Ерте дүниедегі күрес. Біздің заманға дейінгі V-IV мыңжылдық ағымында, әр түрлі жер бұрыштарында, Жерорта теңізінен шығысына қарай орналасқан. Тигр және Эфрат, Ніл, Инда және Хуанхе аңғарларында кейбір халықтардың қарқынды дамуының нәтижесінде, жекеменшіктік бағытқа және таптық арақатынасында бірінші рет мемлкеттік құрылу шыға бастады. Осы жағдайда дене тәрбиесі таптық мінездеме алып және әскери дайындықпен тығыз байланысты болады. Күреспен бірге өзінің дамуын жұдырықтасу, кейінірек (б.з.д. ІІ мыңжылдықтың басында), дөңгелектермен сайысу орын алды. Жазу, сурет салу, мүсінші өнерінің қарқынды дамуына байланысты, осы заманда көптеген ескерткіштер, әдебиеттік деректер бар. Осылар және клиножазулары, вавилондық Гильгаместің барлығы туралы аңыз жазуы және де Бағдат мұражайына қойылған мүсіні, ең ежелгі белбеумен күресу өнерінің ескерткіштері болып саналады. (2800ж. шамасында б.з.д.) және Египеттегі дүние жүзіне белгілі Бени Гасана, Саккарадағы Фиохоттена табыттары (ІІІ мыңжылдықтың ортасында б.з.д.), қазіргі техникаға үлкен жақындығы бар, күрес әдістерінің бейнелері табылды. Бізге жеткен ертедегі грек тарихшыларының Геродотаның және Ксенофонтаның ертедегі Персияда 7-16 жастағы балалардың арнаулы «тәрбие үйлерінде» күреске және басқа дене жаттығуларын үйрету анықталады. Ертедегі Индияда әр түрлі жекпе-жектер түрлері (қарумен және онсыз) кеңінентаралған. І ғасырда б.з.д. жазылған ману заңының келісіміне сәйкес, аресюкраттар және олардың қаруланған сарбаздары қарумен және қарусыз жекпе-жектегі фактордың ролін, соғыстың тағдырын шешудегі сайыстарды мойындады (Л.Кун, 1982). Қытай хабарларында, б.з.д. VIII-VI ғасырлар кезеңіне қатысты, балуандар турнирлерінің, жұдырықтасу сайыстарында және бір-бірімен жаушылық тайпалардың көсемдерінің әскери қимылдарын жауынгерлік билермен ауыстыру хабарланады.
Сол уақыттағы философиялық көзқарас негізіне жүгініп, маңызын белгілесек, Ертедегі Қытайда өсіп келетін жастарға, соның ішінде жігерлік және мінезінің қалыптасуына үлкен назар аударылды. Егер сайыс кезінде балуанның біреуі дөрекілік жасаса және ережесін бұзса, онда төрешілер және көрермендер оны «сяо цзинь» ретінде айыптады, бұл жоғарғы бұхаралық деңгейдегі жеккөрініс деп саналады. Күрес кеңінен дамыған дене тәрбиесінің бірден-бір маңызды элементтері ретінде, халықтар арасында ең көп тараған дене жаттығулары түрлерін барлық уақытта және халықтардағы дастанда анықталады. Әсіресе дене тәрбиесінің және күрестің дамуы Ертедегі гректерде ерекше орын алады. Табиғи жағдайда, ертедегі гректердің рухани өмірі, тәуелсіздікке, еркіндікке, барлық өмірдегі аймақта жоғары нәтижеге жетуге ұмтылуы, дене тәрбиесінің бұлардың өзінше икемдеу ролін, қазіргі күнге дейін дене тәрбиесі және спорттың дамуының қайнар көзі болып саналатынын мойындауға себепті болды.
IX-VIII ғасырларда б.з.д. Ертедегі Грецияда, осы уақытқа дейін өзінің маңызын жоғалтпаған сапы түзу дене тәрбиесі жүйесі құрылған. Тәжірибелі мұғалімдер, бағдарлама бойынша арнайы мектептерде балалар мен жасөспірімдердің комплекстік дене дайындығын іске асырады, оларға күрес, тағы да қысқа қашықтыққа жүгіру, ұзындыққа секіру, найза және диск лақтыру өткізіледі. Осы дене жаттығуларының бес түрі пенталонды құрастырды. Пластерлер арнайы күреске арналған бөлмелер, әртүрлі дене жаттығуларына, демалуға, тазалық процедурасына сондай-ақ атлеттердің тұруына арналды. Басқа дене жаттығулары санынан алғанда ең маңыздысы қолсайысы, жұдырықпен соғу, күрес (еркін стилі), тасты лақтыру болды.
