Психология ғылым ретінде пайда болуы. Психология пәні, міндеттері, принциптері мен әдістері
жүктеу/скачать 49,95 Kb.
|
Семинар сурактары
| Эго «Мен» – сана - сыртқы әлемнің ерекшеліктерін, оның қасиеттері мен қатынастарын ескере отырып, шындық принципін ұстанады; басты мақсаты Ид пен Супер Эгоның арасында делдал болу, Идтің талаптарына қарай, Супер Эгоның бұйрықтарын ескере келе, ақиқаттың талаптарына сай барлығын қанағаттандыру.
Супер Эго «Жоғары-Мен» – жоғары сана - моральдық стандарттардың тасымалдаушысы ретінде қызмет етеді, бұл сын мен цензор рөлін атқаратын адамның бөлігі. Психология дамуының негізгі кезеңдері. 19-ғасырдың 2-ші жартысынан бері қарай ғалымдар психикалық қыбылыстарды (түйсік, қабылдау, ес, елес т.б.) эксперимент жүзінде әр-түрлі құрал-жабдықтың кӛмегімен зерттей бастады.Осы кезден бастап психология өз алдына дербес отау тігіп, тәжірибелік ғылым ретінде дами бастады. Психиканы зерттеу және түсіндіру психология пәнінің қалыптасуының алғашқы кезеңі болады. Сонымен психология алғашқыда Жан туралы ғылым ретінде анықталды. Әр тарихи дәуірлерде ғалымдар ғалымдар бұл сөз мағынасын сан қилы түсіндірді. Қазіргі психологияның принциптері. Қазіргі психологияның принциптері:
Психологияның зерттеу әдістері. Негізгі әдістер: 1. Психологиядағы бақылау әдісі ең ескі және бір қарағанда қарапайым әдіс. 1) Сыртқы-адамның психологиясы мен мінез-құлқы туралы деректерді оны сырттан тікелей бақылау арқылы жинау әдісі. 2) Ішкі – өзін-өзі бақылау. 3) Еркін бақылаудың алдын-ала белгіленген шеңберлері, бағдарламалары, оны жүргізу рәсімдері жоқ. 4) Стандартталған – алдын-ала бақылау нақты түрде байқалады. 5) Қосылған – зерттеуші өзі бақылау жүргізетін процестің тікелей қатысушысы ретінде әрекет етеді. 6) Сырттан – байқаушының өзі зерттеп жатқан процеске жеке қатысуын көздемейді. 2. Сауалнама – бұл сұрақ-жауап арқылы субъектілердің өзінен қажетті ақпаратты алуға негізделген әдіс. 1) Ауызша – сұрақтарға жауап беретін адамның мінез-құлқы мен реакциясын бақылау қажет болған жағдайда қолданылады. 2) Жазбаша – көп адамды қамтуға мүмкіндік береді. 3) Еркін – алдын-ала қойылатын сұрақтардың және оларға ықтимал жауаптардың тізбесі белгілі бір шеңбермен шектелмеген ауызша немесе жазбаша пікіртерімнің бір түрі (қойылатын сұрақтар тізімі алдын- ала анықталмаған жазбаша немесе ауызша сұраудың түрі). 3. Тесттер - бұл әдіс жиі қолданылады, оның танымалдығы психологиялық құбылыстың дәл және сапалы сипаттамаларын алу мүмкіндігімен, сондай-ақ ең алдымен практикалық мәселелерді шешу үшін қажет болатын зерттеу нәтижелерін салыстыру мүмкіндігімен байланысты. 1) Тест-сауалнама - жауаптары бойынша субъектілердің психологиялық қасиеттерін бағалауға болатын, олардың дұрыстығы мен сенімділігі тұрғысынан алдын-ала ойластырылған, мұқият таңдалған және тексерілген сұрақтар жүйесіне негізделген. 2) Тест тапсырмасы-адамның психологиясы мен мінез – құлқын оның жасаған іс-әрекеті негізінде бағалауды қамтиды. 3) Проективтік тест – негізінде проекция механизмі жатыр, оған сәйкес адам өзінің бейсаналық қасиеттерін, әсіресе кемшіліктерін, басқа адамдарға жатқызуға бейім. 4. Эксперимент. 1) Табиғи - қарапайым өмір жағдайында ұйымдастырылады және жүзеге асырылады, онда экспериментатор оқиғалардың барысына кедергі жасамайды, оларды сол күйінде бекітеді. 2) Зертханалық - зерттелетін қасиетті жақсы зерттеуге болатын кейбір жасанды жағдайды жасауды қамтиды (бұл арнайы жабдықталған бөлмеде, ғылыми зертханада ұйымдастырылатын және өткізілетін, көбінесе арнайы зерттеу құралдарымен жабдықталған тәжірибе). 5. Моделдеу әдістері - оларды әдістердің жеке класы ретінде жіктеу керек. Олар басқа әдістерді қолдану қиын болған кезде қолданылады. 1) Математикалық - зерттелетін құбылыстағы элементтер мен қатынастарды көбейтетін айнымалылар мен олардың арасындағы қатынастарды қамтитын өрнек немесе формула. 2) Техникалық - зерттелуге жататын нәрсені еске түсіретін құрылғыны құру. 3) Кибернетикалық - информатика және кибернетика саласындағы ұғымдар моделінің элементтері ретінде пайдалануға негізделген. 4) Логикалық-математикалық логикада қолданылатын идеялар мен символизмге негізделген. Психологияның салалары. Қазіргі психология - бұл ғылым мен практиканың әртүрлі салаларымен байланысты ғылыми пәндердің кең жүйесі. Жалпы психология фундаментальды психологиялық білімді біріктіретін психологиялық ғылымның саласы. Оған ең жалпы психологиялық заңдылықтарды, психологияның теориялық принциптері мен әдістерін, оның негізгі ұғымдары мен категориялық құрылымын ашатын теориялық және эксперименттік зерттеулер кіреді. Жалпы психологияның негізгі ұғымдары - психикалық процестер, психикалық қасиеттер мен психикалық күйлер. Дифференциалды психология адамдардың жеке айырмашылықтарын, олардың алғышарттары мен даму процестерін анықтайды және сипаттайды. Генетикалық психология психика мен мінез-құлықтың тұқым қуалайтын механизмдерін, олардың адамға тәуелділігін зерттейді. Әлеуметтік психология әртүрлі ұйымдасқан және ұйымдастырылмаған әлеуметтік топтардағы адамдардың өзара әрекеттесу процесінде пайда болатын психикалық құбылыстарды зерттейді. Аномалды даму психологиясы (патопсихология) психиканың дамуындағы әртүрлі ауытқуларды зерттейді. Педагогикалық психология оқыту мен тәрбиелеу процесінде тұлғаның даму заңдылықтарын зерттейді. Еңбек психологиясы адамның жұмыс әрекетінің психологиялық ерекшеліктерін, еңбек дағдыларын қалыптастыру мен дамыту заңдылықтарын қарастырады. Инженерлік психология адам мен қазіргі заманғы технологияның өзара әрекеттесу процестерінің заңдылықтарын, оларды технологияның жаңа түрлерін, ең алдымен автоматтандырылған басқару жүйелерін жобалау, құру және пайдалану тәжірибесінде қолдану мақсатында зерттейді. Медициналық психология дәрігер қызметінің психологиялық ерекшеліктерін және науқастың мінез-құлқын зерттейді, емдеудің психологиялық әдістерін жасайды. Құқықтық психология қылмыстық процеске қатысушылардың мінез-құлқының психологиялық ерекшеліктерін (айыпталушының мінез-құлқының ерекшеліктері, куәгерлік психология, жауап алуға қойылатын психологиялық талаптар және т. б.) зерттейді. Әскери психология соғыс жағдайындағы адамның мінез-құлқын, командирлер мен бағыныштылардың өзара әрекеттесуінің психологиялық жақтарын, әскери техниканы басқарудың психологиялық мәселелерін және т.б. зерттейді. Спорт психологиясы спортшылардың жеке басы мен іс-әрекетінің психологиялық ерекшеліктерін, олардың психологиялық дайындығының шарттары мен құралдарын, шынығудың психологиялық параметрлерін және т. б. қарастырады. Сауда психологиясы жарнаманың әсерінің психологиялық ерекшеліктерін, тауарларды жеке қабылдауды және сұраныстың басқа да ерекшеліктерін, клиенттерге қызмет көрсетудің психологиялық факторларын және т. б. анықтайды. Ғылыми шығармашылық психологиясы шығармашылық тұлғаның ерекшеліктерін, шығармашылық белсенділікті ынталандыратын факторларды және т. б. зерттейді. жүктеу/скачать 49,95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|