса, 90 жылдарда 29,02%, 2000 29,01%. Мүнда тіліміздегі сөз таптарының ішіндсгі ең және қарымы ең ксң грамматикалық категория ретіндегі 29
етістіктердің біз кдрастырған окулықтардағь: қолданылуы ор жылдардағы оқулықтармсн шамалас дсңгейді көрсетеді. Бүл да біз карастырған мәтіндсрдегі сөз таптарының қолданысындағы өзіндік ерекшслік дср едік. -Ү .Ц Оқулық мәтіндерінің жиілік күрылымының ерекшеліктері Алдыңғы зерттеулер көрсеткендей (Бектаев, Молдабеков), мәтіндердің статистикалық жағынан нақты бір жиіліктегі сөздермен қамтылуы зерттелініп отырған мәтіннің келеміне байланысты. Статистикалық жағынан едәуір аз мағлүмат беретін сөздерді көлемі шағын оқулыктар бсреді. Жиілік сөздіктің бастапқы (едәуір жиі кездесетін) аумақтарында ақпарат көлемі онша болмайды. Өйткені бір ғана "ол" есімдігінің жиілігі 3609 (50 ж. БСО). Зерттелініп отырған оқулықтардағы мәтіндердің едәуір жш ксздесетін лексикалық единицалармен қамтылуы өте төмен. 50 жылдар окулықтарында 40,77%, 70 жылдар оқулыктарында 39,96%, Б 30,51%, 90 ж. оқулықтарында 40,28%, ал 2000 жыл оқулықтарында 40,13% (7 кссте). 7-кесте - Жиі қолданыстағы сөздердің статистикалық сипаттамасы (Ғ>4)
Каталог: wp-content -> uploads -> 2013 2013 -> Ф 7 –007-02 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 2013 -> Мазмұны Кіріспе–––––––––––––––––––––––– 3-9 2013 -> Мазмұны Кіріспе Тарау -I. Кеңестік шығармашылық интеллигенциясы калыптасуының бастапқы кезеңІ 2013 -> Жанғабыл Қабақбаев, Қазақстан Республикасы журналистер Одағының 2013 -> Әл Фараби дүние жүзілік мәдениет пен білімнің Аристотельден кейінгі екінші ұстазы атанған. Ол данышпан философ, энциклопедист ғалым, әдебиетші ақын, математик. Әл Фараби 870 ж 2013 -> Өмірбаяны ІІ негізгі бөлім 2013 -> Ф 15-07 Қазақстан Республикасының білім ЖӘне ғылым министрлігі 2013 -> Кіріспе. Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмысының өзектілігі жүктеу/скачать 3,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||